장음표시 사용
181쪽
hiulci .esicatur ex D. August. in psalmia 99. tom. 8. modestis vobis' arguit eos, qui sic incautoahisiacxlaudant bonos in Ocricis,aur mon steriti, Mi taceant malos ;.N qui .sic
vitia rant ac ro animo; inalos, ut tacetant honos: videantali .eius verba, relata ui Α
dub. huius parci. paulo poth. principium conclusionis, qlia: non sunt hic repraenda; sicut fiant dicenda ea, quae paulo inserius scribit. Nemo vos , inquit, serit fratres , snon se multis an refrasres ,so-3ote omn- professionem in Eousu habere fictos, nata Inm dixi en inem hominem esse
uni ,sed mem professonem habere is personas ,sunt Christiani mali, sed sunt σ boni, quasi plures malos vides, quia palea sunt ,
ct te ad ira a re rem ea non permutant: vnde haecvveritas, a diuina Prouidentia emanata tan clare: Cognoscebatur ab eodem August. vi in psalm. aperto oret diceret. In omni congregatione multisaditus necege est, mi rvum lux retrati : α paulo inserius. Vbi
cunque fueris 3 eongregabunt se caten. idest mali 9 desertum tecum petem; lassectabanιmitam tuam, Iu repellere non potes societatem fratrum ; miscentur tibi etiam4mali , adhue tibi exercitatio debetar': idem repetit Iib. de sanet. Virginit. C. O. aliud credendum est permittere Deum, ut misceantur numero professionis vestrae misi , ocr multa casuri, o casurae 3 nis vi, his ea-Aentibus, Da r Assur augeatur , uosep hia comprimatυγ: huic verit ti ai fibulat ut S. Bernard. serna. 3. in coena Domini, qui horum hominum exitum Iudae facto assimi
lat. Multi enim, inquit, fas Religios, es falsi tonsurati cum Imbolumisiε Eeligionis
communiter dominicum corpus accipiunt, ab
alijs discerni non possunt, nis per buccellam
intinctum , qua est detracti. mirris uratio, inobedientia , verborum lasciuia, occulta pecunia, e orae grauiora pereata , qui tui, era, monachus trans, im. Iudae traditori res.
- miendo, quoaesequitur, necans Iaraea traditare Samnetur ι sequitur enim . iane introiuit iui inum Satanas, it enius possideret: in quemia monerari. uerntroisit , . vi deciperet, cta, et artioua striorami extraheret , τι eo iam
murus astralpseu manifes rem titera pσ-usare ius barrario perduisis mamret, σ perderet ad Ee rraditore fecit , hae de eos simili xfacerer uide u inam quom drum nasieris possidemstrunm , ad et Izι- mam ,/re jacium monachorum relinquit, se tradisorem, quem in monasterio tenebat iam extra monaturium necat: Sed quoniam finem Muxae, utilis astatarume nou dubiist, ea liditatem seuae nequitiae mentibus prauorum tu rito, mr ex improuiso Ieriat subita 'ort , quos diu tenuis astigatos su matitia praua actionis :i ct multos in mona steris msque ad mo rem stare permittit, ut ex isis in peruersi' tutelaeses corrumpere, o euistere psi . haec
Dices, si multi mali Religiosi in qualibet
Religione sunt' inueniendi in bonorum emicium: crgo plures mali, quam boni ; va lat consequentia ex prima conclusiUne, quae docet ; ideo plures mali; quanis boni in L clesia, quia alias mali non auderent me cere bonos. Res p. quod eo perientia docet, quod bonorum numerus in Religionibus praecipuis reformatis est longe mami, qua
sit numerus malorum. Et ratio scidet,quin, cum affirmet S. August. contra Faustum lib. i 2. c. Is Paucos eos codos esse in mer-nuare Dei, est ira eompararisne maloium taureos diri , esse autem perse i os ea Aratos in
magno numero dis ses toto orbe terrarum crescentes inter cacuma, ct cum palea et fique ad diem messis, o ventilationis εἰ de cum vocatio ad Religionem ex sensu SS. PP. sit, signum praedestinationis : quo sti, ut
D Bemara. in epist. ad. fratres, in cremodicere non dubitauerit . Moriens Seligi sus, automae, os nunquam aliquis a regatu infernam descendit, quia vix unquam aliquira nisi in Coelo praedesinatus, in ea et f ae ad monem per u : sequitur, quod boni, ac praedestinati percipue disperguntur intra Religiones 1ivndd necestario est concludendium , quod longe maipti erit
bonorum numerus, quam malorum: qui tamen
182쪽
tamen non indistent tot malis ad sui exercitium , quia ipsoriam specialis charitas, patientia , & profunda humilitas non resistiti natoriim persecutionibus,ac aelumnis; ideo mali facilem habent aditum ad eos exerce-dos: praeterquamquod maloriam persecutiones aduersus bonorum Religiosorum numerum sunt praesertim detriationibus, ac murmurationibus, ut insinuat S. Bernard. ubi supr. de aliae maioris momenti sib specie boni; ac proinde bonorum cxercitiun non indiget tot malis, sicut in Ecclesia
TERTIA CONCLUSIO.3. π N qi libet Religione , quae magnum
I numerum liominum num rat, multa scandala in saecularium admirationem sint audienda. Concluso satis liquet ex se perioribus , quia multi homines moribus praui, ita ordinante diuina Prouidentia bi morantur, ncces rario ex hypothesi sequitur audiri publica scandala; ideo in Evangelio his Ur . Necesse eis, ut veniant sodati l hinc dicebat Cordub. in Reg. S. Francisci m. a. qu. 2. in fin. Communiter videmuς, quod recepta sunt peiores quotidie, & posterioribus prioribus, & multiplicatis talibus, mutitiplicantur transgressiones, & Ordine dii lato , dilatatur re relaxatio, & scandala crescunt , veteribusque noua sepperaddum
