장음표시 사용
101쪽
uoce dicit de aeternis A inferioris hus .
hus exaelione N passione eontingit isti ambiὰ Ε
guitas: N ex hic finitate,iqua conuenitit corpora cflestia,5 materialia, declarauit uniuersaliter omne corpus esse finitum, non ex finitate acci/dente corpori ex hoc quia est ex materia & forma : Nex hoc abscindentur dubitationes contra Aristotelem.
Reeapitulat suam solutionem dieens, m modus deceptionis in ista quaestione est sciuiuoratio duorum istorum nominum, crinitum se infinitum: quia eum no distinpultur snitas ct infinitas,quae contingunt ex tempore,a finitate ec insanitate in vigore, eontinget ista ambiguitas in Drmonibus philosophi,cum quando dieat virtutes es restes eae finitas, quandom infinitas . hi subdit, in de ista finitate,in qua conueniunt corpora coelestiaeum genera hilibus 5c eo truptibilibus in vigore,deciarauit Ari. onare corpus esse finitum, non ex finitate eontingenti corpo pri ex hoe . est compositum ex materiare forma, quae e finitas in durationet re per istam distictionem tolluntur omnes dubitationes Arist.
Et potest aliquis dicere, Q, cu omne corpus agit per aliquid, patitur per aliquid, necelle elavi omne corpus sit compostum ex matestiata forma.
Alouet aliam quaestionem: ec diuiditur in tres partes. primo ponit quaestionem arguens ad unam partem, se eundo lotuit ibi. Ad hoe dicamus. γ Tertio ex sua sol tione infert conclusones ibi. Et ex hoe videtur. 3 Primo inquit, in aliquis posset dicere, Q, omne corpus est ei iam compomu ex materia oc forma: quia omne corpus agit
per aliquid sui, ec per aliquid paritur: illud vero n quod
agit est forma, per quod patitur est materia, ut patet secudo de generatione: quare omne corpus compositum eo set ex materia re forma: oc per consequens coelum, quod cividetur esse contrarium ei, quod declaratum est in prae
Et ad hoc dicamus hoc esse verum, s. Q coraporum,quoddam est compositum,ita in forma non constituitur per materiam, ita materia e subiectum latum, ec non materia, cuius esse sit in potentia, si corpus coeleste: N quoddam est compositum ex materia quae est in potentia: Nsorma quae constituitur per materia, silicet cotapora generabilia dicorruptib. lia.
Soluit dicens, dicamus ad hoc, et est verum, s. omne eo us esse eompositum ex materia ec solitia: sed de nu mero eorporum, quoddam est compostum, cuius sor. ma non constituitur in esse per materiam, Oc supplenon dat esse materis r ita materia eius est subierium hon materia,cuius esse si in potentia re actum essendi reripiat a forma,cte hoe est eoi pus e celestetuliud est eorpus quod est compos tum in materia re forma,quae materia est in potentia ad actum essendi, re forma eius eonstitui turis esse per materiam ξc illa sint generabilia et corruptibilia. Et ita patet et tam eoelestia quam inferiora sunt composta ex materia de forma, sed diuersimode quia aetio arguit formam, re transmutatio materiam, vi dicit Commenta. Octauo Metaphv. 8c ideo alia dc alia actio ec transmutatio arguit aliam,& alia forma re materia.
Et ex hoc videtur, i, corpus dicitur de eis su
uoce, ecq, aeternum di non aeternum non con
ueniunt in aliquo omnino. Et hoc apparet etiam hoc,* corpus coeleste non datur ei subiecis, nisi propter motu locale latum, corporibus au
tem generabilibus 5c corruptibilibus datur ma
teria propter generationem N corruptionem, forma autem datur eis propter actionem: seu disserunt, quia in altero e i finita in tepore, di in altero finita: 5c ideo illa sunt non materialia, ocista sunt materialia: secundum hoc igitur habet intelligi h se quaestio, quam ignoraui diu ante
Inseri quasdam conclusiones dicens, corpus vel corporeitas dieitur de eceloocistis inferioribus aequiu et patet . eum eorruptibile oc aeternum non conveniant in aliquo omnino: in quo enim differunt tam ex parte sor mae quam ex parte materiae, quae sunt principia essentia
lia rei non possunt habere in aliquo smilitudinem omni molam. Ex hoe etiam apparet bene, Q eorpus coele ste non dieitur habere subiectum propiet aliud nisi propter motum loealem tantum:quia sum subiectum non est in potentia nis ad vhi: eorporibus aut generabilibus occorruptibilibus datur materia propter generationem occorruptionem, quia supple eorum materia est in potentia ad actum essendi r sed forma datur eis,c utril tam e eloquam generabilibus oc corruptibilibus propter opera tionem, disserunt tamen . quia in corpore ecelesti est sor ma infinita in tempore, in corruptibilibus autem est sor ma finita in duratione: θe ideo corpora, supple eeelestia non dieuntur materiesia: ista vero generabilia oc eorrupis
tibilia dictit materialia. Et subdit seeundum hoe oportet intelligi ista quaestio quam ignotaui diu ante longam miserutationem. Dubitati potest de hoe, quod Commentator dicit, . in eoelo non dieitur esse subiectum vel materia, nisi propter motum localem tantum. Videtur etiam, o debeat ut sibi subiectum propter aeeidelia alia , quae sunt raritas θc densatas ct alluminositas: quae non possunt esse nisi in subiecto materiali. Et potest duci, in Commentator intendit lue per subiectum mate mam, quae solum est in potentia ad ubi. quia hie eomparat materiam Geli ad materiam generabilium oc eorruptibilium: modo. n coelo non est aliqua potetia nis solum ad vh lieet non si potentia secundum totum ecelum: delicet in eoelo sint aliqua aecidenti non potest tamen sub sectum coeli intelligi in potentia ad illa: quia potentia in telligitur per tra sinutationes,Vt patet primo Physeotii. In aeeidentibus vero coeli per i e non est trasmutatio nee intensionee remissior quare subiectum eius non potest diei in potentia ad illa alia accidentia. Quod, siquis instaret de lumine: quia ad lumen videtur esse tra ut alio. Dieendum, ista trasmutatio non est in toto esto, sed in parte:oc in hoe non potest attribui materia toti eoelo. ec etiam est trasmutatio, quae sequitur motum localem rec etiam est ita utatio corporalis in re qualitatum illa , uae arguit potentiam materiae: quare per accidentia alia motu loeali, non dicitur coelum habere materiam. Se quitur rubriea, quum autem declaratum fuit,re e.
cap. quarta. Quo nam modo cum bis inferioribus.
V uiem declaratum suit ab Arist.
Q motus coeliest primus motus, ecex hoc fuit declaratum, Q motus est in moto, sequitur ex hoc, ut hoc, quod mouetur hoc motu, sit aeternum. Si enim esset generabile di corruptibile, tunc motus eius non esset primus motus , oc cum consido
rauit res postibiles in motu eius , de quiete, fuit necesse etia propter hoc ψ motus eius esset pria
mus ante omnem motum alium, oc ut motus eius sit aeternus.
102쪽
o Ostta Commentator determinauit de eorporibus Λ retiali in materia. deest generabilis Neorruptibilis:&
L ecelestibus seeundum se hie primo determinat demotoribus coelorum appropriatis. seeundo determinat de motore primo tertio redit ad declarandum de natura eorporis ecclestiam habitudine ad primum motorem, ut eκ hoc compleatur seienna de ec lo se de eius motoribus. secundasti. t Et cum eosiderauit de virtutibus )4ertia ibi.
Demonstratio ea primum tria satiri primo praemit
in . rar in quedam valentia ad declarandum naturam motorum appropriatorumserando illam naturam determinat ibi.
Et eum deela asit ilia. Diei rgo primo, Q, cum suerit declaratum Oetauo Phy. q, motu teli est motus pii inust Ac eum suerit hoe declaratum tertio Phy. Q motu est inmoto, ut i subiecto, sequitur ex his duabus propositionibus Q illud, quod movetiit hcie motu,s i uineor pus eleste,est celemum: quia si ipsam coelum esset generabile re corrupistile, eius motus non esse primus. Et hoc supple si grauitas 5c leuitas, supple non Seuntur sormae, sed qualitates eommunes formis in materiis in grauitas aut leuitas ab anima. Si autem fuerit materialis ex asteram materia generabili Sc eorruptibili eoi pus igitur coeles exum Q sit generabile & eorruptibile, necessc estinorum eius fieri a virtute nee graui nec leui De ista ratione tantum ponit maiorem in litera, sed dat minore
intelligere cic eo lusonem per hoe quod sequitur L subdit enim o ne eesse est, ohee varius, quae nec est graius nee leuis, tit in eo ore limplici, Ac in ista virtus vel tin, a non habeat subieetiam, per quod videlicit e sistat
I esse, nee eotrarium a quo, si corruimpatur : ex quo mira
virius grauis di leuis esUn eorpore generabili eo truptibili , consequens est ἐν corpus, quod non est ger a Ie n ςqrruptibile , habeat virtutem nec grauem nee te isem retia necesse est.o illa virtus, e mouet tret bis st
subdit, ιν, cum kri. considerauit res,s. Disibiles in mo is snili istis admixta materiaesed anima corporis aeteri hiu coeli N quiete, cesse suit prepter lioe, in unotus esus E eco Meesse est in ista anima coeleuis non sit separat a Primus ante omnem alium motum, totis motus si ster fiam nee sub sisto,nee loco: cum hoc,' ipsa ut nus. Notandum ut declarat Commenta. octauo.Phra sperata ab eo, quantum ad enceo s. corpus coelelienis v si esset coelum generabile Neorruptibile, ita , deii , indiget auima ad suum euessed est per se ipsum ex natura uoluisset, sequeretur in motus eius n5 esset primus, quia non recipiens esse ab tria anima, Leut corpora animaliunullum corpus potest generari de nouo genrialiter loquedo nis per morum re transmutationem: oc non solum sttransinutationem factam tu ipso, sed etiam in generante qui generat de nouo illud, quod qeand i non genera Ut Me numero nec specie . si igitur coct m de nouo Lais generatum, transmutatio fuit iacta in su esto generato ι cum feeundum plillosophantes, o mi inopenerari non potuit. Fuit etiam transmutatio in generam , inde nouo produxit effectum quem prius non produxera ioc ne immotus suetum ante motum coeluquare sequinir ,' uc una esset generatum, motus eius non es t primus t quare opposito consequentis infertur oppositum antecedentis. . in si motus eius, mus est.'psum est sterim.
