장음표시 사용
71쪽
sunt, scit, J Detractione: ut, abiit, excessitacet, Q erupit, euasit, ubi detrahitur, Erit Similitudine vocum: ut, cuml gratiae caussa nisil facias ; omniac tamen sunt grata,quae facis . De figunt, fiunt per adiectionem. p. XXVI.
REPETITIO, eum ab eodem verbo ducitur saepius oratio: ut, nihil agis, nihil moliaris, nihil cogitas. Conuersio superiori contraria, cum in idem verbum coni j citur saepius oratio. Complexio, quae duas superiores complectitur: cum in principio & fine eadem verba I
Codupli Aut enim adiungitur idem:riacatio e ver uis, & vivis. borum ge- . Aut idςm quod erat in princi- minatio, pio in extremo etiam ponitur. quae inter- l Aut continenter idem, non indum habet Q eadem sententia: pene par; nouvim, alias par, Scc. vero lepo- Aut post aliqua interiectione. rem:&ptu Possunt et, vel media respon-ribus mo- dere primis,vel ultimis. . dis fit. . Interim tota sententia repetis. Traductio est eiusdem verbi crebrius positi quaedam distinctio, quae non ossendit, sed concinniorem reddit orationem: ut, qui nihil habet in vita iucundius vita, is cum virtute viatam non potest colere, . Ex eodem genere exornationis est, cum idem verbu modo in hac, modo in altera re ponitur τ
72쪽
Polyptoton,sa in casuum commutati iam idem in multis casibus ponitur: Fit autem,aut in uno verbo, aut in pluribus:& per casus intelliguntur etiam verborum tempora:
Vt pleni sunt omnes libri, plenae sapien tum
Voces, plena exemplotum vetustas. Et in eadem oratione haec verba, prohibuit, eripuit,asipersit. Unde casuum commutatio, non est eadem, cum traductione. . Synonymia est, cum verba idem significantia congregantur. Abijt,excessit,erupit,euasit. Interdum etiam orationes eosdem sensus sa- cientes aceruantur: pertuIbatio mentis, offusa caligo, Sc. Polvsyndeton, cum oratio coniunctionibus abundat: ut, tectumq; laremq; , armaq;.
Gradatio, repetit quae dicta sunt, & priusquaad aliud descedat in pluribus resistit:. vel est, cusursum versus reditur: vi, Asricano virtutem industria, virtus gloriam , gloria aemulos comparauit. Rarior est haec figura,cum habeat artem affectatam. De Figuris verborum, qua fiunt per detractionem. Cap. XXVII. HAE figurae nouitatis, breuitatisque caussa maxime
Synecdoche, cum verbum subtractum satis ex cetteris intelligitur: ut, sermo nullus, scilicet, nisi de te. - Differt ab aposiopesi,in qua incertum est,quod tacetur, aut certe longiore sermone explicatur. Dissolutio, cum demptis coniunctionibus dissolute plura dicuntur,vel in singulis verbis, vel sententijs: ut Gallia cuius virtuti,fidei, felicitati commendata est.
73쪽
Dissolutionis & polysyndeti sons unus est: quia acriora
faciunt quae dicuntur,& vim quandam addunt. D Tert ab articulo,qui idem est, quod incisum. Adiunctio est, in qua ad unum verbum, plures sententiae referuntur,quarum unaquaeque illud deiideraret, fi sola poneretur: alias Zeugma dicitur: Quod verbum, vel in principio. vel in fine, vel medio povitur. Vicit pudorem libido, timorem audacia, rationcm amentia. Disiunctio est, cum eorum de quibus scimus, Vnumquodque certo clauditur verbo: vi, Homerum Colopho-1ii j ciuem esse dicunt suum: Chij suum vendicant: Sal mini j repetunt. Sinoeciosis,quae duas res aduersias colligat: vi,tam deest auaro, quod habet,quam quod non habet.. Defiguris verborum terajgensris. Cap. XXVIII.