Pto fine quaesiti duo sunt addenda. Primquod illi, qui ob huiusmodi scandala Restigiosorum panii pendiint ipsas Religiones, ac si essent vitiorum scholae, prius par pem dant suam prudentiam, aperte fatentes, senon intclligere supremum Regimen in gubernando Religiones institutas non sine dia uina Dispositione, imo in regenda Ecclesia Dei: & quidem maius est , quod in E clesia uniuersali tot mali in excessu sup rantes bonos, videantur, quam quod in qu cunque Religione multi mali cognoscantur;& sicut non patui aulimant Ecclesiam ob infinita scandala, quae quotidie oboriuntur sita non de tu parui aestimare Religiones, quando mali Residios in scandala etiam--nt , necesse est enim inter malos viverem quocunxi statu, di congregatione . Heu heu quantum lumen est hominibus necessarium, ut saltem per umbram supremum Regimen in gubernando Ecclesiam uniuersalcm percipi possit. Secunae quod si Religioseium bonorum,'qui ob scandala prauorum hominum a multis despiciuntur, opera bona tapius repetita quoad quartam
tam tum partem ante oculos saecularium apparerent, ut Sancti adorarentur, ut Angeli colerentur: in haec verba non prorumpere,
nisi prius essent prolata a D. Bemard. in ipsa . qui habitat. serm. 4. Ne est, inquit , ab omine interis, s quid habemauloni, quoniam thesaurum Regni Cmor is , qui inuenit homo, abscondit i propter quod etiam eo oratifer in claustris, ct in I lais assoni ν εοῦ si scire vinis , quantam in hac absconsione lueramur , cre o nullum bis esse , qui se quartam partem eorum, quae facit , in saeuis actitaret , non adoraretur τι Sanctus, reputaretur ut Angelus : nunc aurem quatiae. tanquam neragem arguitur, inereZatur e paruumne hoc lucrum ducisis,
quia non repulonini Sancti , antequam μιis an non timetis, ne forte hie mili mercede hac recepta, in futuro mercedem non habea-ruct necessaria est ergo hae ab onsio, non solam ore oculos aliorum, sed etiam mvis. magis ante ut um: Me enim habes dominica illa sententia . Cum feceritis omnia, qua praeripiuntur vobis, ducite heras inutilessu.mus , quod debui socere fecimus , va enim
nobis si non fecissemus , ct haec est utique
magna virtus , summa scurisas, quanda est ρὰ visis o tamen plus attendes, qua δε- sunt tibi, quam quae obtinuissa videris, ob
litus, qua retrosunt, se extendens te in -- rariora .
d Pisa sit sequenda in plectodis
secundum iura fagisse prinditorum Religioserum. sv MMARIUM.
r. V orea quis Mai opimonem probabi. I uiis , relicta probabiliori.
183쪽
litatem vi urarati : quo fit, ut epiniones δε- beant se repraedia iam felicitatem promeuere, is in aliquibiu mater,s nequeunt admittirato probisiis , sed tantum probabiliores. 3. Iudex in criminalibus daplicuer potes ransderari; vel ex parte iuris; vel ex 'nefacti.
. Religioseram vitia speciati modo plectDdasnt, ira ρε uiante bono comuni Religionis.
s. Ex parse iuris versantibus opinionibus, Index Regularis pro communi bono Religionis, relicta opinione probabiliori, potes vis opinione probabiti : habetur timitario , c oluuntur Hiectiones. . Dubium mouetur ob opinionem probabiliorem, S probabilem, de quibus a DD.
praesertim modernis controuertitur: an,relicta probabiliori, possit quis sequi probabile.
Pro intelligentia sit prim . not. quod duae Opiniones in ta ac graui materia agitantur . Prima est negatiua , quae docet nullo modo
licere sequi probabilem , dum habctur probabilior, quae sequi potest. Ita docent I len-ric. Adrian. Maior. D. Antonin. Silu. multique ali) , quos refert Pasquali g. in mores. decis decis s. quibus cst addendus nouissime Candid. Philaleth. in opusc. de opinionum praxi, qui acriter inuehitur in opinionem contrariam vari)s rationibus ab ipso existimatis abique solutione. Secunda est affirmativa admittens posse etiam in praxi adhqrere opinioni propabili, probabiliori relicta. Ita Medin. Vasq. Lorca. Maldor. Tanner. Auersa. Sanch. plurimis iuxta solitum relatis. Ioann. Sanc. Castr. Palatis. &alij , ut ita dicam, infiniti, quos citatos Q. quitur Pasqualig. ubi sup. hanc doctrinam nouis limc amplcetiantur Caspensi in cursu
s. num. F. & Stephan. Spinol. de libera, ac prudente agibilium election. disp. 9. sin. q. qui ingeniose validissimis rationibus munit opinionem communem soluendo argumenta citati Candidi: quorum doctrina in fati rem animae, nec non SI boni communis est sequenda . Suadetur prim. qui cium iudicat suam actionem esse honestam per motivus eale probabilitatis,eamqisequitur pro volutatem, honeste quidem operatur, consequo. ter non peccat sed talem se habet,quis operado opinione probabili munitus: ergo. N ec obstat, quod probabilior debellat, & vincit rationem minus probabilem, quia tantum, eam debellat probabilius,sicut a minus probabili debellatur ratio probabilioris , licet probabiliter, ut experientia docet: quo fit, ut in hac controuersia usque modo non sint
