장음표시 사용
401쪽
oratoria: quare, si oratorem scenica actione m , forum, ct comuum oratoria inscenam inditum duceres, homines ridiculos ob tantam mei . tamorphosim proponeres. Postremo,ne plura asseram discrimina, ethologorum, siue mimorunctio,saepe impudica, obscena, parum decora existit, ct gesticulationibus non multum hon . sis τι itur: Oratorum Nero pronuntiatio,omnε
obscenitate ac turpitudinἴ vitat: ct hinc est, is ij qui de oratoria actione scribunt, scenicos
. . motus in oratore damnent: Et Cicero Oratorioii . scprilem dicacitatem magnopere fugiendam esse docet: quo fit, mi sicut dictio est diuersa, ita O actio. Vnde in Bruto de Sulpitis actione loquens,ita scribit. Fuit enim Sulpitivis vel maxime omnium,quos quidem ego audiuerim gran 'es' es o ut ita dicam,tragicus orator. Vox tum magna, tum suauis, Jlendida: gestus O motus corporis ita Nenustus, Ni tamen ad forum, . non adscenam institutus videretur. Vltimu fundamentum: quamuis ea qua-Δ- naturaetrauitate fieri Nideatur, ut homines non ita libenter alios loquentes audian nisi quada νocus ct corporis moderatione utantur; . . , idq; ex eo pelicuum est,quod Niri alias valde erudit; ct eloquentes, ni mediocrisaltem actione sint praediti,pari probantur,ct non libe to audiuntur: tamen, si quis accuratius rem hanc
402쪽
harie perpenderet , viderent profecto ad homi nem rationissermoniq; capacem pertinere,νt Da animi sensa cum quada vocis oegestha moderatione exponat, Ni quae dicit planius, ct efficacius dicat, ct quas spiritum,vitamq; agendo tribuat orationi: cu multi sensu qui in ora-sione, in animo latent, sine congruenti actio- me exprimi non queant: ut patet, si duo eadem
Virgisi, carmina legerent; sed unus quasi dormitas,alter vero Nigilans eapronuntiaret.Qua i .i.Ire, O si maior quaedam interdum actio exauditorum prauitate in oratore requiratur, sicuti ob eandem caussam in homine alias veraci, requiritur iusiurandum: quo factum est,ut qui in Aristot. scena actione praestarent,maiora pmni hono- li 3. c. σemq; ampliorem referrent; in certamine forensimi quisque maxime actione excellere ita magis probaretur,ac libetius audiretur: ta ne, cum congrua actio ad rem de qua agitur magis demonstrandam, explicandamq; conferat, non ' itantum ex auditorum prauitate , sed etiam sua natura,in oratore desideratur: ideo iure optimo homines, ita sunt animati, ut nihil libenter audiant, nisi i quod cu quadam dignitate, atq; menustate fueritpronunciatum.Quod autem ab eo qui agit bona pronunciatio sieuere exigatur, J Π xe docet M.Tulliu cum ait: Histrios paulia mo-
403쪽
tus est θllaba a breuior aut longior,exibitis tur,ct exploditur. Quae homundamento. dixi mus possunt etiam optime accomod i ad de motaratam quam in oratore necessaria seu riocutio. His ita adnotatis , qμidsit m bac dos ratione dicendum,baspositionibus oplicabo. Frima positio: Tronunciano non est tota a Matura ; ac proinde aliquapronunciationis ars feri potuit. Tat et haec positi primm auctori Li.3 .e. I. late Histotelis, qui cum hac partem ab aptitudine naturalipendere dixisset, addidit, esse minus artificissim,quam cster spartest no caret
igitur rete, licet sit minus artificiosa: paullo infra, ait artem histrionicam constituta fuisse,
quae tota in actione Nersatur.Idem confirmatur ex M. Tullio btic in modum de hac re sicribenter At sine dubio in omni re Nincit imitationc is
ritas: Sed ea, satis in actione oeceret sapersese, arte profecto non egeremus: verum, quia animi permoris, quae sequiintur.Et alio locor c vocis quicem bonitas optarida est : non est enim in nobis sed tractatio atq; msus in nobis poterunt igitur de Nocis tractatione prscepta dari. Ad praeterea, quod vi Mus quosdam, Nei naturae bonitate, vel aliqua cssuetudine messius agere,quam a* agante igitur potuerunt nosari praecepta quaedam,qus in agendo non pate rentur errare. Denique,plures olim fuerunt, atque
404쪽
ntque Esenc sunt,qui de actione praecepta tradia erunt,quorum maximus G us, igittire Fate mmr ta ea longe melius voce, o rei a,quam
