장음표시 사용
141쪽
DE COND. OPER. talem modum acturi sunt, quasi diuinando praedicunt ut ibi.
Croesus perdet Halim trannuectus maxima regna.
Secundo ad mone dum fideles, ne. s. tale quid pro magno desideret, cum videant, etia malos facere huiusimodi. Tertio ad probandam de exercendam potentiam,& fidem istolum .we Lucifero. Cap. 28.
DL Lucifero sciendum est, ς fuit desu.
premo ordine superioris hierarchi ς ac
a i z. a in illo ordine supremu gradu tenuit:
ait, & de cui tanquam principi de singulis ordinibus qua hie magna multitudo adhaesit, quos omnes secus traxit. Dictus est aute Lucifer quia prae caeteris Quare di luxit, suaeq; pulchritudinis psideratio tu excς-ctus Luci- cauit. Primu holem te tauit, & vicit. Secudum G Λ.s a Victus est. Potestate tuc amisit quam Naii. et Vltimis tῖib. Iesiuperabit. Nuc religatus est,&aoari. 1 a. in fine soluetur. Peccatu Ludi seri fuit, Psedc Apoe. 2o suum priuatum bonum dilexit. Excaecatus de
altitudine habita praesumpsit, ac propria excelletia in ambiuit quasi habiturus fuerit a se, noab alio,& sine meritis habere voluit. Stare vel sperare cu posset quous' ; gratia apponeret. noluit Dei similitudinem cocupiuit: non quide causa imitationis. sed potestatis. i. subditos habere voluit, & nulli subiectus esse concupiuiti
in id sit anima secuniam di itionem . .
cap. 29 Post natura corpoream , & incorpoream
dicedii est de natura ex utrisque coposita. Sed primo ex parte mentis , secundo ex Anim 'parte corporis, tertio ex parte totius hominis.
YR 'μ - anima igitur vid endum est quid sit secun- μ' dissinitionem. Potio :i quibusdam di ita
142쪽
.sutur ut spiritus, a quibusdam ut anima, 4 quibusdam vero ut spiritus & anima. In quatum igitur anima natura habet spiritus, dissinitur ab Alexandro sic in libro de motu cordis . Anima est substatia incorporea, intellectualis illuminationis capax;vltima reuelatione per ceptiua . Vltima dicitur , quia mediantibus angelis percipit. Ex hac dimnitione cognoscimus, F spiritus humanus qui est anima inter omnes creaturas immediate post angelos illuminationis diuinae sit perceptiuus . Anima vero inquantum anima, sic dissicitur a Remigio . Anima est substantia incorporea, regens corpus . Ex hac diffinitione habemus, quod anima est quasi ςorporis rector,& motor. Item anima inquantum anima dissinitur a philosopho in libro de Anima, sic Anima est ende- Iechia corporis physici organici, potetia vitam habetis. En delechia hic dicitur actus primus,hue persectio. Ex Lac dissinitione habemus, quod anima uni bilis est. corpori l. non omni, sed soli organico, physico id est, naturali ad susceptionem animae rationalis dispositio. Ite anima inquantum est spiritus & anima, sic dimnitur ab Aug. Anima est olum similitudo. PHaec dissinitio datar est per comparationem
animae ad creaturas Antime. n ex sui natura ad suscipiendas Oim rerum iam corporalium,
quam spiritualium similitudines apta est. Sed sciendum est l.quaedam intelligi habent per opposita , ut tenebrae per praesentiam lucis, incorporalia per corporalia: dc sic dicitur animasiiscipere spiritualiu rerum similitudines. Ite ala descripto talis est Aia est Dei formae spiracula vitae. Haec descriptio sumitur a Gen. a. de datur secudum'anima coparatur ad Deum, Piout
143쪽
prout non ex traduce.vel seminali ratione n gatur, sea a Deo corpori creando, infunditur. α infundendo creatur. Item Seneca sic dis-nnat animam . Anima est sipiritus intellectua- . . Iis ad beatitudine in se, dc in corpore ordinat'. . . Haec diffinitio dat in reuelatione alae ad fine r. . secundum quod non sellim separata beatificat an se, licut Angelus: imo & in corpore gloris,cato Ipulis beatitudo ampliatur.