inuentae rationes tam certae , ac euidente ,
ut demonstrent falsitatem opinionis minus probabilis communiter: & quando Candidus existimabat se victoriam canere, Insu texit Spinota, qui unica spina ipsammet victoriam transfixit, quem sequitus est postea Franc. Bardus de conscient. discepc. q. . 9. Secund.si teneris opinionem sequi probabiliorem, mille scrupulis agitari debes, & singulis horis obligaberis eam variare, quia, quod hodie tibi apparet probabilius, cras in contrarium; & hoc ex imbecillitate intellectus humani; & haec ratio recte obseruatur a
n. 2. de Conscient. Opin. hinc optime dixit Spinol. ubi sup. disp. 3. sta. 4. vers. Quart. probatur, quod fere omnia agibilia pci ita sunt sub opinionibus cotrariis,& raro ad inodum contingit, ut una opinio sit notabiliter probabilior altera, praescrtim in us, quae etiade prςsenti vigent controuersa apud DD.ut patebit discurrenti per singulas materias ;aucae enim admodu quaestiones sunt,in quius clarum sit unam partem, seu opinionem este notabiliter probabiliorem unde optimuetiam dixit Baslaeus ubi sit p. estet enim into- .lerabile onus,ac multis scrupillis expositum, si opiniones probabiliores inuestigare teneremur . Sunt aliae rationes , quae possint videri apud DD. citatos, praesertim apud spi- nolam, qui etiam disp. 3.sM. . examinat dicta DD. conitari. ae sententiae, & soluit omnes rationes in contrarium citati Candidi idc respondet ad textum Arist. a. de anim. text. Is 3. ubi dicit: Opinari in nobis non eis, necesse es veram , aut falsum dicere; resiponder, inquam, quod textus intelligendus est, si absque ulla ratione, ac probabili mo riuo fiti, tunc enim non licet opinari. 2. Not. lec. quod cuiuslibet rectae politiς, ae Reipiiblicae linis est feliciter vivere, quia felicitas, ait S. Th.lib. I. contr. Gemit. 39.
184쪽
est finis horanas ciet, eum omnes homines ipsam naturaliter desiderent: & alio in loco, ex Aristor. 3. polit. lech. i i. Maniferim est enim, inquit, elu:od rario Principatus ex fine
simitur; finis ver. palitia recta est febriter
τι uern ideo ex hoc debet sumi ratioprincipatus : im. torsent necessis ιν virtuosi in ciuitate, quot fiunt necessari' ad dirigendam, or regulandam ciuitatem , τι possi feliciter vivere : quae felicitas consistit in pace, & unione ciuium; proinde a DD. pro fine regiminiss fatuitur pax, unitas, E tranquillitas, ut passim dicitur in dubijs: hinc Mirand. tom. 2.qu. 2I. art. 3. Optime assimat,quod bonum ,
commune dupliciter considerari potest. Prim. pro ultimo fine supernaturali, qui est illa summa felicitas supremi boni in altero
seculo as quenda. Secund. pro naturali selicitate,quam ab intrinseco Omires homines
pollidere summopere cupiunt in hoc saeculo, costilente in quieto, ac tranquillo, & pacifico statu Reipublicae , & ideo omnis lex humana, quς sancitur, semper debet tendere ad istud bonum consequendum, ut docet
S. Thom. I. a. qu. 9 o. art. 2. Cum Omnibus
D D. alias esset aestimanda iniqua, & iniusta; quare idem S. Thom. 3. polit. C. I 2. aiebat,quod lex est ordinatio quaeduis secundum
rationem de conferentibus ad finem politiae .
Porro cum opiniones , quae traduntur aDD. sint veluti quaedam ordinationes pro regulanda anima, nec non & corpore politico Reipublicae secundum rectam ratione proinde debent semper influere in finem rcgiminis ad sempor promouendum bonum
mmmune, nempe felicem, & pacificu starum Reipublicae: quo fit, ut si deturbant illum , dc sub mole inquietudinis statuunt ciues, ita ut nunquam imponatur finis litibus, ac iurgi)s , nequeat dici, quod promoueant bonum commune, & propagent Resni, ac Ciuitatis felicitatem, sed quod confundant
totum Vniuersim, unde consequenter illae , quae ad hunc statum reducunt homines, ut sub inquietudine vivant, nequeunc tute admitti: hinc Medicus, ommissa Sacramcntorum materia, de qua videndi sunt D D. nequit uti in cirrando opinione minus probabili, hoc est adhibendo remedia, seu me dicamenta, quae minus probabiliter arbitratur Proiutura, de probabilius esse nocitura iudicati postulat enim bonum Ciuitatis comune,ut fatuentur,& sinentur homines omni meliori modo,quantum fieri potest,& euitetur periculum interficiendi infirmos;vndes potest Medicus uti opinione probabili in applicandis remedijs infimis,relicta probabiliori, diceretur eum esse constitutum potius ad nocendum , quam ad sanandum, Zdita optime dixerunt Clauis Reg. Sancti. Suar. Bonac. Dian. Portet. quos citatos sequitur Ballaeus ubi su p. nu. Eo. quibus sunt addendi
