장음표시 사용
81쪽
Frimae sentibiles exteduntur exstesione subiecta
do, quae est in pinete, diuiditur per diuisionem parietis:
Oc de talibus virtutibus semper est verum, quod est maior in maiori eorpore, Ac minor in minori caeteris pari hus, ut probatur Octauo Phy. Item notandum, in mcut probat urin Octauo Phy.impossibile est potentiam infinitam vel virtutem existere in corpore, ita ut sit in materia. quia , cum nullum eorpus possit esse infinitum,
ut probatur Tertio Physi.&primo Coeli & Μundi, ocpotentia vel virtus in corpore extenditur exiesione cor Poris,consequitur omnem virtutem corpoream esse finitam,& sie non agit per tempus finitum: quod igitur agit per tempus infinitum non existit in corpore.
Et cum perscrutatus est de natura istorum
corporum in Primo Csti ec Mundi, suit declaratum ipsa esse simplicia ex hoc ψ motus eorti
sunt simplices, ecq, natura eorum nec grauis,
nec leuis, id est natura non innata disponi per grauitarem taleuitatem : N, fuit declaratum ei, o corpora grauia di leuia sunt contraria, quia
motus eorum sunt contrarii amplius, Nin motus corporum coelestium non habent contra
ria:conclusit haec corpora esse ingenerabilia Nincorruptibilia, Nipsa non habere subiectum recipiens dimensiones prima receptione, ita in suae forme dividantur per diuisionem sui subie
ei N hoe intendit cum dixit in primo Coeli N
Mundi Q formae horum corporum carent co
uario ec subiectio, quemadmodum conclusit hoc idem ex hoc, motus eorum a principijs, quae sunt in eis,sunt infiniti.
Hie ponii secundam rationem ad hoe dicens, et eum Aristo fuit perser utatus de natura eorporum coelestium in primo Cee ec Μum fuit manifestum ista eorpora esse smplicia per ho Q motus eorum sunt simplieti, α Et,
Q eorum natura non est grauis, nee leuis. Et fuit ei manifestum eorpora grauia re leuia esse contraria, per hori motus eorum sunt eontra ra: fc quia motus eorporii eo testium no habet contrarium, igitur fuit ei manifestum, ipsa eorporaecelestia non habere contrarium. quod au tem non habet eontrarium, est ingenerabile ec ineorru ptibile: de ideo concludit eorpora coelestia esse in genera
hilia re incorruptibilia. ip sa etiam non habere subiectit, quod primo recipiat dimensones, mediantibus quibuareeipiat formas substantiales,ita in eorum formae diuidatur diuisione subiecti, ae s se Metueret, illud, quod non habet eo trarium nee est generabile nee eorruptibile est reuius subiectum non recipit Orimo dimensiones, ita in sua forma diuidatur per diuitionem sui subiecti: sed ecilii est huiusmodi. ergocte. Hoeest v, intendebat Philoso phus primo Coe. 5c Mund. eum dixit, formae istorum
corporum non habent contrarium, oe earent eontrario vel subie sto: N ex hoe volebat concludere eandem coni
lusonem,quam concludit octauo Phys e. ex infinitate actionis. Nota, in in corporibus simplieibus motus arguit natura: quia sicut in mixtis operatio arguit sorma, re transmutatio materia, di in eslestibus motus facit in re naturam, quia alius ec alius motus arguit alia realia naturam de primus motus primam naturam. ideo Ariatio. primo Cf.8c Μun. ex natura motus circularis, quia est alius a motu tectorum, quia est primus inter alios ocsmplici si imita non habens contrarium, arguit naturam alia eorporum e estiu a naturis istorii inferiora priorere sinplieiorem re sine eontrario re eorruptione.
Et,quia manifestu est sensui, corpora cst stia. recipiunt dimensiones,di terminatas sec
dum ias formas,nec recipere possunt formas. Μ omediantibus dimesionibus interminatis, sit est dispositio de formis generabilibus e corru
ptibilibus, necesse est ea recipere dimensiones tali modo, ex quo non contingit formas eoru
esse generabiles ta corruptibiles: quod est quia
materia eorum recipit dimensiones prima res
ceptione mediantibus suis formis, ta non recis pit formas mediantibus dimensionibus existetibus in eis in potentia, scilicet non terminatis,
sicut est dispositio in dimensionibus, quae sunt
in prima materia cum forma istius materiae,sed dimensiones quae sunt in materia coelesti, sunt proprium propriorum cius.
Ostendit quomodo eorpora ecelestia recipiunt dimensiones. oc est impossibile recipere dimensiones termina tas nis4 per suas formas ita probatum est iam q, tion recipiunt formas mediatibus dimensionibus interminatis: seut faciunt generabilia. ergo necesse est ipsa eorpora eslestia recipere dimensiones tali modo . ex quo non conuenit eorum formas ee generabiles Ac eorruptibiles: oc statim subdit istum modum direndi. . materia ecelestis te ripit duraens Ones suas pria reeeptione mediantibus suis formis,oc non recepit formas mediantibus dimensioni hus non terminatis, id est v, in coelestibus eorporibus dimensiones non praecedunt naturaliter suas formas , nectet minatae, nec interminatae, seu test dispositio indimenso nibus, scilicet interminatis, quae sunt in materia pia ma quae praecedunt naturaliter unamquam formam ipsus materiae,sed dimensones, quae sunt in materia eatem, sunt proprium propriorum eius, idest sed est dieen dum. dimensiones ereti simplieiter sunt seut acciden ita proprie propria, quae consequuntur sermo in male ria. Notandum, i, sicut Commenta .serabit eirca seeu dum Coe.ec Μund. in natura eslesti est smile formae naturali re formae abstracte.assimilatur enim forma e te stis forms naturali,eo ιν ipsa dat corpori suo motum eieeulare,oc ita est in corpore quod monetur per ipsam. sed assimilatur formae abstractae, quia forma talis non diui ditur per diuisione subiecti in quo est: propter quod non dieitur habere subiectum nee contrarium, oc spei male riaecilestis reeipit formam e estem dc adunatur eii eas ne aliquo, ad euius adunationem naturaliter eonsequotur dimensones eorporales, sevi Be alia aecidentia, quae in eo inueniuntur: oc ideo forma de formatum in eo sunt idem numero: verumtamen non sunt in coelo, sorma ocsormatum idem numero ita perfecte, setit in formis ab straetis recipiens ocreeeptum, intelligens Acintellecturec eausa huius adunationis inter formaeretestem oc materiam suam est, quia forma non colis et materis sus mediantibus dimensionibus, scut scirms generabiles oc me ruptibiles: Ac ideo ista natura e estis differt ab aliis formis. Et ex hoe sequitur etiam,vi subdit ibi Commenta tor, quod istae solitas non diuiduntur diuisione corporis,seut intellectus: ec ideo seeundum naturam sunt gibilia dc animata. Notandum, Q dimensiones, quae sunt in materia prima, sunt in potentia ad multas figu oras ec terminos: quia, ut suiu interminatae non habent esse a forma, sed magis sunt ex parte materiae, dimensio nes vero ecclestes non sunt in potentia ad plures figuras, aut terminos: quia totum suum esse est naturaliter post formam. Ideo Commentatoriin primo Coelo. ec Μ . dicit. quod esse elementorum ptopinquius est ad esse materiae quam ad esse formae, corpus autem eoeleste e eon trario: nam suum esse propinquius est formaei Be ex hoe est, quod e tum non potest habere maiorem quan titatem vel minorem, quia potest finitas inueniri in re
hus per formas, α illud dicit Commenta. circa, quarto
82쪽
Et cum fuerit declaratum ei de corporibuse estibus eorum formas existere in subiectis suis tali existentia q, scilicet non diuidutur per diuisonem sui subiecit: ec Q causa in hoc est, subduin, Quia non existunt in subiectis, secundum quod tota sua po sunt diuisibilia,suit declaratum ci,q, iste formae e. i. fies , non constituuntur per subiectum: immo sint
sua subier: abstracitae in es te. quoniam,cum cxistunt in toγ
ω, ζ-ὐ:' to subiecto, ec non diuiduntur per diuisionem
sed seipsi, eius, contingitv non constituuntur per subi elam. No enim existunt in eo,nec in toto: nec
in parte,ec uniuersaliter nec in diuisibili nec imdiuisibili.
