장음표시 사용
531쪽
COMMENT. LIB. VII. sar raim & alias operas quotidia 'belli studii,
commutare coeperi:nt.E iciis autem vix palm
ci tum aderant. In celeritate enim totum erat posit rit & tempore exclusi, non expectatis sociorum auxilijs,cogebantur progredi,ut o i sessis opem ferrent. In itinere, de deditione &indigna suorum nece cognoscunt. Carolus, contra plurimorum sententiam constituit ad fauces montium, ubi tum illi consistebant ad-buc,obuiam eis properare,minus prudenti s ne cosilio. Nam erat in loco aequissimo& pe commodo, circumuallatus & tormentis, &parte aliqua lacus, ita quidem, ut ab illis nihil
ipsi magnopere metuendum esset. Praemiserat autem ad centum sagittarios, qui ex ad uerse eius montis aditum &angustias viae se uarent. Ipse cum reliquis copiis sequebatur. Primum agmen, & maxima fere pars exerci-
tus, quum adhuc essent in planicie, obuium habuerunt hostem: ac dum primi ordines si
. - dent retrocedere, vulgus militum qui sequo
bantur , quod fugae similis ea videretur prosectio:quum propius ventum suit,sugae se mandabant omnes: quo factum est, ut Helvetii impedimentis omnibus & tormentis, & t tius exercitus tabernaculis, & ijs quae Carolus ebatissima habebat, potirentur. Desiderati sunt a Carolo septem modo cataphracti: res
532쪽
qui omnes, & in his ipse, fuga salutem sibi pe
tebant. Ioannes Galliarum P cx, quo tempo- re praelio victus suit ab A nolis, et captus apud l Pi ctones ferebatur amisite laudem emitem& gloriam rei militaris. Hoc ipsum multo rectius in Carolum aliquis dicat. Nam ille dum. et strenue praeliatur,&fortiter sese defendit, co plus fuit. Ante id tempus ita se gessit Carolus, ut e suis consilijs laudem & emolumentum ferret. Prima aute laaec est calamitas, in quam sua quadam obstinatione incidit. Dici enim' non potest, quantum hac una re vulnus acco perit. Nam ex amicis, quatuor Principes, qui rebus secundis ad eius amicitiam accesserant:
r ad motum fortunae se quoq; mouerunt. Con es Romontius, mercatori cuidam Helvetio,. quum per ipsius ditionem iter faceret,ademe- . rat currum onustum pellibus ovium. Ea suit belli causa.Quod nisi Carolii Deus plane destituisse non est credibile illum pro re tam exi gua bellum suscepturum fuisse : praesertim, cum & Heluetij amplas proponerent condi- tiones, & propter ipsorum agri tenuitatem, nulla vel utilitas magna, vel gloria posset ex eo bello sperari. Nec enim ram celebre tum A rat ipsorum nomen, nec illae facultates, quae hodierno die. Qui primo fuerunt ad eum de pace missi legati α deprecatores, inter alia
533쪽
gemonstrabant, tantam esse ipserum inopiacim, ut calcaria Ec equorum sitana per ipsius exercitum, pluris deberent aestimari, quam Gmnis ea pecunia, quae ex ip rum agris c
posset. Hoc mihi recitauit, qui princeps
ierat eius legationis. Rex, qui multos habebat explogatores, a me seremagna ex parte dimissos, certior factus de aduerso praelio, magnopere fuit exhilaratus,&hoc unum grauiter modo serebat,quod non maior esset ediata strages. Morabatur autem Lugduni, ut &in ea propinquitate crebriores accipereinumcios,&vt Caroli consilijs occurreret. Magno-pere enim metuebat, ne vi & armis ille sibi Helvetios adiungeret. Sabaudiam enim C rolus habebat sibi fauentem: Mediolani Dux foedere coniunctus erat, & Renatus Siciliae Rex cogitabat eum instituere haeredem. It que si fortuna comprobasseteius cosilia qui quid interiacet agri, inde ab Oceano Germanico usque ad mare mediterraneum, id omne tenuisset:& occupata Sabaudia cum Loth
ringia Massiliensi prouincia, nostri bellum
ei facere,nisi maritimum non potuissent. V rum ubi infeliciter dimicauit, ad resem undia que Veniuntlegati,a sorore etiam ipsius, S baudiar domina,& auunculo Siciliae Rege.Sed
is aegre illos audiebat,& ad Carolu ire iussit.
