Tabulae rhetoricae Cypriani Soarii, sacerdotis e Societate Iesu quibus accesserunt duo libri De arte dicendi in quorum vno de rhetoricae natura, & caussis, in altero vero de partibus copiose accurateque disputatur. Auctore Ludouico Carbone a Costacia

41쪽

' Externis, Ut sunt Inuiota a I Corpo-

boni, i ris

sent

cap. 4

Animi, seu a vir

tute; qs in

vel est

uitiae s Potentia,

Habuit, bene

No habuit,paJ tienter tulit,

vel amisit. Forma,quae praecipue laudat, cum sit virtutis signum . Viribus, sed horuleuior est Valetudi- Naus; quet a virtune, Sc. J te proficiscitur. . Prud clia,quae est re rum expetendarum,& fugi edaru scietia.

t mites sunt, tia. J Hue ptinent studia ς oium bonaruaritu.

K Iustitia, e Religio in quae dat Deum, cuique i Pietas in

suu .cu- parentes,

ius pam Fides in re Actio, J tes sunt b' creditis

nis,curi Fortitu i Lenitas, ius par- do, quae L micitia. tes sunt labores, pericula curatione suscipit. cap. ψ6. Temperatia, quae Iibidines frςnat. 'Verecundia, quae virtutum custos. Sumi-

42쪽

co vi Itutis, 'cap. 7. S i cuique virtuti propria latis a proprio officio& munere sumpta, tribua

Te post s

vita coim

siderati l

Si res gestae laboriosae , cum periculo sine spe primi j, α aliorum causa sumptet laudentur. Si aduersi casus patienter & sapien

tet tollerati. .

Si suman Nouitate magna, aur layda α Magnitudine praestantiada, qsint. LGenere ipso ungularia: Si cum ala s praestantibus viris fiae

comparatio . .

Genus ipsum mortis, &Quae mor- Habiti honores, te consecu i Decreta virtutis primia, ta sunt: ut I Res gestae hominum iudi- ' cio comprobata sl Fisiorum institutio, artiue inuentio,& instituta. De laude urbium. cs, XLIX.

Conditoribus . J Laudatur I Vetustate, urbes, a Viris illustribus, & eorum gestir. . . A situ & mina itione ..

De DHiberatione. Cap. L.

PRAECEPTA de exornatione tradita conserunt. etiam' ad sententiam dicendum: quia quae laudantur, suaderi solent. Ita deliberando finis est dignitas, ad quem omnia referuntur in consilio dando.

43쪽

In suadendo, de CQuid sit, det quo Reliberetur. dissuadedo triain Qui sint, qui deliberent. . spectanda sunt. ζQui sit, qui suadeat. De re,vi qua deliberatur. Cap. LI. Α v et certu est posse fieri: s Τempore , && tuc potest esse dubium de LMOdo. Aut incertum, J Etiam si fieri possit, non de-&χunc solemus- bsre. .ptius ostendere tDeinde, non posse heri. I Fieri posse, & facile: ' uia difficilia sunt per inde ac si fieri non possent. i Esse honestum . . 3 Esse utile, ubi etiam magnitudo demonstratur, in qua etiam necessitas apparet. De his ,qui deliber t. Cap. LII.

ιVERs I sunt deliberantium animi, rLures, siue singuli deliberent; quia t Pluribus multu interest, an Senatus, Singulis, CCato, Populus,

C cari tot li deliberent

- Αlterum agreste,quod an Duo em t telari utilitatem hone-

milium' Alterum expolitu, quod genera rebus omnibus dignita-

. tem anteponit.

. . . a

Deprima partesuadendi . . Cay. LII. I. M I R A B I L E s sui amores excitaret, si Hone- I oculis cerneretur, sed ob vitiatam naturam c i hortatione est QPR. Hon

vere, a

rres syll

siue pl

da sunt, , .

44쪽

' ssiit aperte ob I Vulgi opinione. iurgandi: sed ν Obi)ciendo metu, moueri pos- quo holes leuissimi sunt facile terrentur. λ Officium, quod scientia & cogni. Interdu, tione continetur, posPonitur, 'rit si V Officio , quo homi- Deum, sit hone' num societas & eoi in i Patriam, 'c stius:sedictio coseruatur:cuius Parentes, I partes sunt , ossicium t Et sic dem. . erga c ceps.

