장음표시 사용
221쪽
De octav. Dec. Praecepi. C Ap. III. I8
in remotis ea ererisor. Et sdem drcendum, quando mulier halutis sum per adulterium, nesciente viro , vel suppossit sibi alienum partum , qui nutritur de bonu viri , vel kares etiam scribitur ut sinus proprius: cum 1eneatur mater talis de ominbus qua percepit ut ii, , scilicet putat ν pMns , non trimen debet revetare frictum , quando ex
βoc sequeretur , seu sequ/ probabiliter posset, mors sua , vel proos talis , vel etiam notabitis infamia , vel alia gravia sandala, secundium Asmundum , γ 'Dan. Ne pocaeuod de quo habes sura plene eod. tit. I. C. de FuIto. Alias caseus est , quando ax huiusmori
mytitutione subita , sequi posset mori spiria
r abs , seu peccatum mortale probabiliter in res ruendo, vel familia eius : puta restimendo qua habet aliena , ad tantam mense pauperrarem vel m. nam, quod non potest
vivere , vel previdere stiis is misis ovestitu : cum sint abcujus nobilis conitionis , mendicare nimia erusescunt , ab amicis ad sincientiam non rnrueniunt , laborare nesciunt vel non possunt , quia pammul, mel infirmi: ρο sic restituendo , exponitur periculo i e cum familia sta suram G , vel prostituendi M- , vel de perarionis , ubi retinendo aliena, cum iEs ex νn
duaria flua providet , re par est sibi ρο familia , re disponitur ad fatis satiendum
paulatim. me sentire videtur Scotus. Et idem videtur dicendum , ckm quis habet instrumenta arus sua.unde ex labor E suo gubernat se suos , vendendo vel tradendo ea ut restituat δειis creditoribus, . non poteris laborare, ta inde luerari; puta μοι quoad D , peritos Messicos: mar
222쪽
mentis quoad arti es. Laborando auum cum praedi ris, ultra sustentationem , poteris, .nterim paulatim suffacere.... Hae non sunt praedicanda , ne paremr via detennoni aborum , ad quod nimis persen sunt inclisatae , sed eum magna discretrone
in Confessione ta consiliis tractanda, I cum
multis circumstantiis considerando qua honestent factum.
L U. Si , ut die um est , disserti
potest restitutio ptopter grave damnum in restituendo , concludendum igitur est, quod quis uti poterit dilatione in restituenda magna summa ; etenim hujusmodi restitutio temper grave damnum affert restituenti R. est. Non rectὸ insertur haec conclusio 3 quia cum dicitur, differri posse restitutionem ad vitandum grave damnum, sive in propria vita, sive in honore seu fama, vel etiam in bonis ; id intelligendum est solammodb , cum hujusmodi damna possunt declinari pet dilationem , & ditarunt ab
eo damno, quod revela inseparabile est a gestitutione, quae non causat damnum pr prid dictuin cum id tantum restituatur quod legitimἡ non erat acquisitum , ac proinde in bonis nostris connumerandum& computandum non erat. Sic restitutio mille aureorum non censetur per se ipsam afferre damnum ressi tuenti ; quia tantum
restituit quod suum non est. Sed damnum ruod locum praebet dilationi restitutionis,
ebet differre ab eo quod est connexum sium restitutione summae per viam injustam comparatae. Hujusmodi est. V. g. cum restitui non potest nisi vendatur fundus pro praetio quingentorum aureorum, qui
223쪽
De octav. Dec. Pracept. C AP. III. 18s
mille aureis communiter aestimatur. Et sic
. Si ille cui facienda est restitutio , patitur aliquod damnum propter dilationem , tenetur-ne debitor statim restia tuere , aut ipsum indemnem praestare 3 ites. Ratio dictae, damnum quod patitur credidor , regulariter praeponderare debere damno debitoris seu iliuis qui ad restitutionem tenetur. Quo circa si dam num quod paritur creditor ob dilationem restitutionis , sit sere aequale damno debutoris si statim restituat: restitutio statim facienda est, aut saltem debitor debet re arcire totum illud damnum quod patitur creditor ex dilatione restitutionis sibi faciendae , quia ille 'creditor habebat verum jus exigendi tale debitum , non consider to seu contempto incommodo debitoris,& habebat justam rationem non patiendi . ullam dilationem; & ita dici non potest, juxta discursem sancti Antonini modo relatum , qudd in tali cassi creditor sine causa denegat dilationem concedere debitori , quandoquidem haec dilatio est ei valde damnosa. Attamen si debitor restitutionem disser