534쪽
Ipse interea Germanos diligenter sollicitabat,& obsessis undique vijs, visbatur mendicis,&id genus hominibus, internuncijs. Germani ferociter respondebant, nisi Carolo bellum instrat se pacem cum eo facere, ac ipsem d creuisse oppugnare. Quocirca valde sellicitus
erat,ne tandem cogeretur hostem se profiteri, multo magis etiam,ne quos emiserat exploratores,interciperentur. Nunc videamus, quae fuerit praelium illud secuta rerum conuersio,&quemadmodum prudenter omnia sua Rex i stituerit.Haec enim alijs conserent, qui per α-tatem temere multa tape faciunt,& rerum e itus non praeuident: in eo sane multum viti
perandi,quod illos, quorum sonsilia sequi d
dent, aspernantur. Statim, accepto detrimet to,Car'lus Contaeum mittit ad Regem, cum mandatis admodum demissis, omnino pra ter morem suum & naturam. Orat, ut seruet. inducias. Quod ad collocutionem,ut constit
tum erat,non venerit,excusat:&breui, quem-
cunq; locum Rex ad eam re deleserit,seve turum esse pollicetur.Rex humanissime excepto illo facile patitur hoc abs se impetrari. Iudicabat enim nondum venisse tempus, ut secus faceret: neque nesciebat, quantum esset
populi midium & voluntas erga Carolum: quo facilius putabat eum ex aliqua tempestate
535쪽
rose emergere & eluctari. Costituit ergo eius euentum belli expectare, neque partibus Vbiam praebere causam inter se paciscendi. Habebatur quidem a Rege Contaeus amice, sed vitare tamen non potuit, quin carmina quae dam audiret decantari passim, ad Helueti rum laudem, & infamiam Caroli composita. Galeacius autem Mediolani Dux, quanquam foedere iunctus erat Carolo, valde tamen filii
eius calamitate recreatus. Cum enim animaduerteret, esse multos per Italiam, qui rebus Caroli fauerent, metu adductus amicitiam illius & foedus ambiverat. Accepto autem
nuncio de clade illius, confestim legatum ad Regem mittit,ciuem Mediolanensem . hominem obscurum. Is per alium quendam me adit,& literas sui Principis reddit. Vt de postu latis illius cognoscerem,Rex iubet. Nam iratus erat illi,quod se relicio, transisset ad Car
lum,presertim,quum essent assinitate contuimeti. Legatus ad hunc modum locutus est: Ad Galeaciunt esse delatum, Regem in collocutionem venturum esse cum Carolo. Id multis de causis in quibus tamen nihil erat sese solidi grauiter eum serre Quod si Rex iureiurando confirmet, non se pacificaturum esse, ce tum aureorum millia pollicetur. Rex ubi cognouit a me quid vellet:accersito illo, & r γ
536쪽
ter me nemine praesente: Quae tui sit aduer ius,inquit,causa, Cominaeus expositit. Ac G leacium autem liaec velim reseras, facile me carere posse ipsius muneribus, & triplo maiorem pecuniae sanimam me colligere quotai
nis, quim ipse faciat: de pace vel inducijs f
cturum me esse pro iudicio meo & arbitratu: verumtamen, si meae societatis repudiatae, α initi foederis cum Carolo ipsum poeniteat,noa repugnare me, quo minus ad pristinum si tum reuertamur. Ille,gratijsactis,magnop re petit,ut foedus ad eum modum , sicut antea patium fuerat: pronuncietur: habere se se nam eius rei procurandae potestatem. Rex aς
sentitur,& a prandio publich recitantur indu ciae.Citaque legaturin Insubriam hoc statim significasset, Mediolani etiam fuerunt diuul satae Primus hic est seopulus,in quem Carolus
yeSi accepta clade, nempe iactura poten timini amici, qui nuper ante tres hebdom
das , splendida missa legatione, foedus cum Lpse pactus fuerat Renatus Sicilia: Rex cogit bat eum instituere haeredem,ut sipra diximus: eoque nomine Castelsionium miserat Car lus, ut prouinciae Massiliensis possessionem o cuparet, & ad deuinciendum eius regionis proceres , dederat ei viginti aureorum mi
lia. Verum , ubi de pugna rumor increbuit,
537쪽
- aegre cum suis comitibus ille euasit, & adempta fuit ei pecunia. Sabaudiae domina, quae rebus Caroli summὶ fauebat, quum de ci de audisset, Renatum hortabatur ad constantiam, & acceptum detrimentum ext ' nuabat. Vtebatur autem Prouincialibus quibbus dam inter nuncijs,quibus interceptis,quod inter Renatum & Carolum clam agebatur negocium, plane suit detectum. Rex igitur ' confestim equitatum mittit ad fines Provii
cietq& Renatum amanter ad colloquium eum
cat:nisi veniat , consilium sibi capturum esse, dicebat. Venit ille tandem Lugdunum, & a Rege