Et cum declarauit isti,s hoc corpus este ster numta motum, perscrutabatur primo demo/
recipiens esse ab ipsa anima, si se torum recipiunt esse a suis virtutibus materialibus,
i Asto suis formis vel animabus, ita anima coelestis iiii norim seperatur a fure, iobili, licet sit absoluta s eis si d lithbet est in suci mobile quia oe quod mouet tu ex se, mouet ien virtute estistentum ipso: cum i itur coelisi ina xime da ouetur ex se, io virtus mouens ipstim emistiue in ipso existit. Nota, a, de numero graui- 5c leuium dux satinsunt simpli possioribus grauitas in Litisunt simplieia .ec quidam mixta: in simplicit us:rauitas Sieuitas videbatur esse sortiir sub stant ales, eoc, media
v Iitus moties extu noc grauis auticis x et quae
extra sa suerin tr 5e non qnalitates consequenies sortitas substantiales, sed grauium re leuium mixtoruquesdam sunt animata, quaeda inanimata: α quocunoni bai, , sit semper grauit aes 5c leuitas sani qualitates ge
nerabilium Sc corrup tibilium.
Et cum cosiderauit in istis virtutibus, decla/tucceti, S. inuenit illum ni Queri Virtute nec C inum fuit ei ipsam esse virtutem appetiit mutaui nee letu, θί quia omnis Virtu grauis Rut hus animae tantum.
leuis existit in corpore generabili, N covumbii oc in natura generabili ta corruptibili aut anima si fiterit cum hae materia necesse suit inlisevirtus,qua nec est grauis nec leuis sit in corpo
te simplici 5 ipsam non habere subie in pee contrarisiis ut sit anima neces ab non admixta materiae, sed anima eorporis aeterras, ita ut
isti anima si non abstra Bacorpore A cithoe separata ab ipso, in quantum hoc corpus non indiget ipsa, quia est permanens per se,sicut est dispositio de animalibus, que sunt cum virtutibus naturalibus, ta ut ista anima sit in eo: nam
omne motum ex se mouetur Per virtutem existentem in eo.
Harat naturam motorum approptivorum. Et primo ostendit huiusmodi motores esse animas non male riales, sed separatas quantum ad esse, coniunctas vero suis mobilibus quantum ad operationes. secundo osten dit quales sunt secundum suas essentias ibi. Et cum considerauit Primo dieit,o cum Aritheonsiderauit ista, quae dii ita sunt de Orpore ecclesii, c ipsum esse aeternum Amorum eius,in pit perscrutarii Octauo Phy. de motu eius: ec inuenit istum motum fieri a virtute nee graui inelaui, idesta sorina quam sequitur, grauitas releuiatas:supple diramur formae aut simul grauitas aut leuitascunt a natura generabili oc corruptibili,idest a forma maostendit naturam motorum appropriatorinti quanotum ad suas essentias: dicens et, eum considerauit naturam aliorum motorum appropriatorum, notu suit ei: virtutem esse appetitiuam tantum . Notandum, soein dicit Commentator oestauo Methaph et, operatio stitit miniam eum igitur in virtutibus eorporum ecxlestii m apparet operatio appetitus, ideo appetitus prima mouens in moto dieitur, tertio de Anima. 8c Commen tareae'. idi. Μetaphv. ideo neeesse est motores Gelestes esse vimites appetititia sed, quia in sormis omnino absolutis non est virtus sensititia materialis, vi patet secundo a
Anima, deo in motoribus ecelestibus,qui sunt forins absolutae est appetitus intella 'imus, ideo huiusmodi animali Ent virtutes appetitnias di voluntarias 5c hoe Commentator dieit. I. Metaphy. . de virtutibus anims sola habeni intellectum ec υoluntatem: idem etiam intelligith se, licet non dieat de intellectu, quia hie inredit per appetitum voluntaten quae sequitur intelleicta.
Et cum considerauit de virtutibus appetis uis coelestibus, vidit eas moueri ad appetibile
. Determinat de motore primo, 5c proponit, o praeter motores appropriatos est alius motor nobilior os.seeundo determinat illum motorem en e nobiliorem Se perseetiorem es ibi. Et eum considerauit. Primo dieit, , cum philosophus primo considerauit in istis virtutibus coelestibus appetiti uis, vidit eas moueri ad illud appetibile nobilius ipsis,cum mouens nobilius sit moto,& age
An Imabus coemia notantia appetitus, sed aetiit lis sines .
103쪽
ι petibile fiasso i sed appetibile mouet ipsum appetitum: ergo - Γ sare motum perpetuum. Ad me dicendum ci, si rimu
semp vel e sum appetibile nobilius est ipso appetitu, ec ideo appe. h δε- ..i tibile mouet sevundum nobilitatem in ratione boni.ua' Pq, nihil est appetibile, nisi bonum vel simpliciter vel h num appares. vnde, si appetitus Ileste. tiuus fuerit e5iuni bis magnitudin . re sensui, appetibile quando erit honum apparens, re non simpliciter, eo-in tali appetitu
potest error eontingere. Sed, si appetitus intelle)tiuus fuerit separatus, tune eius appetibile est bonum simpliei. aa. Meti. ter, de hoe appetibile nectitario nobilius est ipso appeti tu, quia appetitus ordinatus nunquam tendit inutilitasse, sed semper in nobilius: ex quo apparet . appetibile, quod mouet virtutes emines, est nobilius eis.
Et, cum considerauit de virtutibus appetitis uis collestibus inuenit eas esse finitarum potentiarum. Et cum considerauit in continuatione motus earum,fuit declaratum ei causa conti/nuationis motus carum, non est ista virtus ,
qua mouentur: sed illud , quod largitur eis continuationem est illud appetibile.
Ostendit illum motorem esse nobiliorem alfis, re peratistiorem, eoq, ipse est eausa perpetuita iis α eontinui talis motus,& alia ad hoc non sufficiunt. seeundo osten dit ipsum este nobiliorem re persectiorem, eo-est cauissa se esse no solum ipsi motui, sed etiam omnibus alga etiatibus, ibi. Et suit declaratum.) Cirea primum tria sismi, primo ostendit motorem esse sust cientem eausam Beprimam continuitatis re perpetuitatis motus, secundo ostendit naturam istius moius secundum se, tertio reeapa
tulat omnia supradiista, ut etiam ostendat qualiter Arccompleuetit seientia de colo. seeunda ibi. Et quia eo tinuatio non peruenit tertia ibi . Et cum coiisderauit, Primo dieit,v,eum Arist. determinauit de istis virtutibus appetiti uis, cin motoribus appropriatis , inuenit eas esse sinitarum potentiarum: α hoe, quum determinatam proportionem virtutis habeam ad sua mobilia,quae G sunt finitae quantitatis. Et eum considerauit in eontinuitate motus, que sinunt illae virtutes: quia videlicet εmotus eontinuus de perpetuus,suit ei manifestum,. causa continuitatis motus proprie non est illa virtus, qui sit eausa motus essective, nulla enim istarum virtutum appetitiuarum,qus est essectiva motus lassicit ad ea usandum motum eontinuum oc proprie nobilius eis. Notanduest , Q finita inrtus in quantitate actionis non potest es ise per se abnv alio principio eausa motus aeterni: quia motor est causa in esse motus, ut apparebit infra, sequi turn, sit rauci in continuitate motus: quia motus est in continuatione rvt insea dicetur per Commen. Ex his. quae dicuntur hie,manifeste apparet duo esse de intentione Commenta. de quibus maxime aliqui eonsueuerunt dubitare. Primum est, et primum principium n5 mouet in ratione causae efficientis, sed solum in ratione finia. docti enim his Q deelaratum fuit ab Arist.-eausa eontis nultatis motus non est illa sorma,qua fit motus, sed illud quod largitur ei eontinuationem, in illud appetibiler occonstat hoe appetibile esse primum principium, quod est aliud a serma e currente esset liue. Seeundum, quod hie apparet ex intentione Commeta. est,q, primum principium est in sinitum in vigore,quod est de eius uitentio ne. Dicit enim hi queum Arist. vidit virtutes appetiti Das eorporum e levium motores appropriatos esse m tentiarum finitarum re vigoris finiti, de vidit motus eo rum esse continuationis perpetuae . ideo fuit ei manifestu Q eausa continuationis motus no est illa forma, quα nouet essective, sed illud appetibile: ex quo siquidem appa.ret de intentione vilis esse, o primum mine pium non ennnitum in vigore. ex quo enim appropriati motores non sunt eausa perpetuitatis motus , quia sunt finiti vigoris, igitur a destructione e sequentis, sequitur si primum pila pium quod est ea, a cotinuationis perpetui motus. qui non est finitus vore. Deinde cum dicit.
Et quia continuatio non prouenit nisi a mo/tore non inoco, sequitur m istud mouens non E corpus, nec potentia in corpore N q, est intelligentia abstracta: quod etiam declara tum est in libro de Anim . Q omne quod est tale, est in/telligentia abstracta, ec quod istud corpus coeleste intelligit hanc intellisentiam. Intelligere.n. trasmutat ipsum ad istud appetere.
