Theodori GrasuuinckelI Delphensis, I.C. Libertas Veneta. Siue Venetorum in se ac suos imperandi ius. Assertum contra anonymum Scrutinii scriptorem

291쪽

deris sint allegata ab Adversario Sansovini verba, quibus eis

xumi moneta concessa insecundum quod eorum provinciae duces a priscis

temporibus more consueto habuerunt. Quippe si civitates ipis Imperio subditae quando de earum antiqua consuetudine constat , etiam non obstante quod jura istiusmodi a Principe suant ad eumque refluant, umilem cum Principe jurisdictionem habere atque exercere non prohibentur, per ea quae tradit ac pluribus firmat Budelius de monetis & re monstaria lib. I. c. q. nu. 6. & 7. multo magis dicendum est, populos liberos, cxterosque, jus monetae ab hoc illove Principe accipere , citra ullum Libeietatis sitae dispendium, compendiumve, utpote quibus nihil, quod non sita virtute atque essicacia in te habeant, concessim dici potest, nec alteri bono jus acquisitum prodest, quam ut os in terris sibi su ditis intra fines sitos libere numos expendunt, pari Libertatis jure, alieno in territorio expendant. Vt absolvam non potest aliud ex hac concessione deduci. quam de caeterorum Privilegionam concessione, de qua verba jam supra fecimus, ostendimusque Libertate salva Privilegiis ornari posse ab hoc illove Principe etiam non siibditos. Paucis adjungam quae porro f. i. de Berengario adducuntur, eum nempe Oloniae cum esset, foedus inter Italicos ac Venetos renovasse, ac sines eorum inter se terminasse, plane nullum Imperii jus directo prae se serre, sed potius prorogatam partium utrimi que consensu jurisdictionem sapere. Similem lite inter Venetos ac Patavinos orta, & ad Narsetem delata, superius tractavi casum, quaeque in considerationem venire possent adducique, ' fuse sum prosecutus, ea repetendi molestiam mihi bcnevolus iccior abstulerit, si quae ad illum locum dicta sunt habere dignetur perinde ac si denuo repetita forent, simulque etiam ad allegatum hoc 3. ab Anonymo Berengarii fines inter Italicos Venetosque terminantis inemplum, applicare non gravetur. Rex

292쪽

ά. o. Rex Hugo Vrso Venetorum luci metera Libertatis benisicia confirmavit. quid sit confirmare. Salva Libertate quis confirmationem ejus potenpostulare. Male confirmationem ejusmodi cum legitimatione Anov-mus componit. Italia Occidentis Imperatori Carolo pro ditione habita. An hic ratio fuit Venetorum. Ni

hil ipsis imperatum , quod subjectionem post infer

re. Vuae . exemptionis , Libertat que nonnulgarum urbium origo. Earum cum Venetis comparatio insti

tuta.

T Angit directo hic S. Venetorum Libertatem, adducunturque bini ex Sigonio textus: quorum priore Rex Hugo Viso Puci Venetorum per legatos vetera L ertatis atque immunitatis neficia sibi confrmana postulanti annuit. Posteriore explicatur quomodo accipiendum sir, quod Libertatem Imperatores ni mas c, aut Qvitates esse liberas voluisse dicantur, eo nimiarum intellectu quo teste codem Sigonio Imperator Otho, primus ejus nominis, Libertatem Civitatum in eo sere posuit, ut leges, consuetudines, jurisdictionem, magistratus, vectigalia sui ferme juris atque arbitrii haberent, ita tamen ut sacramentum regibus dicerent. His superaddit, si abso . lute liberi crant Veneti, confirmatione opus haud suisse; eandem Privilesio probare qui velit, perinde agere ac si l gitimationis rescripto vitium natalium tegat, ac tandem eo statu res Venetas ait elli impraesentiarum, ut non modo non

293쪽

pudiaturi, adeoque etiamnum injuriae deputaturi, si qui . piam simile quid eis offerre praesumeret. De veritate allegationum non est sollicite ut inquiramus, ea potissimum conssideranda sunt quae ex allegatis infert. Vidimus confirmationis proprium quidem esse ut declaret, roboret , ratificet, novi vero quippiam ut ipsa introducat fieri haud posse, vidimus similiter, eo acceptam lignificam L,

bertatem, pro ut eam iundamenti loco monuimus accipiendam , Privilegio dari haud posse, cui consequens sit neque confirmari eam posse, idque propter, ea cuncta quae de Libertatis confirmatione allegantur, non de ipsa Libertate, sed de Libertatis exercitio intelligi debere.