fuit exceptus honorificentissime. Aderam, cum primo congrederentur. Ibi tum quia dam ex Renati familiaribus , Ioannes Conius
Neapolitanus, vir honestus,& nobili genere natus, Prouinciae praesectus, ad Regem: Mirum, inquit, videri tibi non debet, Ren
tum auunculum tuum cogitasse aliquando, Carolum instituere haeredem: nos ipsius necessaru huius consilij fuimus authores. Tu ' nim,qui nepos es e sorore, minus amice&E- beraliter cum illo egisti: Barrensem arcem &Andegauensem,quae sunt ipsius, occupasti:nec , vllam amoris aut beneuolentiae significati
nem hactenta dedisti.Suasimus igitur illi met
538쪽
tionem aliquam futurae donationis iniiceret, ut eius rei fama ad te perlata, leniorem te nobis & placatiorem redderet. Hanc orationem Rex prudenter& benigne excepit. Verum nim ille dixerat, & totius rei traetatio pende
bat ab ipso. Paucis deinde post diebus, fastituit compositio: & Renatus Carolo deserto, Regi totum sedabat amplis ab eo muneribus cohonestatus, non ipse modo, sed & cius f miliares. Alterum istud est naufragium, quod a praelio Carolus secit. Sabaudiae quoque domi na , quae multis anims auerso animo fuerat a Rege fratre,Montagnium mittit virum no bilem qui me prius interpellato quamobrem illa fuinet hactenus alienior a Rege, demon strat. Exitus orationis eo spectabat, ut illa, quanquam non discederet aperte ab amicitia Caroli: videretur tamen Regis beneuolet tiam affectare. Legatus ab eo responsum tulit
satis commodum & amicum, me internuimcio. Dum haec geruntur, interea multae aliae Germaniae ciuitates, coniuratione facta, magnis animis bellum aduersus Carolum parat: ita quidem,ut qui plurimum ei noceret,is in xime crederetur officium fecisse Fugientc C rolo Helveth ingentem praedam fecerant, sic ut supra diximus: verum luantas consecutiesnsent opes, ignorabant. Tabernaculum quod . dam
539쪽
COMMENT. LIB. VII. lam illius,longe pulcherrimum de exquisitis
simum, partitum fuit ab eis in multa missa.
Patinas argenteas nonnulli cum stanneas esse Putarent,vilissimo precio vendebat. Adaman-r i ipsius,toto orbe celeberrimum, cui erant
appensialiquot uniones, quidam, ubi reperisiset,in pyxidem reposuit, mox sub currum abiecit: paulo post reuersius, sustulid, & sacrisbco cuidam vendidit aureo nuino. Is deinde a sui oppidi Magistram,cui miserat, acccpit aureos duos.Breuiter, quicquid eximium ille habuihin eorum manus totum peruenit, eaque primum occasione,quae sit vis auri, coeperunt cognoscere.Nam ad bellum educti, regis in
pultu & opera, magnas dei'de consecuti sunt diuitias.Et qui venieban t ab ipsis ad Regem l gati,splendidis affeta fuerunt doni . Causam illi aliquam ossensionis habebant in Regem . quod non se profiteretur hostem Caro largitionibus permulsi,remittebant ira. quoque primum coepit Rex eis Iollic
istus fuit eis dare quotannis, at quadraginta aureorum millia.. Eius. pecuniae dimidiam partem pendebat ouitatibus 2 reliquum vero magistratibus otiuatim , sic ut existimςm, eos. uisse auctos a Rege d
540쪽
cies centenis aureorum millibus.Carolus prPlio victus, Losanae, quod est oppidum ad la
cum Lemanum,restitit aegrotus. nam ex m*
xore morbum contraxit, & ab eo tempm evidebatur multum pristini vigoris amisit . Colligebat tamen undique militem,& paucis in diebus magnas habuit coactas copias. Quicquid autem est eius rei,non vidi quidem ipse,verum audiui,quum Tarentinus Princeps, fiater Neapolitani Regis, commemoraret mnia Regi. Is ante annum venerat cum insigni comitatu ad Carolum , spe filiam eius in matrimonium ducendi. Carolus autem duc bat tam pus,&spe tunc alebat Sabaudiae Do- , minam,quasi ipsius silio daturus eam. Ille voxo moram & tergiversationem hanc grauiter serens, misso nuiicio, petebat a Rege, ut sibi per Galliam sine periculo,ad parentem, a quo reuocatus esset, transire liceat. Rex tib aliter respondit, neque dubitabat, quin & iste iam de Carcilo minus praeciale sentiret. Sed
antequam nuncius E Gallia reuerteretur conuenerant Germanorum copiae & auxilia, ne que procul a Carolo consederant. Tarentinus
autem,qui superiori praelio interfaerat, sec tus mandatum parentis, pridie quam altera 6, pugna committeretur, discessit. Obsidebat itum Carolus Moratum, quo est comitis Ro-