장음표시 사용
241쪽
inauditam partem nihil posse definire. Ita
pretiet D D. citatos sentiunt Rodriq. tom. 2. q. II. Porrcll. 2. P. casus 6. Sigismund. a Bonon. de election. diib., Samueli. de election. canon. tract. 2. disp. I. controuers. 6. 2. conclus. s. referens varias decis.
Rotae: quae doctrina est tanti roboris, ut, si commissio esset Papalis, & in commissione haberetur clausula , ad albritrium Praesidis priuationem vocis activae, & passiuae committi i nihilominus talis commissio semper erit explicanda, seruato tutis ordine. Ratio est , quia, cum citatio partis , & defensio spectent ad ius naturale, quaelibet amplissinia commissio tale ius tollere nequit. 3ECUNDA CONCLUSIO. . Lector capitularis superioris manda-
dire non tenetur. Ita Rodriq. ubi supr. quia sint iniusta, & nemo tenetur cooperari alterius iniustitiae, & ita habetur in decret. cap. Inter qiuatuor, de maior. Obed. ubi dicitur: Iuris namque ratispostariat, τι iuraram praeiudiciam nihil oro emus', eum neque ci- rati sint, neque conuim, neque per tentamariam se abismeant : imo licet ca mandarent sub poena excommunicationis, adhuc praefati Hectores eis parere non tenentur, quia, sacri Canones instruant nos sententiam excommunicationis,seu iustam, seu iniustam esse timendam , nihilominus, cum ipsa sit nulla, minime obligat, ut resoluunt Gulier.
Sanc. Cordub quos citatos sequitur Rodr. ubi. supr. Nec. obstat attestatio Superioris dicentis se hoc facere ex iusta causa, quia, ut bene ait Nauarr. de spol. Clerici F.2.nu. 78. N lib. s. consit. de Regul. consit. 16.nu.
a. Superiori etiam non recognoscenti alium
Superiorem dicenti se facere aliquid ex iusta causa non creditur, nisi constet de illa , si id nequit facete sine causa. Nec obstat, quod Praeses dicat se habete commissione Papalem absque limitatione, quia, ut dixi ex mente Rodriq. cui addo Polteil. ubi supta semper intelligenda est, seruato iuris ordine , eo quod defensio est de iure naturali. Nec obstat dicere in Religione hanc vigere consaetudinem , ut Praelatus habeat cxclusionem liberam, vel potestatem liberam excludendi, que voluerit, quia, ut recte dicit Porteli.)ubi supti potius est corruptela contra ius naturale, quam ius acquis tum . Dices, nonnulli DD. ut Paulus de Castro in I. admon. Io . ff. de iureiuri & l. Lucius de his, qui notantur infam. Bartol.ibi L& Soncin. conL 37. asserunt Iudicem rationabilibus de causis posse uni testimonio plenam fidem adhibere, praesertim si vir adeo insignis, ac bonae famae sit, ut nefas videatur de ipsius dicto dubitari: ergo tanto magis Iudex ad suam scientiam certam poterit Religiosum suffragio priuare. Resp. doctrinam DD esse intelligendam de his , quae iuri nosunt contraria; de his vero,quae iure diuino, ac naturali, ac iure humano statuta sunt, Iudex secundum illa procedere deber. Ita sentiunt communiter D D. S. Thom. 2.2. quaest. 67. art. a. ubi Caiet. Bann. Salon. Aragon. imo addit Clarus qu. 8.veis sed poenae , dc qu. 66. Iudicein non posse condemnareReu,
nisi delictum sit legitime probatum .
ctu do a Iudex regu is arti debeat in imponendis pnuclionibus vocis
delinquentibus.s V M M A R I V M.
i. o Eligisserum peccara, alia sent leuia,
I atia veiagraria. a. Retigio uni domini propriae fama . 3. . ιnque, vel sere testes emni exceptione maiores in genere nonprobant quempiam esse furem, seu homicidam . . suando te ses acuris, se Res sunt aquales nanxero quoad facti subsantiam, flan ms pro Reo.
s. In delictis denigrantibus famam nequit imponi priuatio vocis activa, ct paloa nisi per Gos reses contestes: repelluntur quidam DD. asserentes Religiosorum fleccata per reses Angulares posse probari: haletur etiam qua dam limitatio conclusonis. F. Io
242쪽
c. In Llictis leaibus , quae famam non ia-ἀunt, non videsur inconueniens vir doctrina pro imponenda parna priuationis vocis activae,
o papua de turibus singularibus .
I. Not. prim. quod delicta Regularium se habent in duplici disterentia: quaedam
sunt leuia non laedentia notabiliter propria conscientiam, & communiter in Praelatis sunt ea, quae cCmmittulitur in regiminibus
in excessu , & recessu a disciplina regulari: quaedam sunt grauia, ut sunt delicta carnis , naalae subornati oliis , percustionis, &c. de quibus omnibus imponi potest priuatio vocis activae, & passiuae. 2. Not. lec. Rcligiosos per professionunon renuntiare propriae famae ; quarc , estoron sint sui ii iris , quoad ea, quae voverunt, sunt tamen sui iuris quoad conseruati memptopriae famae, ut bene notat Sayrus lib. I r. Cap. q. num. unde miror, quomodo iste Doctor assimare potuerit cap. p. num. I s. Praelatum, inuito subdito infamato, remittere posse famam, si loco citato docuit lubdi rum Dominum esse suae fareae: licet et go verum sit, quod Religiosus honoretur per habitum Religionis alliam plum i non ideo hoc habet totum a Religione,sed a persona, quae voluntarie eius ii sit in assumpsit, eiusq;
asperitatibus corpus consecrauit; quare rationi Petri Nauarti a Sayro pro sua opinione relati , quae videtur esse, quia Praelato conuenit actio, facile respondetur , Conuenit quidem ci actio bonorum, quae per professionem nequeunt possidere Religiosi, non
vero eorum, ut est fama, quibus non renuntiarunt: videantur Lessius de iust. cap. II. dub. 28. num. 12η. I 29. lib. 1.&Petrin. tom. a. de Praelato quaest. 2. cap. I. g. II.