ne incidat in extremam necessitatem , Videtur quod in hoc casia non teneretur et sarcire damnum creditori illatum propter, dilationem , quia haec dilatio non censetur voluinaria , nec culpanda, cum sit aliquomodo inevitabilis. 8. Tenemur-ne restituere inve ta 3 Rese. Sanctus Antoninus huic dissicul- s. Antonia . tali clarὸ & solidε respondet his verbis: p. 2. vit. λ.q-ὸd in emis , aut de propim
224쪽
quo fuerunt in bonis alicuius , nee hiaretur pro derelicto I aut nunquum : aut non de propinquo , sed ab annquo , ut thesauri. Si - - primo modo , tunc, secundum Richardum Thomam: qui res alienas inruentas qua de
propinquo fuerunm in bonis alterius , ta non habentur pro derelicto , acceperit , ut sibi iniretineret , morealiter peccavis , si est quid notabiliis valoris, ta tenetur nihilominus ado estitutionem ei cuius est. Quod si per senescit cuius sit, faciat publice de sunciari in Ecclesia: S si nee isto modo reperaretur cuius esset, debet pauperibu erogari s nisi jse
inventor esset multum pauper , qΜω tum posset, eum bcentia ' copi , vel Poenitennanis sui , vel Confessoris , istud munere, 'quando sciocet non invenitur cuius est. Eadem videtur esse doctrina Angelicit. Doctoris, cum sic loquitur : Ruadam vero res mventa , fuerunt de propinquo νm alia jus bonis ; S tune , si quis e s accipiat, non animo retinendi . sed animo restituendi domino , qui μν pro dereliatis non habet,
non committit furtum et oe simit,ter si pra
derelictis haseatur, ta .hoc credas in entor, . ticet μι eas retineat, non committit furtumsabas autem committitur pereatum furti. Unde Augustinus dicis in quadam mmilia, shaexur 14. q. s. Si quid invenisti, & non reddidisti, rapuisti. Ratio autem , cur non possit quis sibi
retinere res inventas, etiam si illarum D minus non reperiatur , sumitur ex Ang 1. lico Doctore, dum sic loquitur et Dicen-
. dum quod si ille cui debet heri restitutis sie
omnino ignotus, debet homo resiluere secun- ,
dism quod potest, scilicet dando eleemosinas
225쪽
De octav. Dec. Praecepi. CAP. III. I91 mi us J pram an tamen diligenti inqui L sione de persona ei s cui est restituno fa
Unde sanctus Raymundus , proponit s. Raymund . hanc quaestionem: AU/d de pecuniis vel summa
atia re sπυenIa sn usa , vel platea , vel , alio loco pubtico P Et ita respondet : Dico quod pecuniam vel aliam rem omentum debet reddere, si potest lxmenire illum qua amisit, ct faciat hoc publice dici per praeconem mel per Ecclesias, in loco ubi rem in enit. . Si vero non inven/t, cum consilio ει -- rhoritate sui Paenitentialis , retineat si pamper o egens est'oret pro illo euius fiati alias eroget pauperibim. Et Iecundum hoe intel o illud Augustini. Si quid invenisti quod non rediadisti, rapuisti : quantum potuisti secisti ; quia non plus invenisti, ideo non plus rapuisti. Qui alietium negat, di posset , tolleret : Deus cor intetrogat,
Demdm sane ius Carolus mentem suam s. Carolus peruit his verbis De rerum incerturum Actor. p 2. ori 1tutione Decretum ira declaratur, ut bisod iad i.Leium faciendum Attiuet, ocμm monitis exe-enam habeat in re tutione rerum , 'Vae ensem cutionis D .nventa , nec furto subtracta abome dolo fu- retorum , tiara aut also modo male par , restituenda
Et in Catechis o Concilii Tridentini sic habetur : Sunt igitur fures qui res ni
et o modo inventin retinent... Et odsi rerum C/tech, p. 3. Dominus nulla raraone inveniri potest . Huoum nus nulla raraone inveniri potest, illa funi bona in Uus pauperum cooferenda.