Ostendit qualis sit motor primus seeundum se: re quia
dictum est statim, Q appetibile, propter quod est motus. est eausa continuationis motus, nunc dicit, v quia contia
primu mutila mouet tantum iraticine maapud Autinuatio non prouenit nis a motore non moto, sequii ut in iste moror, a quo est continuatio motus,non in corpus .
nee virtus in eorpore, sed est intelligentia abstractat ochoedeciatatum est in Tertio de Anima. scilicet, . omnia tina,quae non est in eo ore, sed est abstracta, est intelligentia: oc hane intelligentiam intelligit eorpus coeleste, Quod per se non potest esse sabsolutum ab alio, ita osat principium, non potest esse per se sine alio causa mo videlicet per suum motorem appropria tuna, ct hoc est, quia intestigere quod corpus eoeleste habet de ipsa intelligentia abstracta, transmutat ipsum ad illud appetibile, i.
propter hoe, . empus eceleste per motorem proprium intelligit primum, quod omnino separatum est, a quo dependet, etiam mouet propter illud appetens conseruate practionem re fi litudinem, quam habet cum eo. ot seut dicit Commenta .u, motor , qui dat perpetistus aetern ,eo .esseratia rei prior naturaliter est sua asticire: sed nulla de virtutibus appetimus e i prout est principium,est ens absolutum ab omni alio omnino,eo . est
finitae virtutis in vigorer quare oc . c. re ideo sicut est de suo vigore ita erit de sua duratione, si eut dictum est suo pra de lore Aludo: nisi esset aliud per quod est, a quo eontinuitatem, no est empus, nee potεti m eorpore, sea habet tanquam a sine durationem perpetuam : quare dc H est intelligentia abstraeta ut dicitur Octauo Pliv. N
nullis virtutibus appetatiuis eoeli potest esse o snt eausa sussinens per se perpetuitatis motus. Item illud pro . ter quod anima est, ut iam tactum est supra, magis est: exquo enim mouet propter aliud necesse e vi seeundum dispostionem illius, propter quod mouea ita Φ, si illud propter quod aliter se habet uno tempore quam alio deficeret ei,deficiet re motus:& hoe est quod Commenta.dicit ta. Meta. in motores cslestes possunt semn mouere ocnon mouerer possum enim semper mouet si illud prop. ter quod mouent non suerit receptibile transmutationis alicuius motus,cuiuscunm sit transmutatior sed possunt ton mouere semper, s illud propter quod mouent suerit transnutabile aliquo modo. minor declarata est supra, cq, motores appropriati,qui sunt virtutes appetitius, mouent propter aliud. quare manifestum in q, possunt eam et non solum intelligitur-st abstra. tu quia non es Virtus materialis, nee consistit per corpus, quia eodem mo i sunt abstractit Nideo com do motores appropriati sditio vel natura non est propter mouere primo, sed sibi eonuenit, remotoribus aliis tollestibus: sed intelligitur. Q motor primus est omnino abstrat bis,ita . non est sorma materialis, nec immersa materis,nee forma abstractat
appropriata alleui mobili. sed omnino est abstrami Mna perhoedisseri a motoribus approprialis, qui licti sint abstraeti ex se,sunt tamen eoniuncti per operationem Mappropriati ad determinata mobilia. Et ex hae eo sideratione oportet huiusmodi motores plures opinari.& videtur quie quid dicitur de motoribus abstraciis in esse laesi Q dieatur de primo,qui est absolutus simplieiter ec ee5uerso sed non est ita, est enim decimio seeundum quid
104쪽
5e smplieite &ideo Commenta. saepe motores appro
priatos mimineorporibus coelestibus propter motum citis, ri,in c li Vel desiderium coeli,ut supra dictum est in quaestio toe apes ne quadam. Nota, R, per motorem appropriaium in propriai'. telligit ipsum primum motore tui est primus. oc ideo is diuersitatem mouentium appropriatur diuersis ordinibus re sunt diuersi gradus intellectus eius,licet in seip sum primum sit unum omnibus modis oe smplicitet: quia,ut Commentator dieittit r. Metaph. non est idem, quod de primo prine pio intelligit motor primi mobiliscit eo,quod de ipso intelligit motor Saturni re intelle P, quod est idem quantu ad essentiam:& hoe ideo est, quia isti motores appropriali differunt in perse suo ne oc in es se,ut Commen dicit Secundo Coeli re mundi.
Et consderauit etiam de causa aeternitatis csti &declarauitan ultimo Primi Coelita Munudi in eo non potentiam existere omnino, ta declarauit etiam de virtute,qua mouetur coelum ,2. ' localiter, scilicet anima appetitiua ipsam no ha 'U' here materiam, nisi materian quae est in potentia in loco tantum. Cum igitur sciuit has tres causis,compleuit scientiam de coelo. Et est declaratum ex hoc toto quod dixit etiam in Secti Tebitie. i. do CCtaec Mun .sΦ si in coelo essent plures stellae aut maiores aut minores,cessat et motus ei sc cessaret continuatio motus: motus enim est necessarius in continuatione.
Recapitulat piaus dicta dicens, Φ, cum Aristo. eons det auit in causa aeternitatis ecili: ec deterniinauit in fine Diimi Coeli de mundi Q, in eisio non est potentia ad noesi scilieri quia ipsum fis se est ingenerabile oc ineorruptibile: Θe declarauit etiam de virtute, qua mouetur coetum localiter, quod non habet materiam, cui det ire, sed solum subiectum cui dat motum: quum seiuit istas tres causas, compleuit scientiam de etalo. 6c intelligit pettres causas, hie stum coeli,quod est quas quinta essen tia:& motorem appropriatum, qui dici iur Urtus appe initia eius:& haee duo temanent. oc tertia causa est mo, tot primus, qui est mouens appetibile, quod in omnino
immobile abstraetum,de quo prius loquebatur, re sub dit,quod hoe totum declaratum fuit prius ex illo, quod Philosophus dixit seeundo Coeli re Munditin, si in eo io estem plures stellae vel maiores vel minores, cessaret
motus eius re per consequens continuus non esset in e5tinuatione. Notandii est per hoc quod dicitur,s. quods t esto essent plures stellae vel maiores vel minores &e. cessaret motus eius, intelligitur de duabus causs praedia estis, de ipso coelo: α motore appropriato, qui est an
ma eius: nam ex proportione determinata istius moto
ris appropriati ad suum mobile probat Philosophus,in, s essent plures stellae vel maiores, cessaret motus vel nosti et in eadem velocitate, qua fit motus. Et implieite datur intelligitertia causa,quae est primus motor, oc illa si inoo ρα dicta causa declaraia est a Philosopho Oestatio Physeo. ii a finiere oc Duodecimo Aselaphy. Deinde eum dicit.
Et fuit declaratum in omnibus istis,q, dator Izzbo. continuationis motus, est dator motus coeli .Et struetio De ni scipse est Et destrueretur motus, ec si motus, spis prim. N cstum: sum enim est propter motu suum,
video p. ,si motus coli destrueretur, motus entium ii
vidρ eau seriorum destrueretur, di sic mundus. Ex quo
rare. Verificat Ur,q, dator continuationis motus, est dator etiam alijs entibus.
Ostendit motore primu esse eam omnibus aliis. de diei et, declaratu iuit ex cibus istis, i imediate supra di sta sunt,u, motor, qui dat motui colicolimratione, motor primus dat et moueri: quia motus est de genere suerata uorii,& ideo fuit esse cotin uia est suu vire. Ex quo apparet, in qui dat eo tinuatione motus dat esse motus re iusiipse qui dat eotinuatione esset destrueretur motus: quia,eu eessaret eius est inuatio,eessaret eius esset oe s destiueretur motus coeli, destrueretur casu per seu motu quia vitia quod , quod habet operationem propriam, est pno ratione tanqi pn fine, eudo Coe. oc Ilia. quare de structo motu es li,destrueret emia, vel esset inaurat et subdit, . destrueret motus istora inseriorii, oc p cosequensentia:quare destrueret lotia, Ex quo apparet ee verit, v motor qui dat motui esse eontinuit, dat esse omnibus alias entibus re est motor primus,quia omnia habet esse per ipsi :& si primu non esse alia no essent, re ita om nia ab ipso dependent in esse re persectione ianui a fine. Et ex hoe expresse apparet modus, sin que ea usa pes ma dat esse omnibus aliis entibus in aeternis re neees ms de se siti intentionem Philosophi,& eius Coment. ualloe non est seu t eausa elle stiua re productiva, quae dat esse suo effectitii post n5 esse, sed seut propter quem alia sunt,oc sicut conteruans re perseiens. Notandum est quod dicit, si destrueretur motus cisti, re tune destruo limotu peirentur omnia inferiora:&hoe ideo, quia coelum non est deat. solum eausa in esse istis interioribus, sed etia in conserua ri. na, Mut apparet se do de Generatione,& Com. ac sumit seeundo Coeli Sc Μ u. motus solis in obliquo cir eulo est usa generationis oc corruptionis, motus aut e diurnus est causa continuatatis re perpetuitatis 5ceon seruationis aeterns in re naturali:quare patet, ecillum esse causam istorum inferiorum non solum in esse, sed etiam in conseruari: sed destructa musaeo seruativa, destruitur esse stus: quare destructo motu coli, deliruerentur om nia is a inferiora.
Demostratio aut quarius est in Ultimo octa τὸ t. A ut Physicorum, scilicet Q virtus infinita no exi ti,,.stit in corpore linito siue suerit virtus materiaγIis,sive non plures induxit ad errorem,ec mul/totiens locuti suimus de dissolutione quaestio'nisco tingentis in ea, di similiter locuti fuimus de hoc, quod contingit ex hoc, in Primum motum ex se&cx alio est motu per accidens per naturam motoris sui, ec hoc intendimus decla
rare. N est manifestum, quod qui destruit scien
nam causarum istorum trium quaesitorum, n5 complebitur in eo scientia coeli. .
