장음표시 사용
361쪽
Deum esse, & ita de ipsis eo in loco ad Rom. i. testatur Apostolus. Idem habet se . I 3. de tempore. Et lo.de vis itu 2 litt.c. . T. Eodem plane modo de certa,& scientifica cognitione hoc Pauli testimonium interpretatur D. Ambrosius dicens; Nothia Dei manifesta est ex mundi fabrica. Vt enim Deus, qui natura ἰ
usibilis est, etiam usibilibus posset sciri, opus factum est ab eo,quod 'ilicem visibilitate sua manifestaret, ut per certum incertum posset sciri ; ao per hoc quod cateris impossibile est , ille esse Deus
omnium crederetur,qui hoc opus fecis,Deus enim
illis manifestaιθ. Manifestabis se Deus illis , dum pui fecit, per quod piset agnosci. Notanda illa verba ; notitia Dei manfesta est ex mundiD- brica. Et posset sciri quae certam & evidentem cognitionem Apostolum intendisse ex Ambrosio ostendunt. Insuper Haimo in Glossa : ostendit, inquit, quia de Deo sciri potuerunt. Plura-ιἰter dicis, quia pluribus modis cognoscitu cicquod ate ιs , omnipotens, ct hujusmodi. Inteia . lecta ipsa inmisibilia per facta , quia per caelumes terram , ct alias creaturaι , quas immensas ct perpetuas es intellexerunt , 'seum conditorem , incomparabilem, immensum, aeternum , menis
conspexerunt. Nota illa verba; ostendit quid de Deo sciri potuerit; & , mente conspexerunt. Ita sentiunt omnes fere alij interpretes. 8. Non opus arbitror necessarium huc omnia Patrum testimonia congerere, quibus conclusio haec.D.Thomae ostendatur: nonnulla sufficient. D. Iustinus martyr in resp. ad q.6. Gentium ait: de sciri potest, sitne Deus omnino' Ex eorum, inquit, qua sunt concretione, constitutione,ac stabititate. Quid autem est scire omnino, nisi demonstrative
362쪽
Au. II. An Deum esse sit demonstr. Cap. I. 32
monstrative nosse Z Tertullianus item lib. I. M. Marcionem ait: Creator ex hoc Deus , ct indubitatus Deus , quia omnia ' s. Quid est indubitatus Deus, nisi evidenter & demonstrativε cognitusὶD.Greg. Nazianzenus orat.2.de Theol. in haec verba prorumpit; Nimis absurdus , ct praeposterui est, qui argumentis naturalibus non cedit, ct Inficiatur esse Deum. Vbi per argumenta naturalia quid nisi rationes demonstrativas ratione naturali collectas intelligit3Videndi sunt.S.Cyprianus traft de vanis. Moi.Eusebius in. 7. depraeparat. Evang.cap.2. Basilius magnusta I. cap.6aia. Athanasius orat. coni. Uou.Chrysost. in cap. I. ad Rom. Gregorius Nyssenus dissρ. de anima, & hom. I. in cantica. Item orat. th chetἰca cap. I. atque lib. debeatitud. orat. 6. D. Hieronymus lib. II. in Isaiam. Damascenus lib. I d.srthod. cap i .Gregorius in illud Iob. 3 6. Omnes homises vident eum , & alij commu
Prob. ratione : quotiescunque ectinis sunt s. sua causa notiores, & ab ea intrinsece depen- Η. e.& r. dentes, potest causa per effectus a posteriori ς00x demonstrari; sed effectus creati sunt quoad nos ' ' Deo notiores , cum sint sensibiles & proportionati cognitioni intellectus exeuntis de potentia in actum ; Sc intrinsece in sui esse dependent a Deo ceu primo principio, & causa totius esse: ergo potest ex effectibus creatis demonstrative cognosti Deum esse. Major patet, nam hoc est munus demonstrationis a posteriori demonstrare causam per effectus notiores, de proprios;esse autem cujussi bet effectus Dei proprius est,ut insta ostendetur.