Ad hunc F.ingenue fateor, causam me non videre cur citra

libertatis praejudicium is, qui in illius quasi possessione est

ut fuisse illis temporibus Venetos sat arguunt verba ista Sigonij Vetera libertatis at e immunitatis beneficia cur inquam non possit liberum sibi libertatis exercitium ab alio depos cere. Illud in jure certum, quemlibet polIcilionem recte petere ut sua sibi tenuia s frequens apud DD. hujus verbi est usus) firmetur, DD. comm . ad i. r. cod. de Cars. Edict. quae confirmationis a possidente facta postulatio, tantum abest ut habenda sit pro superflua, ut quinimo ex adverso DD. loco citato, utilissimam esse dicant. Hoc enim pacto pravas aliorum spes coerceri, machinationes sublestas praeveniri, turbationes tolli, plenaque possidentem securitate donari:

utpote cui sartum tectumque asservetur, manuque ut ajunt teneatur possidendi jus, uno omnes Ore pronunciant. Nemo

hic mihi ullam diversitatis rationem assignet. Dico porro manifeste errare adversarium qui probanda libertate confirmationis privilegijve allegationem legitimationum rescriptis aequat. Tollit 'uippe vitium natalium impetrata legitimatio: at vero nullae ad tollendam aut constituendam liberi

294쪽

bertatem vires privilegijs insunt. Legitimationis rescriptum novum quid ponit, hominem nempe factum in illegitimo legitimum. Confirmatio ex adveris, id duntaxat, quod jam per se subsistit, fortius uddir. Sine legitimatione sublatum esse haud queat ex natalibus vitium: Deficiente privilegio, ejusee confirmatione naturalis quae velis faciendi facultas asiuo subjecto haud divelletur. Plura etiamnum dissimilia sese offerant, verum in re clara prolixus haud ero, dicamque porro nullius esse valoris illationem adversarij, qua Venetos ait injuriae potius quam beneficii loco habituros,si quis ipsis Privilegio ejusve confirmatione libertatem deserre praesinmat: est enim illud omnino extrinsecum &ab accidonti proveniens. Sunt sea nascentibus imperijs incunabula, cst in progressit adolescentiae vigor, est exinde temporis dccurse statum ac virile robur, nihil ubi caepit consistit. Iniquus sit

qui res hominum moribus actionibusque adtemperandas velit, ac non homines potius rebus temporibusque servire. Notum illud haec aetas aliam vitam, alios mores requirit, nec non & alterum, pro ut res se dant magni atque humiles sumus. Sapientum est non uno semper ire gradu, via tamen una, quae regia est virtutis, publicique boni.

Vt ergo & haec missa faciamus,utpote quae facti sent sile facto autem respondere non est juristonsulti) ac facti insuper conjecturalis, ejusque generis quod citra substantiae aut v ritatis immutationem, aliter quoque se habere possit; an, inique agere adverserium, qui Libertatem civitatis Venetae ijsdessi cancellis, authoritate textus illius quem e Sigonio citat, circumscribendam velit, quibus caeterarum Italiae umbium fuerit incluse. Certum est italiam Occidentis Imperatori Carolo habitam pro ditione, quae in proprio ipsius patrimonio seret, qui eam Barbaris Longobardisque ereptam sibi servaverit, utque talem, instituta regnorum suorum inter

Κ κ a filios

295쪽

filios suos divisione, testamenti tabulis ad unum ex iis d volvi , voluisse. Venetorum a caeteris Italiae urbibus diaversam hac in re suisse conditionem ostendimus,utpote quae. . nunquam armis in potestatem redacta, sui juris aequedum remanserit, ac sic quoque nulli filiorum in partem narreditatis adsignari potuerit. Unde etiam apparet non potuisse eam , simili cum caeteris modo a laccelloribus Caroli magni pro libera censeri , frustra si-quidem sit qui alicui reddi- , ' tum dicat, quod ademtum nunquam fuit . datumve quod jam ante habebat omni jure, quodque in dantis manu nec erat, nec esse poterat. Caeterum noster adversarius si oldi ne eodem cum caetet s Italiae urbibus habendos statuit, probet velim datam Venetis eodem quo caeteris modo, jure , lege, conditione, Libertatem, ostendatque eccui unquam, imperantum in subjectionis notam speciale sacramentum dixerint. Id si praestat, quidvis mihi praestitisse videbitur. Ac quidem cum de libertate, immunitate atque exemptione nonnullarum urbium dicendum sit nobis, earumque cum Veneta libertate compalationem instituere praeliimat Anonimus, stiat candidus lector , primum omnium imperio diviso, Carolum magnum devictis a se provinciis, magistro rus praeposuisse Episcopos, ac Duceis, eisque adjunxisse comites , idque stipendiis adsignatis proventibusque, ad tempus tantum, & ad constituentis arbitrium. Mox a Francis ad Germanos Imperio quoque translato, eos qui Caroli M gni successores exceperint Imperatores, ac Othones comprimis, labalcentibus paulatim Imperij rebus, ct in Ienium devexis , regalia quaedam ac juia quaedam superioritatis, communicare coepisse, unde factum ut qui antea auspicijs, duetv,ac nomine Imperatorijs jus dixerant, in locis regionu

biisve sibi demandatis , in ijsdem deinceps locis speciali Sacramento fideque vatillitica Imperatoribus devinciri coepe-