Redit ad declaradu de natura corporis eoelestis in c5 paratione ad motore primu cirea quod duo iacit, primo piemittit in tetione sua, seeudo declarat intentuitii. Per serutandia. 'Cirea primum p mittit duo, ex quibus eli cito sit si dieens Q demonstratio,qua usus est Aristo. i in octauo Physe, in virtus infinita non exitiit in eor pote finit', siue illa virtus fuerit materialis, siue no, pia res duxit in errorem:& multotiens fuimus locuti de di solutione quaestioniaeontingentis in illa demonstratio ne:& intelligit per demonstratione determinatam in materia. s. propositione quae assumpta est prius videlicet in virtus insilitano est in eo ore finito. Et subdit, in s mi litet loeuti sumus de alio, quod sequitur ex illo prius di isto, et prineipium ex se mouetur ex alio per accidens,i. per aliud. s. per naturam motoris appropriati. se doex hoe statim elicit intentum suum cum dieit,re hoc intedimus determinare . qso primum motum ex se, quod est etalum est ex alio, ca inotote primor re hoc per na turam sui motoris appropriati. Et subdit, quod mani- sinum est, ιν qui destruit scientiam ista na trium causarum, scilicet scientiam contingentium quaestionum circa istas tres quaesiones, non complebitur in eo seientia cor
105쪽
cilestia corpora diuersarum 1pes cietu euh. idem Deo sttu. Dem.
potis eoelestis,quod est quinta essentia. Notandum, et sper illa tria implebitur sesentia coeli, Oc per motum suu
tanquam per propriam operationem: motus autem eius
est propter suum motorem appropriatum, qui movet ipsum esse sciue: nam agentia diuina no agunt nisi propterimentionem,ut ipse dicit Seeundo Ge.α Mundi motrires autem appropriati sunt propter motorem primum qquo dependentis esse oc moueri,ut supra dictum est. Et quum praedicta scientiae alicuius non habeantur niti per cognitionem omnium causarum, ut dieitur Primo Do
ster.& primo Phys. ergo scientia e i sne his perseiste haberi non potest. Notandum est,q, quaestio, qua proponit primo, de qua dieit plures sutae in errore, qua ipse soluit in pluribus loeis est, Q, si omnis virtus existens ineorpore est finit igitur omnes virtutes ecelestes activae sunt finitae: quare non poterunt causare motum perpe tuum. Et.udicatur, in virtus terminaus motum perpetuum est infinita dune sequitur et mouet in non tempo
retquod est impossibile it in parte ipse dissoluit ista qui Pstionem in rapitulo immediate prseedenti,ubi Ostendit, v virtutes coelestes uno modo sunt sinitae, stillati in qualitate amonis, re alio modo infiniti, scilicet in duratio ne, re eodem modo distinguit in Seeundo Coeli re Alundi. sed solutioem magis completam dicit in Duodecimo Metaphy. Vbi dicit, Q motus ecelieausatur ex duobus
motoribus, quorum Unus est infinitae potetiae, a quo hahet aeternitatem,& alius est status in vigore: a quo ha het velocitatem determinatam. & in eandem sententiae5eordat in Octauo Phy.ubi vult, et primus motor, cust sempiternus non est finitus nee infinitus,eo non est quantus nee habet attributionem ad quantitatem laeti dum vigorem:& ideo non sequitur Q moueat in no tempore, quia ibi vult, . proprietas motus sit a primo mo tore,vel Q non indigeat motore primo, ex hoe, Q habet motorem, qui movet ipsum esse stive.
caput Quintum. De coeli simplicitate, caespiritualitate.
Erscrutandum est de hoc quod di
cunt, Q corpus coeleste est simplex& spirituale. Intendunt enim in ipso esse dimenso nes non in materia: Sideo non recipit alterationem in qualitatibus,
nec in substantia. N est, sicut dicit Themistius Q Sol, Luna & aliae stellae aut sunt forma id est
dimenso nes non in materia, id est corpora spiritualia, aut habent materiam equ tuo in cum istis materiis. Nullus autem dubitat in hoc, si, sunt corpora quae mouentur,ta etia nullus dii bitat,q, corpora non recipiunt alterationem Nirasmuta tione in substatia nisi quia sunt in m teria ec ideo inuenit in eis plusqua unu num eis Hro,sunt species ec genera. corpora igitur coele sita sunt corpora absoluta a materia.
DEciarat propostumi chea quod duo laesi. primo
ostendit qualiter coelum indigeat motore primo vel quam habitudinem in suo moueri habeat ad moto rem primum. seeundo oerasone huius mouet quandam quaestionem elaea natura corporis ecclesiis, re eam dis kluit. ibi. Ioannes enim. Circa primum adhue duosa di primo ostendit eoelum adhuc non habere materiam proprie, scilicet eiusdem rationis cum materia generabilitum Occorruptibilium, stet do ostendit ipsu in habere materiam, qus est in potentia ad ubi ex quo demonstrat intentum ibi. sed cum scut duo. Dicit ergo, quod, Lia it dictum statim, quod intendit hie declarare quomo. do primum motum sm se, scilicet coelia mouet per nat ram sui motoris appropriat nune dieit, et perscrutanda est igitur de hoe, quod dicunt Sapientes,q, corpus cceseste est simplieiter separabile, idest separatum a materiaec transmutatione:& ideo est perserutandii, ut sciamus quae potentia est in eorpore Gelem,& quae non . nam ex hoe appaνebit quod intendunt quidam dieentes corpus eleue esse simplex oc separabile. intendunt enim ipsum esse dimensiones non in materia, idest corporei latrem sis ne materia, quae est in potentia ad esse. ideo est inaltera bile fc intransmutabile substantiare qualitate . scilicie alteratione eorruptiua.ec subdit, quod est sevi Themiastius dixit, in sol re Luna de aliae stellae sunt formae, i.di
mensiones non in materia, idest eorpora spiritualia: aut s habent materiam est aequiuoee dicta eum materia istorum inseriorum, re probat statim, quia nullus dubitat in hoe et sunt corpora, quia mouentur: oc etiam nullus dubitat, quod eo ora alterabilia non recipiant altera tionem 5c transmutationem in substantia, nisi quia sunt in materia, quae de se est in potentia ad formas diuersas
in speciere numero. inuenitur enim in ipss rebus male
malibus plus uno numero sub vita specie, ut sunt speetes se genera. Sed, es corpora eoelestia se n5 alterantur nee transmutant siti substatia, nee inuenitur in eis multitudo indiuiduorsi sub una specie, igitur Orpora eoelestia sunt abstrasa a materia,aes argueret se, omne quod habet materiam alteratur re transmutatur fini substatia: eo ora Melestia n5 alteramur, nee transmutant fini subnata. igitur Ice. Et huius ronis ponit maiorem Commenta.in litera. Notandum, . corpora coelestia dieiivir formae pro tanto,quia sunt existentia in actu per tapsa, non per aliam sorinana datem sibi esse formaliter: oc quia in aliis actualitas existendi est a forma, ideo illa eorpora quod modo dieuntur formae. Notandum etia, q, omne habens materiam transmutabile est Fira sui stantiam: quia materiam eonsequitur subiecta potentia, sicut accidens pro prium suum subiectum: sc ideo eum est sub una somnia, ipsa etiam in potentia est ad aliam: Sideo materiale est transmutabile siti substantia. propter hoc dicit Comme. Septimo Metaph. i, irasmutatio secii seire materiam: Nex hoc est v, i materialibus inuenit pluralitas indiuiduo rii sub Visa specie, sed a diuersis numero, eo in materia Pdimensiones sibi primo inlittentes uniuersaliter diuisibilis ideo, eualiquod agens P partes diuersas agat,eadem forma sin specie reeipiet in diuersis portionibus materiae, ut Commen. dieit septimo Metap. 5c ita sunt plura indiuidua sub una speete. Deinde cum dieit.
Sed tamen fuit dubiu de cis,utrum habeant
materiam propter potentiam, quae est in eis ad υbi: omnis enim potentia existit in materia. sed sorte videtur Q ista materia habet ee mediuinter materia, que est oino in potentia, ta inter actu puru,stres dimensiones, in quibus no est
potentiaoino ec sic potentia habebit gradus, ta materia gradus, &yer hanc potentiam insdigent corpora coelestia motore, in quo non est potentia omnino.
Ostendit estum habere materiam quae est in potentia ad vhi.oc inquirit per modii quaestionis, ut tu in Gelo sit materia P potetia, quae est in eo ad ubi. 5e dieit et sie. ua omnis potentia existit in materia: eu igitur eoelii habeat potentia ad ubi, igitur habet materiam. soluit oc discit, et sorte Ur Q habeat materia, sed illa materia habet eae medissi inter materiam, quae est OIno in potentia, α inter a stii puru,quod est esse dimensiones, in quibus corpore tas no est oino I potetia ad ee: Ac ita ilia potetia het grad',ec materia sn,ita in eida e potetia simplex,& ddamateria simplex,q supple E pura materia et pura potetia et lige egit iliu et eorruptibili et uda e materia sta udut in
Celesse eorpus quare de forma Materia hahes utimu
substatia . Cuius natust marema est .