num. Io9. Concluditur ergo, quod a Religiosorum domibus prorsus est eliminanda opinio DD. dicentium Praelatum esse Dominum famae sis itorum ,'eo quod apud multos alienaretur & ordo cortinionis traternae, & ordo modi procedendi in delictis, ex quo multa,& infinita incommoda seque-tentur sub praetextu boni communis, & domini; famae subditorum. 3. Not. teri. Controuerti quaestionem inter DD. an quinque , vel sex testes singula. res omni exceptione maiores in genere probare queant quempiam esse horreticunia; furem , homicidam , di c. c. g. si asatur doprobando Petrum este furem , satisne sit, si per testes singulares de d:uersis surtis, licet in diuersis locis, A diuersis temporibus testimonium habeatur Amrmative respondent multi DD. apud Philipp. Portium lib.
I. commui . Opinit n. Ieg. 34. vers contra
riam opinionem , Francisc. a Pegna in co-ment. discui. Inquisit. p. ad s. quaest. 72-
conament. 22 . Sayrum lib. I 2. cap. 2I.nu. I s. r7. Farinac. de testibus quaest. 54. nu.
I r t. qtiae opimo refellitur a Pegna, Sayr. Farinac. citatis , multos alios ref eientibus, a Petro de Aragon. 2.2. quaest. TO. art. 2. ab Anton. Gomer tona. s. variar. de probat. delicti cap. I a .num. ia. a Iulio Claro lib. s. sent. F. fin. quaest. F3. num. I 8. asserent etiam itum. 2 o. ex multis statutum factui
ab Episcopo, quod crimen usurariuin possit probati per testes singulares, non valere; v lx enim intelligi potest aliquem csse delinquu- rem in genere, cum genus quid consulum , incertum, & indeterminatu sit; unde, quod in genere probatur, nullum certum indiuiduum demonstratur; implicat enim picnc probati Petrum else furem, absque eo, quod eius aliquod sertu pluribus testimoni js probetui; in specie vero duo contestes requiIu
tur ; in genere ergo singulares pleno proba
4. Not. quart. quod, quando testes acatoris,& Rei in spectantibus ad facti lubstantiam discordes lunt; si sunt aequales numero, & dignitate standum erit pro Rco . Ita S.
Thom 2.2. quaest. γο .ait. 2. bi Salon. Arag. Menoch. lib. 2 cent. i. de arbitri iudic. Caius 8. Ratio est, quia, tunc iura sunt aequalia,
S ubi iura sunt aequalia, potior est ratio possidentis reg. ii de reg. iur. in s. Reus aut cest in postellione vitae, & famae, vel bonorii Amplia, licet testes actoris essent in aliquo maioris dignitatis , utpote duo Clerici testificantes Titium commisisse furtum, duo Iaici contrarium amrmantes, eo quod tali te pore assignato ab illis testibus Clericis i alio loco morabatur , in quo delictum ex sententia aliorum duorum testium non fuit commissum, affirmant Gloia cap. ClcriC. dist. 8 l. Panormit. in cap. Ex literis num. i. Decian. ibid. Menoch. Vbi supr. casus 3.
243쪽
num. Sayrus lib. II. cap et . nu. 3. alios
reserens, Reum debere abs blui , quia iuris praesumptio in dubio stat pro Reo.
PRIMA CONCLUSIO. . Rivatio vocis activae, dc passiuaeRe-
ut ligioso ob delicta eius famam denigrantia nonnisi' per duos testes concordes,& contestes imponenda est. Probatur prim. de iure habetur, ut nemo condemnetur nisi de delicto conuicto c. Nos in quempiam 2.
