장음표시 사용
261쪽
stum, & commune bonu ita exigit, ' CAP. XIIl. I. .dcpena capitis transgredienti quoq; De homicidis mum, tho irate
pta scribere potesti deinde per hanc priuata .stoctrinam opiniones recociliat sic ommunis sententia semper dice do Soti, chaliorum opinionem i fuit, id non licere quoniam
esse veram absolu e, quia solus Deus a oeretur aduersus hoc priῖc est Dominus vitae innocentis , altera ptum. Non occides; & execrangelio vero esse veram in casu, quonia rei- probatur. Omme, qui accipiunt ginpii blicae sta ultim obseruare tene. dium. priuata pore state et ridio p riir. Quan ius haec doctrina primo ribunt,kD. Angustinus contra Fau ti a r.e. asper a vera videatur, eam tamen sttim , & i, minus suis myn .lciter intime examinando,dedi tittendo, factum P tri cohibuit dicens. Recoveritatem absolute non includi r de gladiu; qui enim gladio usi fue-
namque Resphiblica diuinam lege rit, gladio cadet ille aiivgladio uti-
adiret suS naturalem condei ele- tur, qui nulla supeliora, ac legitima 'ges,& praeeipere, ut aliquid intrin- potetiate, vel iubente, aur concede in sece malum emciatur, nullo modo te, in sangui nem alicuius a ma inr,
'valet, quonia actioni prohibitae, α vide civit. Dei Probatur. Omni S Oc ai.D. s. ex sui natura malae cooperaretur, ct fio malefactorum legitima , & iu- qtiod nunquam fieri licetinec inno- sta diiudicatur, cum pro bono coincentem iniustὰ suo praecepto ratim muni a person piiblica, aut horitate ne charitatis obligare potest: suae G habente,essicitur; ergo personae prisnim potestati relinquitur, ut, si ex uatae tale aut horitatem non habeti, charitate velit, se offerre tyranno aliquem interficere non licer. Secu-p6ssit exemplum, a Sayro addu- do, iudiciu rectum absq; animi pe etiam, ad rem non facit: quia bellum tiirbatio fieri debet; sed iniuria est uistum, Se praeceptum iustum; affectus animo est pertnrbatus,dcremors aurem innocentis est iniusta. etiam, ac iustum non discernit, sed Rhia propter dicendum esse existi- potius ultionem, quam iustitia intε marem, penes rempublicam esse re- dit:ergo. Huius sententiae est D.Th.
medium, vi putas legem condat, ut 12.q.6 .ar. 3. D. Anton. P. A. tit. .c. 8.tali necessitare occurrente ciuitatis M. I.Syl.verb. Homlc. priinOq. 2. Vers. pol te reserentur,& si postea petitus Quartum est.Tab.eo. verb. Sor. li. insons capiatur, dc occidatur, rei pu de iust.q. i. ar. 3. Per. de Aragon.&Miblicae non imputabitur: quonia por chael Sal 5.2.2.q. , ar. 3.Pet. Nau.ltitas climatis aperire est res indiffe- 2. de rest.c. I. u. 328.TOled. li. F. Suae.
rens;& si postea innocens capiatur, 6. 6c alij coiter. At petere pot,an salin& necetur, respublica nec directe, te in aliquo usu absq; peccato perrune quem directe morti cooperatur I mere possit aliquem; nam Aiodocet μι non directe,quia insontem tyranno dit Aston regem Moab; & Cicero si os non tradit; non in directe, quonia ip laiidib. effert Cesaris interfectores.sa cum tanto discrimine publici bo. Pro solutione dissicultatis est distin ni eum defendere non tenetur. Ad guedum, duplicem esse tyrannuit fundamentum Sayri, &aliorum, uno modo quoad substantiam,vt Respondetiir, ex dictis rempubli- liqui dicunt .squando vi armorum; cam nulla ex causa legem condere, seu fraude, & dolo usurpauit docde sub poena praecipere posse, ut ali- minium , de eadem vi durante gu- quid intrinsece malum fiat. bernat. Hic non est vere dominus, . .