106쪽
Coelum estiatura media iter pratetia pura. Nactu pusruma
ut est eorpus Geleste, quod solum est in potetia ad υbi. Et subdito hoe est propos tum principale, propter quod omnia alia didia ab illa parte, perserutandum igi
tur, hueu sui induxit:& est quod propter istam potentia, quae est in eorporibus coelestibus, indigent motore ali quo qui non est in potentia omnino,& ille est moror primus. Notandum, quia dieitur. Dubitatur quod sorte coelum videtur habere materiam, pro tanto dixit sorte, setit disit supra in isto libello,& Oictauo Metaphv. quia corpus eceleste videtur magis habere nomen subiecti materia: quia materia est proprie in potentia ad forma, Oc est verum subie tum fixum formae , ut supra patia iteoc sie eorpus coeleste proprie non est materia. Item notandum,sit dieit Commenta.Seeundo Coeli Be Altin di&aliquantulum assumptum est, coelum esse ligamentum generabilium oc eorruptibilium eum eausa aeter vis corporeis: re ideo neeem est vi inter principia aeter Da,S res generabiles et corruptibi es sit eras tale mediu, quod sit aeternum 5c intransmutabile fini substantiam, litansmutabile autem in loco,& si non esset ita, impossi hile esset Q a principiis aeternis proueniret aliqua actio specialis: propter quod intulit in Octauo Phys eorum. uod primum antiquum nihil agit in istis inferioribus ne secundo antiquot re ideo eoelum est naturae mediae habens aliquid possit,ilitatis, eum qua mmmunieat cuistis inferioribus. Item,scut dicit Comment. septimo Aletaphy.in corpore Gelesti non est potentia ut corrumpatur, ut supra declaratum est saeper motus autem eius potest 'rrumpi,quia habet contrarium, scilicet quieteroc ideo Aristo. dieit Nono Metaphy. quod non est timedum,quod eoelum stet,& non est timendum, . coelum corrumpatur: quia est impossibile, quὀd eorrumpatur quod est impossibile o non sit: ideo nullus timet euent
re,quod ea Ipossibile ut eueniatJed illud, quod est pons bile de se. quia igitur motus eceli potest corruinin qua tum est de se,& est impossibile in eorrumpatur, quia est motus sempiternus sire principio re sine fine, ut proh tur octauo Physeo. ideo oportet quod nectis itas sui eL se ex quo ex se non est, si ab aliquo principio,in quo omnino nulla sit potentia per se, nee per accidens mc tale est
solum primum prine pium, quia o hoe dicitur primus moto quia dat motui eotinuitatem dc haee propter modum quem declarat Comenta. n eodem commento prsallegato, scilicet ipsum est idem eodem modo semper immutabile manens. ideo motoribus appropriatis idem semper ec eodem modo ab ipss appetitur semper, ec a motus est per appetitum. Ideo seut idem semper eodem modo intelligitur oc appetitur: θc se semper eodem modo sit motus. re ideo apparet quod eorpora eslestia quia possunt quiescere indigent necessatio ad perpetuat One, sui motus motore, n quo nulla potentia est omnino: in motoribus autem alias Sintelligentiis aliquid est polit Bilitatis i quia quod est intestigens extra se dependet ex alio ut dixit Commentator tertio de Anima. Oc sunt vi goriς determinati:& sm illam proportionem ad diuersano possum neere motum sempite reum re necessarium.
Ioannes aut dedat qonem de qua plures c5ssiderantes no poterant euadere. Dicit enim,si
mundus est finitus,debet habere potentia fini/tam ergo est generabilis N corruptibilis.
Alouet quandam quaestionem re primo mouet eam,seeundo soluit ibi. Ad hoe dieendum. Quia dixerat statina,quod coelum indiget motore propter potentia, quae est in eo ad esse,ideo ei rea hoe mouet quaestionem quan dam, quam mouet Ioannes Grammatieus dieens quos Ioannes mouet quaestionem peripatheticis, de qua plures considerantes nen poterant euadere, idest soluere ii Iam. Dixit enim, quod, si motus esset finitus,vel elum
esset finitum non posset esse virtutis infiniis in Octauo Physeorum. ec in Secundo Coeli Oc Μundi: omne ait tem, quod habet virtutem finitam est durationist finii pquia duratio est propter aliquam virtutem, ex quo concludit ecelum esse durationis finitae: quare coesum erat generabila oc corruptibile.
Et ad laoe dicendum, quod generatio ec cor u a..
tuptio, di omnis motus est a virtute, quae est Metap. habitus: N Omne, quod caret causis motus, necesse est habere quietem, quae est eius priuatio. Et non est impossibile exissere in corpore sntito,quod caret motu, quietem infinitam, licet
corpus sit sinitum: quies enim est priuatio, ocpriuatio non est potentia. Unde dicit Aristo.Q
cum siellae careant causis motus, quas habent corpora coelestia. habent de necessitate quiete insnitam, quae est priuatio motus. Et smiliter ostendit, Q terra debet habere quietem insintitam, quae est priuatio motus,quia caret agente motum in ea infinitum. 5c ideo dicit, in quies, quae est in ea, contingit necessario ut sit sortior virtute coeli qua mouetur. Motus enim super ipsam est te motus impossibilis est in eo, quod est quiescens, meareat causis motus. Θc hoc
est manifestu per se. In coelo igitur est priuatio infinita.licet si finitis,cu quies sit priuatio, non
virtus,scut existimauerunt, qui dixerunt, Qquies est in eo per virtutem, immo necessario est per priuationem Virtutis.
Hie soluit.α primo demonstrat,seesido mouet dubiueirea dictam solutionem,& ipsam soluit ibi. Et ideo io
quentes. Dicit ergo primo, ad hoc dicendum, i, generabile et corruptibile et uniuersaliter omnis motus est ab aliqua virtute, quae est habitus: quies autem est priuatio motus per solam rarentiam mularum motus,& non per virtutem aliqua qus est habitus:& ideo omne quod caret causa motus, necesse est habere quiete, quae est priuatio habitus.Tune ex hoe soluit quaestionem dicens, in eorpore finito non possit esse virtus infinita,no tamen est impossibile in eo ore finito.quod caret motu,re priuatione infinit eo q, quies est priuatto,priuatio autem, cum n5 si poterula vel habitus, bene potest esse infinita in eorpore finito,ua earet causis mot' re hoe declarat ex textu Ari. qui dicit Seetido Cf. α Nun. , eu stellae ea reant causs motus, quas habent eorpora eslestia, de ne eessitate habent quietem infinitam per se, tune costat . stellae sunt corpora finita, sciat dieitur de terra,quae dicil habere quietem infinitam, quae est priuatio motus: eo in infinitii calet causa agente motu. α ideo dicit Philo sophus in libello suo de causa motus animaliu, Q qes ter, is sortior est virtute recoelum:quia motus cssi est supra ipsam: omnino autem motus dicitur ee super aliquid idium,ut apparet de eausa motus alatium: motus vero est impossibilis in eo, quod est simpliciter uestes, cu eareat eausis motus: quare apparet non esse ineonueniens, Q in
corpore finito si infinita aes, ut inesto: ideo est quies infinita lieri si sinitu: eum quies nihil aliud st 4 priuatioeotii motuu,ut motus eorrupticiis.& subdit . hoe ignorauerat illi, qui dixerunt, . quies est in eo per virtutem, quae est habitus imo inest necessario per virtutis priua tione mouentis ad eorruptionem. Nota, Q istam solutionem tangit ad istam quaestionem circa saliartu Phy seorum: ubi dicit, , potetia, suseeptiua motus,est insi nita:& hoe ideo est, quia simplex non coponitur ex materia re forma:& ex hoe . earet eauss eorruptionis. ab sciso enim materis est causa perpetuitatis, ut ipse dieit Seeundo G.α Mun.& quod caret eausis eorruptionis
107쪽
manet in insnitum quod autem manet in infinitum po test infinitum motum recipere ab alio. et eandem solutionem tangit Primo Coeli Oc Μundi. Aliam ponit latu tionem ad istam quaestionem in libro leta physicae. di est enim ib quod ,eum dicitur,quod omnis potentia existens in corpore est finita, quod verum est. sed potentia dieitur multiplieiter. est enim potentia in subiecto, pote/tia in alteratione, tentia ad ubi. Sed ut declaratum est
in Octauo Phys eorum re in Primo Coeli & Μundi, in
Orpore coelesti nulla est potentia nis ad ubi.Et, eum dicitur,quod omnis potentia existens in eorpore snita est, verum est quaecunque potentia eorruptiua in ipso , sed non sequitur quod in ecclo sit potentia ad eorruptionem nee finita.
Et ideo videmus loquentes in hac questios ne quaerere, utrum permaneat per se, aut per
disipositionem addita illi. N est permanens per
se,quia permanentia est priuatio motus, ta pristiatio no accidit e nisi ua caret agente motu. Et
scias quod lisc quaestio est valde bona.
Nouet e rea hoe quoddam dubium,quia diqum est,
statim, Q coelum habet quietem, quae est priuatio tranD mutationis in substantia per priuationem Uirtutis, non per priuationem,quae est habitus, nunc dicit, videolo quentes in hae quaestione dubitantes de hoe etiam quae runt,utrum corpus coeleste permaneat per se, vel per aliquam dispositionem additam. nam permanentia est priotiatio moi us: et priuatio non aecidit ei in aliquo, nis quia
an sua essentia caret agente motum vel transmutationem in substantia: ideo seeundum suam essentiam est perma
nens. Et subdit, quod hse quaestio est valde bona, quia
it dissi dissoluit eam multis intulit dii fieultatem. ideo in pluribus Iocis ipse
Expositionis Ioannis Gan tiliensis supersermonem Averrois desubstantia orbis, Dis.
