Theodori GrasuuinckelI Delphensis, I.C. Libertas Veneta. Siue Venetorum in se ac suos imperandi ius. Assertum contra anonymum Scrutinii scriptorem

341쪽

ad ipsam libertatem constituendam; secus ad eapa defendendam , adversus imperatorem ipsum. Nam & privilegium ipsum eaque, quam adversarius est gat praescriptio imo eodem respectu in Venetis concurrunt. Ac sic quoque , si largiamur Anonymo , Venetos aeque privilegio sese tueri, ac praescriptione, nihil profecerit; pos sunt nempe Veneti privilegium pro tuenda Libertate adducere, possunt allegare praescriptionem; illud quidem, non ut caussam effectricem libertatis suae, ac neque alteram, qu tenus inter modos acquirendi rerum dominij praescriptio accensetur, verum exceptive: quo nimirum allegatione pri. vilegij, atque immemorialis praescriptionis exceptione, eos a quibus turbari contingat, repellant. Atque hoc est, quod aut privilegio conserri potuit, aut praescriptione quaeri, uvstabilita possessione, non teneantur ultra titulum originariae acquisitionis probare , ut ostendimus jam ante per l. 3. 3. ductus. f. de arua. neque immerito. Receptum est illud apud omnes fere D D. immemorialem praescriptionem noni requirere titulum, utpote cujus tanta sit efficacia, ut non. modo Vim tituli habeat, verum per se quoque vel sola reputetur pro titulo ; quibus & hoc accedit, quod communi, atque adeo receptissimo isibentium suffragio, immemori

lis istiusmodi praescriptio parere dicatur praesumptionem j ris&de jure, qualis praesiumptio quandoquidem similiter

per se sola veritati non aequipollet modo, verum etiam pro veritate habetur, praesumptionem in contrarium non admittit Bartoli Baldique non est quod hic quempiam moveat auctoritas, de ea usurpare liceat, quod de consuetudine, eam nempe haud usque adeo sui valituram momento, ut autra-tiqnem vincat aut legem. Hoc vero quod de revocatione Privilegii ipsi dicunt, aperte rectar rationi adversatur, legiliusque,& favori Libertatis. Recta ratio non ferat ut quod

342쪽

in contractum transit talia enim diximus privilegia, quae

conseruntur in non subditos) ad libitum revocetur,. parte invita. Vt habent juris regulae, ab ipsb naturae sonte extructae, alteri per alterum iniqua conditio inferri non debet, neque potess quispiam in alterius injuriam consilium mut re. Si effectu non destituitur privilegium, ligat concede: tem , obligationi vero semel constitutae , adversario non consentiente frustra sit qui renuntiare aggrediatur. l. sicut. C. de Oble, repugnent leges, ut videre est in L pr. Coae de ma-m gg. vindict. ubi Antoninus in casti non dissimili, atque adeo etiam ab adversario, authoritate Baldi comprobata ait, post causam a judicibus probatam nostro casu post conces.sum Privilestium )& manumissionem secutam, non silere

statum in dubium revocari; cujus ratio perelegans est An Lissiam. f. ult. de manumisi. vinae Cause probationis contradicendum est, non etiam causa jam probata retrecta a M. Favorem denique libertatis si attendimus ut in allegata similitudine e . rum qui manumissi sunt perseveremus. etiam sortioribus ut ita loquar in terminis, data quoque ex falsa causa luebertas, eoque etiam probato, causam fuisse falsam, absit tale quid vel adversarius audeat in Caesareo privilegio suspicari; ex quo semel competist, est irrevocabilis. s. semel autem. Insis. quib. ex causis manum non licet. l. justa causa. f. I .ss de manu. viis. l. sicut si mel. l. sicut datam. C. de liberati causa. Vtique naturalis libertatis est favor, suique natura quilibet eo propendet ut sicubi a primaevo naturalique statu distractium fuerit, ad eandem quam citissime recurrat. I si unus. 3 pactus ne tenet. f. de Pacto. perinde quoque ut qui liber natus est, ex libero seruus haud fit, nisi certis quibusdam modis, ex gentium jure civicoque introductis, ita neque facile liberi

rem, quam semel quis nactus amittit. Nimirum, ut duo vin-

cula sortius ligant, manumissus qui est libertatem habet, a & ex

343쪽

& ex natura, & ex manumissione; qui privilegio libertaten, defert, cum natui ali facultate copulat privilegi j beneficium, utque in manumissione ipsa nihil aliud ad fert manumissio, quam quod obstaculum servitutis tollat, quo sublato talis homo remanet, quales sunt a natura omneς, ac proinde liber ; ita dc privilegium, ea quae naturali isti facultati lavet. se obvenere, dissipat disiicitque, ac pi ivilegi atum ad originariae libertatis statum reducit. Terminet disquisitionem hanc nostram quod est in L imperatores β. de manum. testam multum notabile, nimirum usque adeo verum id esse, se . mel quae competiit libertatem revocari non posse, ut si quid ad eam revocandam, sit in illa ipsa clausula, per quam liber tas data suit , inanis & inefficax, illa sit adjecto.