Sot. Salon. Vasq. Villatobos citati a Castr.Palao ubi supra punct. 9.&Spinota loricit.disp. 3.sM. 9. non posse Medicum in applicandis remedi)s , & medicinis uti opinione probabili, neglecta probabiliori, esto eum damnetratione charitatis non seruatae hinc Rex, sed alius Princeps non agnoscens superiorem,
opinione probabili munitus, nequit indic re bellum ad acquirendum Regnum , seu
miserius bonum pacis , & tranquillitatis totius Vniuem ab ipsis propagandum ex munere ob ius probabile, quod debellare nequit munus Certum propagandi pacem, sed de hoc alibi: hinc Iudici in ciuilibus tam ex parte iuris , quam ex parte facti non est licitum adhqrere opinioni mimis probabili, relicta probabiliori, quia aliter bonum pacis commune ita confunderetur, ut per trequentes appellationes semper Cives viverent in litibus, dii cordi)s, ac iurgias, & nunquam daretur sinis controuersiae, praeter disia pendia facultatum; unde recte dixit Sota detegend.secret. memb. i. i. Natura in hoc
homines produxit,ut in pace,& in tranquillitate conuiuant: cst enim homo suapte natura ciuile animai,ut est author. Arist.Ethic. s.&ita cocludi lit,licet diuersa ratione ducti, Sach. Mald crus,Becca. Tann.Layman. quos
refert,de sequitur Bas his ubi su p.nu. i .hos DD. sequutur Spinol.vbis ip sin. 6.&Emin. Lugo de iustalis p. 37.sech. io.qui in s ne numeri addit hςc verba nota Quado ex electio
ne fetetiae probabilioris sequeretur scandaluin Repti blica,vel talia incommoda, ut ceseatur Republicam maius detrimentum pati cxhoc capite, quam ex eo, quod eligatur sententia minus probabilis,non censetur Rem-
185쪽
publicam obligasse Iudicem ad sententiam probabiliorem eligendam , quia, cum tota haec obligatio sit ex debito erga bonum Reipublicae , hoc bonum prae oculis habendum est , ut censeatur fieri , vel non fieri contra illam Iudicis obligationem. 3. NM. terri quod Iudex in criminalibus potest considerati in duplici statu, dc in qu libet illorum dubitari potest i an ei sit, aequum opinionem probabilem sectari, relicta probabiliori. Primo considerari potest Iudex , dum examinat testes, vel reum interrogat , delinquentem incarcerat, vel aliai uincialia agit praeter hoc, quod sit sententiam pronuntiare , in hoc ergo statu si dentur opiniones asserentes una in tali, vel tali euentu non posse Iudicem Reum interrogare , quia sumcientia indicia non praecedunt, aut infamia: docente alia opinione posse interrogatione fieri, quia indicia illa sufficietia reputantus a DD.illius opinionis in ho inquam , statu inte rum est Iudici, opini nem minus proba lem amplexari. In secu-
do statu potest Iudex considerari, dum videlicet sententiam profert circa ius partiumpet aliquod factum, quod tamen non supponunt esse idem partes, sed omnino di- uetitan inde proueniens, quod utraque pars testimonis, aut instrumentis ius sibi competete probauit: in hoc ergo statu tenetur sudex meliorem probationem sequi, hoc est illi rem applicare, qui melioribus testim nijs, & instria mentis probauit sibi competere , ut diximus nu. s. in fine i haec verba sunt Ioannis Sancij in selech. disp. 44. n. II. quae hic retuli ad ostendendum discrimen itura opiniones, seu quaestiones iuris , &quaestiones facti . Videantur: sancti. in
summ. lib. I. C. s. n. 44. Eminent. Lugo de iustit. disp. 36. sest. Io. n. II 3. &Triillanch. in oper. morat. lib. 8. C. I. du. 6.n. 2.
PRIMA CONCLUSIO. Ommune bonum Religionis p stulat, ut in plectendis vitios, ac sagiths malorum Religiosorum specialis modus obseruetur. Suadetur ex indulto Bonitae. VIII. cxtensio a Thom. a Iesu de visit.
Regular.er. s.c. I. in quo concedit, ut Regu-
Iaces sine strepitu,& figura iudici),rimulis,&apicibus iuris omnibus postpositis, seorum causas cognoscant,de reddit rationem: Audiamus aliqua verba indulti . Pensentes quo- qiu, quorisi Regalariumposnarum correctio rimas, ct vim iuris sequeretur, huiusmodi vigor i Vceret, ae multipliti Gatisne torperet. Nos vestris piis suppocatisnil s in linari vobis authoritate οὐ lica indulgemus, is correctiones, ac punitiones fratrum eiu Ordinis istinguentium infligendas , Praelatio dixis rassicti ad ea, quos pectare noscά-tur, rimulis iuris, se apicibus eiuspositositis, libeνὶ procederemiaeot secundum consuetudi-xus approbanis, O generalia facta, erfacienda Ordinis iustum &c. Elicitur etiam ex doctrina Caiet. a. i q. 7o. an. 2. Distinctio, inquit, illa de testibus, qui sunt singulares, vel contestes regulariter habent locum, ut per singulares testes nullus damnotur, qu tamen multi singulares testes in factis iter bilibus violentem suspicionem inducunt, ut
si unus vidit aliquem committere unum furtum , di: alius vidit eundem delinquentem commitere aliud furtum,& sint testes omni exceptione maiores inter Regulares, quando quis existimatur alias tali vitio inuolutus, aut numerus multus talium testium com curiat, si arctatus non confitetur, inueniri videtur quandoque subsecuta,condenatio. multorum Patrum consilio fulta r,& licet hoc non sit secundum iuris riῆorem, ubi tamen absque tormentis proceditur non tam