Naturalem scietiam seste latiua dicit, de hominibus tur necessariri eum demum diuidens in partes, huius I belli
intentum, er ordimem ostendit. Ietit dicit Philosophus, seeundo Ile t iaphys. Philosophiam veritatis scientiam vocari recte se habet. θc ratiol est, quia illa scientia debet merito Voritatis diei, euius finis est veritas: sed Philosophia realis, de qua dissitae pro positionis est intentio, est huiusmodi.l igitur Se maior est nota per Philom, phum Secundo de Amma, qui dieit, in iustum est unumquodqi a fine denominari. 5c ideo scientia. euius finis est veritas debet diei veritatis scientia. assumptum patet se eundo Metaphysies, υhi dicitur. Q finis theoricae est veritas: eonstat autem realem Philosophiam quo ad om
nes eius partes esse theoriram,ut declaratur sexto Metaphy.vbi eoncluditur tres esse Philolaphias theorieas, cAlathematiram, Phys eam,&Μetaphys ea. Et hoe potest aliter declarari, illa scientia est veritatis cognosti tiua,quae procedit per eausas: Philosophia realis est hu iusmodit igitur oce. maior est nota primo Posteriorum,
tunc enim veritatem scimus,cum causas cognouerimus.s Et hula alludit Philosoplius seeundo Aleta Ys.d ens.
neseimus autem verum sne causa: assumptum deesar tur in ossius partibus Philosophiae naturalis, S - Μυtaphy. considerat enim Metaphysea causas non Q lumqvaseunur,verum etiam altissimas patet ex eius proce mio. etiam Metaphysea inquirat causas, dieit Philo, phus. o.Μetaph. Q autem Philosophia naturalis inqui, rat etiam causas, patet ex proeessu Primi libri Physeo, ii,&etiam ostedit Philosoplius in principio sexti Me taph. in omnis scientia intellestiua est orea causas ae pnicipia indemonstrabilia de smplicia. Ex quibus patet, Qvoeari ressite scientiam veritatis se habet:quod at tendens Seneca oetuagesimo seeudo epistolarum ad Lueillum dicit, Philosophia res tradit no latum de diuinis, sed etiam humanis: quae cogitat de prs teritis, de suturis ,de radu ieis, de aeternis, de tempore: ideo est prae csteris appetenida, cum si veritatis cognitio: sc illius operatio siti rationem si summae bonum in hae vita, dirente Philompho
Primo Ethieorum, hominis felicitatem in operatione eo F s stete ipsus animae secundum virtutem eius optimam invita persecta:optima autem Virtus animae est intelle eius, cuius operatio est veritatis cognitio. Huie eonta
nat seneca deeimo septimo epistolatum ad Lucillum, Scio neminem benesosse vivere sne studio sapientiae, re alibi ad eundem sic ait, Cum omnia habueris, eur ocseientiam noles habere: hae etiam erit ultimum vitae in frumentum.α subdit, Per huius ad omnem incursum sapiens inuidius est re interritus,non si paupertas, non si luctus, non si ignominia, non si dolor impetus faciat podem refert interritus,equa illa ibit S interrita plenus est gaudio hilaris et placidus,cum d as ex pari vixerit. Inquit etiam vigesino primo epistolarum ad eunde. studia te nobilem efficiunt,in studio aeger non est aes mus. ideo Philosophia est summae appetenda, lieet 5e o miris scientia, quae sub triplici disterentia Philo kphiae potest intelligi: est enim omnis scientia, aut activa, aut laetiua, aut theoriea, ut nos docet sexto Metaphvses: G inter ipsas tamen seientiae rhetoricae, quae non causantura nobis in opere nostrosmplieiter, sed magis ab opere
araturae,-tinent principatum tanquam perficientes ocnobilitantes intellessium nostrum.
Ideo eoncluditur sexto Μetaphys ex theorieas taentias esse aliis optatiores. nam theoricae finis est veritas,praistice opus, ut patet secundo Metaphys . Ex quo patet Philosophiam esse homini neeessariam: re hoe in quod dicit Commentator Primo Physeorum, quod homo aequiuoee dicitur de persecto per Plenitas speeulatis uas,& de aliis hominibus. I iter quas constat,quod Phys ea est homini maxime necessaria multiplici ratione.
Primo, quia nihil oportunius in homini, quam seipsum
cognoscere: qui enim se ignorat, parum aut nihil de aliis
scire potest: sed per Physeam homo seipsum eo ostiti
ergo&e. maior declaratur. est enim scientia de Anima pars Seientiae naturalis,ut dieit Commentator in libro de Anima. plurima autem consderatio scientia natura
H lis est de eorporibus, ut ait Philosophus Tettio Geli. 5c similiter Commentator ibidem: igitur. minor declara tur, nam Physea dat pluribus mentiis prima principia cognoscendi eum nostra cognitio ineipiat a sensu,& hie
traditur in scientia sensatorumWsensuum:igitur constat dare aliis principia cognostendi. Item iacit aequirere eo firmationem in primis principes, ut ait Commentator in prooemio de Anima. igitur patet Physca esse neces, sariam homini inter omnes alias. Naturalis aut Philosophiae plures sunt partes, Vlpa tet ex diuersa cons delatione entis mobilis , quod est subiectum in har cuius diuiso omittatur , eo quod in multis locis repetitur. Item illa pars Philosophiae naturalis est naturaliter magis desiderata stiri, quae dexiobilioribus inquirit. Attes enim non disserunt adin uicem nis aut nobilitate subiecti,aut confirmatione de
sti homini necessaria est. Naturalis
108쪽
Materia huius libri. Deso huis
monstrationis, ut patet per Philosophum Ad Commen, dia pars contradictionis. . ad esse,& n5 esse,in vult Phi.
tatorem in libro de Anima in prooemior haec aute pars, quae traditur in primo esli,5 seetido, saltem quo ad eius maiorem partem tractat de nobilissimis corporibus, ocentibus habentibus vitam optimam per se sufficientem: quam perficiunt toto aeterno,il quo aliquid c iratum est
esse re vivere,ut dicit Philosophus primo eoeli. Est et rara maxime sciri desiderata, non solum qtita de nobili
us entibus, sed etiam quia modi de eorseausis possu mus peteipere eo Q a nobis distant re racio est, quia magis diligimus partias suffieientias de eis habere qst maxumas demonstrationes re efficaces rones de rebus notis.
vhi dieit Philosophus seeundo Cret , od Com.in eodem Deo ait, in melius est seire patum de rebus nobilioribus Q multa de rebus vilioribus. Et licet Philosophus de illis entibus nobilibus, idest eorporibus cflestibus de eorum motoribus principaliter in libro Cttire mundi in quirat ch alibi in Philosophia naturali, tamen ob diisse ut Atatem eorum multa inserit in alijs libris, ut in Octauo Physaeorum, eundo de Generatione, primo Metheo rorum,& in pluribus locis suae Metaph υsseae praecipue
in Duodecimo Et ideo semper Aristo. de natura corpcirum coelestiu Be eoru motoribus obseura, nee non re duhia dicere viedc ideo Aristo. Commentator Deencis gularis aemulator quendam librum,qui de substantia orbis ab eo intitulatur eomposuit, in quo Auerrois de na tura eorporum coenium,& smiliter eorum motoria,et driam fi conuenientiam eorum ad generabilia oc corruptibilia in substantia & in actionibus ta ex parte corpora i ex parte formarum suecincte explieitit. Ida expsa ab Arist.ex diuersas locis assumsis, Ma ex verborii eius in tentione syllogizans. Ideo multi hune librum despievit ex eo Q in eius textu tota sesentia Arist. introdueiti ae svethorii Arist.esset retilatio noletes fama aliena usurpado ei e tribuere, quod erat alienis laboribus adinventu.
Quem si quidem libellum, quia de altissimis de nobilissimis scientiam Aristo. nobis breuiter dilucidat, duxi pro viribus exponendum euius in tetionem s no attigit, fuit tamen aliis cierasso attingendi, iuxta illud Seeundi Metaphysicae, scilicet inutii qui superseialiter enune auerunt aliquid eo tiserunt iam liabitum nostrum praeexercitata sunt. Et ex his patet qui si huius libri finis 5c intentio, patet etiam musa efficiens&materialis r sol malis vero patebit. Patet etia ordo huius libri ad libros naturales, annectitur enim eum priueipalibus estiua libri de Ccelo. oc ideo est iii estia ordine loeandus. est autem liber coeli seeudus inter libros naturales. Et quia in exordio huius lobri Commentator supponit estum esse eo postum, eu dieit,intedimus perscrutari de rebus ex quibus corpus es seste eomponitur, ideo dimissis eommunibus quaestionibus,quae in prine piis librorum seri eonsueuere, si virilde tali materia possit ee seientiaA vim una vel plures: ec virum Sesentia Naturalis sit alia 6c alia ab his,qus parum aut nihil eonserunt. deo αα
Vaeritur, An coetu coponat ex materia sciarina,vtvξ hie supponere Com. Et arguit inno. ua nulluppetuu eoponit ex materia di 5c sorma: sed estia est limoi. ergo A e. maior deci aratur θ Philosopho. s. Netaph.dicete, quaecun in sum intransmutabilia fina substalia non hahent materia: aeterna aute sunt in transmutabilia sim substantiam, ut probatur de coelo,re praesertim de primo esto: igitur cflum no habet materiam, Ac per esisequens noest eompositum ex materia θc forma minor patet primo Coeli. Cosrmatur.illud, in non habet potentia ad non esse non esi ponitur ex materia & forma: csia est limoi. igur&e. maior patet, ua materia est illud, quo res pol e eoc no ee.νudeta. et in fine primi esti poteria aut est me losophus. s. Μetaph.& in sne primi Coeli& Mundi. igitur qd no habet potentia ad no esse no habet materiam, nee etiam potentia ad esse. minor declaratur primo Cotare Mundia. . estum non habet potentiam ad non esse. Item, omne quod mouetur motu perpetuo n5 e ponitur ex materia oc formarestum est limo t. ergo &e. maior Melaratur Nono Metaph. dρ aut ibi, o no est timedum Q estum stet:& subdit rationem huius. . quia no est motus esti supra potentiam eontradietionis reausa enim satigationis est materia, vi ibid4 dicit Philosophus. minor patet octauo Physs. Q ecelum mouetur motu perpetuo. Item,in omni e5posito ex materia de forma reperit pluralitas indiuiduo ii sub eadε speete: sed in eoelestibus non sunt plura indiuidua sub una specie,vt dieii C5met primo est igitur estumno e5ponitur ex materia Ad sorisma. minor patet ex intentione Commen. ν. Μ et apti Est enim materia eausa multitudinis indiuiduorum sub una specie. Aristo.ei iam in secundo Aletap. probat per hoc, coclum est Unum: quia non habet materiam. igitur esci componitur ex materia re forma. Oppos Tura huius videtur dirare Comen. hie.im mo esseludit ex intentione Philosophi, corpora coelestia componi ex duabus naturis, scut generabilia se eoiluiptibilia. Item hoe etiam potest argui ratione. Nam in omni eo quod mouetur, necesse est te materiam, vi vult Philosophus Seeundo Metaphys .coelum mouetur, ved et sensus.ergo eoelum habet materiam. ex quo sequitur ipsum ege compositum. Omne enim habens materia est compolitum,ut patet . CONCLV sto.