Postquam determinauit Ac ostendit formas ecelestes non diuidi per diuisionem suorum subie storum, nee Κυhere subiecis in Diatia, eonsequenter declarat huiusmodi formas n5 subs stere in esse per sua subtesta, nec Gotrario. Cirea quod duo facit. primo saest quod dii Ea est. Reudo circa hoe excludit errorem quoruda ibi. Quod dicunt incipi. Prima in duas. primo facit quod dictum est,secundo ex hoe insere quandam coetu sonem ibi. Et eum ita sita Primo dieit,in, cum suit declaratum ab Aristo.de natura corporum coelestium, Q eorum formae existunt in suis subiectis tali modo, scilicet in non diuidatur per diuisonem suorum subiectorum: oc manifestum fuit ei, in ea uti huius est,et non existunt huiusmodi formi in ' suis subsediis mediantibus dimensonibus: ex quo sequis tur,q, non sunt diuisibiles deo stivit huiusmodi formas non eonstitui in esse per sua subiecita: sunt enim fornis absolute in esse. nam eum snt in toto subieeto, oc non diui dantur per diuisonem eius, sequitur, et, suum esse non st. per suum subiectium, nee subsunt per partem, nec perto tum: re ita non sunt quantum ad suum subs stere in parte diuisibili,nee indivisibili. Ex quo etiam sequitur, lini huiusmodi formae non dant esse simpliciter suis substa tiis: quia omnis forma dans esse suo subiecto constitu tur in esse per subie illum, re ideo talis forma non praee dit suum subiectum. Nota,ut dicit Commentator se cundo Physse. materia Be forma mutuo sunt shi causae, ita Q forma dat materiae ac tum essendi, Sc materia sustetat sormam,di quia eorporae estia non habent male riam, quae si in potentia ad actum, ut haberi potest exo stauo Phy.ec quarto Metaph. ec primo Ge. oc Μun.
a commen. non recipit formas mediantibus dimensoni hu ideo manifestu est formas non subsistere in esse per materiam, nee corpora coelestia recipere a stum essendi a suis motoribus, quae dicuntur suae formae. Item nota, QCom. dicit octauo Phy. Q motores in nullo corpore sunt:& hie dieit q, existunt in toto subiecto suo. Diei debet, in intelligit hie has formas esse in toto quatum ad instientiam oc motus , quae in eis inquunt. unde in .s.di cit, i, in nullo sunt subiecto quantum ad existere, nee in parte diuis hili, nee indivisibili.
Ehcuna ita sit, necesse ut forma, quae moue Formicile tu sit illa ad qua mouetur In formis enim con
fri bi is, ' sit tutis a sua subiecta disserunt scilicet, quia sor
iferiores at rna,qua mouetur non est illa, ad quam mouet:
...', .al Nid ola forma huiusmodi,scilicet quae miseiuncta suti uetur ad seipsam persciendam per aliam lan mam necesse est ut seu mouere sit finitum, cu
non mouet nisi cum mouetur.Et hoc etiam estv num eorum,quae mouerunt Arist. ad opin,
dum quod sormae corporum cstemii non sunt constitui e per sua substantia, quonia tunc motus eorum essent finiti.
Insert ex dictis quandam eonelusonem. ei rea quod duo facit. Primo laeti quod dictum est, secundo circa padictam eonclusionem concludit quasdam obiectiones, qui possunt sbi fieri, υel respondet quibusda tacitis quaestionibus ibi. Et non est dicendum.) Piimo dicit, Φ, euila sit,s eum formae ecelestes non eonstituuntur in esse per subiectum, necesse est o in ecclestibus Arma, qua sit motus, si eadem eum illa,ad quam fit motus sed forma, qua si motus in inferioribus, no est illa, ad quam fit mo tu i. efficiens re finis disserunt. Et hoς probat statim, qa
omnis forma, quae mouetur ad perserendum se per alia formam, suum mouere de necessitate est sinitum. Cuius ratio est: quia huiusmodi forma non mouet nisi mota ab
appetibili,quod est ipse sinist 5c ideo habito illo fine. ad
quem fit motus,cessat motus,5c quiescit quod moueba
stentibus in materia cessat motus 5ce. Et subdit, q, hoc suit unum, quod mouit Aristo. ad eredendum, o formae eorporum c estium non constituuntur ineae per suum
subie 'unuvi supple motus eorum essent finiti, ae si A isto.*llogismus sit, nulla forma constituta in esse per suus ubiectum mouet per tempus infinitum, sed formae ece testes mouent per tempus infinitum: quare non eoiasti./tuuntur in esse per suum subiectum. Notandum, scut dicitur i 1.Μetaph. in in separatis a materia non disert sinis et esse est sed I materialibus disset ut ista duo: in enim mouet nos in loco dissert ab illo, quod est finis mo
ibi declarat Commen. s. in anima, re extra animam: sed per illam formam quae est in anima desideramus halneisum: re ideo haee forma est agens:& ideo haec forma est agens desiderium& motum, forma autem, quae est extra animam est in re finis motus,& non agens, 5c ideo, si sorma balnei non esset in materia, tune ipsa eadem moueretoc secundum agens S seeundum finem: 5c se est iniensegendum de motoribus corporum es lenium, sin enim insunt formae eoru:quae sunt hie, sunt agentes motu sis vero . non habent seiquid esse, materiale, sunt fines eorti nobiles mouentes,& ut finis.
Et non est dicendum, formae quibus mO- Nisi in edeuentur corpora cescitia. sint aliae ab eis ad quas m Q
mouetur: oc ci, illae,quae dicuntur elle no Irima tum idestiteria oino, ec in quae caret situ, sunt formae: ad essesu, aeto
quas mouentur, cum tamen illae in quibus mo cipiti in
uentur, sint formae in materiis, di sint diuisibi, non effetales per diuisiones earum. Quoniam, si ita tet: tune illae formae existerent in suis subiectis , tamouerentur per motum subiectiorum, disic diuiderentur ad diuisionem subiectorum . motu enim,si mouetur essent aliter, crit diuisibile essentiali terra si per accidens, per accidens. Er
go nihil est in corporibus celestibus, quo foroma qua est motus disserat ab ea, ad qua est motus: immo sunt cedem formae, ec non differunt nisi dispositione. Et si ita esset, tunc suum moσμuere esset finitum in enim mouetur quado mo
uet, ipossibile est visit principiti motus sterni, x t dicit Arist. N quia intelligens N intellectum sesas, cidem fiunt in corporibus celestibus, ec tot uti u. . ti
dicitum est in alijs. m. Exeludit eirea dicta duas dubitationes. seeunda ibi. Et non fuit dii iuina Cirea primum ponit obiectionem
dicens, in non est dicendum, sermae,qus mouentcce lum,sue eo orae estia, sunt aliae ab eis,ad quas mo, uehita in illae formae ad quas fit motus, sint omnino im materiales seims,eccarentes situ,se s vero qus cauis
83쪽
per diuisionem subiectorunt, in quo sunt. Deinde ex es udulioe eum dicit .Quoniam si ita. dicendi Φ, si ita enset,ut iam dictum est, tunc sequeretur,in illae forniae es fi eientes motum subsisteret in esse per sua subiecta, remouerentur per motum suorum subiectorii, neut est de anima nostra, quae, cum mouet corpus nostrum,ipsa moue tur per motum corporis: ex quo sequaeretur, in huiusmodi formae diuiderentur per divisionem suorum subieeto rum. na omne, quod mouetur, est diuisibile: quod enim mouetur,si mouetur essem aliter, est essentialiter diuisi
hile, si vero mouetur per accidens,est diuisibile per Meiadens: α quia hse sunt impossibilia in sormis talestibus: igitur apparet in eadem est forma in coelestibus, qua fit motus, ec ad quam est motus: Oc nihil est, in quo dissit ran immo sum es dem non differentes nisi in dispositione. nam, fidisserunt,tunc suum mouere esset finitum, uase mouerentur quando mouerent: Sc quod mouetur qn imouet,impossibile est, ut sit principium motus aeterni, ut dicit Aristo. octauo Physic. 5c ideo intelligens ocin tellectum idem sunt in corporibus es testibus. Et totumhoe dietum est in alijs, ut in o Rauo Phy.2c decimo AleM'h 'ς p taplis. Nota, quod illud quod mouetur est diuisibile:
cident sui quia omne quod mouetur est corpus, vel in corpore. sed sibile est. corpus mouetur perse,Vt apparet. r. Physi. Ideo coropus,cum sit continuum, per se est diuisibile:quod autem mouetur in corpore potest esse diuisibile per accides, eo ca, diuiditur per diuisonem corporis. etiam declaratum est in sexto Phy. Q causa in continuatione motus esti in sum mobile quanturum continuationem habet, vel per Mouent et se vel per aceidens secundum diuisibilitatem. Notan-lestia Pp is dum est, sicut vult Commenta. septinao Metaphy. ex se prim xς eundo Coe.5c Μun. in sterna,sicut formae cflestes sunt, A, trio. 28,corpora coelestia agunt propter se prima intentione,pp Eetiora re propter inferiora secunda intentione. Cum igitur sor mae coelestes moueant corpora coelestia, Oc ipsae non mo iueantur: motus autem earum est propter se prima inten tione: mouent ergo ad seipsas, idest ut sit similitudo earii ad primum principium, quaere in eis c5seruetum re ideo non mouent ad aliud nouum acquirendum, sed ad con seruationem suae persectionis Oc esse,ut habentes sanit
tem deambulant propter conseruationem eius, Ut dicit Commenta. x x.Μetaph.oc ex hoc non cessat motus ea rum: quia non mouentur ad aliud nouum acquirendum:
ex quo patet in forma efficies motus, re ad quam est motus inestestibus sunt eadem.