ad puniendum, quam ad salutem animae, ®ularis obseruantiae fauorem, tolerabile videtur, ut haec probabilitas sufficiat ad certitudinem inter eos, qui mortui sunt Mudo: qui tamen Reus non potest ad huiusmodi sententiain tolerandam cogi; deberet tamo ex huiusmodi indiciis per tormenta, religio sa scilicet, veritas exquiri, ut sententia non feratur nisi contra consessum, vel conui- etiam iuxta sacros Canones: haec Caiet. Cuia ius doctrinae adhaerent Sol. lib. s. de iust. &
c. 2I.n. I p. no tamen in delictis grauioribus, quae asserunt secum infamiam, & grauem punitionem citra morte. Et confirmatur ex
186쪽
alia doctrina Aretin. α Thom. 1 IM. Ioc. cit. qui enadite quidem animaduertentes quod quando numerus aliquis testium sinia
gularium fide digniorum, puta quinquo ,
vel sex conueniunt in deponendo aetiis quidem numero distinctos, sed tamen eiusdem speciei , ut diuersas sollicitationes, diueis subornationes, cum huiusmodi teste, salidin se re probent denuntiatum simili vitio insibuni, etiam si sint singulares, postum Praelato sumere ad excipiendum a dignita
tibus Prouincialuus, Definitoratus, Ptio. ratus , sive Guardianatus, quam quioni esse doctrinam communε docet Iul. Clam. M. 1 sed si agatur de iure communi, certum existimandum es hi eminem poena ordin ria per testes sngulares posse damnari, vi communiter tenent DD. haec DD. citati ri et i i
a SECUNDA CONCLUSIO.1. π Udex regularis ad tuendum bonum
1 commune Religionis, eiusque deci
rem magis, ac magis propagandum , quando opiniones versantur circa quaestiones i
ris, potest tute sequi opinionem probabile, relicta probabiliori. Suadetur quia si Medicus , Rex, ac Iudex, primus in adhibendis remedijs, secundus in indicendo bellum,ietiatius in iudicando res ciuiles, tenentur operari iuxta probabiliorem opinione, ita bono communi petente, ut clare probatum est in sec. not. ergo Iudex regularis poterit uti opinione mimis probabili in quaestionibus iuris ad tuendum commune bonu consistens non
selum in pacifico statu, ac summa tranquillitate, sed in decore perfectionis, Religiones enim sunt schola perfectioius, cum ad illud propagandu uti debent modo speciali,ut ha-
tui ex prima concl.alias mille deliri manerent impunita, & tandem ex delictis impund commistis orirentur scandala illa, de
quibus Ri August. & S. Thom. in quaesito
praecedemi. . Dices, argumentum non coracludit, quia si Rex, Medicus, ac Iudex tenentur regulare suas actiones in ordine ad tuendum bonucommune, ut dictum est iuperius i nihil minus eliguiu opiniones probabiliores; v de nulluiu incommodum videtur insurgere, quod non contingit in casu ι eliguntur mimopiniones minus probabilespcumi iniuri
terri'. Resp. quod si materia opinionum eum sint quaedam ordinationes a DD. Brumatae secuti in rectam rationem ad instrui legum', ut dixi supervis, ad regulandum
non solum, bonum animae, sed etiam boianum totius Vitiuersi, debet regulari ad magis promouendum bonum commune; quo fit'. t modo probabiliores, dc modo pro
babiles, secundum quod malis exigit fu-hcitas de pax status, seligi pomni alias ecssem in destructionem boni communis ; Mcum in casu magis propageturbonum communό adlia rendo opinioni probabili, cum illa sicandala, quantum fieri potest, impe diantur; ideo illis possunt sequi . .
Suadetur secundo, δοῦ confimiatur re
ponsio: obligatio seligemis opiniones probabiliores in Iudice , inquit Eminent. Luin
ubi supt.:ita sec. nota oritu ex debito erga
bonum I dipublicae , dc ideo, quando istia dctit, uti eligantur opiniones minus prob lues ; possune sequii de concludit Emine
Doctor, quod prae oculix de habendum hoc bonum, ut censeatur fieri de non fieri: sed in casu bonum commune Religionis postulat, ut sectentur a Iudice regulari opiniones minus probabiles, ut ratet sistatius e igitur
integrum erit Iudici adhaeteto opinioru minus probabili. Tandem suadetur tertion: nonne leges ex DD. in peccatis exceptis, ac difficillimae probationis concedunt Iudiu in multa pro veritate delicti perpetrati in estigato posse, quae non concedunt in delictis ordurari)sit profecto : videantur DD. Ratio, ne delicta impunita remneam in laesione boni comunis , ut ab omnibus in posterum praecaueantur; quam Iudex regu Iaris per easdem rationes in fauorem botu communis Religionis non poterit, non dico relaxare rigorem ordinis iuris, sed ahae rere opinioni inimis probabili, praetenim ob cautionem, dc circumspectionem , qua committuntur delicta a ReguIacibus,quae ocpossunt cadere sub rationem difficillimae probationis , ut experientia docent, de scpe
multa sunt in perniciem boni corvinunis r Iigiosis communitatis In hanc conclusi ne conspirant Ioann. Sanctus ubi sue. Sancti.