quaest. I. testin singulares non conuincunt, ut ex multis probat Farinac. ubi supr. de Α, ag. ubi supr. quaest. Io. arc. a. vers. illud autem : ergo: vir de in Concilio Naibi occC. 23. habentur haec vciba. t d natuas
merὸ tondemnationem procedatis ne censissione propria , vel probationibus Hiacidis , ct apertis,satius enim est reonquere facinus im
si Reus per testes singulares secundum opi
na Ordinaria mulctaretur , cuni ei nomina
testium , ut mos est apud Regula res,ob pacem, & quietem, nonnisi in grauissimo delicto publicentur , ncc videatur per omnia concedi plenissimus defensionis Oido, saeuitas, esto testes sint singularis probitatis ,
semper timendum esset, ne innocens damnetur ι maxime quia semper cric ignotum
Iudici, quod postic Reus Obucere testibus, per quod eorum dictum repelleret, vel fal-
ciri infirmaret: ergo, ne inuocens per testes
singulares putatus nocens poena priuationis vocis activae , & palliuae damnetur, per
duos contines testes Iudex regularis omnem timorem in imponenda poena tepellere a se debet. Tert. si quando testes actoris, & Rei sunt pares in numero, de licet illi essent in aliquo maioris dignitatis;quam isti,
ob possessionem famae, quam adhuc possi
det, Reus a Iudice est absquendus : ergo tanto magis absoluendus est Reus a poena ordinaria per testes singulares eius delictum probantes, quia cum non expellunt a famae possessione, ut dicunt omnes . Quali. si inter Regulares opinio illa esset ad praxim reducenda , maioris aestimationis esset fama saecularium, quam Religiosorum , quod abhorrent aures; maxime quia tanto cruscitiama, quanto persectior est status sed , experientia duce, doctrina illa a mentibus Iu dicum saecularium cst prorsius expulsa: ergo, ut fama Religiosorum tanquam res sacra distinguatur a fama saecularium , huiusmodi
doctrina a Regularium iudicus est abbcienda. Quint. si tama Episcoporum, & Cardinalium ratione eminentioris gradus, Δ perfectionis, ut ius petit, & constat ex ca. Plaesul. 2.q l .no amittitur nisi per multos plures restes,quam duos;quomodo ergo poterit Religiolotc. fama periclitati per testes singularcs, cu eoru status em mentior sit, quam sta- status saeculari u ρ unde clare videtur, quam male loquuti sint Alderct. dedisciplina tue-da lib. I. c. 3. n. 13. Valcnt. tom. 3. disp. s. quaest. I 4. pari. 2. ad finem , t cntantes defendere in Leligionibus omnia delicta per testes singulares poste probari. Ab eis peto;qitateReligiosorum famam ita contemnitis quate coii tenditis,ne iura pio ipsis sint scrupta quate eorum statu ita despicitis quare vos ipsbs ita exinanitis an quia hoc incumbit ad bonum commune ρ minime quidem,
quia melius fauet Reipublicae religiosae conseruatio famae,quam punitio delictorum per testes singulares : an quia id sit in fata rem animae nequaquam , quia potius est in destructionem, eo quod, ablata fama a Religioso , maiori facilitate in grauiora delicta,
experientia teste, prorumpit: an quia noIL.
periclitatur innocentia ob testes singulares omni exceptione maiores, in quibus falsitas non praesumituri haudquaquam, quia magis videtur este credendum Reis religiosis negantibus , quam ali s assi antibus i maxime quia stit in posscstione famae, & nequeunt testibus Obuccre ea, quae sotic cssent oblucienda, ut dictum est sit pr. abiiciatur ergo huiusmodi doctrina a iudici js Regulariu,
sed tuperata sciuetur, prout in sequenti coclusione, parceodo cis DD. qui potius loquuti sunt pro rigore, quam pro veritate, nolentes scite, sicut multi alu faciunt, regimen positum csse in suavitate ,& amore, imo esse eius essentia, ut dicunt DD. quod si consisteret in asperitate , re rigore, es probandum,quod non video exequi nisi per ista vel ba, ita postulat bonum commune . Quae conclusio semper erit intelligenda de pinna ordinaria: an postea huiusmodi poena
244쪽
possit imponi in poenam extraordinariam , vide ea, quae dixi in fine quaesiti 8. sub hoc titulo . An huiutin i hominum delicta occulta sint denuntianda Praelato tanquam Iudici absque praeuia infamia,& absque prς-
sECUNDA CONCLUSIO. c. II Ro priuationibus vocis activae, &1 passiuae imponendis in delictis leuibus, pro ut in prima acceptione prim. not. nullum videtur inconueniens dolirinade testibus singularibus in genere delictum probantibus uti. Probatur ex Caictan. 2.2. qu. 7c. art. 2. doctrina, inquit, de testibus, qui si int singulares, vel coli testes , regulariter habet locum, ut per testes singulares nullus damnetur , quia ramcn multi singulares testes in tactis iterabilibus violentam suspicionem inducunt, ut si unus vidit aliquem committere unum furtum , & alius vidit eundem delinquenlcm committet aliud fuitum , & sint testes cmni exceptione maiores inter Religiosos , quando quis
existimatur alias tali vitio inuolutus, aut nil merus multus talium testium concurrae, si arctatus non constetur', inueniri vidcturquandoque subsequuta condemnatio mullorum Patrum consilio sulta & licet hoc non sit secundum iuris rigorem , ubi tamen absque tormentis proceditur , non tam ad puniendum , quam ad salutem animae , de regularis obseruantiae fauorem, tolerabile videtur,ut hac probabilitas si niciat ad certitudinem inter cos , qui mortui sunt Mundo: quam doctrinam sequuntur Solus lib. s.
etiam opinioni Clariis ubi sup. q. F3. Petrin. in suo formulario lit.T. cap. 3 'num. 3.Tllom. a Iesu de Regular. visit. tradi. s. cap. 7. num. Io. Rationes videntur esse, tum quia huiusmodi poena datur in fauorem animae , tum
quia imponitur in fluorem disciplinae regulatis, quae dissicile absque aliquo rigore crimia seruatur, sed labefaeti tuta, tum quia minori strepitu, & figura iudici) inter Regularest editur, tum quia in his delictis proandis , quibus infamia non est annexa . non desideratur , tam exacta probatio imdicialis, tum quia maiori fiicilitate capiata factionum partes , fic diuisionem nutrientia exterminantur ι in luic praeseitima
insistere debet Generalis, quia ut bene dicit Chrysbst. hom. ii. ad Ephec Ni biI Ecelesiam aru potest diuidere, ut amor imper , gerendi magistratas. Dices , priuatio vocis activae, de passiuae inter Regulares gravis pcona putatur: non debet ergo imponi nisi ob delictum pleno probatum, & fraue. Resp. est pinna grauis,
ita ut secum asterat infamiam, ut est carcer,& similia; nequaquam : est grauis inter alias poenas imponendas delinquentibus sine strepitu iudici), admittitur ideo non est imponenda per singularem testem, nisi eius dictum firmetur aliquo alio indicio,& notia pro quacunque re leui, sed graui, non tamen tamam denigrante.