Mouet ere Et non fuit dictum coelum habere animam
I ' δὲ nisi propter appetitum existentem in eo dimo
in eo indis tum localem. appetitus autem, v est in hoc cor
tis ii Gis PQre,no est, nisi quia est corpus celeste vivum
quo mo in per se appetens per se non propter potentiam
ψnc yp . Gistentem in eo diuisibilem per eius diinsio nem: esset enim generabile ec corruptibile.)ta dicitur esse motum per principium separa/tum,quod est in eo non per principium, quod est pars in eo:N hoe modo dicitur vitium ec intelligens. Et si esset intelliges per partem in eo. non esset intelligens per se N esset simile homi ni in hoc ut homo est intelligens per partem in ipso, ta sumiliter est vivus,& appetens, 5c moso
Exeludit seeundam obiectionem: 5c primo laesi hociseeundo ex hoe inseri seeundam cocius onem ibi. Et uavniuersaliter. Primo ostedit, quia dictum fuit prius, in Dimae ecelestes non substant per sua subiectat aliquis posset dicere, crimmo,quia eorpora coelestia non dicuntur animata nisi per animam existentem in ipsa, scilicet
propter appetitum scanimam mouentem loraliter οὐ stetitem in ipsis,& hoe excludit dicens, o corpus cileste dieitur esse animatum, quia est vivum per sciet appetens per se, non parte sui,vel per potentiam existentem in eo: esset enim generabile oc corruptibile: sed est vivum, et motum per principium separatum, scilicet in esse, quod
est in eo indivisibiliter, si se n5 per priueipium, quod est
pars in ipso, sed dicitur isse viuum de intelligens, si autem esset intelligens Der partem, non esset intelligens per sedc primo, sed esset Dinde homini, eo s. homo est intelliges per partem sui, re ideo homo non est intelligens per se totum primo.& eodem modo homo est vivus re appetes, motus in loco, scilicet per partem sui. Nota. Q sicut di .acit Commenta. eirea principium Coeli A Mundi,&iam eis supra praeassumptum est,in corporibus ecelestibus soris lemb , quam a re formatum sunt idem numero maiori adunatione in his inses ii in istis inferioribus,tieet non illa persectione unitatis rioribus. si eut in formis abstrahis reeipiens oc receptum, velitistelligens re intellectum:& eausa huius adunationis ma toris in eoelo s in istis inferioribus est, quia forma eoele stis non haeret materiae mediantibus dimentionibus, sed a seipsam:& dimensones simpliciter eonsequuntur formam.& ex hoe est, o formae non diuiduntur diuisio ne eorporis: N ex hoe sequitur, quod huiusmodi formae sunt intelle stitiae, quae non sunt diuisibiles per materia, quia huiusmodi corpora secundum numerum sunt ani mala re intelligibilia, oc ita sunt animata per se mimo, oc non per partem.
Et quia υniuersaliter declaratum est actione .i illius corporis et se aeternam. declarabitur for όμει,
mam eius non existere per suum subiectum, et tum ex lae
situm subiectum est simplex non compositum ρο :ἰ ζ
ex materia e c forma: quonia si ita est et, esset g nerabile aenerabile N corruptibile. M orruptu
lasert ex diutis quandam eonfusionem: Rest, Φ, qadeelaratum est actionem huius eorporis, L etlestis essesternam, sequitur ex hoe formam non subsistere per suu subiectum: sequitur etiam suum subieistum esse smplex non compositum ex materia oc forma, Ciet enim gene rabile & eorruptibile: fc de hoe aute ultimo, si subiectu eccleste no esse eompositum ex materia 5c forma, latius apparebit insta in illo eapitulo quia declaratum est oce. quia apparebit in prima quaestione.
Et m dicunt incipientes Philosephar in an D rori et lemae istorum corporum cslestium sunt formae ita in materiis scilicet quae sunt in materia: N q, ac
quirunt aeternitate ex formis immaterialibus,
nihil est. Contingit enim Q illud, quod non haγ
het naturam essendi aeternum, acquirat aeternitatem ab alio. ec totum hoc est impossibile. Na. tura enim generabilis ec corruptibilis non recipit aeternitatem ab alio, ec hoc est manifestumci,qui considerat fundamenta Aristo.
Exeludit eitea dicta errorem Quorti dam dicentium, Q animae eoelestes sint formae materiales, Oc de se eorru ptibiles,& aequirunt aeternitatem a formis non materia Iibuq. sed hoe nihil est,id est salsum est omnino, quod discunt. nam,si ita esset,ut dicunt,eontingeret quod no ha
hens naturam essendi aeternum aequireret aeterni talem
ab alio: sed hoe est impossibile, ua natura generabilia reeorruptibilis non aequirit aeternitatem ab alio r sed hoe est manifestum ei qui eonsuerat standamenta Arist. Nulliae re Notandum, sevi apparet in s. primi Ge. ει Mundi. nu eorruulite opinio fuit Platonieorum primo cin aliquid si aeter sanum, quod tamen potest eorrumptire Comine.dicit cir/.'': ea finem o 'aut Phy. o Alex. in quibusdam suis tra 'a tibus dixit hoc de corpore eslesti,supple ipsum de se esse eorruptibile,
84쪽
I, Titus tu, libri. corruptibi ed aequirere sternitate a sto motore. Aui. A dentales, ut patet Quarto Ceeli 5e mundi, ideo subdit,
vero audiens verba Alexan.opinatu est duplex ese necessarium, ilicet necessari uiri ex se se lJmpliciter, oc ne cenarium ex alto,eontingens tamen ex se, ut Commen ta dii indidio loeci, scilicet. s. Phν sed Aristote. in fineptimi Oelioc Alundi multipliciter Ac sufficienter pro hat , s i in sit imposilbile esse aeternum. quod sit in potentia ad eorruptionem. dicit enim ibidem, is in mo omne corruptibile de necessitate corrumpetur.
Declaratum est igitur ex hoc sermone, quae est substantia coeli :&hoc est quod fuit hic dis um, quemadmodum inuenitur probatu ab Aristo an suis libris, ec quemadmodum se iubtur ex suis dictis. Sed apparet ex verbis Aristo. i iam declara iiit omnia ista in libris, qui non
Peruenerunt ad nos . Vocetur ergo iste tracta.
inquirendum est quid intelligitiircum dicitur coelum esse nec leuera ec grave. Cfungest
Dicamus igitur, Q illud corpus non eo m- eopositum ponitur ex materia di sorma, sicut corpora ges nerabilia ec corruptibilia componuntur. nulla eum careat enim potentia est in eo omnino. omne enim adiis
in quo est potentia , non est potentia , nis ad I p.: ρ' duo contradictoria, scilicet potentia, quae est in substantia.
Hie exequitur re primo ostendit eorpora eoelestia naesse e5posta sevi generabilia de eorruptibilia . ex ma teria & Mima. sed solii setit animalia corpore ec anima comparando ipsum adeonuenientia ct differentia. secv da ibi. Sed eum nos inspexerimus. Circa primum di facit,quia primo Ostendit eoelum non esse eompos tunitus sermo de Substatia orbis: dignius enim est ri ex materia re forma, sicut simplicia generabilia 5c comi hoc nomine quod in titula ui hoc titulo. ptibilia, ceae materia re forma. Secundo excludit ipsum
Coneludit intentionem huius cirea determinata, vesepilogat cum hoe imponendo titulum hule libro dicens Quod declaratum est in hoe sermone. .iam diisto, quae est substantia ecth fc hoe quantum ad naturam sui sub rem,oc suae formae essentialiter. oc subdit, Q hoe fuit di istum de substantia coeli,oc de aths quibusdam acciden tibus, prout inuenitur prohatum ab Aristo. in suas libris expresse, re quodammodo, sicet non in relatur expres se ab eo potest haberi ex verbis eius. Sed apparet nihil ominus ex verbis Arist. . omnia ista determinata sunt ab eo expresse in libras, qui non peruenerunt ad nos. Et subdit a, vocetur tragiatus istae de Substantia Or his,hoe est, in ex quo in isto libello reeolliguntur omnia quae Arist. in pluribua libris declarauit de substantia orbis vocetur ereo iste libet de Substantia orbis. nam di
gnius est intitulari hoe nomine cp alio. CApi TVLVM II. Quae tum corporis coelestis natura, o pacto. s. apis,non compositumst, nec graue, nccliue,deis plurius illius
accidentibus. eo inponi exanima de corpore. ibi. Remanet autem.
Circa primum duo saeit, in q, dupliciter probat coelum non componi ex materia Oc forma, setit ilia generabiliare eorruptibilia: ec primo ponit hoe ex parte subie si ipse sus eoiai, seeundo ex parte formae, ibi. Et manifestum esto Primo dieit,dicamus igitur, q, illud corpus cste
non componitur ex materia re forma. sicut generabiliaec eorruptibilia . cuius ratio est,sa omne illud. quod ha het potentiam ad esse, habet potentiam ad duo conma die oria, ad essedi ad non este: modo, eoelum 145 habee potentiam ad non esse: ergo nec ad esse, quae est potentia ad substantiam. Et ratio ista potest componi sie, omne illud, euius subiectum l.on habet potentiam ad esse tale, non est compostum ex materiaec mare uiti est luitulinodi.ergo &e. Maior est manifesta de se quum enim propria forma det esse ipsa materia de se non habet esse. nam, si haberet,iune frustra componeretur cum forma, quia iam haberet a stum essendi,& ita illud,euius subie rium non est in potentia ad esse, non est eompos tum materia 5c forma minorem deelarat, s. in sub tectum esse Ii non habeat potentiam ad esse, quia tune etiam hine rei potentiam ad non esse. Quod autem ecelum non ha hiat potentiam ad non esse, ipse declarat primo Csti αMundi ex hoe,quia non habet istam potentiam, quum nun ii corrumpatur,s propria autem operatio eius pos.sbilis est aliquando eoitumpi vel transire de forma informam,quod idem est, tune sequeretur et illa potentia esset frustrat quia nun* includeret finem quem nata est includereApropriam operatione. hoe autem est impossibile:quia deus ec natura nihil faciunt frustra.