in summδb. . c. v. n. s. releres vasqueZ,-- quo modo inclinatSayr. lib. i. c. I I. n.9. Dran. vero pari. .in additionem resel. I s.cu Trululanch.inserius cita .hiretur doctrinam inc
187쪽
probabilem conspirare etiam debent in no mo casti sere omnes DD. in numero multi, quos citatos sequitur Casti. Palaus. in opere
nentes Iudicem poste sequi opinionem mitinus probabilem. Quae conclusio semper est intelligenda,
quando opiniones versia ur circa dubium .iuris, non veto circa dubium facti; Iudex Gnim ex parte fini semper debet fauere Reo; ideo debet iudicare semper secundu probabiliorem sententiam, ut omnes DD. docenti intelligenda est etiam de Religiosis
malis peccantibus ex contemptu, quorum malus odor sentitur, quorumque mala vita
a Superioribus dignoscitur, licet forte non in iudicio; unde existimantur prudenter vitio, seu viths inuoluti: quo fit, ut haec notitia prudens remitteta sit iudicio recto prudentis Iudicis : non de illis, qui aliquando , data aliqua repentina occasione, in aliquod peccatum Iabuntur , cum Religiosi fama multum inseruiat ad profectiam spiritualem; α ideo, si non possunt haec peccata cclari, Iudex viatur iure cx opinione probabiliori orto; bonum enim commune Religionis ita
petit. Pro fine conclusionis audiamus nonnulla verba Ioann. Sancis ubi supr. num. quae satis ostendunt, undenam consistat conclusionis vis . In primo namque, inquit, statu de quo stupri in tert. non opinionum varie ras inuenitur asserentibus quibusdam nefas fore Iudici interrogare de delinquente o
culto, docentibus aliis id sibi licere iuxta a nobis dicti disp. 43. num. 39. in hoc igitur euentu integrum erit Iudici opinionem sibi visam mimis probabilem seligere, & iuxta illam de Reo interrogare,vel non: similiter
opinionem discrimen inuenitur: num unicus testis omni exceptione maior Constituat semiplenam probationem in causis criminalibus, docentibus quibusdam unicum testem non siissicere,nisi coniungantur indicia, vel coniecturae vcrisimiles: alus vero solum testimonium unius testis omni exceptione superioris desiderantibus, tunc poterit Iudex ad torturam Rei procedere, cu uniustatuum testis assertione quanti iniuis illa opinio visa fuerit mimis probabilis: deinde opinioncs circunferantur variae: num in causa
capitali possit Iudex interrogare Reum ex praecepto illum obligando ad responsionem veritatis, quando solum delictum est semia probatum iuxta dicta a nobis disp. 3 . num. a 8. & 29. dicentibus quibusdam id sibi lic
re nKantibus alus t in hoc ergo euentu liberum erit Iudici interrogare Reum,qua
uis illi videatur illud esse mimis probabile,
vel e contra, fas illi erit non interrogare, licet oppositum sibi probabile fuerit visum:
Dices, sunt plures iuris naturalis, de positici regulae, quae obserirari debent, scilicet an dubio fauendum est potius Reo, quam
actori , ad condemnandum Reum probati nes debent esse luce clariores. & aliae simiti
Ies, de quibus Iuristae; ideo nequit Iudex, probabiliori nc electa , opimoni probabili
adhaerere. Res p. cum Emin. Lugo de iustit. disp. 37. sin. Io. num. II 3. illas esse
intelligenia de dubio facti, de non de dubio iuris. Dices, admissa doctrina, potius innocens, quam nocens plectitur, quia per opinionem probabiliorem videtur innocens, licet per
robabilem nocens. Resp. quod probabititet est nocens, idque sit sticit ad saluandum Iudicem, adhibita defensione boni communis , quae supplet desectum minoris probabilitatis , si defectus censendus est , & ideo
maximo cum fiandamento dixit Farinac. in prax. criminat. tOm. I. ptim. Pan. qu. I9. de accus. num. quod oppinio communis non attenditur, quando contraria cst
rationabilior: praeterquamquod , nota, pintest dici, quod probabilis opinio, quam sequitur Iudex, semper erit probabilior, quia, adhibita illorum malorum Religiosorum vita , cuius malus odor sentitur a Iudice, ex uo oritur quaedam rationabilis praesemptio elicti commissi, adhibita illa parua diis rentia inter opiniones probabiles, & piobabiliores, de qua Spinoia ubi supr. adhibita etiam defensione illa boni communis Religionis, quae est propaganda a Iudice ex munere, oboritur opinionem minus probabitu
fieri probabiliorem, & debellare maiorcania illam probabilitatem in contrarium. Dices, Reus condemnatus poterit se appellare, & forte a Iudice appellationis r uocabitur sententia tanquam iniusta, quia non bene fundata. Resp. quod, si huiusnam di Iudex inateriam regularem percipiet, de
188쪽
intelliget, quod opiniones sunt quaedam oriadinationes ad bonum commune promouendum, ut dixi superius, sententiam quidem 'confirmabit: si in contrarium, hetetur Iudex inseriosiquia ob bonum commune Religionis, di ob eius decorem aliquid patitur, quod meo iudicio maximi meriti erit apud
Sit praxis praecedentis domitia in subsequenti casu . REt Drmatus legitimJpocessus a Iudice competenti cuiusdam
Religionis contra quendam Sacendorem nomine N. fuit Pocata ira testem mulier nomine corisca copulata in m trimonium, qua tem 1e noctis inquadam domo, in qua nullas morabatur,
commissse adulterium cum praedicto Sicendore confessa se queritur, an dictum aedictae mulieris D validum, Datit ea admittipossit in testem aduersus Sacem.otem ; ratio dimidiatis est, gida es socia criminis ;Wan faciat indisium ad
t. Esses inhabiles non admittuntur ad
I testimandum, in Blictis tamen dio
rilis probatioris non expuuntur. 1. Mulierseria crisinissest probationem in caseu proposito: se quatuor Huuntur obie-
3. Dictum praeium mulieris non sum in malidum in easu , sed etiam serit inditiam ad torturam : cst tribus obiectionibussatisfit. Pro intelligentia nota, quod sumus in casu, & quod opinio probabilis circa dubium iuris potest admitti, quodque ea uti potest Iudex regularis, & sorte debet, quia huiusmodi Reus pnetensus est de illis, qui ex mcdicata malitia peccant, de quibus Iudex regularis absque indicijs processus probabile suspicionem formare potest fuisse commissum adulterium.