An Pr elatus nimia facilitate in iudicando subditorim actiones esse grauiter se caminosas suam prudentiam
I. I am maculat prudentiam 'aetatus ,
O facile Religiosorum actiones tanquam lethaBIer peccaminosas damnat . CONCLU SIO.
i. I Raelatus facile condemnans Reli-
I giosorum actioncs lethalis noxae , parum prudens iudicandus est. Suadetur: de ratione prudentiae est in rebus arduis, ecdissicillimis in proferenda sententiailento pede progredi; unde Sapiens Prouerb. 2Ο. ait. Sicut aqua pνο fanda, se consilium in corde viri,sed homosapiens exhaur ei ι ἀ idest ut optime axplicat Hon obonus ita praece pt. de l. ti t. s. cap. 7. quaest. 9S. Verum
consilium non facile inueniri, nis dat, de attente cogitando; siquidem illi, qui statim ad interrogara i in G, iacila decipiun-
245쪽
tur, quia optimi consilij est inimica celeritas : sed nimia facilitas in actionibus condemnandis , tanquam grauiter peccaminosis est de rebus arduis, ac dissicillimis, quare
Gerson. 3. parr. Ieci. q. de vita spirituali lit. O haec dolenda perspiciens sic affatus est. Doctores Theologi non debent esse faciles
ad asserendum aliquas actiones, vel omisissiones esse peccata mortalia, pia sertim sub verbo uniuei sali , maxime cum Obseruatio cum munis obnititur , obuiatqite, ubi non sunt certissimi de re ipsa, nec talia sunt praedicanda populo tanquam Certa; nam, per huiusmodi affertiones volunt alias rigidas , duras,& nimis stri ira in rebus incertis nequaquam emuntur homines a luto peccatorum , sed in illud profundius, quia desperatius demerguntur, hinc etiam generantur scrupuli inquietam simplicium,ut eis sit solidum nihil; nam , de si Beatus vir, qui se- per est pauidus, ta veretur peccata sua ; Obs eruandum tamen est summopere illud T rentianum , ne quid nimis, & ne in scirpo nodum quaerant: demum quid prodest,imo quid non obest coarctare plus iusto mandatum Dei, quod est latum nimis , quid insuper expedit, amarius, grauiusque reddere illud Christi iugum, quod suave est, & onus eius leue 3 nam & si contemptus ex hac laxatione , & dulcedine apud aliquos improbos maior oriatur, habentes velamen malitiae libertatem,at ab alias bene institutis gratiarum resonabunt actiones , praestabitur etiam sedulius seruit tu Domino, cuius ma-
data grauia non sunt, quippe qui non vult nos tentari, dc grauari supra id, quod possumus: haec Gerson. & S. Thom. quod lib.
s. art. I. inquit. Omnis moralis quaeuis , in qua de lethali eulpa quaeriturlericulosὸ detera, minatur , nrsi expresse meritas habeatum ergo parum prudens Praelatus , qui in huiusmodi detei minationes, facillime ruit, censen diis est: quare duae regulae ad mature proferendas sententias a Sanch. lib. I. cap. I. Dum . sum. assignatur. Prima est, ea sunt mortalia ex genere, quae charitatem Dei,& hominis grauiter offendunt ; secus venia-ha ex genere sunt, consentit AZOrius p. I. lib. q. c. 9 qu. 8. dicens communem Theologorum diatrina esse. Secunda est,qirando
aliquid tanquam valde graue, & necessariupraecepto aliquo humano praecipitur, eiust talis,essio est mortalis , itaque requiritur& materiae grauitas, α legislatoris gravit praecipiendi animus ex legis tenore dedu
Superior potius pitem benignititis , rementiae, quam
. D Saluus potest considerari in ordine I is , is in ιν ine ad Religionem,
pro cuiuspropagatione multa δείει considerari. 2. Pasicris amor erga oues summam δενι- leuat Lychstatem regendi animas . 3. Iustitiae rigor cum misericord a lenitare in Reguiarium Praefatis enitere debet.
q. Pt plurimum Praelati inclisare debentias misericordiam. In nonnussis eas bus vii magis debentiuiritia, quam misericordis. I. Not prim .quod Praelatus duobus modis respici potest. Prim. in seipso, idests
Cundum naturam , & qualitates naturales .
