장음표시 사용
211쪽
De octa ty. Dec. Praecepi. CAP. III. III
Ea quae diximus supra nu. s. satis probant, quod dum sartores recipiunt sa- Iarium de quo conventum est pro labore in iacienda veste , non possunt excusari a furto cum retinent aliquam partem panni ipsis traditi; neque prodest eis praetexere quδd dictum salarium non est congruum,& quod de eo convenerunt lummodo coacti, ne dina vestis facienda daretur a teri qui eam minori praetio secisset, sciens facile fore se indemnem praestare , retinendo aliquas panni partes , quemadmodum passim a sartoribus fieri selet. Ostendimus enim , propositionem quae similes compensationes famulis permittebat , reprobatam fuisse a sancta Sede Apostolicae.& idem esse de quibuscumque operariis: qui postquam convenerunt de salario, noli possunt aliquid retinere ad illud sepple
dum sUnde etiam sanctius Antoninus, loquens in specie de sartoribus: Si quod reflatsibi, inquit, de serico , me panno, vel tela , velatos sibi datis pro fendis vestibus , retiner
stat , furatur istud ; quod si sit quid not sile , nisi iste diminutim dedisset sibi in mercede laboris , cti illud capit bi ad βρ
Fendum tantum , vel ubi esset in pacto.
. s. Antonin. in summula Confessi p. s,
212쪽
i78 ΤRAcTAT Us VIII. C Α Ρ U T I V. De Restitutione , ct an necessaria sit lad salutem.
I. V in est restitutio 3 Hest. Restitutio est actas justitiae commutativae, quo res ablata, Vel in-
juste detenta, suo dcinaino restituitur, vel illata damna compensantur. Haec definitio conformis est explicationi quam tradit An-s. Τh 1. 1. gelicus Doctor his verbis: Dicendum, quod η. s1 a. I. re ruere nihil aliud esse miritur , quam in cQ P. De ro Hiquem flatusne in possessionem vel dominsum rei suae.1'. Dicitur restitutio actus 3 quia
justitia est virtus per quam redditur unia cuique quod suum est. Unde ex violata tantum justitia tenetur quia ad restitutioin nem , ut latius infra patebit.
2'. Dicitur , quo res ablinis quia Fniuae detenta suo Ammo restituitur ; quia noni
minus ad restitutionem obligatur qui rem alienam injustὰ detinet , quam qui eam sive apertὰ sive clandulum invito domino surripuit. Et haec restitutio fi ri dcbet etiams quis absque culpa habeat apud se rem alien ana v. g. si casu inventa sit crumena cujus Uignoscitur verus Dominus : si quis pallium domi nostrae incogitanter relique sit , & sia de caeteris.
3'. Additur: m Hura damna compensan- imr; hoc enim ae luissi. num est , ut quisse lquis alteri culpa siua damna intulit , illa ipsa sartiat , lau compenset. Et lichi res
213쪽
aliena non habeatur , tamen haec restitutio obligat in pluribus casibus : V. g. si quis incendit domum alterius, si eum adegit ad multas impensas , intentans illi litem injustam, & similia de quibus sigillatim tractabitur.
L. Est-ne necessarium , ad obti- inendam peccatorum remissionem , ut res injuste detenta restituatur Resp. Sanctus Thomas , restitutionem esse omnino necessariam , quia non potest retineri res aliena , sine violatione justitiae: Dicendum , inquit , quod rest tμuo , silc t S. Th. V. 2. dictum eis , eis actus seupitiae commutara me, q. 62. aqua in quadam aquatitate confinit; ρο ,δεο ς VP. restituere importat ne monem .ibus rei
qua inisse ablatis est et se enim per ite
tam ejus exh/b1tionem aquati s reparatur.
Si vero juste ablatum sit , aequalitas erit ό ρο
.aeco non necessarium ens ut ei remtuntur,
quia iustitia in aequatitute consistit. Cum ei so conse are iustitiam sit de necessitate sa- Iutis , consiquem eis , quod restituere id quod ,njuste abiarum est abeui , sit docessitate salutis. Sicut etiam neceste est reparare damnum illatum quando fieri po- test. Sanctus Augustinus etiam relatus in Canone , loquens de his quibus remedium
paenitentiae inutile est : Si res alienAE , in- S: Rugus . quit, propter quam pec tum est is cum red- Epist. ue . adla, potest , non reddit r et non aritur poenia Macediantu.rentiis , IMPngitur. Sε μ tem Men citer v - Si f., or , non remitritur pec tum , nst res,t -- g.
tur oblatum , sed , ut dixi , cum resimi.
