장음표시 사용
61쪽
' Gratio qua si co , t si te Lib
c Grauis, Sensus M l Suavis, i lores habeat , Erudita, l situm opus sita Libera- Quod non ests singuloru arti- Admira- l culoru, sed i tol bilis, i to h c spectan Polita. tur corpore.
Maxime teneat eos, qui a diunt is
Quod non solum delectet, Sed etiam sine satietate de- lectet. α' Sylva rerum primum ac sentent tiarum comparanda est, .l Rerum enim copia verbo Iu c
piam gignit. Et si est in rebus honestas,i ve De ornatu orationis. Cap. IIII.
um ratio. iste cosi- vel deratur.
unor i verbis, vel l &vnacu natus i In colui I rebus nactiq&eor, iis , aue
De verbissimplicibus. Cap. V. Verba Cosonantiora, Vt enim syllabae e literis simpli- i vi moderatio O melius sonantibus clarioresi quam modcstiari sunt; ita verba ex syllabis,
62쪽
Grandiora; ut quam optimus bonus. Nitidiora, Vt bos,qua vacca. Alia his contraria
TERTII. 2o magis vocalia. Et quo plus quaeque spiritus habet, eo pulchrior . Et quod facit syllabarum.
idem verborum copulatio: vr unum abj iunctum m lius sonet. - Maxime exclamant, aut sono sunt iucundissima. Et honesta turpib' potiora siit: sordidis in oratione erudita non est locus. Clara vero& sublimia, materiae modo, cernenda sunt. Quod enim alibi magnificum, tumidum alibi: & humilia circa res magnas, apta sunt circa res minores. Sed haec aurium iudicio pondes randa sunt: in quo etiam consue-l iudo bene loquendi yalet.
Verba quae ora- C Aut sunt inusitata, . tor ad Drationem Aut nouata, ς ornandam affert, Aut transata.
cibus optima credulatur, quae De verbis inustatis. p. VI.
Quae sunt poetarum licentia liberiora,quam Inusita, oratorum. ta suest uo ornamento unice Virgilius usus est, Habet et in oratione poeticum verbii dignitatem, si raro,& suo loco adhibeatur: ut estare, soboles, nuncupari, & alia. quibus grandior &
63쪽
S I M I T v D I N a , ut Syllaturit, Fimbriat uiit, ad similitudinem verbi, proscripturit .s Imitatione: ut, tinnio, Iugio, clanis
In flexione: ut, a bibo, bibosus;mimographus . Adiunctione: uti versutiloquus, e pectorare: Graecis magis concestum est, verba fingere, sed tamen aliquando audendum est. Siquid durius finxeris , praemu nies , dicendo , ut ita dicam ue si licet dicete: quodammodo, &c. De Tropis. p. VIII.
Es Tmverbi, vel t L tas segetes, sermonis a pro- s Vt cu o Verbum, Larupria significatione radicim'ς tus, ab homi- in alienam cu vi ne ad segetes
tute mutatio. V transfertur. Tropi sunt numero D.In uno verbo, septem, metaphora, synedoche,&c. In oratione qua tuor . Allegoria, periphrasis, &c. De Metaphora. Cap. IX.
A a latine, translatio, dicitur, fit, cum Maim J verbii tran D c Necessitatis causa, cum d phora fertur e loco, i est verbum proprium: vigem- l in quoippriu J mare vites: homo durus, Mi est, in eu, ubi in asper .l non propriu, i Aut quia est fgnificantius:
64쪽
aut translatumelius Eprio est. Fit ergo, aut ut, incensus ira, lapsus errore. Aut quia decentius & ornatius: ut lumen orationis, su- men eloquentiae. Caussa cur delectemur translatis verbis,cum adsunt propria, est, quod translatio sit similitudo ad unum verbum contracta: similitudine autem mirifice capiuntur animi. Translatio & similitudo differunt, quod harecomparat aliquid rei, quam volumus exprime- 're: fecit,ut Leo: haec pro re ipsa ponitur: homo est Leo. Ωuomplexsis translatis. cap. X.