Secund. in ordine ad alia, idest , vel in Ο
dine ad Religionis fundamenta, per quae
constituiti ir . & conseruatur , di videntur esse tria vota essentialia ; addi fetiam' possunt constitutiones tribus votis tanquam sepes inseruientes , ac consuetudines tot laboribus , & sudoribus a sanctis senibus introductae, Δ per longissimam
annorum seriem maxima cum laude ad pra-xim redactae; vel in ordine ad Religiosos, illis largiendo commoda, quae ex necessitate debentur, & etiam secundum propriam satisfactionem i vel in ordine ad delicta diabolica manu per Religionis campum seminata, vel ladem in ordine ad petitiones, ac intercessiones a Principibus factas, nec nonti Praelatis, aliisque sς laribus in ipsorum fauorem, vel aliquorum eiusdem Religionis
246쪽
Not. sec. quod NaaianZ. in apol. ait. R uera mihi midetur ars artium, O disciplina cillinarum hominem regere, qui eis muromnes animantes maximὸ ct nuribus marius,
ct voluntate diuersus: quo fit, ut lux, quae securum pedem absque periculo in praeceps ruendi figere sinit, esst amor , iuxta sententiam Mirandae man. P lat. tom. 2. qu. 23. art. 22. Coucl. 3. ideo dicebat Gregor. Tolosan. de Republ. lib. II. cap. I s. n.2.Pax, ct concors animus Principis eum ciuibus praestuum est fandamemum soliticam : SI H mobonus tract. p. de q. praecepta decal. C. 16. qu. 78. ex consensu omnium DD. assi mabat bonam gubernationem tam ex parte
Superioris, quam subditi positam este potius in amore , quam in seueritate, & timore: ex hoc enim sequuntur duo. Prim. reuerentia erga Regentem , ut tangit Isidor. lib. desinonymis c. penulta in init. Talem te reddes sebditis , ut magis ameris , quam timearis: reuerretia enim ex amore procedit i odium mero timor essest. Secund. ImperiJ conseruatio, ut insinuat Arn. ferren. lib. 3. Rerum etinium nihil commodius ess ad principatum ruendum, ac conseruandum,quam ab his, quiris imperamus, amari poti.s quam merui; re o enimpradenti is hominibus dictum,matam esse custodem LMurnitatis meIum, contraque beneuolentiam fidelem, vel ad repetu rarem: unde silmma Regentis prudentia se- per erit iuxta monitum Senecae lib. I . de clement. c. I s. sibi conciliare subditos, eosque in amore conseruare. In hoc consisti, inquit, mera Principis prudensia , ut sciat conouaresbi populum , ct conciliatum tenere in amore sui cum optimis legibus, morima ita , ct patientia ab initio eis necessaria, τι quod natim
populus non potest pati ,paulatim assuescat. PRIMA CONCLUSIO.3. π N Praelatis, seu Iudicibus RegulariuL multum expediens est, ut lenitas misericordiae cum seueritate iustitiae misceatur. Ita Red. de maiest. Princip. verb. seuerumnum. 7. Menoch. instit. lio. 2. cap. I L. F. 3. Bellarmin. de Princip. Christian. lib. I. cap. Io. Rodriq. tOm. 3. quaest. 3 . art. 7.cum suo compendio resti. I I num. 7. Mi-Iand. t . a. quaest. s. art. 3. Petrin. LOm. 2. quδst. 2. cap. 3. F. I s. num. I 4r. Suadetur primo ex Scripti Ecclei 7. Noli e iustus multum , nequepta apias, qVam necessie .st: idest Iudex non potest separare misericordiam a iustitia . Ita Rodriq. ubi supta& ex Iob. 29 hiahetur. Cumsederem quasi Rex
circunstante exercitu, eram tamen moerentiaranslator: ad quem locum S. Gresor. Disciplina , vel misericordia multum destruitur, smnasne altera minuatur: ex concit.Tridentases s. rs. de reformat. cap. I. Sin autem , adit,
ob delirili grauitatem virga opus fumi, tunc
cum manyuraudine riger, eum misericordia iudicitim , eum lenitate seueritas adhibenda est, dcc.ex sacr. Can. cap. Ponderet dist. Io. c. Omnis.&c. Vera dist. 4s. Sec. probatur ex
S. August. lib. s.liom. 4. Tenignitas , ct stilitas sine disciplina mater est vitiorum ; Hscipima sine bonitate tristis quaedam amaritudo
Guendi.Te π. ex ratione : munus Praelato tu
est in pace congregationem seruare: sed huiusmodi bonum habetur ex iustitia simul cii misericordia, teste Scriptura iuxta explica tionem Mirandae ubi supr. Misericordia, severitas obuiauerunt i, iusilia, se pax os latasunt. ergo utraque virtus in Praelatoruregimine enitere debet. SECUNDA CONCLUSIO. . Raelatus, scii Iudex, ut plurimum ,
A inclinare debet in misericordiam , dc pietatem , non in iustitiam , & seueritatem . Prob. ex S. August. sermon. ad fratres
in Eremo 26. tom. I o. e melius est, ut redarguamur de misericordia, quam de crudelitate in die noui o ι superexaltat enim misericordia iudicium: ex D. Bonau. de sex alis S raph. cap. 7. Ad benignitatispa templas declinet, per quam reddatursubditis magis amabilis , ct ob quam libentius ei obten erent , ct
audacius ad eum recurrant in necesitatibas,et alacrius eum imitentur : cx ratione: exordiutotius boni regiminis , & rectae gubernationis est amor, ut ait Mirand. usi supr. sed huiusmodi amor reconciliatur misericordia,& beneuolentia, ut affirmat Bonaventi.ergo Praelatus propensior debet esse in partem benignitatis; & ita testatur S. Chrysos l.orat. in Petrum, & Eliam, Petria a Deo cile peria suum, ut peccaret, ut huius permissio cru L diret
247쪽
diret Piaelatos ad clementiam, di pietatem.