Unde concludendum est, restitutionem aes enecessariam ad salutem necessitate H, vj
214쪽
cepti , non necessitate medii ; quia sine illa potest quis salvari, si nempe non adsit
facultas restituendi: modo non desit vera restituendi intentio, si ad meliorem fortunam devenerit , & ita possibilitas ad se. Quast. Confestarius debet- ne abso Vere poenitentem qui clam possit restituere , vult tamen differre restitutionem, . aut satis putat haeredibus injungere ut restituant
Resp. Probat Angelicus Doctor , non concedendam esse absolutionem poenitenti, qui sine justa ratione vult differre restia' tutionem ad quam se fatetur obligatum, etsi possit statim restituere ; quia non absolvendus est ille qui non vere proponit Peccatum relinquere ; sed qui vult per aliquod temput notabile retinere rem alienam , non vere Vult peccatum relinquere,
quando ruidem illud non relinquit cum possit , & vult perseverare in causando damno alteri, dum illum non sinit bonis suis frui, & ei, contra suam voluntatem, retinet quae sita sent; in quo certε novum peccatum contra justitiam committit; e go ille sine ratione differens, non est ab-
, lolvendus. S. Th. 1. 2. Sicut , inquit sanctus Thomas, accipere q. ε . a. 8. rem abenam, est peccatum contra i in m Q ςQU otiam detinere erim; quia per hoc qΜssa aliquis detinet rem abeniam in ira domino,
impedit eum ab usis rei sua , sie ei facit,niuriam. Man/festum est autem, quod nec per modicum tempus licet in peccato moram sed quibbet renetur Hreum desierere pere
tum, secundum .llud Eccle 11. Quasi a facie colubri , fuge peccatum. Et riso qu libet tenetur Hatim restituere A poteis: τοι
215쪽
De octav. Dec. Praecepi. CAP. III. i8r
petere dilationem ab eo qui poteR Uum con
Neapolitana Synodus , a summo Pon- Neapolitatifice confirmata , rem dilucidὸ re luit synodus an . . his verbis : Ne qtiis His munus imponens i τε a Gre-
aDems peccatis commvngcare cora V Ucatur, eonfirmata caveant Sacerdotes , ne ante debit m vel cap. is. De
fuma, vel pecunia fatis Arionem , eiai resti- Poenitentia. mendi facultas fisent, aliquem absolvant ;praecipue ubi parmiens datum in Superiori Confessione praeceptum neglexeris. In Synodo Concordiensi sic habetur : Si Concord. paenitens proximo damnum dederit , mel alia quid furtim abstulerit , seu fr*o testimorato Pebutientia. 'alicujus asi,mationem in iudicio violaverit:.llum ante satisfiamonem ne absolvat Sace Mi ; nisi, iusta de causa , satisdationem ei
Parochus ad atiquod tempus distulerit. Sy- Uolaterrana. nodus Volaterrana statuit, ut ca eant Con- syn Od. an.