coelum, quod spirita essentia, circunscripto motore non est compositum ex materia σforma, sed subiictum Displex est, suo mororisemper subiectum, habens materiam, non quae adesse, sed quae ad ubi potentia est. AD quaestione est intelligendii quid intelligit no Coflu duo
mine cflianam per eoum possumus duo intellige dicere tire, saggregatum ex motore et mobili,vel ipsummotum im, siue mobile, quod est quinta essentia.s nomine e li ira telligitur aggregatum, sic dico, eoelum est eo posti . fc se intelligit Commen. hier5c ratio est, sa om te qa mouetur ex se eoponitur ex duabus naturis,cagε te motυ,5 reeipiente motu, ut Comenti sumit in literarecelum mouetur ex se,ut declaratur Oetauo Phy.-ideo est mimum motum: quare eolum se est eompostum: et de hoe non dubitatur apud alique seientem philosophia. sed, s ecili nomine intelligitur ipsa quinta essentia,semoto motore, tune dubitatur utrum sit compositum ex materia& sorma: 5 cirra hoe eontrariantur opiniones aloquorum Philosophorum oc suo ii sequacium. Di tenim aliqui, Q estum, qa est quinta essentia , semoto motore eomponitur ex materia se forma.ita . ista unia es, i sentia habet materiam, quae de se est in poletia ad esse,ct de se est possibilis non esse,esse aut necessarium aequirit
ab alio quia solii de se habet esse neeesariu a primo principio re haee est opinio Auleen.in sua Metaphy. Oce. Aliqui vero priores Philosophantes inter nos tenent hane opinionem in radice, nituntur tamen ea sulcire alui via principias Aristo. magis propinqua. oc ratio eorum prima est ista,omne quod est actu ens, vel est actus, vel habens actum: estum est actu ens, ut apparet ad sensum, aliter non ageret: igitur est actus, vel habens actum. non ratest dici quod sit actus,quia tune esset forma actu exi ens,ec non esset sensu eomprehensum, quod patet esse salsum. igitur oportet diore in corpus esteste in aliquid habens actum:α tune oportet ponere in eo aliquod subiectum suae actualitatis, quod est materia. Confirmatur. quia aeridentia sensibilia non possunt esse sne eo, quod habet materiam, cum materia subiecta forma st eausa
109쪽
omnium aecidentinam, ino Physeorum: letitur, eu in Maima et coelo snt aeridentia sensibilia,patet ipsum habere male
ii no est cor riam. Et eum arguitur, , tune estum haberet potentiam
ruptici ob ad eorrupi. Riadeo, Q sta materia etali n5 est priuation0 i/a ς. ni eoru ista eo in priuatio nGest aliud uicaretia formaerii Te, uiri cu aptitudine ad quae nata materiae: mate,
a. riae aui est insi est Inata inesse alia sorma ui ea qua habet, oc ideo nulla admixta est sibi priuatio, sed forma replet
tota possibilitate materis eo quod est forma naturalis et
effectu partieulare ut laetura sermae nite utares, sed istano seut formae insertorii:i5 tota materiae possibilitate re Plet,ua in no remanet I materia aptitudo ad alia forma. Et hine est et, . eorpus eoeleste no est susceptiuu accidentium,s.figurae re aliorum, sevi alia corpora inferiora.
Et si alias diceret, vr Q Io nes Gram. sit e tra dicta
opinione, set, tue materiaecelestis differret a materia horum inseriorum d alia esi positione, s. per a iquid additu. dicunt, et n5 differt a aliud additu, sed solu n hahitudine
ad ala a forma, .sa materia elli habet habitudine adsor an a Psecta oc uniuersalem, oc materia horti inserioru ad formas particulares. Huie aut sententis,licet multi as sentiant, in ve obviare sententia Philosophi in multis locis: intelligit aut haee Opinio inesse e o materia, quae denues sm se eosderata est in potetia ad esse, ita et, actum essendi habet a sorma, re intum ad hoe no differt il materia isto ministiora. sed solum differt n diuersam habitu
dine ad forma. Hae aut materia negat Philosophus.s. Neta dieens in substat iis aeternis naturalibus forsan, Ursi habent materia ec si in habetit n5 tale ut gnabilia αcorruptibilia, sed solii sis loesi mobile.Eeee, . expile negat in eoelo, quod est substatia naturalis aeterna,materia,
quae est in potetia ad esse sed solii dat sbi potetia ad vhi. α idem paulopost dicit sie. Nee oportet oIno materiam
esse, sed quorum est generatio et corruptio adinvice,qus Cunui aut sine transmutatione sunt, nsi est eo ii materia: ec intelligit illa, qui sunt sine transmutatione in substam, tia. Et Commen. ibidem dieit, in dianius est,. Gesu diravit habere subiectum qi materis eum n5rprie dieaε ha here materia, Q est in potentia ad ee. s. Meta. Ite, Phis Iosephus. o.Μeta. dicit,4 nulla potentia ad esse est seni piterna, cuius rone subiunxit, qa ois potetia ad ee est eo tradietionis,ct i5 ill ud quod habet potetia ad ee, habet potetiam ad nsi e igit tale nci pt ee sempiternum, Ut patet Primo Geli:ex quo sineti patet Q in eoelo n5 est materia, d est in potetia ad ine. Ite,hoe arguit Philosopli'
n eode. O. Meta. Vt assumptia est. dr. n. Q, ideo e u seni per mouetur, sa motus eius no e suo potetia cotradictio
Nis,i. P materia,quae est potetia ad eaeocn Aee. Et subdit ibide,m materia re potetia est ea fatigatisiis r oc apte
ondit ibi Philosophus, potetia simpli dicta, d est poteria sta substatia, no est alicuius Ieorruptibilis, neut in eo
est aliqua potentia fim genus, sed OIa sm genus sunt actu
in corpore, Loes transmutationes potentia aut est tmihista partes, ut ibi declarat Com. It et .Μeta..pbat Philosophus ex hoe Itellectu ee vnmo a no habet materia, dest ea multitudinis indiuiduoru sub υna spe. Et ideo oearones prius inducts vident eo ludere inietione Phis I sopiti in ecclo no esse materia quae est in potentia ad ee. Nee valet, quod in subsidium opinionis aduersae fuit adductum, ista maletia est alterius rationis per habitudinem ad aliam forma, ua haec habitudo no tollit quin materia de se sit potetia ad ee quod negat Philosophus in eslo,ut patuit. Ite, talis habitudo, eu no sit nisi ada appetitus,quo inelinatur ad forma, videtur esse in omni materia ecia inferiora: non . n. materia appetit forma inquatuforma est imperseeta re non potens perficere totii appe titum materiae. hoc enim est ex ini persectoe sermaer appetitus enim materiae naturalis ess,ut per forma perseiatur totus appetitus lausis autem non per fietatur totus,
hoc no variat inentia ipsius materiae in forma a materia
ecelesti,s talis ibi esset,eti hoe sit magis ex parte formae. vel oportebit tia materia coeli aliqua dispositione dare adsuceptionem talis formae. quae non est in materia istorii inseriorum 4 talis dispostio esset per aliam qualitatem, vel aliud additum,quod faceret compositionem inma teria illa, ut Ioannes Grammat reus arguebat. ex quo se queretur,4 materia prima eaet eomposta: quod est sausum.vnitas etiam agentium non est sufficiens s u adhoe,quia hoe est ex parte motoria separati principaliter. Item, seut Commenta.arguit contra praedictam po
stionem in primo coeli,s e tum haberet materiam, qui est in potentia ad esse, sequereturo aliquid esset frustra
in naturat quod est inconueniens de contra intentionem
Philosophi primo Co.&Μu.α in murinus Joeis: quia
deus se natura nihil faciunt frustra. Consequentiam prohat Commen. primo eoeli.ait enim propria operatio motentiae est generatio re corruptio,vel transmutari de sorma informam, sicut propria operatio acuitatis gladia ea scissio. si igit esset alia materia,quae de se esset in potetia adesse sine generatioe re corruptioe, cotingeret aliquodens sine a stione: a qua fuit potetia ipsius materiae, cuius actio proprie est trasmutari de forma in serma. hoe sesi tur si coelum haberet materiam, ut de se notum est. Ideo vedirendusm Aristo. ec Comen. Q inlum, ut ipsa quinta essentia est circunscripto motore no e ponit ex materia 5c forma, sed est eorpus simplex actu existes hasubisinu suo motori vel motoribus: ita no est potetia ad esse, nee habet esse formaliter a motore vel ab alia laema, sed solu est in eo potentia ad vhi,ita Φ, eum sit subie
istu simp in actu sua forma , . suus motoreohaeret sta ab scp alio medio, .non peedentibus dimensionibus nee aliis dispositionibus, sed ta dimensones cs alia aeeidelia cola sequuntur formam naturaliter,quae est motor, pro ut patebit in proseeutione libri cu apparuerit qualiteriti generabilibus re corruptibilibus dimesones interminatae praecedunt forma substatiale perficietem in materia. Et ad ista positionem sum utut rones prius dicti quae de necessitate vident cocludere,erelli,quod est anta eentia. n5 ee eo stu ex materia oc serma. Et tue restat tonibus eo uarias positione sulcietibus tridere. Et prio cuarguit . est actuens.Rndeo,q, haec toabeedit ab infusil , cieti diuisione .na diuiso est, quod oe Quod est ens actu, vel in aetiis, es hiis aesti, vel mediti iter pulsi actu, qui est sortia a,fc pura potetia,qus est materiar de hoe est eorpus ealeste.s ut dicit CGm. primo esti, illud, quod est
ligam et aliter inter principia aeterna separata, se ipsa gnahiliare eorruptiuilia, necesse evi si intrasmniabile fim substatia, trasmutabile aut sta loesi, ita in si mediu inter puru actu oc pura potetia. ut ipso trasmutato sema in to
eo, manente aut sm substatia, noeesset agere alias trans. mutationes in inserioribus: nis. n. tale ens esset motum.