Quid sit anima secundum rem sep 3 O.
sit anima sim rem, diuersias vident
saltu, di at, nimam numerum sei p. tidum mouente Α, istoteles En delechia, Pythadiuellas. goras Harmonia. Hippocrates inum tenuem . Heraclius luce, Democritus spum ex aro sapoutum Aconomi us Hypereus igneum vigorem , Parmenides dicit ea eme de terra, &Ine Epicurus aut aere,&igne. Inter has diuetiitates nos sequimur dicta sanctoria,& catholicorumagistroria dicentium,ss Anima est substantia Ipiritualis & rationalis, ad vivifica- corpus humanu, de nihilo creata. Creata est, in q,anima perfectibilis, & imp secta quanitum ad scientiam,& virtutes, persectissima inest quantum ad potentias naturales. Et quia Incorporea est, sensiti non est subiecta, neque ouihi; 'RimqnsQnem eatensiva. Quantitatem. n. tale hei R Im. Vt dicit August. non dimensiua, ,hima es isto potestatina,& virtualem, . Et quia sim- qualem . pleae est anima, ideo nec augmenti nec detrimenti est susceptiua: quia nec in corpore ma
IOri maior,nec in minori minor repetitur, ut
Giςit Aug. Multitudo quoque .potentiarum in anima non Ponit maioritas in animae nat
144쪽
ra, sed multiplicitatem effectu unxia. Anima etiam est vita perpetua, scilicet per memoria, Ara intelligentiam,& voluntatem , ad imaginem morialis, Dei facta, capax virtutis , & vitis, susccptibilis &quomopsen vel praemii, arbitrio libera, potenti js & d' habilibus,ac affectionibus decorata. Caret po Gςμη dere, figura, & colore, Passibilis, Sc mutabilis est et eo magna, quo capax est ternitatis e eo recta, quo naturaliter appctens est bonitatis; eo bona, quo particeps est diuinitatis.
alatast anima secundum nomen . Op. 3 I Asa d uis A im dieitur, inqua nitim corpus animat δε vivificat. Μens inquantum 'π'
recolit. Animus, du vult. Ratio, du diuersos
recth iudicat. Spiritus, dum spirat; vel quia effectos . spirituale natura habet. Sensius, dum sentit. Memoria, dum recordatur. voluntas, dum co- sentit . Haec nomina diuersa sunt animae, non 3 propter essentiae pluralitate, sed' propter eis ictuu multiplicitatrici operatione. Dicitur at a ' in 'i.
ab is, quod est sine et & Mμdel quod est sanguis, 'eo F sit sine sanguine. vel dicitur ab a. quod
est vita : & nemein , quod est tribuere, eo anima vitam tribuit. vel dicitur anima, quav. id est, ventus P spiritus sit.
De triplic; anima. cap. 2.ACxu nimae triplex est , scilicet ve-
getare, sentire, & ratiocinari: ela secundum hoc distinguitur animae Potentia triplex,scilicet vegetabilis, sensibitis, dc rationalis . De quibus dicit Ambro. V anima vegetabilis appetit esse , sensibilis bene 'esse, rationalis autem optime csse : & ideo nunqua quiescit, donec optimo coniungatur:
145쪽
& propter hoc vi amoris in Deum mouetur,.. - ta nil ad cetrum, ut in ipso stim me delectetur. i ulmi Ela: aute tres potentiae in diuersis substantiis V tres alae dici possunt. Na vegetabilis est ala in . plantis, sensibilis in brutis . rationalis in homi nibus. In hole aute tres praedictς aiae una sunt essentia, sed differunt in poterijs . Nec Obstat,acp in hole successiue,ae diuersis leporibus manifestantur: hoc enim est a virtute formativa. lquae rationabiliter prius disponit ad vitam oquam adsensium ; & prius ad sensum, qudiri
ad ratione, e taesertim cu natura non in instatic&lubito: sed paulatim. oc successi ue operet. Cum aute ala ronalis infunditur corpori, tuc edicte primo infusς potentiae non hnt actiones. suas deinceps a virtute sorinatiua . ted ab ipsa aia. Anima quoq, duas primas potenti as. s. vegetabile, & sensibuem exercet tm in corpore , tertia vero habeti Et muta, a corpore. Animae vegetabilis. & semibilis non debent dici in homine, nec diuidi vianim .sed ut potentier nec ' i' aia vegetabilis sit, sensibili dicenda est ala, sed . Potentia. Anima autem vegetabilis in veg tabili dicenda est: nima non Potentia.
De potentiis ammae vegetatiuae. co. 3 3
Anima Nima vegetabilis tres vires habet. Cretabilis generativa auῖmetatiua & nutriti ua. hybe: tici ae L prima est ad speciei conseruatione . I 'Iςς β, , Secunda est ad conseruationem indiuidui. '' ς' Tertia est ad persectione subiecti. Virtuti aut Vm nutritiuae quatuor desieruiunt. svirtus at zr '' '- istiua, quae astumit necessaria in nutriment . . Ite dig8stiua, quae separat conueniens ab inco- uenienti in alimento. Ite retentiva, quae Cibu tam diu retinetan uno loco, donec debita reclia. piat
146쪽
plat alterationem . Item expulsi ira, quae expellit, quod se perfluum est in nutrimento: sed ante omnes has est appetiti ua.