Idia , inquit, Petrus es iami , quia eius Dei
uerus esset etiam a peccatis abest, in fratresimiaeabilis fieret proti us est igitur in ρeceat si, τιμῶ inepeccatum, e Dotnmι benigni- rate cogitans, clemens erga conseruasse exscnanisue ex diuina quadam dispensatione permissum est, ut ille peccareι, cui erat gube natio Ecclesia eredori. Columna in Eccl/flarum fidei portus Petrus, iri magister Orbis terrarum, τι eccaret flcmissum es, vi eius permissio erga atios elementia exhibendae fieret ocessio: videatur etiam Ruperius lib. I. ope. Spirat Sanct. c. 23. hinc est , quod Guliel mus Parisiensis in suo tract. de morib. cap. de et elis , inquit. inomam parcere, es punire contraria sent, erit disciplina eadem , ct radiis virius ; fuare, ρηι ne est parcere, nesciso punire, se scut eius πω es parcere, sic nec punire ι quare non m nistri Dei sunt, qui ρη-nire solummodo is norunt, se volunt falso
ergo a Mores nominatur quidam , quorum totam uadium , ct o iam estp-nire, qui nomisbirem esse nisi io infereo, τι essent adjutores mιnistras tormentorum, TH mmo es, qui de manu torquentixm quem Iam eripiat, aurqui eis resissat: hinc est, quod Rodriq. ubi
sit p. audet aifirmare electores reneri maximam curam , diligentiamque adhibere, ut illi, quos ad Pi aetatulae munere cupiunt promouere, sint a natura benigni, & mansueti, ut eoriam bcnignitate,ac mansitetudine a rigore iustitiae, quando opus fuerit,deflectant, ad intentionem benigni Legislatoris recurrendo : hinc est , quod Mirand. tom. 2. quax s. art. s. ait: PIouincialem, quantum t
ta conscientia fieri poterit, subditos cons lari debere praebendo illis congruam habitationem , ipsorumque necessitatibus conuenientem , magnisque festiuitatibus concedendo suos casus, ut plenarie possitit abso-Iui sua authoritate: hinc est , quod Hieron. Rodtiq. ubi supr. inquit: Praelatos in paruis,N vulgaribus culpis es Ie debete procliui res in partem misericordiae, di pietatis ; tria peccatis dubus ait Miranae ubi supta quae non possint fatis, ac bene probari, partem mestorem, & benignitatem semper amplecti debete secundum sententiam D. Thom.& etiam in leuibus culpis, ut ait Rodriq. ubi supr. art. 9. cum aliquibus dissimulatione uti, de quorum emendatione, & corrostione spes certa moraliter habetur. Nec huie doctrinae obstare debet illud vulgare dictu . multum interesse Reipublicae, ite delicta maneant impunita, quia in his exceptionῆ patitur; cum aliquibus enim magis oper tur oleum misericordiae, quam rigor iustitia; non enim parua poena, dolor, & verecundia peccatorum, a sacr. Canon. reputatur: hinc est , quod Mitand. v bi supr. ait: in grati)s ab illis, qui sunt in dignitate, seu E clest lica eminentia constituti, postulatis, modo sint licitae,& honesta, Praelatos se ger
rere de bere maxima humanitate, ac liberalitate ; alias periculum est meorum odia incidendi , vel saltem dis oluendi, aut mini endi amicitias in damnum Religionis. F teor hoc negotium maxima indigere Pudentia, quia, si omnino gratiae negatur, mala enarrata insurgunt, maxime si huiusmodi intercessiones ad instantiam subditorum su-eiunt interpositae, quia hi non ita spiritu, dc mortificatione piaed ii, manifestare ea solent, quae celare deberent, & quae Religio euellei e studeret: si magna liberalitate co- cedantur, eneruatur disciplina religiosi cunon paruo Religionis dispendio : quid ergo
faciendum in tam arduo negotio i ingratus parui momenti maxima utatur liberalitat lyraelatus , ut possit in grauioribus inercae sioni obstare , adducendo incommoda, MIncomtenientia, quae possunt exoriri, si gratiae concedantur : verum tamen in ponendam esse disserentiam inter interces lotes; si sunt magni benefactores, vel ab eis mulium pendet Resis o, bonum publicum postulat,
ut petitionibus annuat Praelati , alias in mille incommoda Religio incidet, duce experientia , si non sunt tales, mensura prudentiae iuxta personarum qualitates, ac nccessitates expositas eorum petitiones regi debet. Audiamus, quaeso, utramque conclusonem aB. Laurent. Iustinian. de regrin. Praelat. C. s. Pastores , fui praesunt dominico gregi, '
que scut Domini, sed scis mora, ct Pasores
ται Ie habere debent, cempatiendo cadentitas, o firmas aqua mirer Ivportando , consid ranIra utique inmmuatem propriam , qaonia
248쪽
dum facinus proni,sse ApoEous admonet Δ-cens. Vos qui spirituales sis, hiusmodi instruite in spiritu leuitans, nsideram testsum, ne es tu temeris: Nempὸs ipse Dominus, cuius uniuersa sunt oues, compatitur delinquentiaos , or a per pamitentiam redeuntibus, nunquam misericordiae clausit viscera; poteritnesubstitutus, essemus eum austeritate, humanitate postposita , gregem , Micreditum
diserdere, opprimere,iulaniare lue necare ratibus quine comminatur Dominus per Prophetam n i 3.dicens . Nonne scient omnes, sui operantur iniquitatem, qui deuorant ρθ- hem meam sicut escam panis 3 Repreheis biser esui est, .lsubpio Patre,o Domino dominan debeat Arus scruus, sceleribusque rvi
rus : non enim pariformiter Papores animarum, se Reges gentium , ae saecviares Princia pes subditos gubernare oportet:Ianὸ Principi-hus cum terrore licet regere; Helemisitis Praesulibus eum caritate, or lenitam, rigis tamquam Dominis; istis autem τι Patri sistis cum seueruate punire; sis vero cum moderatione, se mentis compassione corrigere, illis iugulare, operimere ι istis autem, omui crudelitatesemota , delinquentes reuocare ad viram , non τι liberius peccent, sed ut emendentur , o vivant inspiritu , saluique fiant.