De Vtilitate. Cap. L IIII. . - Eo,qui sua AFacile,

res pro . Dissicile,

lius. ti. Eo , si dis-J Paruum , ἰς suadet, sui, Iniucundum, l

Periculosum. Vrilitatem in Commoda pacis, opum,poten Cum v. l defendit, I tiae,& res quarum fructum utiliistilitaris i enumera- tale metimur. θeeio I bit L Ite,quae inc6moda contrarioru. um hon Maiorum exempla,cum pericu-nsata i Honestate i logloriosa, certar: l tuetur,no I Postetitatis memoria augebit,ia2ε c merabie Vtilitatem o laude nasset ostend det. & cum diguitate csse .con iunctam.

45쪽

uercitatio defendendi utilitatem c tra ho- statem est utilis in scholis: quia ini ioru ra- tio cognoscenda est, ut melius aequa tuemur. i De eo, qui suadet p. T V

c Mente prouidere,

i J Auctoritate proba-

. . s Vita illustris, Expectatione asseruit sed' Clarum genus, videndu est, ne quae diar, Aetas, & dignitas ct ab eo,si dicit, dissentiat. t Summissiorem quendam modum postulant: ' At hii l Nam,quae in alijs libertas est, in alus licentia

i Et quibusdam sufficit auctoritas: quosdam c ratio ipse aegre tuetur. maiam in deliberatione seruanda . Cap. Z VI.

5 D consiluImdadum,caput est,nosse rem Ad dicendum probabiliter opoiret nosceret mores ciuitatis rQui, quia mutantur, etiam orationis genuimul dum erit. V. Sine maiori apparata dicendum. Sapiens enim est consilium t 8 In Senatu ali is dicendi dandus est locus .

Concio. Q oro- in Grauitatem, , desidera

46쪽

Et eius maxima pars ad animorsi. motus admouenda est. Ad persuade- - Aut recentium, quo notiora' dum vim ma sunt: ximam babet Aut veterum, quo plus au- exempla, ctoritatis habent c Quia eorum mutata est r Rehis,quq iu tio , & ita minus sunt necesidiciis accom- l seria.

modata sunt K Et ex supra dictis locis in teunihil est dicen i ligi possunt;

dum. 4 Et ex ijs, quae de partibus ora k ii is dicentur.

Finis Tabularum Libri Primi.

Libri Secundi.

De Dispositione. Caput Primum ..

Sr oratori maxime necessaria: non secus C. ac Duci exercitus instructio,iae eon suscide perturbate dicat-J Est autem dispositio, rerum inirentarum distri. iis butio.

47쪽

qui expositus est locorum. In definita adhibenda sunt etiam , quae admotum animo- Exordio, in quo fit motus.

quo sic ut v-ὶ Co firmatione 1 i Peroratione, qua fit motus.

tamur De Examdio. Cap. I Eset oratio animum auditoris idonee commor- s parans ad reliquam dictionem ratum se Quod trib as maxi- s Beneuolum

' a p-J Auditorii, tQd fiet, I Officia,

'sona Aduersario narran I Virtutcs,c rum . . I do Et contraria in Ma nis, l aduersarios coAt te te, J Necessarijs , c ferendo si de Vtilibus rebus, et ipsis auattoribus, cnos esse dicturos promittemus .... - De qua re sumus dicturi ostedemus. Πxςilla I piopbsuerimus,& breuiter distribu

Ten tereri V

. De generibus eaussarum. Cap. I I Lil . HONEsTVM, quod per se conciliat ani ausR- I mum auditoris: rum ge l' Dubium, vel anceps, in quo Dpus est benenera pro I uolentia. quorum . Obscurum,quod docilitatem requirit. Iatione i Humile,quod attentionem postulat: Admi-

48쪽

varre exordien

dum est, . ut quinque:

In l

LIBRI SECWNDI. 11 Admirabile, quod est praeter hominum opinionem, sub quo etiam turpe continetur,quod insinuationem postulat: . Quae latenter animum auditotis Occupat. Si causa, vel persona sit turpis,quo Qua uti l rum alterum, alterum iuuabit. Si animi auditorum viduersarioruoratione sint occupati, vel fatigati. Spe breuitatis, si sint i Si promittemus aduersa- defessi , I riorum argumenta con quos rei futaturos: creabi- l Si urbanitatem oportum us, nam adhibebimus . . .