226쪽
tenentur. cis. I. . II a s ob causas tenetur quis restituere Resp. Generaliter loquendo, cum damnum aliquod injuste eu proximo illatum, directe vel indirectE, per se aut per alium,
vel dum alienum retinetur a tenemur ad S. Th. 2. 2. restitutionem : restitutionem tenetur
'R τ aliquis , inquit Angelicus Doctor, non δε-
in s xP' ratione is, abena quam accepi , se et iam mnone iniuriose acceptionis. Et idebquicumque est causea iniusta acceptionis , t netur ad res,tur,mem.
Plures jam quaestiones resolvi, quae ad justitiam spectant , & ex quibus oritur obligatio restituendi , satis igitur erit hujus generis quaestiones paucis verbis recem sere , remittendo Lectorem ad varia capita in quibus de eadem materia fusius actum est. V U. a. Qui modis potest damnum injuste proximo inferri 3 Cum quatuor habeamus bonorum genera , scilicet bona animae, quae spiria tualia dicuntur, bona corporis , bona honoris seu famae, & bona fortunae quae bona temporalia appellantur ι potest damnum inferri injustum in his quatuor bonorum generibus. Quotnam sunt bona spiritualia 3
227쪽
. De octav. Dec. Praecepi. CAP. V. I9; Rese. Triplicis sunt generis , scilicet bona naturalia , supernaturalia , & Ecclesiastica : naturalia sunt quae haberi positae
per vires naturae, ut usus rationis humanae,
scientiae , artes , & hujusmodi; cum autem damnum , quod homini in his bonis insertur , sit temporale aut ad temporale reducatur , communiter numerantur inter
bona temporalia. Bona spiritualia supernaturalia , quae proprid dicuntur bona an iis me, ea sent quae excedunt naturae facultatem , ut gratia Dei , virtutes Christianae& infusae, Fides & alia dona sapernaturalia, Sacramenta , & similia r de his bonis hic praecipuὶ tractabitur. Demdm bona spirimalia Ecclesiastica , sunt jura , fundi, dcreditus Ecclesiae & Beneficiorum , de quibus satis actum fest Tomo 1'. hujus Theologiae moralis. Eu est. . Quomodo potest damnum ia- serri proximo in bonis animae Ren. Potest inferri , inducendo illum ad peccandum, per vim, minas , fraudes,
pravum consilium , aut exemplum , aut candalum , non arguendo illum cum t
nemur ex officio , demdm docendo , vel defendendo pravam doctrinam circa fidem vel bonos mores: & generaliter damnum insertur proximo in bonis animae, quoties impeditur a bono agendose & inducitur ad malum perpetrandum. Nam etsi, ut docet. sanctus Ambrosius , non est quod cuiqu- s. Ambios.
nostram adserebamus culpam , nis nostra lib. t. Demoluntara : nemo tenetur ad culpam , nisi in voluntate propria deflexerit: non habent crimen , qua inseruntur reluctant/bsu: volun- Cati Non est. triria Staneum commissu , sequitur deoctorum L. invidιa, quam in alios derivamus , nihilo
228쪽
minus dici verὸ potest , nos saepit Is esse quasi causam alieni peccati , cum etiam,Cap. SἰmID. ut in Canone habetur , qui occasionem De injuriis & damni dat , damnum dessisse videtur. 4umno d- ο- si R. s. Potes,ne quis obligari ad alia quam restitutionem, propter damnum ill tum proximo in bonis aniniae λCan. Facta. Deteriores sunt, ut habetur in C
I. none, qui vitam moresque bonorum corrum
punt , his quι substantiam aliorum praediaque diripiunt , quia cum , secundum Au gustinum , a sancto Bernardino Senensi re-
S. Bernardin. latum , Trbro Retractationum , virtutum serm. c.λ--maxima sint e plus damnificat, qui in
d nificat , quam in quibuscumque altas 3 ta per consequens . plus secundum iustitια- obligatur ad restituendum proximo sale bonum , quantum sibi possibile est. Verum cum restitutio hujusmodi bonorum , plerumque sit impossibilis, regulariter quis non tenetur damnum illatum reipsa resarcire, licEt teneatur nihil omittere ut resarciat , seu ad satisfaciendum Deo , qui prior offensus fuit in esusmodi damno, cum aliquo modo expulsus fuerit ab anima suae creaturae in qua per gratia suam dominabatur ; sive ad restituendum proximum in pristinum statum , a quo lsuit infeliciter amotus dum inductus suit
ad peccandum. Nec dubitari potest quinis qui proximo in bonis spiritualibus no-
. cuit per vim, aut timorem, aut dolum seu fraudem , teneatur Verὸ pro viribus conari, ut talem injustitiam tollat , seu cessando a violentia aut timore prius incussis, &restituendo proximum in libertatem emendandi errores & culpas seu indicando fraudem qua deceptus fuit, vel exsufflan-
229쪽
De octav. Dec. Praecepi. CAP. V. Iris do pro viribus quod illi trium & iniquε
persiuasum fuit. Quare qui alium induxit ad saςiendum
contraetiam usurarium 1uadendo non est erevera talem , tenetur contra persuadere, esse usurarium , ut contractiam dirimat αpro nihilo habeat, & sic possit resarcise
damnum illatum proximo per talem co tractum.