Prob.1. si non esset aliqua substantia scibilis I o
363쪽
Ibidem. praeter substantiam sensibilem non esset aliqua scientia de substantia agens praeter naturalem , quia omnis scientia est propter aliquod scibile , ut patet per Philosophum in A. metaplas text. eom. . sed constat praeter scientiam naturalem dari aliam,quae de substantia agit, nimirum Metaphysicam : ergo datur aliqua substantia scibilis supra substantiam sensibilem , sed de omni subjecto oportet supponere quod sit, & hoc ideo, vel quia patet ad sursum ipsum esse, ut
corpus mobile,vel ex terminis est per se notum, vel quia est demonstratum ipsum esse : ergo cum neque pateat ad sensum Deum esse, neque quoad nos sit per se notum Deum esse, ut diximus supra, oportet quod sit demonstratum, vel demonstrabile. Et hoc satis ostendit conatus ipse philosophorum omnium, qui intendunt ad demonstrandum Deum esse , quod nisi esset possibile, omnes sapientes deluderentur.
II. Quod si quaeras an solis hominibus , an etiam ab Angelis sit demonstrabile, seu certo& evidenter a posteriori cognoscibile Deum esse 3 Re . affirmative ; quia etiam Angeli peressentias luas , ceu essectus Dei, Deum ipsum
cognoscunt. Vnde cum S. D. videtur hanc cognitionem ex effectibus, & a posteriori, Angelis , vel Adamo in statu innocentiae deneg re ; sollim excludit ab Angelis cognitionem aliunde emendicatam, ceu medio per quod cognoscat Deum esse , quia videlicet per essentiam suam, tanquam per medium per quod, habet sufficienter unde cognoscat perfecte, im- md persectius quam ex aliis effectibus conditis Deum esse certh , & evidenter. Ita smutur ex D. Thom. infra quast. 36. an. 3. o. Ab Adamo
364쪽
Art. II. An Deu esse sit demt r. p. II. 3r'
autem excludit nccessitatem cognoscendi Deum ex effectibus sensibilibus,quam modo habemus; quia tunc ex effcctibus intelligibilibus Deum certius, evidentius, ac persectius cognovisset, quam nos post lapsum ejus, ut docet idem S.D.
Solvuntur argumenta contraria.
ARg. r. Deum esse est articulus fidei; sed ea quae sunt fidei non sunt demonstrabilia:
ergo Deum esse non est demonstrabile. Minor patet, quia demonstratio facit scire ; fides autem est de non apparentibus , ut Constar ex Apostolo ad Heb. cap. 11. fidem definiente, substantiam sperandarum rerum, argumentum non apparentium.
Resp. S. D. hic quod Deum esse, & alia hujusmodi, quae per rationem naturalem de Deo demonstrative cognosci possunt, non sunt articuli fidei , sed praeambula ad articulos; sic enim fides praesupponit cognitionem naturale, sicut gratia naturam , & ut perfectio persectibile. Nihil tamen prohibet illud, quod secundum se demonstrabile est & scibile , ab aliquo accipi ut credibile, qui demonstrationem non capit. Vnde salubriter providit Deus ut haec etiam per fidei cognitionem susciperentur, ut dicetur infra 2.2. quast.2. art. . Nota quod per lyalia hujusmodἰ, non intelligit Omnia, quae naturali rationis lumine de Deo sciri ac demonstrari possunt, sed ea duntaxat quae sunt veluti prima,
365쪽
3 3 o II. De Deo, prima, & universalissima principia, scut esse
unum, omnipotentem, scientem, providentem , quia in his ceu universalissimis principiis continentur quodammodo omnia credibilia,seu articuli fidei,ut habetur 2.2.q. IIV.C. Quomodo autem Deum esse fit articulus fidei, & quomodo demonstrabile quidpiam, manifestat lup. epist. ad Heb. c P. I I. lect.2.dicens
Dicendum est quod de Deo potest multipliciter haberi notitia ; Vno modo per christum inquantum scit. est pater unigeniti, ct consubstantialis , ct alia qua specialiter Christus de Deo patre, ct 'sio ; ct Spiritu Sancto docuit, quantum ad unitatem sentia , ct aetemitatem personarum. Et hoceantum est creditum , nec in veteri tesamento fuis plisite creditum , πνῖὰ majoribus tantum. Secundo modo , quod solus Deus est colendus , ct sic etiam erat creditum a Iudais. Tertio modo quod
est unus Deus, ct hoc notum est etiam ipsis Philosophis, ct non cadis sub fide. Arg. a. medium demonstrationis est quod- quid est ; sed de Deo non possumus scire quid est, sed solum quid non est , ut dicit Damas.