De potenti's alprehensi uis animae sen-
cap. 3 AN ima sensibilis duplice habet poten- AnImae
tia, Capprehensiva,& motiva. Appre- sensibilis hensiva diuiditur in apprehensiva de p0xonti R. soris,& apprehensiva de intus. Vires apprehe Virius aptiuae de foris sunt quinq; sensus exteriores, s vi pyςliςus 3 sus, audit ,&c. Vel potetiae exteriores. Vires aut
apprehesius de intus, sunt quinque potetis intenores alae sensibilis; q sunt sen s iis cois, imaginatio,aestimatio, phalasa,& memoria. Tradui Peripatetici,oes vires istas organicas esse, dc Pp instruineta corporalia suas operationes perfici unt,eΟΤ sint circa particularis O . Omnis em sorma earticularis in materia aliqua est,qm forma sine omni materia accepta, uni ut r-
salis cst,circa qua operatur intellectus . Ista micile est videre in sensibus particularibus; iqiuilli non apprehendunt, nisi per iret sensibilis, praesentiam . De virtutibus aute interioribus, quae sunt imaginatio, aestimatio, phantasia, ideest : qm in illis omnibus est apprehensio sor- .mae singularis secundum situ partiueius,& lineamenta,& quantitate. Omnes istς potentiae passiuς sunt, di patiuntur a formis.& indi-Hiduis, quae sunt principia cognitionis sensi-hilis . Sensibilis dico, quia dupleκ est cogni- ς'g'm tio, intellectualis, quae otitur ex eo,' proprie 't per intellectu habet dignosti, ut forins communes,& huius nodi. Sensibilis est,.q prou rnit ex indiuiduis,& obiectis sensuum particu
Iartu q sunt principia c*goitionis sensibilis
147쪽
Sciendum autem F nulla potentia apprehen fiua sensibilis retinet id, quod apprehendit: imo F una apprchendit, alia retinet Notanduergo P alia virtus est, quae bene tener, alia quet bene recipit: dc ista. quq bene tenet, perficitur sicco, & frigido : sed illa, quae bene recipit, perficitur humido .
Tesensibus particularibus. cap. 3 I.
rar Ensius particularis in quinq; diuiditur. cin visum auditum,gustum, odoratum, MO tactu i qui in multis conueniunt , &in multis di fierunt. Conueniunt enim quinq; sensius in hoc, sp sunt vires passivq. Sentimus enim intra suscipientes, non extra mittentes.sensibile autem positum supra sensum, no strititur. Omnes sensus sunt perceptibiles. singularium, non uniuersaltu. Ad quelibet sensum extenduntur nerui duo; unus ad sentiendii, agit contra exteriora, & alius ad motu voluntarium, qui agit ut vis alae interior, & ad organum dirigit intentionem . In omni fonta oportet eue proportione sensibilis ad sensium . quia in med ijs delectant,& in extremis corru-punt. Ad sentiendii aut aliquid, oportet esse obiectu psens,& mediu deferens,& organa s
nu atq; conueniens,& a intentione actuale. oes sensius una habet origine. s sensum coem, a quo velut a centro quasilin quaeda CXcut. Disserunt et sensus particulares in multis , natu Aria quilibet habet speciale instrumentu. Disserui. 4isseretia. etiam in obiectis : disserunt in medio deferente, quia tactus & gustus habent mediu intrinsecus, & alij extrinsecus . Differunt in apprehendendi velocitate : quia: visus citis. sime utiam remota apprehendit. Disserunt
148쪽
situ: quia visus est supremus, post auditus, d inde alij per ordinem. Differunt utilitate, quia gustus & tactus maxime sunt necessarii ad c6- feritatione indiuidui & speciei. Gustus enim diicernit cibu , per que seruatur aiat a nocivo:& taet' disternit qualitate sensia top, sicut calidum, dc frigidum,& huiusmodi, ut animal declinet extrema talium qualitatu: ne corruptiOnem incurrat. Differunt generalitate, quia ractus est gen cratior, cum non habeat organum determinatum, sed in omnibus membris fit. Difieiunt etia in impressionu retentione: se n-sus enim grossiores fortius retinent suas impi-siones. sicut patet i ri tactu. NOta. ς' Vi dena v. Vir via muὴ su& oculo, sed differenter: nam visu videmus et quo me esse chiue, siue formaliter : sed oculo videmus dio. instrumentaliter. Eodem modo dicendii est dec teris sensibus. Anima aut alienatur a sensi- Aia alie bus tripliciter. Primo in Q mno : secundo in RMur, φηextasi magis, tertio in morte maxime. ημφω s
De sensu communi. CV. 3 6. SLnsus cois est potentia, quς oium lcnsuu
particularium obiecta apprehendit. Oes s sis,
enim sensus exteriores a stansu communi, ierioris avelut a centro particulariter exeunt , & sensa- quo G.
