장음표시 사용
201쪽
rationes formales , & principia limitata, eo cedo ; unde secundum rationes suas possunt eidem superioris scientiae habitui convenire, non tamen secundum illum limitatum essendi modum , quem in inferioribus scientiis , & habitibus habent.
Vtrum Sacra Domina sis dignioν aliis scientiis.
HEOLOGIAM secundUm se omnibus aliis scientiis digniorem ac praestantiorem esse nemo est qui dubitet , tam speculativiS, quam practicis ; speculativis quidem inquantum speculativa est , Practicis autem inquantum practica. 1d prohat Sanct. Doct. ex illo Proverb. 8. Sapientia misit ancillas suas, ut vocavent ad Meem , ubi secundum aliquos interpretes sermo est de sacrae scripturae doctrina , seu Theologiae sapientia, quae omnes philosophi eas disciplinas , ceu ancillas in ministerium assumit, ut ad arcem, id est , Christi fidem vocet homines. Quod quatenus id praestet, in- fra explicabimus. Vnde ea est omnium scientiarum ad Theologiam in dignitatς comparatio, quae est ancillae ad Dominam. Hanc eandem sacrae doctrinae praestantiam S.D. colligit ex illo Ecclesiast.1 .ubi sapientia divina de se loquens ait: Ego in altissimis habito; Quem locum non pauci de sacra doctrina, seu scriptura exponunt,
202쪽
An.V. An sit dignior aliis scientiis. Is
inter quos D. Thomas in prol. sent.ad Annib. inquiens : Habitarit quidem in infimis omnes mechanica artes, qua circa particularia, in quMbus consistis operatis , versantur. In altis verὸ habitat scientia naturalis , qua de sensibilibus universalem speculationum habet. In altioritas vero commorantur alia philosophica scientia , qua sua consideratione sensibilia transcendint, istu thm tamen rationis sequentes 1,sed in altissimis habitat Christiana sapientia doctrina, qua intuitum superat ratianis. Hanc eandem super alias scientias sacrae do- a ctrinae excellentiam multis prosequuntur Sancti Patres , quae recensere longum esset, D.Augustinus lib. 2. doctr. Christ. ita de ipsa scribit ; uanto minor est argenti, ct auri vestisique copia , quam de taEgypto secum ille populus abstu
Iit , in comparatisne disitiarum , quas postea Hἰerosit ma consecutus est, tota fit cuncta scien tἰa collecta de libris Gentdium , si divinarum frientiarum scriptura comparetur. Hinc Eusebius lib. I . de praeparo e Dan .Philosephos, ac mundi sapientes cum Theologis comparans adta. Quando Philosophos inter se aut cum aliis comparo , non facile negaverim 'sis claros fuisse viros; quando fero 'sos Hebraeorum Theologis,qui vide-lἰcet Propheta3 habaerunt, compara, ct doctrinam doctrina confero , caduca, ct frivola omnia , qua Philosophi excogitarunt, mihι videntur Quod sacra doctrina inquantum speculati- 3. va caeteris disciplinis physicis, seu speculativis Hie , &scientiis p emineat , prob. S. D. quia scien- i it tiarum speculativarum una dicitur altera perfectior , tum propter nobilitatem materiae, circa
quam, seu honorabilitatem objecti, tum quia
203쪽
certior ; sed Theologia versatur circa nobili rem Hateriam , seu nobilius objectum , quam sint materia, seu objecta circa quae aliae scientiae speculativae versantur, estque certior simpliciter : ergo absolute , & secundum se est dignior , ac caeteris scientiis praestantior. M . patet; quia omnis scientia sicut & quaelibet res in finem ordinata ex actu laudatur ; v. g.laud damus bonum equum,quia bene currit;sed omnis actus ex eo melior, ac laudabilior existit,
quia est de meliori objecto, & meliorem illud