I. Not. sec. quod regula generalis est, ut videte est apud Farinac. ex multis q. 62. num. 39. de testibus i testes inhabiles ad testificandum non admitti: laec tamen doctrina habet limitationem, ut non procedat
in factis, ac delictis, quae sunt dissicilis probationis, prout est surtum, adulterium, paselus suppotitus, simulatio, mus,& dolus,&c.
ut recte notarunt Carrer. Mascata. & alij , quos citatos sequitur Farinata loc. citari 28. quia in his casibus veritas per alios haberi non potest. Ut autem dicatur veritate aliter haberi non posse inquit Fatin.loc. cit. n. F F.
non soliim j quando delictum, & negotiuest de sui natura tale, ut sit difficilis probationis; sed etiam habetur ex ratione temporis, & loci; ratione temporis, inquam, ut si sit commissum nocturno tempore. Ita multiti DD. quos refert, & sequitur Farinac. loci citat. num. 3 3 .cum quadam limitatione ad ducta a Bessio; vide ibi: ratione loci inquam, ut puta , si agatur de commissis in eremo , in nemore, in monte , aut in alio loco secreto, tunc inhabiles admittuntur ad testificandum eadem ratione , quia scilicet per alios veritas ratione loci haberi non potest . Ita Farinac. loc. rcita num. IS.
reserens Glosr Hostiens Ioann. Andr. G mer. Carrer. N alios, qui sit it n. s G. E c5tra, quando sumus in facto, seu delicto commisso de die in villa, seu Ciuitare, ac in via, seu alio loco publico,non admittuntur testes inhabiles, quia eadem ratione loci, α temporis non siimus in casu, in quo possit diei
veritatem aliter haberi non posse, M citae Anton. Gomo, & facit regula, quod comtrariorum eadem in disciplina: & n. 62. e plicat, quomodo intelligatur, quando dicatur veritatem aliter hal ri non posse, quod non oritur ex eo, quod in facto, de cuius probatione agitur, ath tcstes ama non inte uenerint, & nisi idem factum, vel de sui natura, vel ratione loci, & temporis tale sit, ut verisimiliter alij testes habitu intermenire nopotuerunt, prout in criminalibus coniuratio, conspiratio,ii Tresis, furtum, adulteriit, de his
similia difficilis probationis i in ijs, inquam, casibus admittuntur testes inhabiles ; secus in alijs, in quibus de si alb testes actu no inteluenerint; habitu tamen interuenire potu runt, prout est homicidium, violentia, iniuria, de his similia,& refert DD. multitudine.
189쪽
PRIMA CONCLUSIO.2.ET Icimus praedi et Coriscet adultene Ita dictu esse validii, ita ut ea in testem aduersus nominatuReligiosum vocari potest, esto sit socia criminis. Suadetur ex hoc,quia est adultera, de istiad crimen est de illis, quae fiunt abdite, de occultri & ita euenit, ut sit dissicilis probationis. Ita Mascard. de probat. lib. I. concl. n. 7. referens textum,
una cum multis DD. concordat ex multis Farinac. de delict. carnis qu. 36. n. q. dum neludit, quod adulterium, & copula carnis probatur praesumptionibus, & coniecti ris, affertque rationem , quia Carnalis copula est dissicilis probationis; idem ex Men ch. ac ali)s adductis detestibus M.f2. n. 28. dicit: quo fit, ut in casibus dissicilis probatuonis socius criminis admittatur in tinem, ut multi, & multi DD. docent apud Farin. de indic. & tortur. quaest. 43. num. 68., quod ipse non nes', cum limitatione tamen, de Mascard. lib. s. de probationita conclusIIS 2. num. 27. ex Decio testaret ita esse Communem regulam ; ideo recte praedicta mulier aduersus Sacerdotem potest vocari in testem, licet sit socia criminis : & nota, quod delictum commissum non solum est ex sui natura dissicilis probationis,sed etiam est tale ratione temporis, quia Commistum nocturno tempore, & ratione loci, quia in domo ad quam de raro homines accedunt; unde actu testes habiles non fuerunt, nec habitu , quia verisimiliter non potuerunt esse. Dices, licet verissimum sit, quod testis inhabilis, & etiam secius criminis in casis bus clissicilis probationis possit esse testis, ut optime probant DD. citati; nihilominus non sent intcgrae fidei, & omni exceptione maiores, & propterea non plenam, sed qualem,qualem faciunt probationem. Ita ex multis Farinac. de testibus quaest. 62. num.
73. Respond. quod pro defensione boni
communis Religionis, eiusque decoris in casu, de quo agitur, non mihi placet huiuia modi doctrina, sed censeo esse admittenda doctrinam contrariam , quam sequuntur Dec. Gabriel. Ferran. Gargiar. Gis Manticeli. Mascard. Carrer. relati a sarinae. suP. num. 74. docentes, testes inhabiles admitas reputandos esse integrae fidei: quae doctrina ita explicatur a Macardo deprobat. lib. I. conch IE . num. 4 . dc seq. dicit , inquam, Mascardus, quod si silinus in facto, in quo non solum testes altu non interuenerint, sed de sui natura, de se habitu a communiter accidentibus interuenire non potuerint , tunc inhabiles testes admissi reputantur integrae fidei, de omni exceptione maiores: secus si sumus iliasino, in quo, licdt ath testes actu nominteruenerint , habitu tamen interuertare potuerint, tunc inhabilea non sunt censendi integri omnino , ac fideles, sed his de fide diminuendum est: de hanc doctrinam
ante Mastata. teste eodem Farinac. Q p. n. s. posueriant Felin. in c. Tertio loco n. 3. vers Sed istud extr. de probat. Dec. in cont 42. n. 32. Vers. Ex quo ampliatur. 8c n. so. & seq. Haec distinctio non placet Farinacio,vt videre est apud ipsum n. 78.sed male, quia eius doctrina pro concordia opini num multum laborat, ut intelligenti semper videbitur. Dices, videtur magis verior opinio comtraria, ut videre est apud DD. Reip. quod, licet esset verum, quod dicitur, in nostro tamen casu erit conueniens ad tuendum bonum commune Religionis, eiusque decore,
qui pet huiusmodi homines labefactatur, Ac potest magis labefactari, quia peccant ex Contemptu , sequi opinionem mimis probabilem , ut dixi in praecedenti quaesito. Dixi quod licet esset veru,quod dicitur ad insinuandum nisem esse , quod si opinio
verior; nostra enim, quam sequimur, vcrior est, ut videre est apud Sancti. in consit. lib. s. c. dub. I in quo quaerit Dinor: an esse socium criminis sit circunstantia, ob quam testis sit illigitimus, utramque opinionem tam negatiuam, quam ammativam , tangit, dc concludit: altera opinio verior
tenet in dictis casibus, quibus socius possit
esse testis, ipsum socium esse integrum testem, de sincere ad torturam. Ratio est, quia defectus testium habentur ex ipse iure: ergo in casibus, quibus ius statuit cuc admitteiados cum tali defectu, in signum tollere defectus, de reddere eos habiles, de legitimos . Ita tenent, subdit, Panorm. Cynus. Ioann. de Imola, quos refert. dc sequitur Anton. Gometa tom. variar. P. 1 2.