Bona e rut exor

dias

. iusmodi Exordia esse debeant Cap. IIII.' A c C V R A T A & acuta, Instructa sententi js, & apta verbis. Sint causarum propria.: Sumantur ex ijs causae locis, qui valeant ad leniter alliciendum & incitandum auditorem, quo maxime exordia spectant. De viiijs Exordij. Cap. V. V vLGARA, quod in pluraaussas p test accommodari. Commune, quod etiam in contrariam palatem causse potest conuenire. Exordio Commutabile, quod potest ab aduersario leo Vsi υitis uirer mutatum,ex contraria parte dici.

Dut seri Longum, quod pluribus verbis , vltra quamptem. I satis est producitur. l Separatum, quod non ex ipsa caussa ductum

3 est, nec tanquam membrum est ei annexumo. Transi

49쪽

Translatum,quod aliud confici si quam eaussae geraus postulat. Contra praecepta, quod nihil eorum efficit, quorum caussa de eaordijs praecepta tradu turia De Exordio in genere iudiciali - Cy V L

C v R A N D V M. est, ut exordia ex visceriabus caussa sumantur. 'Laudatio, & conciliatio iudicis ad utilitatem caussae comunguntur.

Allegatur pro honestis, dignitas: pro humianx hoe I libus, iustitia, pro letsis, seueritas, pro insciicia genere I bus, miseria, &c.

Interdum remouetur metus, interdum vero, adhibetu T.

Non est ostentanda cura in principio. In honestis, &paruis, atque nequentibis c caussis non adhibetur exordium. De Exordio in exornatione, o deliberatione. Cap. VIL Ex ORDIA sunt maxime libera, & ex reti vicina, & longe remota duci possitnt.. Saepe nulla, aut breuia este debent, cum noni clipplex, sed hortator veniat orator. In hoc Qua mente sit dicturus, genere, i Cum prin-l Quibus de rebus, cipio ut I Quid velit, tur, pro- a Hortetur ad se breuiter dieentem. ponat c audiendum.

De Narrarione. Cap. VIII. NARRATIO est rerum explicatio, & quaeda quasssidus,ac fundamentum constituendae fidei. t Breui.

50쪽

Constet fimplicibus verbist 4 Semel unaquaeque res dicatur Breuitatererit 3 Res centur quae, nec cognitio- breuis, si A ni, nec utilitati detrahant o Breuitas tamen non sit inorna ta,&indocta. Perspicuitate: CVerbis usiuatis utemur di. erit perspi--Ordo temporum seruetur r. eua, sic t Non interrupte narrabitur. Ωuatri . , Quae narrantur, personis locis, bus re- & rebus conuenient: ὀus, cou- Cuiuscunque euenti caussa po-ssat: l Probabilita- r netur : & testata dici vide- te : erit pro- buntur: babilis, si Q Cum opinione, lege, relistioue t erit coniunctar

Probitas narrantis,. 3 Antiquitas, orationis vetitas, α vitae fides significabitur. Per haecessi- cIntelligat,

cietur , ut Q Mnminerit,

auditor tCredad. ω' Admirationes, Sit etiam iucunda, i Expectationes,& suauis italis erito Motus animorum , si continebit Colloquia personarum,c DoloressaetitiaS, M.,

Ωuamia narratione utendumst. Cap. IX. IVDIC IIs non est opus narratione, sit res sit nota, vel aduersarius narrauit. Exornatione, nulla narratio necessario sequi tur exordium Ged aliqua in recensendis factisi potest incidere. . . I Deliberatione, nulla est narratio, cum .narra. sic