phora in ηimaduert MC v M ab animali ad animal fit translatio:ve si dicas hominem latrare. Cum in anima pro inanimis sum utur: ut, concentu virtutum nihil est suavius . Cum pro rebus animalibus inanima; ut, quo fulmina belli Scipiades. Cum animata, pro inanimis: ut accipiens sonitum saxi de vertice pastor. Sed mira sublimitas in translatione est, cum rebus sensu caretibus,actum, & anjmos damus. Quid gladius in acie Pharsalica agebat,&c. Fugienda est dissimilitudo: qualis est in hace coeli ingentes sernices. Ne a longe simile dudatur: non syrtim patria monij, sed potius scopulum dixerim:non Charibdim, sed voraginem bonorum. Ne sit hunailist vi cassea verruca: nec maiora quam res postulat: ut tempeltas comessationiss
Non sit frequens & immodicus usus, qui potius obscurat orationem, quam illustret: con
65쪽
tinuus,in allegoriam &aenigma migrat. Quod si vereare ne sit durior, mollitur, ducendo , ut ita dicam: debet enim translatio esse verecunda j ut precario . non vi venisse videatur. Non omnes, quae poetis conceduntur, etiam oratoribus consesse sunt: unde orator non diceret, aues Pennis remigare, pastorem populi , &c. De Synedoche . Cap. XI. Ex parte totum : ex puppi nauis, ensis ex
Ex uno plures: Romanus proelio victor: h stis habet muroS. E forma, seu specie genus ; Sabellicus suus pro quouis. Ex materia res uniuersa et pinu, nauis auro, aurea pecunia: ferro gladius. 'Ex toto pars: fontem ignemq; fetebat. xx pluribus unus : oratores visi sumus. . . Ex genere pars illi subiecta : ut ales, pro Aquila. Ex antecedentibus consequentia: vi,aratra iugo reserunt suspensa iuuenci. Vt translatio permovendis animis,& variandis ac sub oculis subi j ciendis rebus, inseruit, Ita Synecdoch ad variandum sermonem:sed omnia liberiora poetis, quam oratoribus. De Metonymia. Cap. XII.
Metem. PER caussas effectar ut dona laboratae C seu deno i reris: Platonem legi, idest eius scripta. ΕΣ
66쪽
misatio I Ex effectis caussas : cum scelus, comprςhen- demonsum dicimus, pro scelerato : mortem pallidam: Arat, timorem metstum. Ex eo quos continet, id quod continetur: siemoratae urbes: seculum felix: Roma, pro Romanis .
Ex possessore res possessas: Ardet VcaleMn.Leius domus. Ex signo, res : toga , pro pace : fasces, pro magistratu . Hanc Rhetores hypollagen YO-
De Antonomasia. Cap. XIII. PRONOM res Arto ponit aliquid pronomine: ut euersor Carthaginis, pro Scipionez Romanae eloquentiae princeps, pio Cic. Epitheton , latine, appositum, non est tro pus , quia nihil vertit. Necesse est enim , ut id quod est appositum , si a proprio diuiseris per se significet & faciat antonomasiam,quod non facit epitheton. Apposito frequentius & liberius utuntur Antono I poetae, modo conueniat verbo cui apponitur, quam oratores: unde illi dicunt, dentes albi,
humida vina: quae apud oratores redundant. Quod si epitheton aliquid cfficiat, ut in his, o abominandum scelus,o deformem libidinem, non redundat. Exornatur autem translatis: ut cupiditas esse nata : insanae substructiones, & alijs adiunctis tropis : ut turpis egestas, tristis lenc-etus. Vnde sine appositis nuda dc incompta est oratio: sed ne oneretur multis ; quia fit longa
67쪽
ONOMATO PEIA, est fictio nominis. Apud Graecos inter maximas habetur virtutes: Latinis vix .permittitur. Verum,qui primi sermonem fecerunt multa finxerui nominar ut mugitus, sibilus,murmur. At nunc raro,& cum magno iudicio hoc ge-pere est utendum, ne noui verbi assiduitas Odium pariat. Sed si quis commode, & raro viatii exornat
De Catachresi. Cap. X V. EsT, qua verbo simili & proprio quo pro
certo, & proprio utimur. Vt, vires hominis breues, longum consiliu et grauis oratio pro magna et minutus animus, pro paruo. Sic, Pixides, cuiuscunq; materiet sint: Abutimur verbis propinquis, no solum cum res carent nomine, ut cum parricidam, matris interfectorem vocamus; sed etiam cum habent: vi, equum aedificant: oculis perlegunt. Hoc differt abusio a translatione quod sit liacentior,& audacior,licet non sit impudens. De Metaleps. Cap. XVI.