ocata. Fides Guicciardini ele tur. Aliorumscripta- rum testimonia Guicciardino adversa. Sublesa fides Η-nonymi in adducendis auctorum , quos pro Guicciata

no facere dicit, locis. Suptissa Leo , qui falsi arguit

Guicciardinum, ejusique rationesa calumniis adversarudefenduntur. , o nimium Scriptoribus tribuendum optimi eorum odio etiam j amore transversi agunturia' Guicciardinus in Venetos in Ducem Vrbinatem minus

aequus. IV quare. Cur Veneli Guicciardini historiam in urbe sua palsi fueriut evulgari. Frustra Anonymus casese suae patrocinium a silentio cognatorum sest postero--m Justinianipetit. Tubero talmata tantum abuti

344쪽

ut cum Guicciardino consentiat, ut quam maxime ei adversetur. Maecenici locus excussuN. Minae tutac temporis Venetorum res , sed non decolgatae. Trudentia patrum Venetorum. contra Saptistam Leonem

adducit Anonymus, non probat. Uanis suspicionibus laborati incredibile ect consiliarios Imperatoris, eo invito , cum Iustiniano de tanto negotio egisse , idque ratum habuisse.Frustra Anonymus temporaLegationi distinguit. Jusinianus in conspectum Imperatoris non admissus. Oratio Ludovici Heliani adversus Venetos mendacise m calumniis atrocissimis fatet: nultam tamenilis subjectionis mentionem facit. Nemo unquam legatus fuit sine mandatis. Authenticum ipsum mam dati tabe larium , quod IUBniano datum , penes h redes Iustiniania creatum in Caesareis archiois non

exstat. Frustra adversarius e i in Fartita redarguendo. aritimum imperium maximi semper habitum apud

Venetos. Vires aerarij Veneti. Virtus Veneta nunquam

fortunae Αιccubuit. Elogium Venetis a Britanniae Eege tributum. Pauli Barbi, Petri tuo i , Christophori Mauri, Alo j mosini elogia. φιi ita mictus,ut de nuo miscere non possit, mictori cedit. Campanorum Hst venetorum inter sese instituta comparatio. Ex oratione Iussiniani colligi non potea , eo angustiarum

redactos Venetos, ut Iibertate fuerint privasi. Q ii tropositum oratione ejustmodi fuerit medetis quamvis

345쪽

3io THEOD. GRAs PMNC RELIVenetorum esse non liqueat. continentis possessione V

neti paulisper discessere. Eorum rationes. Levioribus incommodusgraviora sit utere. Immotum Venetis sem- perstetit, tempestatem belli, quantum pote, declinare, salva ubique libertate. Id consanter universa ED-rum temporum historia testatur. M Ius ultra agentis intentionem non agit.Uerba orationis Iustinianeae prae

ter mentem Venetorum non interpretanda. Argumen

tum ejus non nisi in auxilij imploratione consipit. Longe distant protegendi pote u , , jus imperandi,

clientes, in subditi. Liber populus, stata libertat Gati rei ius patrocinio se darepotent. quid' clientela. M jestatem ilia non exsinguit. quomodo merus legitim que dominus Imperatora Venetis in Iustiniani oratione nominetur. Ut intestigendum,quod Veneti continenti cesseriit. Novum nons patronis a clientibus praemium aliquodpnaesari. Praemia ilia non tributi, si uos theias nomine meniunt. iurisdictio o' patrocinium alia quando conveniunt,non stemper. Falyumen jura aliquam satis Imperatori quaesita. Quomodo accipiendum, i Dd, quod Veneti, justa, decreta, sinctiones,, p . cepta Imperatoris libenter vellat amplexari. Prot mo protectorem facit, non dominum. Indiculus ineptiarum, , calumniarum Monymi Sanctissimum

humani pectoris bonum fides.