Se nia positio: Pxomanciatio magnam firmhabet ad perae M oratorem confirmentam. Quod orator pronunciatione perficiamr, patetmpri s auctoritatesummi oratoris Demosthenis , qui interrogatus, quid Get in dicendo primum, actionem, quid secundo, idem, O id tertium re1pondi ne, scribitur: itaque primas, secundo, O tertias actioni tribtiit. Et M.Tu liua, Ham actionem in dicendo dominari dixit: Idem actionem quasi eloquentiam corporis esse normavit: at orator potissimum eloquentia perficitur, igitur ..Adde etiam, quod multi,qUub s partibus practabant,quia in agendo parum
malebantia numero perscctorum oras oram emclusi fuere: Deformitate enim agendi, ut ait Cicero, viri ali, diserti, imantes habitisunt. De Curione, cum inepte ageret,C. Iuli, quae mriit, Quis loqueretur e lintre, quod toto corpo- e vacillaret. De eodem Cn.Sicinius Cn. Octacito Curionis collegae , dixit: Nunqtiam colla rim gratiam referres, Pi nisi sesuo more iacta uisset, hodie te istico u comedisnt: aderat aenita ob dolorem artuum Nnguentis delibutua. C.Fimbria ob rationem immodera*m inter dia
405쪽
svirtos quasi insanus habitus est.Hortensium ora Gel.li. r. torem insignem,Dio fiam, pellabat Torqua- δῖ - res, quod in gestu plus artis haberet, quam deceret , ut saltatricula illa. Huc facit , quod de
In Bru- Lentulo Ciceroscriptum reliquit, csterarum t.. virtutum dicendi mediocritatem, alitione occultassee, in qua excellens fuit. Denique, Isocrates quod voce Ῥteretur non bona, nullata caussas in foro egit: unde factum est , ut in oratorum numero nomponatur is, qui eloquentis pater nominatus fuit.. Tertiapositio: Tronunciatio habet vim prgcipuam ad delectandum,mouendum,ac perffuse In Bru' dendum. Nulla res, ait Cicero, magis pen trat animos , eosque figit, format, flectit, talesque oratores videri facit, qualesi se πλIn orat. deri volunt. Et alio loco : Pham ct infantes actionis dignitate , eloquentiae sepe fructum re- tulerunt. Et eum ibidem sententiam Demosth nis retulisset, haec verba subiecit: Si enim eloquentia nulla sine hae, hac autem sine eloquemtia tanta est, certe plurimum in dicendo p test . Huc pertinet, quod poetarum carmina longe magis audita, modo ab optimo histrione
pronuncientur , delectent, quam lecta. Tro-Dς ψpx nterea Tullius aliquando actionem eloque
sis lumen appeliauit: quod non tanti referat,.qualia snt, qua intra nosmetipsos composu,
406쪽
mus, quam quo modo esserantur. Huc fiscat, quod quidam stribunt, .Aes hinem Rhotys Derimo thenis defensionem legere audietibuS,ariliet mirantibus, dixisse; Multo magis fuisse miraturossi ipsum audiuissent: in calamitate inimi cus de aduersario luculetum tulit testimonium. Itaque, Ni Tulliinscribit, nec unquam is, qui audiret, incenderetur, nisi ardens ad eum perueniret oratio. Et chm de.Nehementia dicendi, qua uti ipse olebat,ob quam caussam ei perorationem omnes relinquebant, loqueretur, dixit, Qua qualiacuque in me sunt me enim ipsum nopsnitet quanta sint sed apparet in orationistis: si carent libri illa spiritu, propter quem maiora illa,cum aguntur, quam cum leguntur ori deri solent. Et ut hunc locum verbis eiusdem Tulli, cocludamin,haec ipsa omnia periae sunt, ut aguntur. .Actio, inquam,in dicendo una do minatur: sine hac summin orator esse in num ro nullo potest, mediocris hac instructus sumos sepesuperauit: ct paullo infra de actione Gra chi agens, ait, Quae sic ab illo acta esse constabat oculis, Noce. gestu, inimici ut lacrymo ten
Quarta positio : Actio ,seu pronunciatio est pars eloquentiae, ue rhetoricae. Patet in primis haec positio ex communi meliorum Scriptorum
407쪽
nitis explicuimus, ct probauimus confirmant Nam, si orator non ιη sine actione perfectussa foro a tinet, qui hac facultate caret , s nou. Γιbenter ais itur remo etiam exploditur, si denique actio vim habet si raecipuam ad persuade
dxm,haec pars erit, maxime rhetorica propria Denique, ne in re manifesta pluribus immoreris in nhmero oratoriu on habentur,qui cau se Lib. I.di sis non agant, Ni alims docuimus ; sicuti apud
sput. ἔ- nos non censetur concionatoriqui conciones nou
babet, profecto concludere licet actionem esse eloquentia partem: ita νt post elocutionem se ei maxime propria . Quia Dpositio: Tronunciatio no est ita propria eloquentiae , ut etiam alteri facultati non