Sic qui per aliquam fraudem, ut falsa
referendo , causa tuit inimicitiae ortae inter alios , tenetur multum conari , ut extin-
uatur haec inimicitia , prudenter indicano talem fraudem si necesse sit. Ille pariter qui prava & falsa docuit circa fidem aut bonos mores , tenetur palinodiam canere, & contraria asserere ; ut aliquo saltem modo damnum proximo iulatum resarciat.
Quia in his variis casibus vere conir justitiam quis agit , inducendo proximum ad peccandum. St. autem inductus solum-m db fuit proximus ad peccandum per Pravum exemplum, aut alias sine fraude vel violentia ; tunc cum non ita certum sit. auhd justitia suerit violata , obligatio resarciendi damnum non est ita stricta, sed ex Charitate obligatur quis pro posse' ad medendum malo cujus particeps suit. Et ita debet quis procurare omni me aiori modo , ut hi qui ex pravo suo exem-Plo , aut consilio sine ulla fraude dato, inducti sent ad peccandum , Vere con Ver- ι tantur ad Deum. Hac de causa in Concilio Tridentino sic statutum videtur antiquam innovando disciplinam : Rura clo concit. TrIssos tur ab aliquo publice , re in multorum sessi. 2 Peo pectu . crimen commissum fuerit , unde ταοrm. ς
230쪽
' alios scandalo ossenses commotorique non se dubi dum : huic condignam , pramodo culpa , paenitentiam publice injungi
portet, ut quos exemplo suo ad malos mores provoca υιt , sua emendation/s testimonio ad rectam revocet miram. In Rituali etiam Ro-RItuat. Rom. mano , prohibetur Confessario , ne asseia De sacram, quat eos qui publico scandalum dederunt,
P Rixςnxi V nμρobiice satisfaciant, ta scandalum s. Ibid. De Sa- lane. Et in alio loco : incenda sunt, in-ς RiΠ Σuch - quit , a sacra Communione. . . public/ pec Dixi Oures , nisi de eorum poemtenna emen' Done constet , m publico scandala priuisatisfecerint. Id fusius observatum & elucidatum est. Tom. . Trai'. s. de Sacramento Poeniteat . Cap. 7. nu. 16. M
s. Antonin. inducis Aiam ad malum , , Inquat P. z. tis. R. sanctus Antoninus , suadendo , consulendo, ς g sis, iendo quod est mortale , est occμ- pe ditionis illius ; quia per hac auferuntur ei gratia o virtutes ab anima. unde Au-tustinus : Si fratri tuo mala persuades, occidis, fodicet. νllum quoad ansmam. n. Noli. De Paenitentia, os. a. Et latis damnificans , secundum Scotum ia Sentea tiari tenetur remtuere damnum modo sus
ossibili , scilicet inducendo eum ircoster ad paenitentiam , F ad actus virtuosos: σsi sola inductio per verba non sussic/t, quia
cibus est pervertere quam con errare , se netur quantum potest per re mones fuas, M.ta abis procuratas ,ψρeη aliorum suasiones e caces , dum tamen non prodat issis pecca tam occultum praeiret. . .
Ivitta hanc doctrinam , qui diutius in vitiis & concupiscentiis vitam publice &impie transegerunt , ut plurimum teneri.