possibile esset in proueniret astio temporalis a principes aeternis naturaliter loquendo ,ut ibi Commentator dein clarat, re ita totum communicat cum principila aeternis C lsi quo
separatis in eo quod est simpliciter assiu exiis n5 hiis in se ito retia ad ee. Coicat aut eu gnabilibus oc eorruptibili, mius in eo quod est corpus sumectu accide iis, et se quae est motor habensisse potentiam ad vis, euiua ae 'P-
tualitatem recipit a forma, de tune est in natura media inter separata re generabilia oc corruptibilia. ideo pdictaro non eoneludit. Ad aliam ronem cum dicitur, Mes dena sens bile no pGt ee in eo quod no habet materiam. Rndeo,et veru est de talibus, quae sunt seut aecidentia inferiorum: modo aecidentia eo li re inseriora non sunt eiusdem speciei, ut patet per Commentatorem secundo eoeli,ec etiam patebit. Na aeeidentia coeli non dicuntur esse sensibilia nisi sensu visust ideo dicitur primo de Coneratione, capitulo primo de Tactu. in laistus proprie dictus non ditatur nis de rebus qui patiuntur ad inuicem. ec ideo proprie non est in coelo, re ideo ectium dicitur tagens sis similitudinem, rasi aut tangi occ. Dico autem, Paecidentia.
110쪽
aeeidentia, ut areidet a lunt,n5 rearat materia, sed labis motor Sc motum. Ad ratione, quae dieit omne quod stu in actu, oc ideo no est necesse Q vhiciiqi sunt a te dentia, ibi sit materis. Et,eu dr primo Phy. Q materia eu sorma oce. veruin: qua sunt in ea materialiter, ut ibi dr, sed non licitur ex hoe, o materia st ca Numaeentili, sed O. hr ua aecidentia rearunt subie Au in astu in quo snt, cu per se no possint esse, eu non sit emia, sed entis . . Meo. taph. sunt aut accidentia in Gelo zn forma, quae est mo or, eo ui sunt Pp operatione vi patebit. Et s obiicit nces dent a recipe te est quod da eat cu igitur corpus ece
possibile est ipsum recipere a Mentiar na pati contrariuest allui. Riadeo, ut aliqualiter tali uest, Com. lou 'I tur in libro hoe,cr, eorse eeleste materia e alaltu celemia,
teria est anitiis nis aucti est subiectu formae, ita et, no habet M a fotma, Nee Da forma esistituitur in esse a ipsum indulominus habet
via accidentis qua est motor, sevi figura solis Braca propter ipm motore,qua est sorma abstractat deicie diebus est eris matern ua no est in eo de poten/nui solia ad loeut nec aliter assimilat materiae, nisi inis est principium motus eircularis, s est adimus alioria, ut
natet in hoc libro,ec hine est, Q lioe subie sitim n5 est inpotentia ad alia accidentia, nci sit passi uti in substatia, Ilicet igitur iit simplex actu existens, sa eii subiectum sol me abstraciae,& habet accidentia Pa ipsam formam,ut liu est, sunt laine accidentia alterius ronis. Sed e rea istud est dubitatio lici modica,qua mouet Com. .co .ec est. ex quo illud empus no est eo positum. vltu tes interulecia ex isto eorpore si illud qd e sensatia in eo.Vel aliud. Si dicatur et res intellecta ex eo α ildud quod nobis ap paret ad sensum si idem, tune res intellesta oc sensata est eadem: quod ea salsum. 4 si aliud, tune necesse in eoelsi esse cGpositum: tunc n.erat ibi singulare, quod est obie. M sensus, ecforma, vel quid itas, quae est obiectum vis tellectus: oc tune esset eo postum. Respondeo, Q in
men . solumodo dicit,4 ista natura eslestis,quae est anta mouetur ece.Respondeo, verum est in omni genera in composito ex materia oc forma, se etiam intelligitur
ista propos tio ut Commentator ibi hoe declarat. Vel potest diei, Q in omni eo quod mouetur necesse est intelligere materiam, quae est in potentia ad ubi, Ac talis ira ferra est eorpus, non autem quod ibi sit materia quae est inpotentia adesse.Τamen de ista quaestione est alia opimio modernorum . quae dicit estum habere materia eius dem rationis eum muteria inferiorum: ex quo sequi tui e lum de se esse eorruptibile rationem autem essendi recipit ab alio: 5chaee opinio est eadem penitus cum opi mone Auleen. quam Averrois hic improbat, ut patebit
infra, re in libro C i. oc in Duodecimo Aletaphyseae . ideo eius prosecutio dimittatur ad praesens: oc est expresse improbata a Philosopho in sue Primi Coeli, Ubi ostenditur multiplicitetiquὀd omne corruptibile de
Vaeratur secundo, An est a moueatur ex se,
ee per que modum. Et arguitur et no, quia quod mouetur ab alio extran eo no moue tur ex sere u est limoi. ergo oce. maior patet . quia quod mouet ex se mouetur a prin opio intrinseco.minor patet, quia ecelum mouetur ab intelligentia separata,vt patet Octauo Phyneorum. et primo eoesi: re commentator dicit hie. Item, quod est simplex non est diuis bile in per se motum 5c mouens, nec mouetur ex se. coelum est huiusmodi: ergo oce. maior est
Philosophi Octauo Physeorum, Q omne quod move tui ex se est diuis bile in per se movens re per se motum. minor habetur primo e i, re Commetator hiet quia estum est smplex. Item nihil mouetur ex se igitur non estum. maior patet septimo θc Octauo Physeo . quia ' V . Ii m. illud quod mouetur ex se potest ex se quiescere:
eo si mouetur ex se. igitur 5 c. maior patet oestauo Physico. ideo etiam alia dicuntur ex se moueri: quia ex se pos sunt quiescere .cstum autem non poterit ex se quiescere. minor patet Seeundo Coeli Oc Nono Meta quia non est timendum et e una stet aliquando.
mantis dependens ,sed lis licientis,
mora existens. D quinionem dicendum, Q aliquid moueri ex
corpus cs teste comprehendit motorem et motum, ec uaasta materia abis motore accepta no habet forma,ut dictum est,ideo ista sis sedc absolute 5c primo est una nu mero per se indiuiduata,et vi est una munero, no est ii tellecta nisi per te peditim ad formam, quae est suus mo ror, ita . sicut ipsum corpus non apparet nilῖ inquantuest subiectum formae itii non intelligitur nisi respectu sorma, ae est moti3r,sieutvla materia prima non intellis urnisi per Analopiam ad formam , primo Physeor. Et sinuatur, quod non est simile de materia prima. quae est de se in potentiaic ideo non potest per se intelli, C . quia Unum qu intelligitur seeundum Q est in ae tu,hac autem natura corporis estestis potest esse in acta,m se: c ideo videtur i, fina se possit intelligi. Dieitur,seut Commentator respondet re breuiter 5c obscure, Qtieet eoi pus eceleste sit actu ens de se, ita et actum non retulet ab alia sorma, non tamen est existens per se, sed est 4 subiectum in actu ipsJus formae,quae est motor eum qua D ex se primo modo, sed secundo modo. Neeundo dieo. Q
semper existat,oc ita licet in naturaecelesti non sit aliqua potentia ad esse, nee sua a qualitas essendi sit formalitera motore nisi effective est tamen semper cum motore αpropter motorem:oc sciat materia prima non potest imrelligi nisi per formam, eo quod non potest existere sine forma, ta nee ista natura coelastis vis respectu formae, dest moto eo .sne ista non est, nee potest esse, eum sui iesia sit proptet motorem. Debemus aute intelligere de isto corpore eoelesti, quod est quinta essentia, piam esse subiecitum ipsus formae abstraetae:& ita, ecelum est itu . tellectum in habitudine ad forma, quae est motor. Ideo seeundum istam positionem est responsum rationibus
primis quae probant coclum esse compositum ex mate
Daec sorma. Ad auctoritatem Commentatoris iam tet quid si dicendum: quia intelligit estum eae convpositum secundu in quod nomine ccili comprehenditur
se potest duplieiter intelliga. vel ex se simplieiter,
vel per patres. di eo igitur in colum no mouetur
mouetur ex se per partes: Vt sufficienter patet declaraim do. Nam, si coelum mouetur ex se smpliciter re primo modo, sequitur quod idem erit respectu eiusdem simul in asstu ec in potentia: hoe autem est salsum.igitur re es. maior patet. quia, s coclum mouetur ex se primo, illud
esset mouens Oc motum penitus,ec tunecta mouens siti
quod huiusmodi si in adiu, 5c motum sis in huiusmodi
sit in potentia , idem respectu eiusdem esset in altu ec in potentiae salsitas consequentis patet, quia actus 5c potelia sunt disserentiae maxime opposts. ergo Occ. Item,s es tu se mouet, de eorpus secteret se supra se: sed hoe est taliam. ergo oc antecedens. patet consequetia: ex quo .ide movet se ipso flecteret se supra se quia in se aeteret. αDistas consequentis pate quia dieit Comen. Tertio de Anima,cν virtus corporea no stediit se supra se, quanto