Tertia figu- Similibus,' tarumgenus, o Paribus, aut Contrarijs vocibus in se aures, & animos
excitat. Annominatio,ῖrae Adiectione: emit mortem, immortalitatem . Detractione: non exigo , ut immoriaris , legationi, sed immorar Commutatione: reprimi , non comprimi. Translatione: homini navo, an
vano. Haec figura est leuis , ni sententiarum pondere impleatur. Similiter cadens est, cum in eadem constructione verborum, duo, aut plura sunt verba, quae similiter ijsdem casibus efferuntur, etiam si dissimina sint, quae decli
Nec tantum in fine deprchenditur ; sed respondent, vel primace paranomalia, Cum paululum immutata verba, atq; deflexa in oratione ponuntur zquq si
74쪽
prima inter se, ves medijs, Vel extremis, quomodocunq;
Ut in eadem oratione haec verba: audendum , audiendum : proiectus, paratus: praetor,imperator: audacia,impudenti . Similiter desinens,est similis duarum sententiarum, 'vel plurium finis. i. cum orationis membra, vel articuli simili exitu terminantur: ut, nou modum ad eius salutem extinguendam, sed etiam gloriam per tales viros infringendam. Hare differt a superiori, quod ibi possunt esse dissimilia, quae declinentur, nic non ita: illa solum in his quae declinantur, haec etiam in alijs partibus, ut in adverbijs. Compa graece, iso colon, cu orationis membra constant sere pari numero syllabarum: extrema hyeme apparauit, ineunte vere suscepit, media aestate confecit. Contrapositum,vel contentio,graece, antitheton, cu singula singulis, vel bina binis opponuntur. Vt, vicit pudorem libido: timorem audacia, rationem amentia: non nostri ingenij, vestri auxilij est. Nee semper contra posuum subitingitur . Commutatio,cum duae sententiae inter se discrepantes ita esseruntur, ut a priore, posterior contratia priori prosi ciscatur. Non uredam vivo, sed ut vivam edo: Correetio,quae corrigit,quod positum est verbum: quae sit duobus modis: vel enim tollitur verbum, no ponendo aliud: vi,ciuis, si ciuis appellari potest: vel magis idoneum ponendo ; ut omni Oificio, vel potius pietate. Correctio vero sententiar,non est huius loci. Dubitatio est,cu orator qu rere videtur,utrum de duobus, ut quid de pluribus,potissimum dicat. Ωuid verborum figura erationἱ eonferant, ct quid in eis cauendum sit. Cap. XXIX. QVI parce, & cum res postulat his figuris utitur, iucundiorem facit orationem.
75쪽
Qui immodice & sine iudicio eas adhibet, gratiam varietatis amittit. l .
Danda er- CNee multet sint supra mo- Aut iuncti,go opera est, κ dum. ut frequen-vt LNec eiusdem generis. J tes. Quod intellige de his,quae nobiles sunt, atque insignes, non de illis,quae sunt valde usitatae, & vulgatae, quae si sine
crebriores aures non offendunt.
Ridiculum etiam est, neglecto rerum pondere,& viribus, sententiarum inania verba in hos modos deprauare. Figurae enim sunt quasi gestus orationis,& eas sine se tentia sectari,est quaerere habitum sine corpore . Sciedum est,quid quisq; locus in orando postulet, quid persona,& tempus. Maior pars harum posita est in delectatione rubi ergo atrocitate, miseratione pugnandum est, quis serat contraposita, similiter cadentia, &c. ubi verborum cura d Togat affectibus. De Figuris sententiarum. Cap. XXX.
SENTENTIARUM Figura est exornatio, quae non in verbis, sed in ipsis rebus quandam dignitatem, &quidem maiorem habet. Quo genere,quia excelluit Demosthenes,idcirco orato, Tum princeps est iudicatu . Schemata vocant Graeci,quae non tam in verbis pingendis pondus habent, quam in illuminandis sententi j s. Nec aliud est, dicere, quam aliqua specie illuminare
Instandi: quousque abutere patientia nostra Interrogamus etiam, quod negari non potest.