fessores , ne ante debitum satisfactionem quempiam abso ni , praesertim qui facu
Larem habeant aliena re timendi , vel legatinpia persolvendi. Idem decernit Anagnina Anagnina Synodus his verbis: carueant ne ante Ab - synod an .ram satisfacticnem quempiam absolvant, cui Et facultas renituendi Aliena, vel pia legatin i adimplendi. Haec omnia consormia sunt, & apertE confirmantur a Rituali Romano his verbis :Ne absia r eos qui talis Benesicis sene im Rituale R e paces qMales sunt . . qui abena Iunt , restituere noGnt. Quia icilicer qui poenitent. rem alienam detinet, videtur quasi aeque involutus in occasione proxima peccandi, ac ille qui habet domi mulierem cum inlapeccavit; videmus enim, experientia teste,
raro admod4m restitui de facto rem injusMacquisitam vel ablatam , praesertim post
216쪽
absolutionem hi Sacramento poenitentiae temere coracesi viri ι & saepe tentatio retinendi male parta , vix minor videri potest , quam illa quae ad impudicitatem tra
. Praeceptum quo obligamur ad restituendam rem injuste comparatam, estne negativum , quemadmodum illud quo prohibetur furtum Rese. Diximus in responsione ad primam quaestionem, super primo Decalogi Praecepto , hoc es discrimen inter praecepta negativa & a firmativa : quod praecepta negativa obligant semper & pro semper, hoc est , nunquam licet facere quod prohibent. V. g. furari, id est , rem alienam invito rationabiliter gomino surripere. Sed e contrario, praecepta assirmativa, quamvis obligent semper , non ta men obligant ad producendos & exercendos singulis momentis actus imperatOS,
sed soldio determinato tempore , certisque circumstantiis. V. g praeceptum jejunandi, Comi riunicandi, confitendi, & hujusino di. Ex responsione igitur ad hanc quaestione mi pendet resolutio hujus dissicultatis,an scilicet
qui injuste ditinet rem alienam, novum Commidiat peccatum quoties considerans se habere mira alienam , eam , cdm possit, non restituit; ita ut teneatut explicare in . Confessione quoties videns se pusse restituere rem alienam , noluit tamen restituere. Nina si praeceptum restituendi, seu non retinendi, est negativum, constat ab 'co committi novum peccatum , quoties omittit restituere cum possit, quemadmodum committitur novum peccatum, qu
ales larripitur res aliena , quia PraecePtu δὲ
217쪽
De octav. Dec. Praecepi. CAP. III. I 83
quod prohibet ne furemur , est negatu
Hoc posito dicendum cum Angelico s. E: α. Doctore , qu bd praeceptum de restituum foenia , quans ins secundum formism si '
rmativum , impi at tamen in se negat mum praeceptum. Et si in Levitico sic praecipit Dominus : non morabitur Vm merce- Levit c. I s. nam tu, apud te usque mane , quia cum
salarium acquisitum sit a mercenario propter suum laborem , retineretur injuste res aliena , si non selveretur ei cum illud desiderat , quanto magis id intelligendum est de rebus quibuscumque restituendis. Concludendum igitur est, hoc praecep tum restituendi, seu non retinendi , obligare semper, M pro semper eo modo quo Praecipitur 3 neque enim absolute nobis praecipitur ut non detineamus rem ali nam , sed ne detineamus eam incliti domino: fieri autem potest pluribus in casibus statim recensendis , ut Dominus non habeat justam causam conquerendi , licet res sua detineatur per breve temporis spatium , vel si qui retinet, tunc sit impotens ad restituendum, & sic de aliis circumstantiis quae dilationem restitutionis excusant. Quaest. Quaenam fiant cauta , propter quas differri potest restitutio rei alienae Reis Praeter causam impotentiae, quae in hac materia Lepe tapius allegatur: Pl
assignari aliae causae quae dilationem restia
218쪽
A Th. x: x. tutionis excusent. Et ex Angelico Do fhororq 6 v. a. s mando res remmenda apparet esse grumiter ῆd noeata ei cui restitiaris facienda est , vel aeteri, non ei debet tunc remmi; quia r Figurio ordinatur ad utilamum ei,s cui rea mitur Si omnia enisn qua possidentur , sub Orione utilis eadunt. Nee tiamen debet .lti qui detinet rem alisnam sibi appropriare ι
sed vel reservare ut congruo tempore meLI mat , vel etiam alii tradere tutiis; consem
mandam. Et ita si videretur, quod si retaderetur illa die v. g. ensis ei cui reddi d bet , is ea uteretur ad interficiandum se aut alium, conveniens esset , juxta sancti Thomae rationem, talem restitutionem di ferre ad aliud tempus. Et quod de damno temporali dicitur, intelligendum etiam est potiori jure de damno spirituali. Videtur etiam quod restitutionis dilatio
excusis i potest , dum is qui restituere tenetur gravissimum pateretur damnum in bonis suis aut fama, si talem restitutionem, statim faceret, & aliunde dilatio non est creditori nociva , nam in talibus casibus is cui. restitutio fieri debeti, non justὸ ob talem dilationem doleret. Sed de his dilationum causis disserens s. Antonin. sanctus Antoninus : Eluidam , inquit, rari a
p. 2. tit. a. c. sum materiam dicunt, meo iudirao satis F. M tro Hister , quod in ereus casibus non tenetur gias ad fluum remmmdum actu
liter, enam si habeat mori; aliquem ad resti tuendum, ta ab eo eui tenetur inυenire no misit nee remissionem nee ditationem , sed subitam metit sibi fieri restitutionem: mando videliser ex restimendo flatim , -- Ρ- queretur evidens vel probabile damnum δειν male vel temporale notabile Vsius rest
219쪽
De octav. Dee. Praecepi. CAP. III. I 8s
menus , vel aliorum , quod praeponderarest damno eius D. debet habere ex canentia Elius mei.