262쪽
porriis de Val.to. 3 disp. s. q. 27. puch.
r. Summi stae verb. Duellum ut Ang. Syl.&Tab. Nau. n sum. c. II. nu. 39. 18.To Ied. lib. I. c. a. in fine. Proba ur. nes, qui iniustitie Cooperamur, mortaliter peccat, sed
lis Pontificiis,& lac.canonibus prohibui iniuit uiae cooperantur: erso. Secudo: Oes ,qui contra recta rati ne,ce legem faciut peccatu mortale committum;sed in duello certites,& alii supradictoe, contra recta ratione,& te in faciunt,& se percuti ut, & intern ciui, ergo. At petere valet, num in aliquo casu sit licitu. Aliqui respondent, nullo modo esse licitu, ut Abulensis in c. II. lib. i. Regum dc Syl. sup nu. & Armilla nu. I. Salon
esse potest . Illi solum censentur defensores,qui coguntur ab oppugnatoribus, eos actu perciuietibus, vel percutere volentibus; at parati ad duellum non sunt defensores, sed oppugnatores, ergo. Nonnulli autein duobus casibus esse licitum affirmant , ut Lirantis in cap. i7. I. R sum. Angel . verb. Duellum num. 2. Nau .in sum c. I I .loci scit. Pet. Nau. lib.2. de restit. c. 3. nu. 2Sy. Toled. li.
.c.6. in fine,& Greg. de val. ubi sit p. Prunus casus est, cum quis per iniustam, iniquam sententia est mo te damnatus, vel ex malitia iudicis,
aut partis falsitate,quae ipsu per falsos testes de crimine conuincit, M. in hoc casu licet damnato prouocare illum ad lingulare certa me, quia tunc iustitia huius duelli in hoc sundatur, quod iste est innocens, &ius
habet. ad vitam tuenda Probatur.
oties moue propriam citam, sibi tollendam , seruare non potest, nisi congrediatur, ut illam defendat,absque peccato decertare
potest,quia tune vim vi repellit, igitur iniustὰ damnatus singulari certamine propriam vitam tueri potest . Secundus est,qui magnis principibus contingere potest,ut si Rex videns, iccognoscens, se congredicum aduersario non posse, uniuersali ,& publico bello , duellum aduersus oppugnatore elegerit, ut hac via reipublicae iacturam euitaret, ocsubiectos libet alet; tum enim videtur uti iuribus suis, ut expedit,ckmelius potest. Sed dictis obitate videntur quaedain verba, in constitutionibus Pontificum posita, videlicet ut quacumque causa fiat duellum,etii si ex legitima causa fiat, de similia . . ubi apparet.quoque damnari duetitum, lege permissum. R i pondetur haec non officere, nam verba praediis
citarum bullarum de lepe po ictu a solii, de non de naturali intelliguntur;namque in positis casibus est de iure naturae.&licitum quia non est pro et te duellum, sed tunc vis vi repellitur; quod per dictas constitutiones, &sacrum Concilium no prohibetur.
CAP. XV. De homicidis iniusti, in Euruibus ludis casu facto.
OVeritur,an torneamenta, taurorum agitationes, hastiludia.& huiusmodi sint licita. Aliqui,to
neamenta, taurorumq; agitationes non licere dicunt,quia expresse prohibentur in c. i. de I orneam. a Pontificibus vetita. Sunt enim ludi, in , quibus milites ad ostentationem virium propalandam concurrunt, sae
pe cum periculo mutilationis, & occisionis circumeundo, & feriendo facti. Taurorum etiam .& ferarum agitationes per extra uag. Pij v. De sume gregis s. prohibentur, & r
263쪽
tio prohibitionis est, quia: omnes Iudi,in quibus ut plurimum mutilationis, & occisionis discrimen co tin sit, non licet; at in dictis spectaculis intuitationes membrorum, &occisiones saepe eueniunt,ergo. A lj-' qm vero licere affirmant, nam a te. Eibus cocedui ur, ut strenni milites ortitudinem ostendant , de animo. sores esticiatur, ut in l. r.tsde postulando. g. Bestias. Pro solutione dice.