Aut, ubi respondendi dissicilis est ratio: Quomodo ὶ Qui fieri potest t. Inui.
76쪽
iῖaassiimit, Invidiae & miserationis caussa.std Conuenit etiam indignationi, & admi-
Interdum est acrius imperandi genua: non arma expedient e Scc. - Αliquando nosmetipssis interrogam un
Responsio est, cum aliud interroganti, ad aliud, quia se utilius sit, occurritur, aut augendi criminis, gratia, aut declinandi. An fustibus vapulasti & innocens qui dem. An hominem occidisti respondetur, Latronem. Subiectio est, cum orator vel interrogat seipsum, & r spondet sibi: vel cum alium rogauerit,no expectat Insum. Et domus tibi deerat at habebas. Anteoccupatio, vel praesumptio, &prolepsis, cum id, quod obijci posset, occupomus. praui imptione etiam verborum vis confirmatur: Quamquam illa non poena, sed prohibitio sceleris fuit: ac etiam reprchensione, quam alij correctionem vocant. Correctio est, quae tollit sententiam aliquam, & eam talia, quae magis idonea videtur, emendat, α corrigidis Dubitatio est, cum quaerimus unde incipiendum, ubi desinendum, quid potissimum dicendum, an omnino ducendum sit. Quo me vertam nescio. . Communicatio, cum, aut ipsos aduersarios cosulimussTu deniq; Labiene quid faceres Aut cum iudicibus deliberamus: Nunc ego iudices iam os consulo, &c. Prosopop ta est persenarum ficta inductior qua & aduersariorum & nostros cum alijs sermones,& aliorum inter se credibiliter introducimus. Quin & mortuos excitare in hoc etenere dicendi conmcessum est. OVrbes etiam populi vocem aecipiunt: In quibus holemodo mollior fit figura. Etenim si mecum patria ita linqueretur,&c. I
77쪽
Fornin quoque fingimus Caepe: ut famae, virtutis. δα. Apostrophe, est auersus a iudice sermo: siue aduersarios invadimus, siue ad inuocationem comitatimur; siue ad inuidiosam implorationem: O leges Porciae, legesque
Hypotyposis,seu descriptio, qua ita res aliqua describiatur, ut cerni potius, quam audiri videatur .a: Nec solum quae facta sunt,aut fiant, sed etiam quae sutu
ra sunt, aut fuerint,exprimuntur . .
- Αposiopesis,vel praecisio,& interruptio, ostendit assemivel irae, vel solicitudinis: Quos ego: sed motoa praestat
componere fluctus. Et hop ia,est imitatio vitae,vel morum alienorum: Ornamentum aptum ad animos conciliandos & permovedos.. Εmphasis,cum ex aliquo dicto aliquid lates eruitur: vel cum plus significatur, quam dicitur: Iacuitq; per antrum: unde intelligitur corporis magnitudo. Sustentatio est, qua diu suspeduntur auditorum animi atque aliquid inexpectatum subiungitur: aut ad aliquid leue, & minime criminosum descenditur. Praeter mi isio, vel praeteritio, cum dicimus nos praeteri te, vel non scire, vel nolle dicere, quod tunc maxime dicimus: Nunc quaeror diminutionem vectigalium, non, &c. Licentia est, cum orator, aut vereri, aut metuere debet; tamen aliquid pro suo iure dicit; quod minime offendit. Vide quam non reformidem, &c.., Concessio est, cu aliquid et iniquum, causset fiducia, videmur pati, atq; cocedere: verum esto, eripe hqreditate Jpino uis,&c. Sunt qui concessione dictorum esse velint: Sit me sit sacrilegus, c.at bonus imperator,& felix.Concessio iuncta Ironiae magnam vim habet. I,sequere Italiam ventis pete regna per undas. Palethesis, vel interclusio, declinatio breuis a propositor Aesongior digressio;quae multis pars caussi; videtur. inter siguras quorundam iudicio numeranda non est: sed a Cic.