TRANsVMPTIo, ex alio in aliud veluti viam pripstat: post aliquot aristas mirabor mea regna: per aristas spicas, & per has segetes,& annos intelligimus. Tropus rarissimus, & maxime improprius. De AL
68쪽
Allego Pria. ' De Allegoria. Cap. .XVII. LATINE, inuersio, aliud. verbis aliud . sensu ostendit,. ac etiam contrarium: tempus est equum spumantia soluere colla. Habet usum frequentem in oratione, sed plerunque apertis permiscetur verbis ita ut non sit perpetua allegoria. Genus permistum est frequentissimum. Illud vero speciosissimum genus orationis, in quo similitudinis, allegoriae, & translationis gratia permista est. Cauendum est, ut quo genus e peris translationis, eodem sinas: unde non incipias ab incendio,& finias tempestate. Seruit allegoria etiam in quotidiano sermone sequentissime . . Allegoria, si sit obscura, fit vitium, quod dis citur migma: quo tamen poetae Interdum,Ora tores nunquam utuntur. De Donia. Cap. XVIII. ' . - V A M illusionem vocant, non solu aliud
L . t sensu,& aliud verbis ostedit, Pronuntiatione, θρη sed etiam contrarium: quae,Aut Persona, Leognoscitur, aut S Aut rei natura. De Periphrasi. Cap. X IX. .
EsT, cum pluribus verbis, id quod uno, vel l paucioribus dici potest, explicatur, idest, circuit tus loquendi : ut tempus erat quo prima quies. mortalibus aegris, incipit, &c.
brasti l Apud poetas frequentissimus, & apud orato-
69쪽
t res non rarus ; sed semper tamen astrictior. Cui contrarium est vitium, quod perissologiac dicitur : obstat enim quidquid non adiuuat.
De 'perbato. Cap. XX. H o c est Peruersione: ut mecu, tecu, transgressio, i quibus de rebus: maria om- quae verboruή nia circum : aut perturbator- l Transiectione: ut, rationedinem: aut in duas diuisam esse partes. 'per I Transiectio, quae tem non reddit obscuram prodest ad continuationes, de quibus .dicetur postea: in quibus debet oratio numerum quendam poeticum habere.
Poetae etiam verborum diuisionem saciunt: ut septem subiecta trioni: quod, oratio, non recipit.
Esae ementiens superiectio, vel augendo, vel minuendo : vi, fulminis ocyor alis : vix o 'per I sibus haeret. bole, Sed tam in augendo,quam in minuendo se i uetur mensura quaedam : nam, licet sit ultra fi- dem, non tamen ultra modum. De ornatu, qui es in verbis coniunctis. Cap. XXII. Cotinuatios Collocationem, verboru duas Et modu quenda, siue numerum. . res habet. s. CVerbis, snsjs, de qui b. pri' dicet: Conformat deinde de collocatione: postremo
70쪽
. De Figuris. Cap. XXIII. - - . . EST consormatio quaedam orationis remol ta a communi & primum se offerente ratione.
t Disserta tropis , qaia fieri potest in propriis Figura, I verbis, quod in tropos non cadit: ut, si verba propria geminentur. J Coeunt tamen frequenter in eandem sententiam tropus & figura; ut si duo verba similiter desincntia essent translata. Degeneribus figurarum. Cap. XXIIII. V T omnis oratio versatur in sensu & verbis, ita& figurae: Vnde duplex est figura: altera verborum, altera sententiarum . Verborum exornatio est,quq ipsius sermonis insignita continetur perpolitione. Inter has duas figuras hoc interest quod verborum conformatio tollitur, si verba mutentur sententiarum vero permanet, quibuscunq; verbis utaris. Vt si esset repetitio cum in t ro gatione, lublata repetitione, potest manere interrogatio.
Inter auctores parum conuenit de figurarum numero, & nominibus, & aliqui aliquas inter verborum, alij inter sententiarum figuras rei j ciunt. Nos meliorum scriptorum sententiam expli
plex sit Aura Duot modis fiant figura. Cap. XXV. Figurae ver ADIECTIONA: ut occiborum tri i di, occidi non Sputium melium :bus modis t ubi,verbum, figurate geminatur.