lib.2. . orthod.c. . ergo non possumus demonstrare Deum esse. Resp.S.Ο. quod in rationibus in quibus de- . monstratur Deum esse non oportet assumi pro medio divinam essentiam,seu quidditatem hoc enim tantummodo necessiim est in demonstra
tionibus a priori, & propter quid in sed loco
quidditatis accipitur pro medio quid nominis, seu quid significet hoc nomen Deus; ratio enim quae assumitur ad ostendendum de aliquo an est , est definitio quid nominis , non autem
quid rei; nam quaestio quid rei sequitur quoad
366쪽
Art. II. An Deum essest demonstriC. II. 33r
nos quaestionem an est. Quid autem significet hoc nomen Deus quantum ad id nimirum a quo imponitur) haurimus ex effectibus nobis notioribus ; dc subinde hujusmodi effectus sumun- . tur pro medio, ut accidit in demonstrationibus quia. . 'Arg. 3. per effectus non proportionatos ne- II iquit causa sufficientet demonstrari; sed effectus Dei non sunt ei proportionati, quia in infinitum ab eo distant, finiti autem ad infinitam non est proportio: ergo per effectus divinos nequit demonstrari Deum esse ; ac subinde nullo modo.Cons Demonstrationis principia , sensu co- 1 .e-gnitionis originem sumunt,ut habetur 1 poster. g 'x' text. 3 3. ergo quA excedunt sensum,omnino in- demonstrabilia sunt;hujusmodi autem est Deum esse : ergo Deum esse est omnino indemonstrabile. Resp. S. D. quod per effectu s causae non pro- Ι 8. portionatos & quae non sunt unius rationis 3
non potest persecta cognitio s& quoad quid est;
de causa haberi; sed tamen ex quocunque effectu potest manifeste demonstrari causam esse, si tamen effectus sint nobis notiores; quia cum effectus a causa dependeat, posito effectu causam pr existere necesse est & sic ex esse stibus Dei potest demonstrari Deum esse, licet per eos non possimus eum perfecte & secundum essentiam, seu quiddilative cognoscere. Ad cons resp. ex S. D. quod licet omnis I9- nostra cognitio quantum ad originem suam ac LOς citi
principium intelligendi pro hoc statu ortum ,ζῖμ ε'
habeat a sensibus, non tamen opus est ut quantum ad terminum ejus stet in sensibus, cum in.
tellectus sit potentia spiritualis non affixa organo
367쪽
gano corporeo ; sed ad spiritualia cognoscenta devenire potest per viam remotioris eminentiae, atque causalitatis, ut dictum est. Effectus autem ex quibus Deum esse demonstrat,sensibiles sunt,& sc origo cognitionis , ac demonstrationis principium est a sensu , vel ab eis quae sensuilubjacent, per quae deinde ad cognitionem Dei pervenitur, non stando is sensibilibus, sed removendo ab eis quidquid sensibile est , aut attingendo habitudinem eorum ad Deum tan-α principium quod est super omnia sen-
error, Athesmique origo. OT A ly esse dupliciter sumi: primbut lignificat essentiam , seu essendi actum : secundb prout veritatem propositionis denotat. Cum inquirimuς an Deus sit, vel in Deum esse sit per se notum, ly esse sumitur quatenus veritatem propositionis significat, non autem essentiam, vel actum essendi.Eapropter sensus dissicultatis est, an verum sit,quod significatum per hoc nomen Deus, sit aliquid in rerum natura existens. supponen
368쪽
Art. III. An Deus sit, Cap. I. 33 3
Supponendum est ex eodem S. D. dupliciter 2. de Deo in via cognitionem posse comparari. Αl- 3. conratera est communis, & indistincta, qua homo naturali luminis ratione per demonstrationem, seu ratiocinationcm admodum facilem in aliqualem Dei notitiam, non tamen propriam
deVenit, V. g. res naturales certo mitu volvi,
& ordine peragi animadvertens , cum ordinatio absque aliquo ordinante, ac disponente esse nequeat, quemdam earum rerum , quas Videt, ordinatorem esse arguit. Quo pacto D.Ephraem. Syrus in opere consess. & reprehen ait; Dο-mum vidi,st oeconomu m adesse cognovi; mundum