torum suorum similitudines ad senilim coem iunx. reducunt, quo mediante de singulorum proprietatibus iudicant , & discernunt. Vnde sciendum, quod sensus communis est fons, ex quo omnes sensus oriuntur, & ad quem omnis motus sensibilium resertur, sicut ad ultimu finem . H c potentia qu quam habet, inquantum est sensus: dc quςdam. in Quantum cois est . In quantum enim sensus est, haber cipere rerum species,sine mateIia, ta lamenii Pretion c
149쪽
Praesente materia . Inquantum cois est, habet duo, quorum unum est iudicium sensibilium. Per quod nos apprehendimus nos videre, qAvidemus:& audire, qu audimus,& sic de alijs. Si enim hoc iudicium no esset in animalibus, non satis osse videre, di audire utile, & secundum alius sensus apprehendere. Secundum est mutra sensata ccmpararc, dicendo unum effedulce, & aliud dulcius esse: & hoc ideo se sus communis habet: quia ad ipsum refellitur omnium proprioς sensuum sensata . Haec virtus in anteriori parte cerebri ponitur in loco, ubi concurrunt nerui sensitivi quinque sensuum, qui locus medullosus,& humidus est.
De vi imaginatiuo . Cap. 37. Vixtus imaginatiua est potentia appre-
, he 'siua in qua imagines rerum lensis bilium resertiatur. Haec virtus pluS abstrahit, quam sensus : quia sensus non accipit sormam , nisi Praetente re : ista autem reseruat formam, etiam re ab siente. In hoc etiam imaginatio differt a seia su communi, quia sensus communis praesentia rei exterioris indiget, sicut sensius particularis. Ista aut e virtus .f imaginatio, thesaurus formarum vocatur: quia in ea sit ut dimina est formae, a particularibus sensibus receptae reianentur. Haec potentia in anteriori parte cerebri seu interiori, sicut de sensus communis ponitur: & hic maior est durities, ex frigiditate cerebri proueniens, ubi& imaginatiua retinet implestiones, a sensu.
communi receptas. De vi aestimatiua . cap. 3 .
ni Stimatiua virtus est, quae a forma acquisita intentiones elicit, q sensu non percitapiuntur,
150쪽
piuntur, secundum quam ouis fugit lupum,dclupus miseretur suo nato : hoc aut non posset fieri nisi lupus haberet cognitione eius indiuidui,& l hoc indiuiduu sit natus eius : sicut& ouis apprehendit lupum, sibi nocivum. Ista vero non possunt fieri per senium. ALstimatiua Aestimati differt ab imaginatione, im imaginatio tollim u 3b. m
retinet formas apprehen sias per lenium communem: &ad imaginationem sola in non se- 4quitur affectus miseriae , vel tristitiae, vel fuga, vel in lectitio: ad aestimationem aut statim sequitur quodlibet isto v. Vnde sicut intellectus practicus se se habet ad speculatiuam, ita se habet aestimatiua ad imaginativam , & 22 hocastimatiua non pqnrtus apprehensiva est, sed
etiam motiva per hoc P determinat, ad quid moueri debeat animal,& a quo fugere. Cum enim animal mouetur ad cibum, oportet ima gincm cibi in animali est e. Sed aestimatio noniolum ino uel cimo etia apprehendit. Oportetigitur animal habere aestimationem, qua moueatur . ossicium igitur avii malitiae est, apprehendere intentiones, no quidem rationis, ted titiae ore naturae. Vnde non apprehendit quid sit sillo- cium gismus, aut nomen , aut verbum , sed amicitiam, vel inimicitiam ἱ commodum, vel in consema odiam, sicut uictum est. H qc Virtus ponitur. in prima parte mediae cellulae cerebit, quae calida est ex motu multiit piritus ad I plam .
ΡΗ ntasia est virtus,ves potentia coponens phatasia
imagines cum imaginibus, & il rectiones tuid fit. cu intentionibus & imagines cu intentionibus . Coponit, inquam, phantasia imagines,