Et manifestum est etiam, Q forma,qua mos
Erscrutandum igitur de natura cors potis cclesiis, di quid intelligunt,cudicunt ipsum esse simplex, ta no co/positum, di ipsum esse nec graue,
nec leve. Postquam Commentator ostendit quae eg qualis est
substantia ecthec natura eomparando ipsum ad substantiam generabilium oc eorruptibilium, in hoc capitu M
a T dens, ut declaratum estin Octauo Physicora '
rum. Remanet igitur ut natura eius sit natura molis lata
lletur non est generis sormarum quatuor cle= tentia, mentorum quoniam si ita ei Iehesset graue, aut
rationem generabilium ex sua materiare forma. Et promo saeit hoe,seeundo declarat incidentaliter quaeda d hia, terrici reeapitulat determinata in hoe rapitulo. secv da ibi. Et videtur corpus esteste.)tertia ibi. Milonia igitur ecelum. Adhue primo dat intentionem suam, se cundo exequitur ibi. Dieamus igitur. APrimo dicit, v perscrutandum est de natura eorporis ecitet is, idest postquam di sitim est ostensum quae oc qualis est su stantia eceli ex parte subiecta,ec ex parte formae, nunc inquirendum est de natura ereliquantum ad suam eOmpostilationem,oc quomodo intestigendum est eu dieitur, e tum non eompositum,&quomodo si intelligedum virum eculum sit egpostum ex materiare sorma, sicut corpora smplicia, vel sevi animalia ex corpore ec mi ma.Et quia ad eompostionem formae eum materia seu tur grauitas vel leuitas,qus sunt solviae simplicium ac Ponit secundam rationem ad hoe,5c arguit se, omne quod mouetur localiter,aut mouetur a forma naturali, aut ab animarcstum est huiusmodi: ergo θce. sed non mouetur a sorma naturali:ergo Se.huius rationis supponit maiorem,oc minorem pro syllogismi ponit in litera, petho Q formam naturalem quae est principium motus localis. cosequitur semper grauitas oc leuitas, qus sunt eausae immediais motus localis: quum igitur eorpus, esteste se non sit graue nee leue, sequitur ergo in non mouetur aserma naturali. Item, si moueretur a formali naturali, moueretur ut grauia oc leuia, pos . sunt in aditi essiue
85쪽
nius a Comment .in Tertio Ac Quarto Coeli 5c Mundi
quare,coelum non mouetur a forma naturali,ex quo sta tura concludit . remanet, ut natura moues ipsum si anima. Notandum,ut dicit Commetator Tertio Coeli re Mundi, i, causa formae elementorum est loeus eoru r uanon est ita de locis eorporum simplicium. seut est de to eis compost rum .loca enim in elementis sunt eauta lo eatorum, in ales autem corporibus est e conuerso, s. et loeata sunt eauta,cuius principium est anima locatorum,
sed tamen sm prius oc posterius,ita,et compositorum illud quod est propinquius elemetis prius indiget loco sissium esse et quod est remotius minus indiget de hoe eo, ee hoe est quia forma elementorii est de minorii oc ideo accidentia accipiuntur in ipss loco differentia ia substa
italium. quum igitur persectio elementotu si locus, ne cessarium fuit vi formae elementorum sint grauitas oc leuitas, quae sunt principia motus loralis quibus mediantihus habent inclinationem mouendi se ad loea propria, quum violenter fuerint extra ipsa,& eontra naturam:&licet loca sint magis essentiali vi sint areidentia ad persectionem elementorum ut eompositorum, possunt tameaecidentaliteras oeis proprias separari. Notandum si eut apparet ex septimo Phy.5c Tertio ae Quarto Coelioc Mundi a Commen. eo ora simplicia, quum sunt ex italoea propria mouentur ad ipsa a seipsis per accidens: qui quum in eis non distinguatur mouens a moto, mouent seipsa,vt nauta mouet per se navim, sed seipsum per accidens, vi plenius declaratur Tettio Coi Be mundi quare hie concluditur,in, si es tum moueretur forma naturali moueret se per Meldens, vi corpora smplicia gra uiaec leuiat ex quo sequitur, quod non esset primum motum quia omne motum per accides reducitur ad ali
Sed, cum nos inspexerimus animalia, quae sunt hi υ nueniemus duo principia duoru mo/tuum quorum alterum est principium motus recti, scilicet motus ad inserius,aut ad superius,
ta secundum principium est motus localis pro
cessitat .Et inveniemus motum istum esse conis
uarium motui declinationis essentialis: qui est labore ad in eo. Et ideo accidit ei fessitudo, iccogitur ad
ri m tu' quietem Unde necet est,Vt principium ino
I VIai tus coelestis corporis sit generis anims tm N in
aliqd alioν motus, quem habet circulariter,sit motus pri
Ostendit quomodo estum est' eompostum ex animaec subiecto, comparando ipsum ad eompositum anima lium sub conuenientia oc differentia. Cirea quod duo facit primo ostendit eompostlionem est , i comparat ipsum ad animalia fim eonvenientiam,seeundo comparatfvi differetiam ibi. Sed quia anima quae est in eo ore. Cirea primum tria lacit. primo saeit quod dictum est,seeundo concludit quandam conclusionem, tertio res det tacitae quaestioni, siue respondet ad quoddam dubiit. seeunda ibi. Et quum ita sit. tertia ibi. Et anima quae hie est. prima in duas, prio ex motibus naturalibus ani malium,ostendit naturam compostionis eorum. se nido ex hoe inseri naturam eo in postionis eceli,ibi. vn. de neeesse est. vel potest legi eontinue, re melius est. De prima dieit,iam dictum est prius immediate: in natura mouens Gelum est anima: fe subdit, quod ,quii nos consideraue imus animalia,quae sunt hie, inueniemus in eis naturas duorum principiorum motuum,unia est principium motus redii, ad inserius,aut superius, re ille motus est ex parte principiorum naturalium, staleel eorporis, qui sis naturam est elementi prae dominantis, ut pa
tet primo inest ec Mundi. Aliud est principium motus progressiui,et ille motus progressivus contrarius est alius motui rem,quem motum declinationis vorat, propter
hoe,et per illum motum melinatur corpus ad loeum es menti prae dominantis:&quia iste motus progressivus, cuius principium est anima,contrarius est motui recto. ideo aeeidit animalibus sessitudo in motu progressivoroc ex hoe eoguntur animalia quies re. ex quo cones udit statim, et, neces e est Ut prineipium motus estem et si anima,& quod motus circularis, quem habet, si proprius animae fim . anima est: quia in motu estem non aeridie sessitudo, nee intercipitur quiete, eo in non habeat aliud ptine pium motus animam solum. nam, si haberet e5trariaret motui animae,&itaeontingeret ei labor in mouendo,quare quiesceret. Oculterius, quum non habeat aliud principium motus nisi solam animam. nee est rem stentia ex parte mobilis,& motus eius est ei reularis, seu tur igitur, in motus animae proprius, sm . est anima, et circularis. Nola,seut dicit Commmen. Seeundo CD Ii&Μundi in laboris motus in animalibus est potetias moti opposta potentiae mouent s. dest inelinatio natu resis re potentia moti Iupra mouens. ita quod s ut ibi resistentia,tune causatur labor in mouendor quia ergo in eoelo non est labor in mouendo,eocludit ibi non esse erasam laesentem laborem.
Et,qim ita sit, sequitur, Q illa natura est, quae facit ipsum elle corpus nem leue,ness graue, di
moueri circulariter. Ex dictis eo neludit quandam e5clusonem dicens, m
quum ita sit, seu id ustum est, s. principium motus ut anima, sequitur et ista est natura,s anima eius, quae facit ipsum esse nee graue,nec leue, 5c quae iacit ipsum moue ii cireulariter. Sed notandum, ut dicit Comment .pri mo Coeli oc Mundi, sormae diuersarum naturarum nais sunt diuersas materias informare: quia diuersitas forma rum est eausa diuersitatis magnitudinum recipientium formas, 5c maxime ex eausa qualitatum diuersarum: αί ideo dicit etiam primo de Anima, membra unius ani malis non disserunt a membris alterius, nis quia anima differt ab anima: quum igitur es tum habeat animam so lum principium sui motus 5c non aliud, Ac etiam anima eius differt ab anima inferiorum,ut infra patebit, neces se est quod habeat aliud subiectui re ideo eius subie,stii nee est graue nec leve.
Et animal cqd est hic, tingit n5 moueri circulariter, nisi quia eius anima constituitur per corpus quod mouetur motu recto ta se opponitur declinatio hic.
Respondet quaestioni tacitae quia dichim est priua, in
motus cireularis proprius est animae sin q, anima est, iquis posset dicere,q, si hoe eet verum, sequeretur in ani malia moueremur cireulariter, quia habent animas: qa tamen non videbimus. Ad hoc excutiendum Commenta. respondet-ideo animal,quod est hie, non mouetur cireulariter, quia habet animam, quae eonstituitur in re per corpus, quod mouetur naturaliter motu recto, re se tibi opponitur melinatio: hoe est,q, eorpus quod subste tat animam mouetur naturaliter motu rei to sm motum elementi praedominantis in ipso. anima autem vellet mouere cireuiariter stra se, sed resistit sibi motus de ine lina tio eorporis: ec ideo ex istis duobus motibus se differotibus,re quodammodo oppositis, causatur motus me dius,qui est motus progressium, quem voeat hie deest nationem,et se motus progressivus causatur ex redis et cireulari. Notadum,*motus animalis est mixtus ex
motu cireulari re recto, re quodammodo circularis em quoniam est ab eodem in idem, vi patet per si stolem αdiastolem eoidis,& talis est ab anima appetit ira, a qua
incipit motus, ad quam terminatur, non tamen est purus cireularis propter resistentiam eorporis , sed anima elestis mouet eueulariter perseeste, sia eius subiectu est simplexide primo
rant ala Cili&alaam malium irimia tu
Motus progressi in eurino Ad dieculari misisintellieit.