- - rint:

296쪽

,inti Hinc ergo illa libertas exemtioque, nec non & Princ, pum quamplurimorum territoriale jus, ex temporali factum perpetuum; quemadmodum & quae titulo administrationis habuerant, haereditaria facta sunt. Hoc cur ita sibi faciendum putarint Imperatoi es. causae suerunt praegnantes: Nimirum praepotentis populi vires semet ipsas conficiunt, aegreque admodum continetur, quod capi non potest: Videbant it que illi sese rectius facturos, si administratoribus suis i quorum potentia, turbatae nonnunquam Imperii res, impunitatis spes praesentissimum ad delicta incentivum,Imperatoris absentia, occupationes, remissio, ac quaevis denique occasio, fidem suspectam reddere poterant certas darent assignarentve provincias, urbibus item nonullas praerogativas largirentur, atque hoc modo sibi devincirent, quam ut omnia retinendo semper de Imperii summa periclitarentur. Accedebat quod tam munificis concessionibus etiam devotiores sibi regni sui status Imperatores reddiderint, eo stilicet modo, quo Patavinus scriptor ait, quod fides habita ipsam o, liget fidem. Fieri porro non poterat ut turbatis reous, aut externis hostibus ingruentibus, majore cura fideque suade- sensuri haud essent, quam aliena; Vnde, neque immerito prudentes rerum aestimatores, totum Imperii robur istis concessionibus specialique fidei Sacramento deserunt. Ac

denique ut est Imperantium majestas, Imperii & salus, &tutela, ipsaque Majestas nihil aliud est, quam Venerabilis

amplitudo admirationis praetexta velata, factum inde ut non mediocriter augeri caeperit Majestas imperatoria, tanto magis in excelso posita, quanto dignioribus inque emicientiori gradu constitutis ipsa praeesset. Quae aut singula ad Libertatem Venetam aut universa nemo applicaverit, neque

enim aut urbs ipsa quo caeterae liberae Imperij civitates Libertatis exercitio fruitur Ipsa Libertas ab Imperatorio be-

297쪽

neficio non habet exordium, ut nec ducum authoritri qui nec Sacramenti fidetve vinculo innexi suere, nunquam ad tempus aut arbitrium imperantis constituti , nunquam postea haereditariam tiansmisere ac nec hodieque trammittunt dignitatem suam. Sunt ergo illationes adversatij ut vid mus petitae a rebus longe separatissimis, unde cum Blidi nishil deduci queat, causa non est cur nobis ea longiore com futatione digna videri debeat.

A Liquiud in speciem pro Imperi, jure , quod in Venetos LAImperatoribus competere poterat , hic habere sibis videri posset, si quem citat locum, ingenua fide eum ac

non mutilum potius allegaret Anonym ait ille ex Sig nio Venetorum Legatis ita pos uiantibus nonnulla, s G densem Ecclesiam concernerent suisse sancita siti vero cuc ba sunt Sigonii in potestilem exerrenae jam quod Romara haserri Ecclesia dedis, Hesus omnes servus, colanas, advenas caeterosque fusis vro wGarearur corrum arquoiatiare possim, milusue ipse Venetia Ecclessu immunitates dedit. Non geminabo hic quae de Immunitatum concessune . Huhie effetiui a me sunt dicta, nec iis aliquid adjungam, satis ni fallor superque demonstratum, istiusmodi immunitatibus laigiendis, neque meliorem suam conditionem facere eum,qui illas largiatur, neque deteriorem recipientium fieri. Qxterum perverse Anonymus agit, qui iacularia E clesiasticis confundat,quique ea, qui totum Venog regionistractum

298쪽

tractum tangunt, perinde haberi cupit, ac si Venetorum urbem duntaxat concernerent. Quid actum sancitumque stattendere si lubet Sigonium audiamus. Ainum Joanno G

tarenus se Ioa es Penem Venetorum Legati is tenuia decrevis Convenim si radensem Ecclesiam totius Venetia Metropolia esse, Otho vero c. Videt Lector,verba illa totius Venetiae ad unam Venetorum uitam restringi non posse. videt in illo Episcoporum Principumque conventu, nihil a legatis actum, quod ad Imperii aut Libertatis jura ullatenus attineret, verum ut Ecclesiis tractus Veneti, aliisque vicinis, inter se dissidentibus, minusque convenientibus ecquaenam Metropolitana dicenda esset,lotius conventus decreto jus Gradensis Ecclesiae, utpote quae Patriarcharum sedes continuo fuerat, confirmaretur; quod & factum, decretumque eam esse totius Venetiae Metropolin. Hoc ipsum porro decretum cum t tum occupetur in ordinatione iurisdictionis circa spiritualia, nemo non videt, a disquisitione nostra alienum prorsus esse. De facto Othonis jam non dicam, quaecumque enim ille concessit beneficio deputanda sunt, nullumque superioritatis argumentum in se complectuntur. Voluit ille honori Metropolitanae Ecclesiae id delatum, ut pari cum Romana gauderet jure, in servos, colonos, advenas, caeterosque, qui in finibus suis versarentur.