Potest autem tale damnum esse re plex :hiticet periculum mortis , isfamia gravis, seu scisn iam notabile , s damnum , perieuiam probabile monialis culpae. Ratio huius est , filicet quod talis restitutio potes AE eres , qμia , fecundum Scomm , cred rari, id es qui debet habere , magis debet melle in huiusmodi casibus, ut maximum incommodum seu damnum eius qui debet restituere
evitetur in modica restitueronis dilatione, quam suum .ncommodum modicum , vel damnum ex carentia ad tempus sua rei.
Et si obiiciatur quod κυιtuere est ariti negativi praecepti , quia reduc/tur, seu explicatur per hoc quod est, non retinere alienum ; fiae praeceptum negarimum obliga emper. Respondetur , secunduin Scotum , quos abenum injuste & ιnυiso Homino, simplicia ter prohibetur: propterea semper ει pro femper isto modo necesse est stat, alienum non retinere ὁ sed quando quis habet propositum
voluntatem refitituendι alienum pro tempore opportuno, ex tunc tenetur , domino rei
molente , 3d es velete debente , vult autem kοe Dominus rei , etsi non actu eticito, tamen actu debito re honeao ; quia debet veste, quod qui suum habet, retineat quo I e poterat opportune. Et si dicat, Dominus re, hoe agit invite , ta quia non vult qu=d per
quantumcumque tempus suum retineatur:
D cendum , secundum Scotum, quod domino inord/nute molente statim rehabere suum, taper consequens contra rectam rationem nolente proximώm retinere sevum : tunc tenms
non est detentor inju s. Nam ta depositum
220쪽
debet , redditione Briarissima, cum repetitur, reddi ut Cod. Depositi. Leg. finali. Et tamen , invito domino voluntate mordinata, cum repetit ut cum eo malum faciat subi met niter, , potea retineri. Et Augustinus dicit, sod multia bona suntpraestanda invitis, dum eorum potius uratitati quam voluntatν comsutitur. Est ergo unus ca- , cum imminet exhor semodi resti tione subitis periculum dam-ns ιncomparabiister praeυatinus, damno quodande habet cred, r ex carent a res tua ς puta civm Vse cretior habendo jsiam rem seu tecumam , quam quis de suo retinet, magis posset repugnare S prae tere contra bonum commisne 3 nam tune , siecundum Richamd m in . non tenetur re tuere , seMMeώ- ter reservare , ut restituat sibi mel haeredibu
seis , quando hoc fieri poterii sine praejudicio
bonς communis : vel deposita re illud ita o Hnando ta providendo quod tempore suo res
Idem videtur Leendum , eum qu s male
uteretur re sua retas,ia , puta gladio , nae occidendum se vel aliam , ta huν mori. Idem videtur dicendum, eism ex subita resi Mnone , νίge qui restitueret rem asiatum per furtum vel aliud mitium detegeretur tamde infamaretur , cum fama sit quid nobiatius quam substantia temporatis. Cum eraeo quilibet debeat promidere consiervation fama Da , potest talis di eris restitutionem usque
Mae tempus quo non deprehendatur In crimine ta di ametur , si ae ter providera non potest. Idem dicendum I ci m id quod debuit Memmi , non possit illi restitui, nisi faciendomu a even ad mitrandum sibi . quia