86쪽
moni iratum ci ens demonstratum in actu, ec alia qua ad
habens unam figura in actu:& omnia ista sunt ziaet'
motus eireularis est purus re simplieissimus ec prosun dissimus, Ac ideo propriissime eompeiat eorpori smpliscissimo oc petieetissimo.
Sed quia anima,quae est i corpore graui aut leui, non est in nata moueri circulariter ab eo titi e si a quod est inatum circulariter moueri, quia non
zzC: est anima in eo ut i corpore grauia uti cui, quu
subiecto, . ipsum moueatur ex se ec ab anima ideo anima
,sa bibet tantum, di non habet aliud principium.
ma. rides quia mouet str circulariter scimus quod pro prium illius animae secundum quod est amma, 'est mouere circulariter. Natura igitur istius corporis non est, nisr natura animae mouentis in loco
in corpore propter materiam di sun t in male est, quae estria propter formam, necesse est, ut hoc corpus coeleste si materia animalium cslestium, quae mouentur circulariter ex se, ec ut sit persectius modis estetis materie. n5 enim est in eo de po/tentiis nisi potentia in loco, di de motu locali vider . nobilior omnibus, scircularis, quemadmodii Coi. Om. habet nobilissimam N persectissimam figura, scilicet sphericam.
Hiemequitur dicen , Q, deelaratum est iam ex dictis
. α supra, , hoc corpus, cesteste est ingenerabile ec incorru omparat est eompositione ad ista inferiora subdis M ptibile. ideo senuit ueneressario ipsum ee smol . de nose tentia. Et pristio ostendit disserentiam inter eo tum Acanimam ex parte eompostionis, seeundo ostendit dicte rentiam uater corpus coeleste, re corpus animalium, ecinter animam coelestem re inter animas animali si diuissim. hi. sed quia natura corporis. 3 Primo dicit, ν ima quae est in eorpore graui ec leuit ec est litera eo rupta ut videtur, de debet esse, anima, qui est in corpore eslesti,no est nata moueri circulariter ah eo, quod est natum moueri eireulariter. i. non est nata moueri admotii sui subie si quod ipsum mouetur, sicut sup . quuinani mae animalium mouentur ad motum suorum subiecto rum. idcirco non est anima in ipsis, scut in corpore graui ec leuci. in corporibus i quae eosequuntur grauitatem ocleuitate iri, aut suorum simplicium,ex quibus componii tur. sed ipsum eorpus coeleste mouetur ex se,et ab aia. ex se mouetur subie Atiue, .no inclinationem naturale hahet ad illum motum, quo ipsum mouet anima sua,ec n5 ad motum animaliti: oc mouetur ab anima essective. ex hoe concludit quod habet animam tantum,& non aliquprincipium molns activum, re subdit ca, mouetur essen tialiter motu cireulari Ex quo enim non est ibi aliquod Priseipium motus, nee est ibi aliqua res stentia re essem aliter se est motum, sequitur in proprium huius animς si mouere. Coeludit etiam ultimum, et natura huius corporis non est nisi eorporis mouentis in loco: quae omnia iam declarata sunt superius. s. qualiter formae est esses non constitutitur in esse per sua subieesta,oc per eoseques
non mouentur motu suorum subiectorum.
Sed, quia natura corporis est alia a natura aninas quia est compositum: sine dubio in mouente di moto,di necesse est moves ta motum esse diuersa necesse est considerare de natura illais corporis. tu potis
ptibile. deo sequitur necessario ipsum ee simplex, ec noeompostum ex materia re forma verumtame, quia est individuum determinatum oc ens in actu demonstrat si ad sensum habens determinatam figuram, re alia aecideria, craritatem dc densitatem,&quum lite omnia sint meorpore per materiam, et sint in materia animalium propter mam: necesse est vi illud eorpus eccleste si materia animalium,quae mouentur ex se oreulariter: ista talis me materia est perseetior omitibus alias modis materis. quia in eo non est aliqua potentia, nis potentia in Ioeo, oc de motibus habet nobiliorem,s. cireularem, sevi ha het nobilissimam re perlaetissimam figuram, s. sphses eam se sic apparet natura huius corporis es testis in ha hitudine ad suam animam. Ex quo manifestu est in quo a natura eorporum animalium disserat. Sed notasmCommentatorem primo Coeli oc Μundi. quia eolum est ingenitum de meorruptibile,neeesse est ipsum ee sim plex,oc non compostum ex materia re forma ei reuseropto suo motore. nam, si esset compositum eum materia, de se non haberet esse, sed esset in potentia ad esse, Ac me consequens ad non esse: quare de se esset eorruptibile. ecideo de necessitate corrumperetur, vi probatur in fine primi Getide Mundi. igitur consequenter sequitur,4, si non est eorruptibile non est compositum. Ulterius notandum, scut dicit Com. 1. Physi. formae de aeeidentia dependet a materia in hoe cti sunt in subie isto 5c di eunt de subiecto. materia vero est propriu subiectum: quum igitur in esto appareat nobis tigura,c densitas cte raritas re alia aeeidentia, neeessarium est in ipso intestigere materiam, quae sit subiectum aee identili. Ite de seeundo Aleta. , in omni eo, quod mouetur, necesse est intelligere materia: accidetia vero no sunt actualiter in materia nisi per formam, Vt apparet Septimo Meta. ex supra dicetis: quare eogimur Gelu necessario dicere eeeompositum ex materia de forma. sed in sempiternis no Ostendit disserentiam inter animam ec eorpus cohet D eapstentia ad corruptaone. ideo inerandestialismate
niter animam oc eo us animalis diuism, ec primo dat ria fiet disserentiam inter Orpus eo si oc eorpora animalium, keundo inter animas eoeli re animas animalium ibi. Et quia declaratum est. Grea primum duo facit primo dat intentionem suam, secundo exempla ibi. Et quia decia ratum est. Primo dicit,&quia dictum est,quod natura istius eorporis est alia a natura animae mouentis in loco:&subdit statimini od alia est natura corporis a natura animae in ecclo:oc quia ecesum est eompositum ex motiente oc moto. mouens autem dc motum nectae est esse diuersarideo neces ium est eonsiderare de natura istius corporis,quod est altera pars eo sit,s ipsum motu. natotum compostum scitur il natura componentiu ut dicit Commen. Primo Physe rum.
Et,quia declaratum est hoc corpus esse ingenerabile ec incorrupubile, apparet Q est neces
setit est generabitiuoc eorruptibiliti, sed solia habent materia, quae est in potentia ad via,N no ad sorma, neuter Octauo Aleta. et ideo materia talium sternorii est aliquid existens in actu, corpus,quod dignius est dici subiecὶum cs materia.ut dicit Come. Ex quibus apparet materia animalium coelestium. ita et non erit aliqua c5,nsitio essentialis nis motoris re mobilis, oc ipsum in e est subiectum accidentium, oc accidentia sunt in mohili propter mobilitatem, re non propter aliam forma. quae dat esse: 5c lixe est vera imaginatio de eulo sta intetione Philosophi oc Commen.
Et, quia declaratum est deformis lestibus
ipsas non habere constitutionem per corpora coelestia: nam si haberent, tunc mouerentur ex
se per accidens, ta indigeret moto ex se primo
87쪽
essentialiter declaratum est enim Octauo Phy, sic rum, in mota ex se,quae sunt hic una esset tia in specie,reducuntur ad movens ex se essentialiter A motum, ec quod sit compositum ex Vno mouente, ex uno moto primo, di quod illud mouens non sit potentia in corpore omni/no: videtur Q formae corporum ces estium, ecmaxime forma corporis vltimi continentis sit quodammodo anima, scilicet propter appeti' tum existente in eis. ec propter mouere sit quo
dam odo intelleeliis, ta sit forma simplex, per
quam animalcfleste componitur ex uno mo/uente ec uno moto.
se motu necessario res ducitur.
Ostendit disserentiam inter animaeotii 5c anima ani malui.& primo facit hoe, se dore pitulat dpiam radic iam coeli re animalium tam ex parte formae ui ex parte subiecti ibi. Corpus autem Meleste.) Primo adhuc eotanuans se infert proprietatem vel naturam animae coele nis,seeundo naturam aliorum animal tu ibi. E conuerso est de animalibus. Primo dicit, in ladiistu est, Q formae coelestes non eonstituuntur in esse per corpora ecclestiae quia,si eonstituerentur, mouerentur ex se per accidens: quare,ec sum non esset primo motum,sed indigeret alio ex se primo motore essentialiter. na seut declara: Oct uo Phys coriinmota, quae sunt aseli se apud nos vi una essentia in speei idest quae sunt eomposta ex motore &mobili, se lixe duo iaciunt unam essentiam in se, redu euntur ad motum ex se primo oc essentialiter, quod motum ex se est compostum ex uno mouente viro mo to primo cuius mouens no est in corpore potentia. eum igitur eo tum si potentia primum motum, ideo videtur quod sortias eorporum ecclestium,S maxime forma corporis vltimi, scilicet primi coeli si anima appetitiua re intellectiva, propter appetitum, qui est in eo, oc suum ni ueri est intellectus, dest ab intellectuin ideo huiusmodi anima est smplex, per quam animal calesse eo ponitur ex motore Uno re uno moto. Item selendum, neut di, citur Octauo vhν seo.anima non est primus motor animalium, sed aliud extrinsecum adueniens corpori. quia, sanima esset primus motor simpliciter, qui mouetur, non moueret nisi uno motu tantum: A quia in animali bus, motor sanima mouetur per aecidens,valet per motum sui subiecti, ideo animalia sunt mota ex se per a Ddens, quia motor eorum,s. anima, no est motor primus: α ideo oportet illa mota ex se per aeeidens redueere admotum ex se essentialiter,qui no irruenitur nisi in corpo ribus cflestibus. Item notandum, Q coelum ultimum maxime videtur eae motum ex se primo. nam lieet C5 menta. deelaret Octauo Physeo. q, alii orbes insertorea mouentur a motore superioris orbis inster motum, que habent a propt*s motoribus. ideo videtur motibus ocQuia ditatum est,. iam anima gestis est forma simplex, per quam animal coeleste eomponitur ex uno mo tore oc uno motor nunc ostendit in eeonuerso est de ani malibus, quae sunt hie, quia motor in eis non est solum Vnus, immo componitur ex duobus motoribus, scilicie
ab anima re appetibili. Appetibile autem est principiis mouens animam. ut patet Tertio de Animae& quia mouens re motum debent esse proportionata, moues auteeompositum est in animalibus, ideo eoncludit o motu in eis est compostum ec non simplex.