Consulto praetermitto,quod ait ille, olim in Repub. Ecclesiam fuisse, neque enim nobis de hujus aut illius jure quo stio est, sifficit quaecumque ab Imperatore donata fuerunt,

atque concessa, quatenus ea bene ij limites trimscendunt, potestatemve conserunt, ulterius cum parendi necessitate nullum obligationis vinculum inducere, quam eorum respectu, quorum ipse Imperator pleno imperandi jure rector

erat aut dominus.

299쪽

Issali Anonymus ex eo, quod Veneti ob Vitalem fingani Ducis filium intersebum, apud Imperatorem rei fue

rint, Iurisdictionem Imperatoris in eos adseruere conatur. Foederati Imperatoris Veneti. Foedus quid sit. Foederum Gersitas. Foederis causa unis usique ut litas. Foedera aut inter pares, aut inter impares intere dunt. Non st Veneti Imperatori dedidere. Foedus eorum cum Imperatore non eni subjectionis argumentum. N Ihil hisce 33, praeter seriem annorum de suo Advers

rius adducit, expressoque duntaxat, quoius ejus n minis Imperator fuerit, sub cujus imperio quae recenset o rigerint , nuda Sigonij verba profert: sunt autem haec. Anno 976. Vitalis Patri Aa au Othonem secundum denotat profectus Venetos de cade patris sui perpetrata accusavit, is Vallada ipsius Puta uxor, qua Sigeberti Marchionis filia erat, eadem ad Ad leidem Augustam Placentiam progressia expostulavit. lux nuntio Tucentiam misso , mulierem placavit. An 978. Vitalis Patriarcha qui Verona exul agebas, domum repetis, ac jussu ducis M Sermolam prori DN, Othonem Venetis propter necem patris ossensim reconciliamis. Anno 9SO. Otho imperator cum foedus Venetum resindere velo tamen a Legasu lucis rogarus , aluim t.

E quibus Sigonij locis argumentum quidem nullum fommat , est tamen illius in aperto mens , intentioque minime obscura, nimirum cum ex illis appareat reos apud Imperatorem Venetos, a Vitale Candiani Ducis filio, quem con- U: jura-

300쪽

juratione facta interfecerant, fuisse peractos, pro more suo Iurisdictionem Imperatoris imperiumque in illos adstruerenititur. Sed male, quando met ipse ex allegato Sisonij textu fateri compellitur, foedere Imperatori junctos suis P. Respondet enim pro Venetis ipsum foederis nomen , quod a fide derivari nemo ambigat, fides vero in foederibus ut in

omni vita, si Ciceronem audimus, dictorum factorumque constantia est, & veritas, cui sane fidei, constantiae, voritatique quid cum subjectione commune sit, quidve sib-jectioni magis quam libertati conveniens, non video. Quin imo, si verum amamus, ipsamque foederis intuemur naturam, non potest ei quipmin esse commune cum sui jectione . Passim notavimus, nihil esse quod summo imperio par reperiatur, nedum prius: Ipsum autem foedus,Grotio definiente, multorum summo imperio utentium pactio est, aut ut latius IC M. Vestiatus,Pactum est publicum inter Reges, Principes aut civitates libeas de mutuis auxilijs, aut alia quapiam re sibi praestanda, solemniter conventum. Publica vero scimus, alia haud dici in hac materia, quam quae supremi Magistratus jure fiunt. Secundum eundem proprie dictum foedus est, quo diversi Principes sese mutuo se- lemniter obligant, ad amicitiam colendam, fidem praestandam , auxilia mutua habenda, & hostes communes habendos. Non diffiteor aliam atque aliam pro rerum occasi numque diversitate foedera ineundi rationem observari Q-lete, ipsamque etiam deditionem nonnunquam ad foedcris naturam apud Romanos spectasse. Non me fugiunt quae de foederum insqualitate subinde apud authores occurrunt,sed& hoc certum, atque inconcullum est, aequalitatem esse a natura, ac non probata inaequalitate sententiam ferre nos

debere, pro eo quod est aequale. Hic vobis facti quaestio si sit, si praetermissis omnibus in una Venetorum Republica L l . ejusque