dum, ludos duplicis esse generis; aliqui sunt liciti, de hone isti, in quibus
mutilat Iones membroru, & occisiones Pro euenitit, nonnulli vero sui, in quibus milliori es, ac frequenter mala occurrui prioris generis lic&; os criori sau; non , ut probatur ex xtra uaganti Ioannis XXII. Quia in futuruin,ob nonnullas causas torneamenta cauta,& honesta cocedetis C ernin est maior difficultas de agitatione taurorum qui adax tholo nutus Medina in instruct. Confessi. Itb. i. c.i q. f. I 8. sine ulla limitatione licitam, & honestam esse, a stirmat,
ta ut cam exercentes mortaliter no peccent, eriam si aliquando ei opera dantes, se periculo expoluant, Ca ratione motus, quoniam rispublica
hos Indoselcgit, in quibus equitus ad bellum pro cc mmuni bodo se G
3 1i. post relatam bullam Pio V. quinque continentem; Primo dominis, ac principibus temporalibus, nς in suis terris , & doni in iis apitationes taurorii, de aliarum ferai uestici pcrmittant sub pFa exco lat. sciat. pra cepit. Secudo ipsi sua et militibus i mnes congrcs iis contra istas bcstias, siue equestres, siue pcdeiticK vetat,d in talibus congrt ssbiis morietes eccicit astica sepultura pri t. Terub, lc ricis, e xisteribu in acris, vel babciatibus benellaia eccusiastico, quam uia sint in minoribus , tam secularibus, qua regularibus sub pqna excolcationis prohibetur, ne in te sinit,quam non puto esse latae sentcn tiae, sui. a id non exprimitur ,& lices ibi dicat Clericis quoque, deci sub anathemate similiter prohibemu&, tamen verbum similiter ad verbum ipso fact6no referi ur, sed ad verbis excoicationis; quasi dicat Alei icis A . ne istis ludis intersint , sub em,ic Iionis pena manda musa Narto,Oes obligationes, de omnia iuramenta, facta ci rca hos ludos loque do tam de factis, quam de faciendis, irritat. Quinto: Praelatis ecclesiasticis sub obtestatione diu in L iudicii praecepit ut has literas in tuis partibus mitigari faciant. Nauar. post relata dictam bullam n u. ai. ait Saluo iu
dicio Sedix Apostolicae I sibi videri
in hac constitutione non proles beti uniuerse omnem agitationem, sed excipi edam esse illam moderatam . de circumspectam, in qua nullum , vel pene nullum mutilationis, Vcloccisionis et periculum. Quam limitationem forsan excogitauit a excusandam nationem Hispaniae , apud quae it m usu talis exagitatio
moderata tamen,& cauta. Proba tu .
primo, quando in aliqua lege ratio prohibendi aliquid cessat,ipsa quoque actio feriatur; sed in taurorum
agitatione moderata, , c cauta racio prohibendi vacat , ut l. Cum paterg. Dulcissimis. T delegatis. No. adigere. 6 QMamuis de iure patron. Ratio enim, cur talia spectacula nonia fiant, est, ut hominum occisiones, de membroriun mutilationes eui lentur, quae in huiusnodi ludis a cocidere solent I in moderatis tamen actionibus pericata a feruntur, e go . Secundo e Torrisainenta quo. que probibita merunt , deinde temperMa, dc niderata concessi fuere , ut ex illa extra uaganti, igitur eodem modo licita erit tauto
264쪽
&circunspecta . Licet haec opinio probabilis esse videatur, hi tameest dubia: primo ad hoc ut lex obligare cesset,non sufficit quiescere rationem legis in particulari, sed requiri iur, ut in uniuei sali conquie- . scat. Secundo, Bulla Pii V. genera tim loquitur, & nihil cxcipu. Tertio, i lia agitatio adhuc ex sui natura est praeceps per accidens est , ut non sit ita periculosa, & stant
etiam oderatione, multa mala succedunt. Nam plurimum disteri pugnare ciuia saeuis animalibus, & ferocibus, etiam in cautis spectaculis quam cum hominibus: etenim homo, rationis particeps,pericula prς uidet,&moderate ut praestabit o casio) se tueri, alium cum maximo vitae periculo non offendere curabit, quod ferae ex sui natura,& iastimulis, &incita metis in furorem impulsiς,n5 faciut. Quarto arguo a simili, ut ipse fecit,toi nea meta ante concessionem Extra uagantis non licebant;sed sub uniuersali lege constitutionis includebatur , ergo nec taurorum agitatio erit licita quo usque per aliquem Summum Pontifi
cem concedatur, ut sitnt concessa illa tornea inent a caiita,& moderata. Pet.Nauar. lib 2. de rest. c. 3. nu- me. Oo .anirmat, excommunicationem ipso facto principibus, & reb publicis a Pio V. impositam per cinstit. Greg.XIII ad initantiam Phili epi II. Regis Hispaniarum catholici esse sublatam; vertun si dicta bulla
existit ut credoὶ Hispanos tantum . exemit Reges respublicas.