Corpus aut e coeleste est quasi materia istius formi abstractae: quia est materea existens in ac c. i. tatu: Nideo non assimilatur mathriae nisi in hoc trii ε sub tm,quia est materia fixa ad recipiedum forma. ec ideo dignius dicitur subicellam qua materia. ε .leci. e. in Materia enim,quae e sit hic,dicitur materia, quia
est in potentia ad formam fixam in ea, di dicit subiectum, quia est fixa fornis: ta fit commmtum ex ipsa ec forma.
Reeapitulat disserentiam iam dictam animalium ere testium re inferiorum, tam ex parte animae quani eor potis dicens: quod corpus formae eoelestis est quasi ma ieria ipsus formae abstrae ih , quae non eonstituitur in esse per subiectum, ut sunt animae animalium, re, Quia dixerat,quod est quasi materia, subdit declaratione hiiusmodi dicens, quod est materia existes in a surre ideo non est vere materia,sed assimilatur materiae nis in hoe quod est fixa ad reeipiendum formam, oc ideo dignius est ipsam vorari subiectum quim male iam i&hoeide R. Metui dicit Commentator Ostauo. Aletaph.ec subiungit eau sam siue rationem: quoniain materia, quae est huiusmo-d dieitur materia pro eo, quod est in potentia ad forma, quae de se no habet actum .dieitur etiam illa materia subiectum eo quod est fixa formae recipiens formam, re se est pars eoinpositi quia ex ipsa sit compositum ex mate . ria oc forma. modo supple, cum coelum non est in potentia ad formam 5e adium essendi: quia in ipso non est po/tentia nisi ad ubi oc ideo non communieat eum materia istorum inferiorum: propter quod improprie ipsa voca turmateria. nihilominus ipsum eoelum est fixum subie ctum ad recipiendum formam abstractam, oc ita eo nis Dinmeat cum materia istorum inferiorum , .ppter quod voratur sublestum: quare dignius est ip sum voeari sub
tectum quam materiam. Idem a . de
Et videtur q, ad esse corporis coelestis no sit AN v
necessaria eius forma, sicut est dispositio decor de Ata .poribus animalium , que sunt hic: in animal, hiis enirn quae sunt hic, videtur Q animae e rum sunt necessariae ineste suorum corporum, NPn-36 8 q, non saluarentur animalia nisi per sensibialem animam ocimaginatiuam: corpus autem Coelairi
H cclesie,quia est sim sex re non transmutabile T
ibi Commentator, quod persectior mouentium est mo tor motus diuturni eum hoe non aecidentia: re hoe in tellexit eum dixis. Et maxime forma emporis vltimi.
ab aliquo extrinseco, non indiget in suo ceaniam a sensibili nec imaginatiua, sed ina indiget ani &virtute, q
uietius notandum quod seut patet Tertio de Ani m omnis forma abstracta, quae supple constituitur in
m a mouente ipsum in loco semp ta virtute, inon sit corpus, nec in corpore ad largiendum Li indutibi
Motu in Insetior blio positu est, sciit I mosueris. Videi. de Aia.
esse per subiectum est intestellius: ct ideo Com. Q. Me taphy.dicit,in de virtutibus animae tantum habent dea
Econuerso de animalibus quae sunt hic. ap/paret enim mouestistiscoponit ex duobus mouetibus,s ex anima,ta re desiderata extrin secus mouente anima: oc ideo motu in eis inuenitur compositum non simplex. ipsi permanentiam aeternam, ec motu sternu, qui non habet principium nec finem. motas os
Post* Auctior ostendit compositionem c limani op. GCesi. ma& corpore,comparando ipsam ad compositione ani vide ecti a malium eat anima N eorpore sub eonuenientia re disse in dictioriem
rentia, in parte ista deelatat quaedam dubia inestimaru Elmata ter de natura eret circa quae se proeedit, p
tit quadam differetiam estire animaliti,quae iam potest haberi ex praecedentibus, ex qua dicit dubia quae intemdit, secundo
88쪽
tri' ' sine. . . A ne i quodante sibi peririanentiam Uernan , necisse est,
eu limam , iactaret Actia ad corrupstione. Sotiuitur a Iosatine iris
Primo dicit, videtur quod eorpus celeste non indiget an suo esse forma, quae est eius motor, sicut corpora ana malium, quae sunt hic indigent in suo esse suis animabusneeessano in suo suorum eo orum: quia eorpora mi malium non saluarenturin esse tali praeter animam sen stivam, per quam sentiunt ec iuvantia re ledemia irenanimam vegetat uam,quam imaginantur ea,α illa ne cessaria aequirunt, oceorrumpentia fugiunt, ut apParet Meundo de Anima.Corpus autem eo teste, cum iit smplex intransmutabile non habens corrumpens intrinseacum, nee indiget in suo esse anima sensit tua, nee imagina
Duarochaeeausa implicite dictae sunt prius. sed ex hoe ipse subiungit, quod intendit declarare eum dieit. sed
indiget anima mouente ipsum in loeo, oc etiam indiget virtute, quae non est corpus vel corporea, videt es per manentia aeternam, oc motum aeternum,qua non habes principi u m neque tinem. Nota etiam, ii eut apparet
Seeundo de Anima, sensus tactus necessarius est omni animali ad salutem animalis: omne autem habens senissum re motum neeessarium est in habeat desiderium ocimag nationem. nam ubi est sensus,ibi necesse est esse dele stationem re tristitiam. α apprehensionem rei sentabilis, ut ex hoe sequatur motus ad prosequendum dele ctabile,re sugiendum tristabile roc quia eorpus e celeste omnino est inalterabile alteratione eorrupta rideo nul la indiget sensu, nee imaginatione ad prosequendum aliis quid vel fugiendum.
Et debes scire, q, istud corpus celeste non indiget virtute mouente semper in loco tantum,
sed virtute largiente in se, ec in sua substantianmanentiam aeternam. quonia, oc si sit simplex, es non habet in se potentiam ad corruptione, fit in finiis actionis necessario, quia est finitaru
dimensio nudi terminatarum sit perscie conti nente ipsium. N omne tale cum intellectus pos
suerit ipsum existens per se, abis eo m aliud largiatur ipsi permanetiam 5c sternitatem, ne Gse erit. ut ita sit de finitate suae permanentiar, meut est de finitate suae actio rus: ec ideo necesse est in intellecta potentiam esse largientem ipsi
permanentiam e ternam, quemadmodum Iara
gitur ipsi motum proprium aeternum.
Declarat quaedam dubia de natura essesti. eirea quod duo uesti Primo saei. quod dictum estJecundo, quia in hae declaratione I proposito principali secit disgressi nem,reuertitur ad propositum repetens aliqua de iam dictis,ae aliqua addit,ibi. Iam induxit amor. Primo ad hue duo faeitiprimo declarat illa dubia, secundo ex hoe
quod sicut est filutum in virtute actua, quod ita si fini tum in duratione 5c permanem is suae substantiat quare apparet, quod estum indiget virtute saretiente sibi mo tum. Notandum, quia videtur, qudd Commenta. eo
tradieat sibi ps hi re in Duodecimo Metaphysi. quὀd
in eorpore coelesti non est potentia ut eorrumpatur, sed permanens aeternum per suam substantiam, motus autem eius potes eorrupi: Ac ideo aeternitas motus est ensab alio:-tota eausa est,quia motus coeli habet eontritrium, stitieet quietem: ideo quatum est de se, potest eorrumpi. ideo aeternitatem ab alio potest recipere: substaticia vero eeeli non habet eontrarium: re ideo de se est in
eorruptibilia, Be s esset eorruptibilis ab alio non posset perpetuari: quia substantiae est per se existere. oe ideo is um esse quantum ad durationem est ex se, licit origina Iiter re inchoative possit esse ab alio: ct ideo, s substan, 'tia eli seeundum se esset eorruptibilis, no posset ah alio B perpetuari nisi natura possibilis mutaretur in naturam neci sath: quod est impossibile, ut probatum est in fineptimi CG oc Mundi re ideo etiam Commenta. orea utiem Octaui Physici dicit, Q in coelo non est infinita molientia activa, sed in eo est potentia recipitiua infinita se eundum sere tera. Item videtur dicere Primo Coe ii de Mundi, oc in sine huius libelli, qu3d Gelum se Meum se est infinitae permanentiae: quare Udetur sibi co tradieere omnibus supradictis. Dieendum, quὀd neut dieit Commentator Quarto - si α Μ diis substant na sempiternis non est agens ducte conanis seeundum similitudinem, staleet inquantum est sor tradictisii rea eonseruans ut finis. Idem dieit Commenta. duode, dissolutio. cimo A et a physici modo, eum dieit Commenta. quὁdeoelum indiget virtute largiente sibi permanetiam aeter nam sue sternitatem permanestiae intelligit quod ista sorma sit finia de non efficiens. quasi diseret, quod illud quod est finitae virtutis in agendo, oc est determinatum lia indis
get virtute largiente stii motum
. . V, - quoia eii nnatae Virtutis in agendo, ex est determinatum
inmentionu α terminatarum ui periicie conti/ C in quantitate finita non est adessendum per se simplici
eessitate est Propter aliud, propter quod tanquam pro pter finem lic est permanens aeternum sine corruptio inne :oc ita ordinem habet de dependentiam ad aliud, si eut ad finem.Intellexit vero in praediciis Ioeis coelum hahere permanentiam ex se formaliter, non ab alio efficiente, re hoe intelligitur ex verbis eius,5 ita non est contradictio hie, nec ibi.