attingendi modum sortitur, V. g. aedificare est melius simpliciter, quam lectum construere, M quantδ modus aedificiij est melior, tantδ est aedificare melius : ergo quo perseetius est objectum, & modus ipsum attingendi melior, ebscientia erit persectior i, modus autem seu qua litas essentialis ipsius scientiae est certitudo per resolutionem conclusionum ad principia certa, in quibus videntur, & quibus certitudinem accipiunt: ergo quoad modum essentialem scientia dicenda est persectior, quia certior. Minor vero quoad primam partem prob.sacra doctrina est principalitu de his quae sua altitudine rationem transcendunt; sed haec sunt nobilius objectum, quam ea, quae ratiotim non superant .ergo Theologia habet nobiliorem materiam circa quam , seu nobilius objectum. Maj. patet , nam Theologia est principaliter de Deo , 'ut cognoscibili, non ex effectibus, sed in se,& secundum ea quae sibi soli nota sunt,& per revelationem hominibus. Minor verbprola. haec sunt maxime intelligibilia; ex hoc enim habent , quod rationem transcendant, quia lucidissima, & maxime abstracta , materia in
204쪽
Art.V. An sit dignior alisae scientio. Iss
in se , ut patet in substantiis spiritualibus , sed intantum aliquod objectum scientiae speculativae est nobilius inquantum est magis intelligibile in se, & nobilius inteIlectam eerficiens rergo ea qui transcendunt rationem iunt nobilius objectum quam ea , quae rationi sub
Quoad secundam autem partem prob. illud est simpliciter certius, quod certiorem habet causam: sed Theologia certiorem habet causam quam omnes alia: lcientiae : ergo absolute , &simpliciter est certior. Prob. minor, aliae scientiae ex lumine naturalis rationis certitudinem habent, quae errare potest in accipienda a sensibus principiorum scientia, ex quibus demonstrat, & per resolutionem ad ea judicat; sacra autem Theologiae doctrina certitudinem habet ex lumine divinae scientiae , & revelationis, quae errare non potest : ergo Theologiae doctrina habet firmiorem suae certitudinis causam. Vnde S. Augustinus lib.1. de Genes. ad list. c. .
sic habet; Quoquomodo autem , ct qualibet aqua ibisnt, esse.eas ιbi mἰnime dubitemus ; major est quippe Scriptura hujus authorkM quippe quae a Deo revelata in quam omnis ingen, humani
Quod autem sacra doctrina inquantum practica ut omnibus scientiis practicis humanitus inventis dignior, ac praestantior, probat S.D. Quia practicarum scientiarum illa est dignior, quae ad ulteriorem finem non ordinatur, id est, quae considerat finem ultimum, cui aliarum fines subordinantur: Sed Theologiae, prout est scientia practica, finis est beatitudo aeterna, quae est uimmum creaturae rationalis bonum , ad
205쪽
ad quod omnium scientiarum fines ordinantur: i. Eihie. ergo Theologiae doctrina inquantum practica Iee. s. est caeteris scientiis practicis dignior. Maj. patet , quia unaquaeque causa tanto prior, ac po tior est, quantd ad plura se extendit ; unde bonum quod habet rationem causae finalis, tanto potius, ac divinius est, quantb communius, Mad plura se extendens ; ea propter finis ultimus melior est, propter ipsum enim sunt caeteri boni; v. g. finis Civilis est bonum Civitatis , quod est bonum communius , ac divinius ,
quam bonum exercitus, nimirum victoria,quae eatenus bona est, quatenus ad bonum civile conducit.
7. Minor vero prob. ex D. Augustino lib. I9. de Civitate Dei cap. i. dicente. Nulla est homini causa philosophandi, nisi ut beatus sit. si uod autem beatum facit 'se est finis boni. Quamobrem qua nullum finem boni sectatur , nulla phἰ- 'ιοΘhia secta dieenda est. Idem docet D.Thomas
3. coni. gent. cap. 2 s. t. s. ubi ostendit totam
cognitionem practicam ad speculativam ordinari , istam autem ad cognitionem Dei, in quae beatitudo sita est. 8. Circa hanc rationem advertendum notad Do C etanus , quod major non intelligitur abs lute de scientiis practicis, sed de practicis sub- ordinatis ; quoniam non est verum inter praeticas disparatara digniorem esse, quae ad ulteriorem finem non ordinatur. Dignius namque est ministrare superioris ordinis arti,puta aurifici , quam principari in arte inserioris ordinis , puta figuli , sed inter practicas , quarum una subordinatur alteri , proculdubio major est vera ; ac proinde verissimum est Theologiam,
206쪽
quatenus practica est, omnibus aliis praestare scientiis ; quia omnia aliae scientiae ad finem illius ordinantur ; atque ipsa finem ultimum simpliciter, qui est si um bonum, ac beatitudo respicit. f. L
Solvuntur argumenta contraria.