conueniat. Nym, olim erat ei communas cum
poetica, cuius actio postea ad hil triones transi uit, quibus cum deinde communis fuit. Libro f. Sena positio: Tronunciatio, ct actio or de Ora. tortu es longe diuersa a scenica. Patet haec Lib.3 . positio ea his , quae supra scripsimus. Ad cinius confirmationem faciunt hyc auctyris Herenmani vectar Et acrimoniam esse in gestu, nec πenus alcm conspicuam,nec turpitudinem esse; Ῥt,dut hi riones, aut operarit videamur esse. Lib.,. Idem, movet, ne ab oratoria consuetudine ad
Septimapositio: Tronuntiatio potest de M
408쪽
fi,ac diuidi, wuprafecimus. Et quamuis,quod ad diuisionem attinet, aliquid absolutius dici potuisset tames ista subtilius examinare,atque ad tenue limarepetibilest necesse. , Octavi posivior aratoria actinpro caussaro,
locorum, ac personarum varietate immutanda
est: itavi aliter toforo , aliter in sinatu, aliter in concione dicendum sit . Patet baec positio, ex his M.Tullii verbis: In Scauri oratione sapie tit hominis tecti grauitas seumma, ct naturalis quaedara inerat auctoritas; non ut caussam,sed ri testimonilam dicere putares, cis prs reo diceret.Hoc dic ut genus ad patrocinia mediocriter aptum νidebatur;ad senatoriam Nero semetiam, us erat iste princeps, Nel maχMe. Vltima positio: Ad banc partem eacol - Α uctor dum massexercitatio ct Uus ruam Ῥlia prae- ad Hς c. cepta consimunt r ad rectran autem exercitatio- 'nem eius me nisse oportet, omnem actionem,
quasi ex quodam fonte oriri ex animo . Es du-otrina certissim quam speciatim auctor Herenmanus tradit. v Argumenta in cotrarium allata hunc in mo
dum solveres: primo, risoteles ait actio nem parum bonestam xideri,intellige eo modo,
quo βpra de elocutione diximus; midelicet si spectemus auditorum prauitatem; ac si dixi et mihil se d onstrare; sed: s quid ad demon-ri T frandum .
409쪽
srandum confert id ex eo fieri, quod auditores actionis dignitate , ct vi assici volunt: Immo Aristoteles ipse ait vim magnam halere: Cur aulcm ipse alii non nullide actione nihil scrupserint ,supra docuimus t Nel quia iam exorta erat ars histrionica, a qua non nulla bene agendi praecepta peti poterant: vel quia haec pars minus artis habet, ct quod habet non ita facile merbis exprimitur. Secunda ratio sic diluitur: ct sipronunci rionis ratio potissimhm naturam sequatur: t
men, ctim non omnes a natura idoneam pronun
ciandi ration m habeant, ct qui habent, non omni ea parte perfectam: ideo aliqua arte opus fuit ad eam perficiendam: ut de tota eloque .lia,ctalijs partibus diximus.
Tertia quo pacto sit soluenda, satis ex dictis
liquet: nam, licet histriones hanc artem occupauerint; in non omni ex parte fecerunt suam, cum eorum actio ab oratoria fit longe diuersarquando aut Cicero requirit in Oratore gesum penesummorum actorum ignificare vult,se in oratore desiderare optimam agendi ratione:m animaduerte, quod ait, pene, ut diuersam pr nunciandi artem indicaret .vCur aut ab illis p tedam esse aliquando dixerit,iam eaplicuimus; tam quia eo m actio aliquid Oratori conferrer potest:thm e quod ipsi eo tempore bac partem
410쪽
pstissimum occupauerant:tum etiam, quod fortasse aut nihil, aut parum de ea a Rbetoribus scriptum fuerat. Postrema ratio solum probat hanc partem , ipso Uu, quam scriptis posse doceri: quod nos libenter fatemur: sed tamen actibilis praec piis, per artem iam obseruatis.
An iudicium sit sexta Rhetoricae pars, Disputatio VIII.
Ex T A M rhetoricae partem bis quinque,de quibus habenus disputauimus Addendam esse mirum, iudicium, quidam huius artis professores iudicarunt:quorum iudi cium non esse omnino a ratione alienum iis r tionibus persuaderi posset. Primsi Dialectica ex M. Tullio, diuiditur in iudicium ct iuuentione, In Top. tanquam in duas partes ergo etiam Rhetorica, quae est ei per similis sis duabus partibu constare debebit.Confirmatur haec ratio prius oportet inuenire, inde qua inueta sentiudicare: igitur iudicium o lauentio fiunt duae facultates disses '.Huc pertinet quod Cicero aliquadoscripsit: Ia Onu' am inuenire ct iudicare quid dicata, magna illa quidem sunt, taquam animi instar in compore ,sed propria magu prudentiae, psam ela quenti