346쪽

EXemploruin authoritatumque adversario agmen claudit , quod Cameracense foedus excepit , bellum, illud

quidem comprimis atrox, eventu varium, rebusque Venctis non semel adverstim, caeterum cujus cum ad modum ipse recordatur, perinde ac si tum temporis non debilitata modo aut luxata Venetorum libertas, sed prostrata prorsus soloque fuisset assicia. Hic ergo foedi stimis in Venetos criminationibus excan-- descit, ardetque hic ad onte decurrens velut amnis, Abres rem super mi, aluere ripas

Fervet , immensiusque ruit profundo

Torridus ore. Venetos, ait, bello magis, quam praelio, ad Abdnam victos, ad imperatorem Maximilianum ejus nominis I. ablegasse Antonium Iustinianum Oratorem suum; illius vero Franciscum Guicci ardinum Historiarum suarum lib. 8. istiuumodi verba recensere. Redeant nobis annuentibu3 ad te verum legitimumque mominum quaecumque majores nosci a S. Rom. imperio duratuque CAUPM abstulerunt. Quibus ut recentius veniamus omnia

qua in rominentipossidemus adprimu . Quorum juri utcumque quae . tum sit renuntiamus. Trale ea quotannis T. M. legitimisque in imp xio successoribus , quinquaginta millia aureorum perpetuo ex aerario δε- ponemus , alia tua rego, decuta, sanctioner, P praecepta, lusenses amplectemur. Tueare qu se, ab eorum inviolentia, quibusum paulo antea socia arma junai 3 , quos nunc evissimos heses experimur ,

qui nihil υλ cupiunt se de fiderant quam Veneti nominis eis sionem, Tua se reati lementia , te patronum, parentem, ct urbis nostrae fumdatorem appellabimus, annalibus inscribemio, o Lys denique no Luciua ingenua merita sedulo ingeremur. Nec parva tuarum laudum fiet

347쪽

cui bmitui cervicem. quem uical se numen colis, veneratur, ob mat.

Magna haec in speciem, imo maxima, ac quae liberum relis eiura non sint animum ad speciosa stupectem ; sunt tamen i terim volae tramaeque putridae prorsus, in sumine paludi-baeisve conceptor, atque a terra surgenti vento simillimae; in quo vehementiam quidem agnoscas, verum citra pertinaciam. Solido quae allegat destituta sunt robore, inanique tumore suffulta: de ipsis si quid vero deferre velis, cum Sen ca dixeris lib. 1. dς Ira. Primi ejus ictus acres videantur, sicut serpentiKm venena a cubili repentium nocent; innoxij dentes sunt, cum illos frequens morsus exhausit. . Resi

sa loquatur. Adversarius quo sortius pedem figat , Gui clardini locum postquam transtripis, sub ungit, Ioannem

Baptistam L conem admodum in hac oratione se torquere,camque falsam atque opprobro iam appellare, fortunaque ii genii in Venetos exulcerati, quaeque his conlbna sunt. Lemnis porro rationcs adducit, ac mox easdem convellere nititur , addit iis ad id nonnullis ex Langij Citicensi Chronico.

Tuberone Dalmata, Andrea Maecenico, Benabo, Parum, ac

Petro Iustiniano, locis, quos & nos ordine suo singulos r seiacebimus, ac ut quanta possumus soliditate responde mus objectioni huic, duo yideamus.I. sitne hac in parte standum Cuicciardini narratis. II. Ecquid ex iisdem inferri posisit, Iibertati Venetae contrarium. Ac primum quod attinet duo item despicienda sunt, quorum prius, ecquis praeter Leonem, falsi redarguere Cuicciardinum sustinuerit, post rius, ecquid caeteri aut annalium scriptores, aut Chronographi cum Guicciardino hic consentiant. Citat his ipsis 3 3aduci sarius non uno loco Petrum Iusticitanum, qui histo- . riam Venetam scripsit, Venetus ipse, nec est ut opinor qui . piam adeo iniquus, ut Monymo libertam esse statuat, Vcne-

348쪽

LiBERTAS VENETA.

tos suoruminet civium testimonio jugulatos ipse ut velit, mihi ex adveris non licere ejusdem testimonia in advers rium retorquere; justissimas, optimo jure, patiendi viceis, Seneca fatetur, ubi suo quisque excipit supplicio, quod excogitavit alieno. Vt ut est quem pro se ille adduxit, contra se loquentem neutiquam reprobare fas illi. Ita ergo Iustinianus.

Illud vero ab t verbo invidia insigni, sempiternaque V netum laude exornat, auι tantam belli molem per oecto ferme annos adversus universae Europae principes, sui sis viribus sustinuit, ac rem inclinatam non stam erexit , sed in tristinam etiam dignitatem restituis: quod memorabile cunctis saeculisρυ- dicabitur. Sociis enim armis tot Reges, tot Trini es, Venetum adorti, omni pene terrestri imperio potiarunt, acyumque aliis super aliis cladibus, de Eep. fulsisset, nisisingularem ad a re fortunae constantiam , patres habuissent, colla umque tandem erexere admirabili virtute imperium. Liceatque mihi hoc loco, quando seriptoris vel infitia vel error manifesὶ deprenditur , ejus dicta refigere. Nam quum in n. Guicciardini commentarios Ibusco mone consiriptos, qui nuper in lucem editi unt, forte incidissem, multa in his parum veridice de rebus Venetis ab authore descripta inter legendum animadverti , praecipuequein ea oratione, quam Fribit, Ant. Iustinianum Venetum L atum .pos Abduanam cladem,apudMaximilianum Caesarem habuisse. Nim praeter multa summisse ,suppliciterque ut 'ibitis Iustiniano corum Core explicata, istud mendaci vanitate plenum addit, quinquaginta aureorum nummum millia, Venetos pollicito uisse Caesari, in perpetuum censis nomine is re, utpacem ab eo impetrarent : quod falsum utique est. Non enimperpetuo, sed decennio tantum donativi nominis ea pecuniae summa oblata fuit, ut publico patet mandato , quae com- Missi a nostris appellatur , quam ego diligenter perlegi,dum v