AR g. i. Certitudo ad dignitatem scientiae
pertinet; sed aliae scientiae speculativae sunt Hic arg. sacra doctrina certiores ; ergo ipsa non est dignior illis. Prob. min. omnis certitudo scientiae
est ex principiis ; sed principia, saltim prima
& universalissima , aliarum scientiarum sunt certiora quam sacrae doctrinae principia : ergo. aliae scientiae sunt certiores quam sacra doctrina. Prob. min. quia principia sacrae doctrinae sunt articuli fidei, qui dubitationem recipiunt, principia. autem prima scientiarum ita certa sunt, ut nullo modo corde negari possint, esto negentur ore, ut dicit Philosophus. Resp. neg. min. ad prob. dist. min. aliarum Io scientiarum principia sunt certiora secundum Hle , &quid, & quoad nos, concedo ; simpliciter, & - . q, quoad causam certitudinis, seu ex parte rei, δ' quae nata est causare certitudinem nego ; sic
enim Theologiae principia certiora sunt. Quod enim fidei articuli dubitationem recipiant non est propter incertudinem rei,quae summe intelligibilis, ac visibilis est secundum sui naturam, ac maxime potens ad sui assensum naturaliter intellectum determinare, sed propter intellectus nostri debilitatem, qui secundum sibi proprium intelligendi modum, quo ex sensibilibus intclligi
207쪽
intelligibilia cognoscit, se habet ad naturae manifestissima., sicut oculus noctuae ad lumen solis, ut dicitur in 1. Metaphys text. I. Et dist. conseq. aliae scientiae sunt certiores secundum quid, & quantum ad modum habendi certitudinem , concedo ; absolute 3c simpliciter,nego: Quia per Theologiae doctrinam pro hoc statu, non ita persecte credibilia videmus, sicut pellphilosophicas disciplinas conclusiones earum
intuemur. Sumitur ex D.Thomaq. I 2. de veris.
II. Arguitur 2. Inserioris scicntiae proprium esta superiori accipere , & non e contra ; sicut Musicus ab Arithmetico sua principia accipit , non autem Arithmeticus a Musico, quia Musica est scientia inferior & subalternata Arithmeticae; sed sacra doctrina aliquid a Philosophicis disciplinis accipit: ergo sacra doctrina est inserior aliis scientiis Minor prob. ex D. Hieronymo in epist. ad met. Orat. Vrbis Roma ε ubi docet , quod Doctores antquἰ intantum Phlios phorum dominis , atque sententiis suos resperserunt libros , ut nescias quid in alis prius admἰ ri debeas,eruditionem securi an scientia criptu
12. Respondet S. D. quod sacra doctrina accipit a philosophicis disciplinis , non tanquam a superioribus scientiae inferiores sua principia
accipiunt; principia enim sacrae doctrinae non habentur per sentiam, & experientiam, vel no-tificationem quidditivam terminorum, sed immediate per divinam revelationem ; sed utitur illis tanquam ancillis , & inferioribus ; sicut Architectonicae utuntur subministrantibus artubus , ut Civilis Militari. Et hoc ipsum, quod
208쪽
Art. V. An sit dignior adiῶν scientiis. i 3
sic utitur eis , non est propter desectum , vel insufficientiam ejus , cum per propria principia habeat de omnibus sufficienter judicare ; sed propter desectum intellectus nostri; qui in addiscendo divina non parum juvatur eorum cognitione , quae per naturalem rationem sex qua procedunt aliae scientiae ceu principio activo) cognoscuntur. Multa enim quae sunt inscientiis demonstrata, v. g. animam esse incorruptibilem , & similia considerata in creaturis, in divinae sapientiae,& potestatis admirationem inducunt, & ad instructionem fidei, & insormationem morum conducunt. Vnde in S. Scriptura de his frequenter est sermo. q. I 2.deversi.
eti Spiritus sunt intellectualibus virtutibus nobiliora ; sed non sunt de objecto nobiliori quam sint aliquae virtutes intellectuales, praesertim Theologia ; ergo non ideo scientia speculativa est praestantior, quia est de objecto nobiliori.