78쪽
Ironia,quae a Quint.& Cic. inter sententiarum exornationes numeratur: differt ab ea, quae est tropus,qd haec sit totius voluntatis fictio. Nouum crimen C. Caesar,&c. troia pus vero, breuior & apertior. Distributio, cum aliquid in partes plures distribuitur squarum unicuique ratio deinde sua subiungitur. Vel est cum in plurςs res, aut personas certas , negocia quaedam dispertiuntur, neque fit ulla mentio subiectae rationi. . Permissio est, eum alicai rei vehementer confidimus, &ostendimus nos eam tradere, ac concedere alicuius voluntati: & cum relinquimus ipsis tuaicibus, vel aduersarijs aliquid existimandum; aliqui permissionem factoruna,concessionem dictorum esse putant. Deprelatio, vel obsecratio,cum operam alicuius implo, ramus. Per dexteram te istam oro. Optatio,quae voti alicuius praebet significationem. Vtunam mihi facultatem caussa concederet. Execratio,quae malum alicui prςcatur: Dij te perdant.
Epiphonema,rei narratae, vel probatae suma acclamatio. Tantae molis erat Romanam condere gentem .
Exclamatio est, quς conficit significationem doloris, aut indignationis alicuius per hominis , aut rei cuiuia piam compellationem 3 O miserum met, dcc. O tempora,
Vt est . quasi poenitentia dictit sed
quid ego ita grauem personam introduxi 3 Vel cum quaerere quid nos dicamus
fingimus: Quid reliquum est nuquid re minus suspe-o omisi λorie Hiori ν Et cum aliqua veluti ignoramus: sed earum rerum artificem, quem Et cu deponimus aliquid apud me moriam auditorum,'& postea repo, scimus.
Sunt & illa Iucunda,quae simplicem,& minus praeparata ostend ut orationem,
re minus suctos faciunt Et baec
79쪽
Haec omnia dat orationi varios veluti vultus. Gaudent ergo res varietate , ut Oculi vario rerum c aspectu. Et haec de trOpis & ornamentis tum verborti, tum sententiarum. Da Colloeatime. Cap. XXX L
optima se Cohaerentem a sar a Si Lene ,& aequabili- ὰ. ' ter fluentem.
p. XXXIL 'Na minora maioribus subi j ciantur, sed
semper crescat oratio: unde non dices sacrilegus, & fur. Est & ordo naturalis: unde potius dices, diem ac noctem e o tu & occasum, qua
Quaeda ordine permutato fiunt superuacanea: ut fratres gemIni,&gemini fratres. Verbo, sensum claridere, si compositio patiatur, optimum est: sed si asperum potius, decori orationis consulatur . In Ora
80쪽
2sIn oratione enim cum vetba nos nidi- mensa transferri poΩ sunt in locum ubi mac gis congruunt.
SI. verba extrema ita cum consequentibus iungemus, ne aspere concurrant , neve vastius diducantur. Asperum concursum essciunt consonantes illae, quae sunt asperiores, vi s , & x: ars studiorum , rex Xerses. Hi uicam reddunt orationem vocalium concursus: ut, si longae uniantur: viro optimo Obtemperare e sed minus peccabit, qui longis br ues subi)ciet. Sed in hoc diligentia non sit nimia r nam &Plato, & Demostnenes, & Cic tape in oratione habent vocalium conculsionem oNam hiulca nonnunquam decent, faciuntq3 ampliora quaedam , & non ingratam negligentiam hominis, magis de re, quam de verbis laborantis indicant. Vnde nimia vocalium concursio est quidem vitanda; at modica & suo loco posita, non est repr hendenda. Videndum est ne syllabae ultimae verbi prioris, sine primae posterioris. Ne monosyllaba multa continuetur: & itidem breuia verba & nomina: & contra, nequo longa,quae tarditatem asserunt. Nec multa similiter cadentia, & desinentia continuentur: similiter, nec verba verbis, & niamina nominibus subiiciantur. 3Verbo