Aegibus quippe, atque Principibus corporum, rasum, ac populorum data eis a Deo potestas; miris mero Ecclesiasticis ammarum ιniuncta est cura : Circa igitur profectum animarum , reformationem morum, vitaeque emendatio ncm eorum , quibus spiritualiter praesunt, Pastores inuigilent nunc minis terrendo , nune aemulcendo sermonibus blandis, inserdum ratione persuadendo, interdum authoritate mandando , aliquando punendo nonnunquam tam cendo miniserium perficiant; ira tamen , et t
non quod sibi piaceas, sed quod commissu sibi
gregi si utile pio semper quaerant fraterna
charitatis amore : hoe profecto tunc ori
secum cooperante virtute agere valebunt ,
cum plebem fidelium invMeribus suscipiens
charitatis, ct unamquemque amplectendo compassionis brachys tanquam fratrem , se filiam diligent, o veluti cohaeredem,o comparticipem futurum caelems Regni fuere,
atque adiuuare eurabunt ; maxime vera in
He charitatis, ct compassionis assectu nec se est illis vii prudentia, nefacilitas venia sub
ditis occasionem tribuat delinquendi i nam quemadmodum fleecanti compatiendum est, atque humana fragilitati misericordueritno fen/um; aeque sunt selera punienda , ac cor rigenda errata.alioquin sub vela ne pietatis, compassionisque specie periclitaretur iustitia , uae viriliter ab dis, qui praesunt, exerceri δε- et, ae diligi, sicut in libro Iegitur Sapientiae. Diligite iusitiam qui iudicatis terram : δε-bent itaque Pastores animarum semper m sericordiam seruare in corde, est tuitiam miniBrare in opere , iuxta tamen qualitatem personarum, grauitaIem criminis, intentionis peruersualem , conditionem temporis , ac perseuerantiam mali , se iique se habere debet
in cunctis , ut nec tu a compassionem repellat , neque compassio iustilae regulas praetermittat; nam iustitia sne compassione crudelitas est , ct compassio absque iustitiae rectitudine ignavia , is pu animitas iudicanda; ambae quippe cohaerenι smul, ambae in ProdenteIunt necessariae ; ade. τι si alterai arum issi itu, nequeat esseterfectus .
TERTIA CONCLUSIO. s. T Icet praecedens conclusio sit vera, i in nonnullis tamen casibus magis expedit uti seueritate , 5c iustitia, quam
misericordia. Probat. ex Praelatorum munere , cuius cst semper promouere bonum commune, maiorem U Eccelsiae utilitatem, ut docet Rodri l. rom. 3. quaest. 3 . art. s. sed in nonnullis cas bus magis Consulunt utilitati Ecclesiae Praelati , ocmagis promouent bonum commune adhibendo rigorem iustitiae , quam oleum misericodiae : ergo: minor pobatur ex eo, quod DD. dicunt: si essentialis obseruantia Rcligionis periclitatur , maxima tcnentur Superiorcs uti seueritate, si opus erit ad hoc , ut Religio non labefactctur , & incolumis seruetur , quia , ut aiunt multi DD. quos citatos sequitur Ro-driq. ubi supr. tenetur Praelatus pro Obseruantia Religionis vitam in periculis,
si opus erit, constituere ; s ob culpam F f leuem
249쪽
leue subditorum grauiter danificatur regularis obseruantia, tenetur Praelatus sinistra iustitiae manu adhibere pro remedio, ut illa culpa a Religionis corpore abscindatur, quia
mortali teneri peccata venialia corripere, sit aliter faciendo regularis obseruantia minuatur, eo quod eius munus sit toto conatu diligentiam adhibere ad obseruantiam conseruandam , ut cius splendor magis , ac magis clucescat; item si peccatum csset de grauioribus, & enormibus, praesertim si eius notitia esset apud saecularcs, multo rigore contra delinquentem est procedendum . Ita Lessius de iustit. lib. q. cap. q. num. 41. Pcirin. de
Praelato quaest. 2. cap. 3. nu. 227. ROdriq. tDin. 3. qu. q. art.7. cum suo compendio r sol. I num. 7. item si peccatum committitur a persona in dignitate constituta, quia ab inferioribus trahitur in exemplum, cap. Praecipitc catis. II. quaest. 7. ubi Balbos in collech. multa dicit referens multos DD.vnde S. Aug. qu. in vet. test. qu. I s. inuant.
emm persona sutamis est, ranio nugis graue delictum erit, quod ergo asimmo viro, πνοιὶ a Ductore popuo sit, accerbissimum speccarsi. item si subditi sunt maligni, de refractarij ,
qui aliter in ossicio contineri non possunt, si delictum videtur esse non ex fragilitate, sed ex pura malitia. Less. ubi supr. item si subditi sunt iuuenes , nimia enim licentia in iuuenili aetate concessa solet semper afferre maximum damnum Religi ni . Rodriq. cum sito compendio ubi su- pr. denique seueritate utendum , quando
id magis iudicatur cxpediens ι vel ad emendationem delinquentis ι vel ad publicam disciplinam sanciendam, hic est punitionis finis, ac proinde ab co mensii ravindictis est desumenda . Ita Lessius ubi
An in inquisitione generali si ex regularis
monere teneatm itos, ne occultura deli tremem opalent, maxim cura
imponitur obedientiale aeceptum. sv MMARIUM.
i. X T T seo fungatur munere Iado regu-V tiri, in generali inqui ione, non eo opus, τι aliqua praecesseris infamia , nec hiauus in tali casu potes detinquentem occultam manifestare. 2. Recitantur opiniones: an quanda notorium est crimen, cr ignoratur author, possitudo , quis Hiad eommiserit, inquirere. 3. In visitationibas generalibus Iudex submortali tenetu ubditos in uere, quod non possunt manifestare occultum de queutem: habe ιν limitasio , O duabus obiectionibos
. Invisitatione mixta uen tenetur Pr Diu ubiuios de cauIione monere.
I. Not. prim. quod generalis inquisitiocst, quando in genere inquiritur: an subditi
seruent leges: an non committantur crimiana: an de nullo si fama,vel suspicio alicuius criminis: scut ergo in generali inquisitione
non est neccsse, ut aliqua infamia praecesserit, ut Iudex suum inquirendi munus cxcr-ceat, ut communiter.docent Molina to. 4.rrael. 3. disp. 7. Sotus s. de iust. q. s.