190쪽
num. 18. Ex hac doctrina optime sequitur, quod huiusmodi Corisca, esto sit socia criminis , sit legitimus testis etiam absque tortura , quidquid dicant in contrarium multi DD. quos citatos sequitur Farinac. de in-
detur ad purgadam infamia testium inhabilium , quae infamia tollitur per ipsumitus ,
virtute cuius admittuntur in testes, consequenter non indigent purgatione tomirae :& ita piaeter DD. relatos , hanc doctrinam sustinent Chassa. Simana. relati a Claro lib. I. g. fin. qu. 2 I. vers. sicut etiam re alb pet Mascard. concl. 8s7. n. 33. & per Decian. cons. IS. n. 7o. lib. I. & hanc doctrinam . neces latio debent sequi Regulares , quia cxtadulto Bonifac.VIII. eximuntur ab his apicibus iuris , sicut notum est Iudicibus Relingionum ; unde Franciscus Arctin. in practici
criminat. de modo proced. c. Σ. ex huiusmodi indulto per extensum rclato, concludit haec verba . Item poterit Praelatus virtute talium verborum admittere tcstra, & personas a iure reprobatas, puta relegatas, &infames, quia infamia est de iure positivo. C. Per tuas. extr. de Simon. Ita tradit D. Antonin. & Silu. ubi supr. haec Arctin. videat ut Bouerius in Directorio fori iudicialis C. 2I. postprinci p. & Philipp. de Bictis incomp. caus iudic. Reg. qu. 39. n. 2 l. qui pro hac opinione reseti Franc. Cas . in trat. de tormentis cap. II. de non torquend. Cler. n. I 2.ubi testatur de communi, & ait, quod ita notant omnes in cap. Testimon. de testib. Farin. qu. 62. n. 37o. Dices, nequeunt admitti laici ad testificandum iudicialiter contra Regulares in crimines. habetur ex c. dc Cςtero. de testibus , ubi ἡicitur . De eaeIero tircus ad accusationem , vel te timonium contra Clericum in criminati causa non es aliquatenus ad tuendus , nisi fortὸ suam, vessuorum iniuriam prosequatur; nec tunc etiam ad te timonium ,sed ad accussionem poreis admitti: cx c. Testimonium II. q. I. quod sic liabet: Test-nitim loci a resis Clericum nemo recipiat: circa quae iura notat Rodriq. inserius citad. quod, licet ca in specie loquantur solum de Clericis, extenduntur tamen etiam ad Religiossis , cum ea sint fauorabilia, & in fauorabilibus nomine Clericorum veniunt cita Religiosi. Resp. quod, licet doctrina tradiuta communiter sit verissima, ut videre est apud Farinac detest .qu. GI.n. 98. & apud Barbos in collech. DD.c. de Caetero de testibus . nihilominus, quando delictum:esset Commissum, ubi non essent alij Regulares, . siue eiusdem, siue alterius ordinis, tunc ctiam laici possunt admitti ad testificatam, ne alioquin Regulares liberius delinquantcoram Laecularibus commissi delicti impunitatem sibi promittentes : siquidem ad hoc, ut veritas inucniatur, quae alioquin non posisset indagari, conceditur id, quod alias non concederetur, sicque potest recedi a regulis iuris communis, ut recte aduertit Rodriq.
polit. ad quod facit citam doctrina, quam
stibus dicens, testes minus idoneos admitti; quam idoneos, quando delictum cst coma missum eo loco, vel tempore, ubi copia tostium haberi nequit, ut in campo, sylva, cubiculo , mole, vel nocturno tempore: videantur Mascard. Concl. I 3s8. n. q9. Farinam de testib. qu. I. n. Iop. ex multis admi
tentes nostram dominam: Idem dic de mulieribus , & videatur Barboc in collech. DD de testibus c. Quoniam.ubi sic habet:quod, licet in criminalibus mulieres , & laici non sint idonei testes contra Clericos, ubi
tamen ex natura negoth veritas ama, de
habitu sciri non potia , aliter quam per laicos, tunc sunt idonei testes , ut per Viu.
raques. in tract. te morte. Part. 6. declarat. I. n. I 4. nam mulier in criminal.causa in defectum probationis admittit potest, ut per Alex. h,c Barbos. Concordant. Riccius inferius citadus, & Frcgos .de regimin. Christ.
Reipubl. pari. 2. lib. t. disp. 2 s. q. num. 3. referens Abb.α Alderet.lib. 2. C. s. n. Iq.is. audiamus etiam Franc. Aretin. in pra-stic. criminal.de testib. c. I. vers Quinto :Obseruandum est, quod apud Regulares nosunt omnes, & singula commemoratae conditiones necessariae : cum enim huiusimodi
inhabilitates sint, ut plurimu inductae a iure ciuili,& canonico, sicque sint iuris solemnitates ; de huiusmodi iuris apices, & sole nitates in puniendis fratrum excessibus non sint obseruandae, ut supra dictum est in c. 2. ne huiusnodi priuilegium aditum maiorem . ut aiunt