349쪽

Archiυis evolvo. Nec negare possem, magNam animorum conser nationem in civitate fuisὸ. Pro tot Reip. adversis, dubiisque fortunae casibus,dum omnis Eo opa conjun:ctu armis furens, insesque, in Venetum nomm debacchaon ita enim unquam aetate, nulli ρος AEnnalibuT scriptu legitu , gentem -- in foediorem conspirationem, potentioresque hostes incidi e , quorum formidabili impetu remeta res pene eversa corruit: vixque Romanus illi rerum s Dominus Leorum armastinuisset: non propterea tantum civitas abjecit, ut nulla Labitapublicae dignitatis ratione pudendis pactionibuου, verbisque inaignissimis V .netum nomen deformaret, prudenterque ispatribu actum fuerat, ad placandos Coaris, reliquorumque principum animos, . ut eis civitates ultro reddereJro quibus ab initio besium ortum erat. Iis igitur sponte traditis, bosibusque emollitis, quae nam formido animique abjectis Venetos impellibat, ur praeter urbium alienationem, tantam auri vim in perpetuum superbissiamo hosti penderent , ct nomen Venetum mortalium ludibrio exponerent ζ Nusta praeterea acrior necessitas , supremumve Reipubl. excidium imminebat, ut ea consilia ignominiae plena Veneti squerentur. Tentataque est neque id inficiari a Senatu cum Caesare reconciliario , iniq ioris v aliquanto condutionibus ut qui in a v s. Nun consis i, ure seunt. Nora tamen in haec fri , ac pudendac sinsilia. Tu es animos demittere unquassem se, quando iactum omne maritimum imperium saret, ter in is Pos d Qtioniae aliqua para in potestate adHιcno a esset ,. Wc re cupemodi impc disses omnino deplorata excidema PMd. Dratum fierigvitate , cst antiquepatrum vi

350쪽

sisse, nee victoria elatum asioqui voluisse. Itaque Minnianu ris Caesare non admissus re infecta in urbem rediit. Quo nam im- Iur pacto Guicciardinus , Scriptor alioqui clarus , haec Ommae git 3 audetque descriptis iniquissimis pacis conditionibus , humilique abjecta oratione conficta, Venetum nomen tam impurinter deformare. Sed haec atis ad confatandam cata m-mam a vobis dicti sint.

Hactenus Iustinianus, cujus locum cur consilio praeterierit adversarius, cautim non video, nisi quod metuerit for lasse, ne si pluribus orationem hanc falsitatis argui lector attenderit, idque non modo nudo praejudicatae opinionis auctoramento, verunt selidissimis rationibus , ad id in medium allatis, ipse quoque fidem suam non ita facile commodaturus sit. Pergamus interea, despiciamusque, ecquinam sint Historici, qui circa rerum gestarum fidem cum Guicciam dino consentiant. Eorum primus hic esto i angius in Citi- tensi suo Chronico,atque eodem illo, quem noster adducit, contextu. Illum ego eo libentius cito, ut appareat, sublesta fide agere adversarium, qui mutilam periodum lectori obtrudit, ac nondum absolutam, eo duntaxat commemorato,

quo laedi res Venetum posse, visum ipsi ι iisque ex adverssi suppressis, quibus rei veritas innotescere, ac suo se robore libertas sustinere tutarique queat. Langius ergo sic au. la

rum multitudine se potentia Veneli vehementer arctari, tandem amosalutis M o i x se humiliantes, dexterm is emaximiliano uerunt , insia gnumsubjectionis, annuatim magnam pecuniam certamque aureorum summampraestare pondentes. Osar haec quae sequuntur asversarius omittit eas audire detrectabat, quos armis viribusque LD are oposuerat. Fortuna autem fallente, Venetis Papae clam auro mediante conciliatis foederatis, C ar in Italia Pape destitutio auxiliis, tanum se ipse, licet inmittes, abeorum oppugnatione desiit. Padua autem ante, se aliis inbibus Imperio recuperatis , licet j a, issa luPadua, R F