Et non hoc tantum, sed necesse est hoc esse
virtutem,eluae larnitur ei motum proprium,si ue actione, qus est sternitas inter c ceteros tus, s localem motum in circuitu, di figura propriam isti motui,siphsricam ,ec mensuram propriam unicui*istorum corporu, N couenien
. tiam inter dinust in or e quantitate,
tum sPrima in duas. primo declarat sum itidio . . t M lia q)ex olum perlicit Unus a Ius, i. totus miliatis te largiente sis permanentiam aeternam , S eundo divis, ulla enim cuin iniririnem io M. O ....
ostendit ipsum indigere virtute largiente shi motu pro prium re figuram , de motum oc mensuram, ordinemoc qualitatem agendi ibi. Et no habet tantum. Primo dicit, quod scire debemus, quod corpus eces se non solum indiget virtute, quae mouet ipsum in ti eo, sed eum hoe indiget virtute, quae det sibi permanentiam de durationem aeternam, scilicet quantum ad suam substantiam. quia, quamuis ecelum si s mplex non ha
hens potentiam ad eorruptionem, est tamen nihilomi nus virtutis finitae in agendo, quia est finitae quantitatis. In magnitudine autem finita non potest esse virtus intarata aestiua, Vt probatur O stauo Phys tuni de Sem do Coeli Ad Mudi: omne autem tale, quod est finitae ma gnitudinis oc virtutis in agendo, si intellitatur per se si
dias. Nulla enim dria est inter indigentia virtutis acti us i corpore ec in ot corpore, aut in uno corpore coposito ex corporibus simplicibus
h moi, ec in disserenter, siue illud corpus suerit
ostendit coelum indigere virtute largiente sibi mo, tum proprium,& figuram, ordinem, et qualitatem agendi dicensi quod coelum non tantum indiget virtute lar mente sibi aeternitatem permanentiae, ut iam ductu est, sed etiam eum hoe indiget virtute dante sibi motum' siue actionem,quae actio est fixa,& aeternitas idest per na:inter terminos autem motus localis circularis est cui proprie potest esse pernus,Vt patet quarto Phy. Indiget et virtute date sibi figura propriam, Oe necessaria, sim udan. de.C. G. Μ. is tui
89쪽
sicat agra fgnificatione necessasti
tes circulari,videlicet obtriea, S largiente sbi mesura
propriam virieuim orbi e leui in qualitate adtionis, occonueluentiare ordine Mendi adinvice, ita. ex aduoeoIam orbium Sc suoru inotuit perficiatur unus actus, uest totus mundus. Et subdit, in no est differentia in ho vitia ccxlii sit eorpus simple aut copost ii, quantum ad hosivi indigeat virtute,per qua postit agere:ua uniuer saliter omne eorpus siue simplex vel copos tu,gentium vel ingenitia sema indiget virtute quae est alia essentia a suo corpore P qua agunt:oc ista virtus est ab alio. Notadu fm Com.seetido Gelire Mud. q, actio diuina est prima intentione pn se secunda vero intentione agit propter alia θc quia actio sua est op suu esse, Oc quia suum Gest aeternitas. ergo sua aestio in aeternitas: α hoe est etiaqd dicit hie. Notadu, inestum recipit a motore motu, oc qualitate moued α eo uenientia motuu: quia ab aliore alio motore est alia re alia velocitas motus. Oc dicit sinethoe Philosophus se do CDoc Μυn.Q, si in primo coelo essent plures stella υel maiores, vel no mouerelesiit,ves moueret tardius:& hm5i rsi est, uacorruperetur proportio inter motote 5c mobile. Et ideo, seut dicierbi Com. uadiuersi motores habet diuersas virtutes, α diuersas ptoportiones ad diuersa mobcia. Ite, motus diis uersorum orbiti sunt diuersi in velocitate 5c tardiate: α, a proprietates eoru ad sua mobilia sunt ordinatae, ideo est ordo dc eouenientia inter motus: oc huiusmodi ordo est a primo ordinate.& quia motui aeterno primo conuenit sputa cireulari qus est prima apti ima et persectis sima ad tale motu,ideo propter talῆ motu ab alio habet figura tanch a causa finali, in qua est. Intelligedum, in corpus simplex vel c5positis, genitu vel ingentiu semp indiget alio largiente sibi virtute agente: ex quo eram non pol esse principi u samplex, indiget alio in suo esse. si enim p se posset agere abso quocimi alio posset subsister ita et esset principita simplex op quod fit eius essentia ramo propter finem, vidictum est sup .sequitur igitur nece te o alio indiget sibi dante virtutem agendi.
Vnde videmus cstum habere una virtutem non im mouete omnia, sed agentem N conseruante ola, sicut est dispositio in corpore homi γnis,ec in corpore facto po finem proprium a bnis enim significat ages s igniscatione necessa ria sicut motum signiscat mouens.
Ex praediistis inserteonelusionem .ec primo Deit horiseeundo subiungit quandam distinebonem de agetibus ibi. Sed de genere agentium. Primo dicit,u , quia Gm . ne eorpus indiget virtute sua dante sibi virtutem Medit ex hoe recluditur, o deo nos videmus eos si non solum moueri ab alto,quae actio supple apparet ex suo motore, sed etiam videmus ipsum agere omnia ista inferiora, eccoseruare ea dedurando ea ad debitos fines, sevi appa ret in eorpore humano,& in eor te facto in alique si nem. illud enim,quod generat corpus humanu, no gene rat ipsum quoeunet modo,sed ex modo quo sequitur fi me propter que est. Ex quo sequitur, Q illud generansno solum mouet, sevi unum corpus motu movet aliud, sed agit ordinate conseruando re deducendo ipsum in sitiem debitum re ita finis significat nobis agens, sevi motus signigeat motorem. Et facit hie Commenta. disserentiam inter agentem de mouentem e quoniam per agena intelligit illud, quod in finem ordinatu deducit permo uentem quod solum mouet, sicut motum est ab alio: mcut apparet de mouente localiter, quod aliud mouet per suum motum.ex quo vult habere, in Gesum non solum est sicut motum a suo motore, sed etiam agit conseruando oc ducendo in suum finem. Ex quo apparet, . habet virtutem aestiuam,oc per consequens et ipsam recieit ab alio, quia est corpus. Ulterius notandii, Q finis sigius eat agens significatione necessaria: quia nullu agens agit
tiis propter finem aliter actio esset frustra, ut apparet ex Seeundo Phy.oc ideo finis est, qui imponit necessitatem agendi: sed quando ut finis est aequirere quod no habet, ut in istis inferioribus,quando eon seruare habita, ut in superioribus, liue separatis ut Comment. dieit duodecimo Metaphy. Intes ligedum etiam, ,s eorpora es testia agunt propter finem, neeelse est esti aliud agens eo prehendens finem in virtute euius agat:α foe dieit menta.in secundo Coelioc Mudi. ec in duodecimo Alexaph. . corpora coelecti no aguinis mota ab agetibus nobilissilius,quae sunt Deus octatelligentiae.