CAP. XVI. Dι homicissio, casu fum-di. Homicidium, euentu factnm ,
a dupliciter fieri contingit:vno
modo cu culpa vacat, qua te Stiae,non cst peccatum , quia nequc
in se, neque in causa est voluntatarium. Alio modo dicitur casu factum, quod licet in se non sit voli Ium, tamen in causa fuit volitum', ut puta si quis apud se tenens claues suae sylDae, hominibus Inaecessae, dcclausae,retasque in ea venetur,& fagittana, vel alia armorum generalet cerit;& putans occidere feram,hG-minem interficit, mortaliter ne napeccat ; quonia sylva claudebatur,&apud se retinebat clauem: ideo hoc malum praeuidere no poterat , neque debebat. Si vero sylva no errat in accelsa,nec clausa,& signano .
posuerat,ac debitam, & sufficiente diligentiam non adhibuit ;&dei de iacula vibret, & putans feram
necare, hominem occidat, mortale
commisit. Hoc secundo modo ca pium, dupliciter etiam contingere potest:vel dando operam rei licitare
vel illicitae. Vt aliquis homicidis .
reus non dicatur nauando operam rei licitae tres conditiones requiratur ; ut Caiet. in articulum octauu i.,
lib. J.c.7. Prima est, ut intentionem μoccidendi non habeat. Secunda, vI
ex illa actione reuera mora non se.
qilatur.Tertia est,ut qui alium occidit, illud impedire teneatur, unde mors consequitur;Etenim in moralibus, ut aliquid imputetur ad culpam, noso tu requiritur,ut illud r mouere potuerit, sed et tollere t neretur. i. diuino, vel natiuali, audiure humano illud auferre obstrin igatur;ni si eques, hastis ludes,dili- gentia sufficiente,& debita per libycine, vel alio modo adhibeat, neu Spertranseat illac,s qtiis postea locis transgrediatur , & interficiatur, equeS Peccatum mortale prosechoenon commisit. nes vero, rei illi- .cizae Operam dantes, quamliis . cram,ac moralem dili citiam adni-beant, nihilominus ualique inter . . secerint,
265쪽
fecerint , Inortaliter peccant, quia dant opera rei.lllicitae; &ille actus
ecludit in se pericii tu homicidi j.