Lessius de iust.lib. i. cap. 29. dub I 3. Bonac. in 8. dccat. praecepi. disp. I o. qu. 1. Punct. . num. 7. 5 ali) , quia huiusmodi inquisi tio censenda est prorsus necessaria ad pii gandam Rempublicam a delinquentibus,& a peccatis, tum quia nulli fit iniuria, cum de speciali pe na non sat inquisitio , tum quia bono publico utilissim uinest, ut peccatores puniantur ad aliorum terrorem, & exemplum i ita subditus in
eadem inquisirione etiam interrogatus sub iuramento non tenetur manifestat cdelinis
250쪽
delinquentem, quando non laborat insanaia , tum quia Iudex nequit interrogare derali persona: ergo neque sis bditus tenetur respondere illam personam inanises fando, tum quia peceatum adhuc est occultum, Mpotestas Iudicis non se extendit ad elicienda occulta; alias maxima in Republica sequerentur incommoda. Ita D. Thom. 2. 2. q. 3 3. art. p. ad ibi Caietan. Solus de tegend. secret. membr. a. quaest. s. Nauarr. Cap. inter verba concl. s. num. 2I. 5 in rubricis de iudici s num. 87. Lessius ubi suptanum. lo'. & Suar. q. de Relig. lib. Io cap. II. num. 7. Duo tamen sunt excipienda secundum D. Thom. ubi supta & alios. Prim. quando delictum vergit in damnum communitatis, ut est lia resis, proditio Ciuitatis,&alia similia . Secund quando est in damnum terib : videatur Sancti. Opusc. 2. lib. 6. cap. 3. dub. I s. a. Not. sic nil. extare duas opiniones: an quando notorium cst crimen c. g. furtu, seu homicidium , & ignoratur author, possit Iudex inquirere, quis illud perpetrauerit, ει habetur pro accusatore cuidentia criminis , non descendendo ad personam particularem . Prim. est negativa, quae videtur esse Sotide secr. membr. 2. quaest. dub. . & lib. s. de ius . quaest. 6. art. 2. Caiet.
Σ. 2. quaest. 69. art. 2. Silu. tit. correct. qu. S. Atinii l. tit. Accusatio. num. 28. Secund.
at firmativa, & defenditur a Claro lib. s. qu.
Cordub. in sumin. casuum vulgari sermone quaest. sq. S. Antonin. pari. 2. tit. 9. F. 2.
Tabicia. tit. Inquisitor. quaest. 7. & 8 Mol.
Tom. 3. t a l. 3. disp. 47. num. 2. Salon. 2.2. quaest. Gy. art. 2. controu. 7. Aragon.
ibid. quae videtur probabilior , de tenenda, tum quia cap. Euidentia de accusatoribus ,& cap. Manifesta, aperte dicitur, quod cui- dentia criminis non indiget accusatore, tu quia multa, & fere otiania delicta manerent impunita contra bonum publicum , tu quia est praxis omnium Iudicum tam saeculariu , quam Ecclesiasticorum , quae non est condemnanda, eo quod nulli fiat iniuria:verum si quis optat videre rationes contrariotui consulat Salon. Z simul responsiones videbit: videantur DD. apud. Dian. pari. 2. tra. II. resol. 63. circa manifestationem autho
ris delicti , quando non est diffusa eius
P RIMA CONCLUSIO.T N visitationibus generalibus Praela- I tus regularis stib labe peccati morta lis tenetur instruere subditos, se nolle scire delicta occulta , quando adeo est occulta persona, ut nulla infamia laboret, eo quod subditi nequeant delinquentem propalare
Praelato , tanquam Iudici. Ita Nauarr. corollar. 47. num. I79. cap. inter vel ba, de tom. 3. in rubricis de iudic. num. 38. qui ait se fit ille protestatum in visitatione duorum monasteriorum, quae visitauit ex comistione sibi facta. Suar. . de Relig. lib. Io. cap. I 2. num. 7. Porteli. in resp. aliquorum casuum cas. 2 o. num. 3. p. pari. Thom. a Ie iade vistat. Regul. traei. I. cap I. num. F. Villatob. trach. Iq. dist . F. Dum. q. tona. 2. videatur etiam doctrina Emin. Lugo de iustit. disp. 37. scct. 6. num. I9. Probat Nauarr. ex eo, quod iste modus interrogationis absque monitione est contra ius in cap.
Qualiter, & quando, de accusat. ubi Inno Ili proponit formam fetuandi in huiusmodi visitationibus, ut iurent siubditi, qliod super his, vel sciunt, vel credunt in sua Ecclesia esse resormandum tam in capite, quam in membris, exceptis occultis criminibus, meram, S plenam dicant inquisitori vctatatem . Secund. probatur: ad Oificium Praelati prςscitim regularis non solum spectat de .licta punire, sed illa etiam praecauere, ec subditos instri iere: sed si non admoneret subditos non posse ipsos crimina occulta reuelare, deficeret a suo munere, M os scio intare graui: ergo .
I imitatur doctrina dupliciter a Suar. ubi supr. Prim. quando subditi sunt indocti, di non satis prudentes, & subditi sunt coacti
ad respondendum, cautio a Praelatis est adhibenda . Secund. licet sint indocti, ta non coarctentur ad statim respondendum, ut frequenter fieri solet in illis visitationibus generalibus , quibus datur locus , ut etiam ignorantes pollini consulere doctos ad prudenter respondendum, cautio, inquit Suarra, tunc absque peccato praetermitti potest. Prima limitatio. seu confirmatio con-