M .patet ex D. Thoma I. a. quast. 68. art. 8. Aprobatur, quia dona sunt absque inquisitionerationis, & discursu, & per hoc habent maximam similitudinem cum scientia Dei,loquendo de dono sapientiae, & scientiae. Minor etiam est evidens. Quia donum scientiae versatur circa res creatas, ut docet D. Thomas 2.2.quaest.9. Metaphysica autem, vel Theologia naturalis est de Deo. Respondeo primo neg. maj. de omni virtute intellectuali, nam solum verum habet de virtutibus intellectualibus, quae innituntur lumi ni rationis naturalis , Theologia autem nostra
innititur lumini fidei. Vnde habet idem principium
209쪽
pium certitudinis: atqui dona, quae ideδ certissima sunt, quia innituntur fidei divinae , dc ei superaddunt quandam manifestationem, quae plenior est in Theologo, qui non solum scit discernere credenda a non credendis; sed etiam fidem roborare, manifestare, & defendere a. contradicentibus.Vnde Theologia nostra quan-rum ad genus cognitionis est persectior donis , licet dona quantum ad aliquid persectiora sint, quia faciunt animam magis mobilem a Spiritu
I 3. Respondeo secundo. Quod est disserentia inter utrumque , quia nobilitas doni sumitur non quidem ex objecto, sed ex subjectione ad principium stil. Spiritum Sanctum, sicut per
fectio mobilis est in ordine ad motorem nobilitas autem scientiae speculativae est per ordinem ad objectum nobilius. Vnde licet concedamus dona esse nobiliora , nihil interest, quia D. Thomas non agit de dignitate Theo- .logiae comparative ad dona, vel virtutes theologicas , aut morales, sed comparative ad alias seientias. I 6. Arguitur ultimδ, Principia universalissima sunt certiora v. g. quodlἰbet est, vel non est , quam articuli fidei: ergo scientiae naturales , quae procedunt ex illis, erunt certiores. Item
hoc principium Deus est, est certius isto principio Deus est unus , ct trisus, quia istud ab
illo dependet, ut docet D. Thom. 2.2r qua stione I. art. 7. & tamen cognoscitur lumine naturali. Tandem quia lumen naturale secundum se errare non potest, cum sit a Deo immediate ; Vnde error refunderetur in Deum. Quod autem per accidens erret , potest contin
210쪽
, Art.VI. An sit Sapientia. I scontingere in habente fidem , & Theologiam. Respondeo ex D. Thoma a. a. quast. q. art. Iuli. quod sunt certiora non quantum ad causam certitudinis, sed quia intellectus noster pro hoc statu plenius illa capit. Certitudo a tem simpliciter est ex causis. Respondeo ad secundum quod hoc principium Deus est , ut Cognitum per lumen naturale rationis non est Certius quantum ad causam certitudinis, sed quantum ad majorem manifestationem, ex parte subjecti. Neque hoc principium fidei, Deus est trinus , ct unus, dependet ab illo tanquam causa suae certitudinis , sed praesupposti-Ve , & inquantum est praeambulum ad fidem. Quod si fide credatur sunt aequalis' certitudinis. Respondeo ad tertium, quod licet
lumen naturale rationis , quantum ad pri maS conceptiones errare non possit , tamen quantum ad alia potest errare, immo de facto in multis errat, praesertim in accipienda notitia principiorum , sensibus. Lumen autem fidei non permittit errorem , nec quantum ad acceptionem principiorum , neque quantum ad
Utrum Saera Doctrina sit Sapientia.
NIMADVERTENDv M velim,sapientia I. nullatenus contra scientiam dividi , r.α q.s' sicut unum oppositorum contra aliud; Rrt. v.
sapientia enim quaedam scientia est, quatenus id , quod est omnibus scientiis com