Sed in genere agentium quoddam est pu-us tempore acto ec est omne quod si in sphebra istius mundi istius agentis, re istius acti : Ldam est prius naturaliter tantum, sicut est in spositio temporis cum Orbe,quem sequitur tis
pus cui accidit N agens orbem. scilicet faciens ipsum in dispositionisens necessar ijs in inueniedo finem propter quem suit.
hoe dat distinetionem unam de agentibus. ec it tendit istam distinctionem, i, de numero agetium quoddam est agens solum, oc non actum , 5c quoddam est agens actum e sed istam distinctionem non dat expliet te, sed satis dat eam intelligere perhoe ponit membra eius: seMtatim secudum membrum hiatiis diuisonis stiti diuidit dieres, de numero agentium actorum, quoddam est prius tempore acto,& supple non naturat oc talia supple sunt agentia inferior quae sunt in *lis a mundi, sebllaei inferioris. Quoddam vero est agens prius tempore de natura quem suum actum, Oc hic est orbis, quem se quatur tempus,ec cui tempus accidit. Prsterea subliuiari magis primum membrum prima diuisionis dicen . t agens orbem est agens actum, quod iacit ipsum orbe initis stionibus necessarijs ad fine aeurendia, propter quem est. Et est notandum, Q non facit ipsum lacti productava, ut dieitur. ia. Metaph. sed est 'sibi quasi sor via conseruans ae perficiens, tanui illud per quod habet esse,& per tale esse intelligit Q illud agens non procedit ab eo aetu immediate tempore, sed solum natura. No tadia, o scut vult Com. tiuo Phy. agentia particula tia vel inferiora sunt agentia per accidens, de ideo praeced ut actu laut solu,no natura. Sortes. n. si gnat Plato
ne,peessit ipsum ipe, no natura: hoc. n. suu accidens, po
tuit. n.esse ' Plato peessisset oe genuisset soriε. v
terius iacit ad . secunda agetia reducum ad prima age tia, sicut artes se dariae ad artes primas,& hoe dicit CAmen. 1 r. Metaph. in agens actu no agit nisi mediate vir
tute primi agentis,ci ac bi: oc ideo dicit CAmFt. primo Coe.&Mun. cstum est mediiisue quod da ligam etsi
inter generabiliare eorruptibilia et ipsum primum: auiancte uarium est, quod inter ipsa, puta aeternare res tem rares sit ens, quod nunqi ui sua substati atrasmutas, trus mutatur in in loco. Ite notandis,u, ipsum coetu, quod est isti de agentibus adibilis, praecedit sua alta sue suos esseetus ab eo tempore re natura, quia ipsum est aeterniare sua acta sunt generabilia 5 corruptibilia.
Et cu ignorauerint quida hoc esse de opinione Ari.dixeriit ipsum no dicere cam agentem, sed cam mouentem tm, ec istud fuit .alde ab surdu.Et no est dubiu in hoc, Q ages insium est mouens ipsum . quod enim mouetipsuira mo
tu illi proprio est illud qd largitur ei primo dis
et ostiora p quas acquirit motu proprium. Et virtus est illa, qua laudat Arist.in multis loe , sui libri de Ceeso N Laudo. N indicat ipsam
esse nobiliorem cocto N altiorem.
90쪽
Exeludit cura dicta errorem quovidam dicens, , quidam ignorauerint hoe esse de intentione Arist. s. esse aliud agens facies orbes in dispositionibus neeegarns ad
aequitendum suum finem: ideo dixerunt, Aristo. non dedit eausam agentem totum siue cauiam Vnuier salem,
sed solum dedit causam mouentem. & hoe est absurdum valde diei aPhilosophor& non est dubium in hoc, o mlud, quod est mouens primum ipsum coelum,no est ages ipsum: quod enim mouet ipsum motu proprio, primo it lud est quod largitur ea dispostiones re virtutem, per quam acquirit motum proprium. Et subdit, o ista vir tus, ilicet quae dat coelo dispositiones, quibus aequirit motum re persectionem propriam est illa, quam lauda uit Aristo in multis Ioeis libri sui de taeso re mundo G seitiit ipsam nobiliorem S altiorem eoelo, seu t eausa est nobilior suo ellectu. Et semper notadum est, quod sum primum principium est agenseo lum, seut sapedictum est,non vi producens sed ut forma conseruans,
re vi sinis propter quem est, ct habet persectionem. 3Vtrum autem primum principium moueat coelii in
xenere musae Mesentis vel finalis habet speetale qus sti
De. Sed est mam festia , mouet in eo et largit ei viri utemper qua acquirit motu propriu, re nodr principi u mo Des,sa ab ipso de det toria in eere in mouere, ut snis.
Et iam induxit nos amor explanandi illoc,
sacere digressionem a principali, stilicet dees,
ratione corporis coelestis,quod eli de coelo tanquam corpus de animali.
Superius Com. declara i5e quoi sita incidentaliter digressione secerat a proposito: ideo I ista parte reducit se ad inmeipalespostu. circa qd duo sae t. primo reducit ad propositu, signiscas se digressione secisse. seeundo resumit quaedam de iam dictis, ut aliud addat ibi. s Die
mus primo. Dicit pilo, amor declarandi hoe, sq, su pradisum est,qualiter estu indiget inrtute largiete sibi motu S permanentia aeterna, illud seest nos digressione ιBeere a proposito principali: quod erat quomodo coelii est eompositum ex motorere mobili, seut animalia exanima ta corpore:& in quibus conueniebant re digere hant, eo supple facta illa d gressione vel declaratide re deamin ad principale propolitum.
Redeamus uis ad id in quo fuimus N dicasm',' corp' csleste coicat corporiis gnabilDissi' & corruptibilin' in hoc ψ est ex trib' dimesionibus. . substatia recipiens dimesiones, SQ
utram substantia no est sine dimensionibus.
Resumit quaedam superius dicta de eonuenientia &disserentia ccxli & animalium, ut aliquid addat: re pri mo resumit ea, in quibus Onueniunt & disserunt ere lum re animalia ex parte eorporum, secsido ex parte ani Hatum ibi. Et substantiae existentes.)primo resumite uenientiam ex parte eorporum,seeundo differetiam ibi, sed inuenimus subitantiam. Dramo dicit, Dicamus igitur,id est postquam nos reduximus ad principale pro postum,dieamus,quod corpus coleste communieat cugenerabilibus & eorruptibilibus in hoe, quia est habeatres dimenso nes, dest substantiam recipientem tres di mensones ta Vtraqt substantia corporum generabi
lium & eorruptibilium &eceli est subiectum trium di. mensonum. Sed notandum sm Philosophum Primo Cre.& Μun. solum cstum est magnitudo persecta, eudiuisibile si per omnes mensuras mensurs autem sunt dimensiones, longudatum, Saliundum: sine quibus no
testen e corpus, ideo omnia eorpora in hoc eoicant.
Sed inuenimus substatia deserentem dimensiones.ec dimensiones in corpore generabili et corruptibili, vel corporibus generabilibus tacorruptibilibus casdem numero in potetia, no
easdem actu, s. dimensiones cora omnibus corporibus generabilib' ec corruptibilib' sunt eodem modo in potetia, quia inuenimus idem corpus transferri de forma in formam N ex dimensionibus in dimensiones alias in actu. verata gratia,* corpus, quod est aer, transiertur in corpus, quod est ignis.
Resinnit primo ea, in quibus differiit ex parte eomo rum generabilium re corruptibilium, secundo tangit e ditiones,in quibus differunt ex parte corporis ccese abi. Corpus vero coeleste. Circa primum etiam duo is ea. primo ponit conditiones generabilium re eorrupti balium, se eundo ex hoc mouet quandam quaestionem.ihi.
Quaerendum est. Citea primum etiam Deit duo.pronio ostendit eonditiones vel naturas generabilium, secudo prebat eas ibi. Si igitur hoc eorpus. .Primo dicit
ita. Dictum est, . corpus eoeleste et generabile in hoe e5 munieant,' habent tres dimensiones nunc dicit, sed in uenimus substantiam deserentem dimensones easdem in actu numero et hoe est proprium generabilium,o od subiectum,in quo dimentiones,re etiam ipse dimet M. nes prout sunt c5munes omnibus generabilibus & eor ruptibilibus,sunt es dem actu,& ita, sevi subiectum di mensonum est idem numero in potentia, ita dime so nes,smu, sunt communes omnibus formis generabili. hus re eorruptibilibus, sunt es dem numero in potentia, ct no in actu:& hoe deelarat in exemplo. videmus enim idem eorpus transferri de forma in formam,& de dime sonibus in dimensones alias in actu, id est eadem natu ra corporeitatis, quae est ex subiecto re dimensonibu , fim se acteptis, transfertur de forma in formam, quae datalium actum essendi, re per consequens alios S alios terminos ipsis dimenso nibus: &illae dimensiones dion tur alia actu. verbi gratia eo us,quod est aer, transfer tur in eorpus, quod est ignis, adest corporeitas, quae est sub forma ignis: re ita tam subiectum quam dimenso
nes prout sunt eommunes omnibus formis sunt eadem numero inpotentia,& non in actu. Qualiter aut e maiteria prima est eadem numero, deci aratum est supra avictoritate Commen. i a. Metaph.& etiam de dimensioni,hus declaratum est supra, supple eum probatum est, sunt eadem in potentia& non in actu.
Si igit hoe corpus coe sormae aeris N ignis esset idem numero in actu tuc sorma esset acci, dens .ic si e sent duo in actu,N transmutaretur
υnsi in alterum necesse esset corporeitatem de strui de corpore corrupto ad no corpus N cors pore itatem generatam generari ex non corpore unde necesse est eas habere naturam corporalem sbi communem.
, Nie probat conditiones generabilium dieens, si alias
vellet direre hoe corpus,quod est commune formae a ris& ignis, supple eo orestas, quae est ex dimensioni hus & Cc materia, quae transfertur de forma aeris in Me,nam ignis, s esset eadem in actu sm numerum, tune se queretur, quod forma adueniens esset accidens: quia ad ueniret enti in a su .re se, formae substantiales essentaecidentia ,α etiam generatio non differret ab alteratione: quod est inconueniens, ut patet primo de Cenera tione. Si vero aliquis diceret, quod illa natura corporet talis sunt duae in actu, α eum una trasmutaretur in alia,
tune oporteret corporei talem corporis eorrumpi in non
corpus, ct corporeitatem corporis generandi generari ex non eo ore t re ita eorpus fieret ex non eorpore. quod est impossibile. Ex quo concludit, quod necesse est illa eorpora,st ad inuicem transmutatur,habere natu ram corporalem esiem,ita in sini eadem in pote ita re n5