intuitus sium, ct providentiam intellexἰ. Itaque sic Deus cognoscitur sub communi quadam ratione provi ris, vel ordinatoris, nese tamen cognoscens discernit, quis aut qualis,quantusve Sit Deus, aeternusne & incorporeus, omninoque simplex , an compositus, aut corporatus, vicissitudinique obnoxius ; unusve, an plureR&c. Altera est magis distincta, & per quam ad propriam Dei cognitionem acceditur esto de eo quid sit non percipiatur cum videlicet per
demonstrationem ab eo multa removentur,quΟ-rum, ablatione seu remotione ab aliis quibuscunque discretus intelligitur 3 v.g. cum demonstrando pervenitur ad cognoscendum Deum esse unum , providentem omnibus rebus; incorpo reum , omnia intelligentem m. Non est prae
sentis instituti ostendere sic Deum esse ; hoc enim in sequentibus plene demonstrandum relinquit D. Thom. sed solum intendit S. D. ex
quibusdam communibus rationibus eorum,quae
nonnisi Deo competere possunt,ostendere quod verum sit ipsum esse. Quemadmodum videntes hominem
369쪽
hominem movere, & recta incedere, aliaque opera facere, quae sunt viventium, percipimus in eo quandam harum operationum causam, quam animam dicimus, nondum tamen scie tes quid sit anima , vel qualiter praedictas operationes essiciat. Quod insinuavit Theophilus Antiochenus lib. I. ad Autolycum dicens; P eamisa in humano corpore non videtur , lavi ialis existens ; υerum ex corporis motu cognoscitur ἔsis nec Deus humanis, nec corporeis oculis viderἰ potest, caterum ex providentia, qua singula ordinat, fusique operibus aspicitur, ct apprehenditur. Vuemadmodum si quis cernat navem suis armamentis instructam mare sulcare, ct in portum appellere , certe credit aliquem a quo gubernetur , is ea esse gubernatorem I sic erete nemo adeo abjecti animi, quis credat Deum esse gubernatorem omrium, quamvis carnalibus eum oculis non aseis
3. Quod prosectb sit Deus ait Damascenua
lib. I. fid. orthod. cap. 3. in iis qui sacras admittunt scripturas ; vetus, inquam, & n Vum organum , haudquaquam in controversiam venit; nulla enim hujus pagina, quae Dei non meminerit. Verumenimverd quia hominum pravitas etiamnum intantum invalet, ut quosdam in irrationabilissimum, & Omnium malorum pessimum perditionis barathrum detrudat, dicentes non esse Deum, quorum insipientiam detegens sacriloquus David ait: Dixit insipiens in corde suo non est Deus ; opus est, & adversus eos rationibus agere, & sititimum totius Religionis
mysterium in controversiam adducere.
6. Paucos re se, meo judicio qualicunque, invenire est , qui eo dementiae , & stoliditatis
370쪽
An. III. An Deus sit, Cap. I. 3 3 s
devenerint , ut directe negarint Deum esse ;quamvis, eorum sit numerus valde multus , qui secundum quandam vel praescientiae, vel providentiae, aut omnipotentiae, alteriusve attributi rationem , ipsi divinitatem ademerunt. Inter eos igitur qui nullum omnino Deum exstare sunt imaginati, primus numeratur Diain 'goras Milesius, idcirco Atheos dictus , hoc est 1ine Deo , quia, ut inquit Theodoretus Cyren sis Episcopus lib. 6. de curat. grac. assect. Deum esse penitus, & omninδ negavit. Theodorus 'etiam Cyrenaicus insanienti Milesio quasi squamma squammae adhaerens omnes de Diis
opiniones iustulit. Quibus subscripsere An gulae, & ipsi Aphricae populi, qui referente
Mela, & aliis) nullos admiserunt Deos praeter de nctorum manes, a quibus responsa quaerebant , eorum sepulchris incubantes. Eisdem annumeratur Prothagoras , quis Tullio authore lib. I. de nat. Dereum in Deos esse non sibi ratum habuit, sed dubius mansit, statuere non valens an sint, nec ne : sunt enim ipsius judicio plurima, quae id prohibeant, ut summa rei incertitudo , & brevis hominum vita.
Epicurei ut Ciceroni placet fidem nihil
de Deo serib affirmarunt. Inseper EVenerus Thoagetes , & Euripides Atheistae silere, licet Aissimulati, ut resert Plutarchus Io.de placitisca'. 7. Sceptici etiam dubitabant de Deo an esset, juxta ea quae tradit Sextus Philosephus Lib. 3. Drrhonicarum hypotheseon cap. 3. Eidem luto infixus fuisse videtur Plinius lib. 2. cap. 7. Lucianus , Lucretius, Dpletus & alij hujus farinae non pauci, ut testis est Prateolus verbis Athei. His annumerari possunt illi omnes, qui