Ex dictis duas communes re uias
Extrahere potest. Prima dantes ope& debitam sac sumcrentem diligen tiam adhibexes, ne aliquem interficiant , si quis postea euentu occidatur, illis non Imputatur ad culpam. Secunda est, operam rei iniustae dantes, licet omnem diligentiam moralemadhibuerint,si perimant aliquem, mortaliter peccant; Sed dubium insurgit , an mala,quae in ebrietate fiunt,cnlpae dentur. De hac dissicultate mihi primo certum est, quod si ebrietas praeuisa non fuit, aut debebat
praeuideri, eam culpare non aud rem.Secundo cum ebrietatem l udicio aspiciebat, de debebat praeuidere,ac tenebatur, si inebrietur, pe Catum .mortale facit ; & deinceps probabile est, omnia inde sequentia mala esse peccata mortifera, uel
venialia. Poteit etiarn sic distingui. Ebrietas praeuideri potuit, praecaueri debuit,& simu l cognitione inde mala sequentia percipi potuerunt,& debuerunt. Si potuerint,&praeuideri debuerint, tam ebritas, quam inbsequentia mala, sine dubio poena plecti debent, ut puta aliquis se in ebritate fornicari,& similia facere est expertus ob nimium
vinum,iste non solum animo ebrietatem praeuidere tenebatur; sed et mala,quae in ebrietate accidere valebant. Secundo mala, quae contingere poterant in cbrietate, praeuide, nec debuerunt,
ut de illo , qui numquam inebriatus fuit , licet etiam ebrietatem iudicio coipexerit,& mortaliter pe
cauerit eam non euitando, tamen
alia peccata,in ebrietate commissa, tibi ad malum non imputari, est probabile,quia non est solitus inebri ri,nec mala facere in ebrietate. Ex dictis alios similes casus soluero. poteris. tres quoque,tenentes in 'lectulo infantes ,& inter dormiendum eos perimentes,aliquido mortaliter peccant:aliquoties non . Peccatum mortale committunt, si ex te .
ui culpa leuis est, si aliquam dilige
tiam adhibuerint,no in tanta, quantam adhibere tenebantur Sc cum negligentia eos comprimitiat,& Ο cidunt , quibus poenitentia trium annorum a sacris Oanonibus imponitur,ut i)s,qui prop. ni. Occid. c. s. . 'si autem magnam diligentiam adaptassent,ut probabili ratione sine ullo periculo filium in lecto collo. cassent, istam actionem, aliquibus circunstantijs cohonestassent, ut puta si lectus sit extensias, & latus , & prope. se infantem non ha- bent, & in eodem loco, & situ eum inuenire consueuerunt, quo incipiendo dormire posuerunt, infans non sit implacabilis , excusari videntur, cum probabili ratione his concurrentibus periculum n5
amputat, uel aliquem interficit, ad multa tenetur. Primo, qui membrum abscindit iuste, vel necat , ut iudex, 3c speculator; sed ta- men ex odio, adii ursus charitatem
agunt, qui ad nil aliud tenentur, quam ad odium deponendum, &ad poenitentiam de commisso peccato faciendam. secundo, si quis membrum iniuste praeciderit, vel a inique aliquem peremerit, Prirno,
omnes expensas,pro medico,& me
266쪽
dicinis factas causa illati damni, soluere adstringitur , & ad omnetis
lucrum cessans ratione talis irrogati damni, ut puta si aliquis artificis
membrum amputet,qui certu quid
suo labora singulis diebus lucrari solebat,qui membrum abscidit,illi
soluere tenetur tantum lucrum, quantum fecisset. toto illo tempore,quo laborare non potuit.Tertia omnia damna compensare costringitur,quae eueniunt rertiς personet,
ut qui patrem familias interficit, qui suo labore sustinebat familia, hornicida illi familiae talem sustemtationcm tribuere obligatur, qualem ipse p aebuisset .Quarto,ad Omnia damna ,α mala,ex tali mort
emergetia, tenetur. Quinto,Nauar.
in sum. c I S. nu. 22. dicit teneri ad expensas, factas io funere,quales secundum suum statu ei deberentur,& probat argumento cap. fin.de iniur.&l.qui occidit,ssiad l.Aquilia, dc neminem usque ad suum tempus expresssisse subiungit; quod tamenis non ita certum esse videtur,quia filii, aut propinqui has expensas effugere non poterant; sed semel facere tenebantur , quandocunqtie obl)Gset. Nam homicida non est origo irarum expensarum, sed FOIumanticipationis:Q re hanc dubitatione se esse soluendam existimarem . Quando expensae detrimentum,t poris ratione,coniunctis deferunt, tune ipse homicida ob incomm dum subrogare, & propinquos adano subleuare adstringitur , quia dictae expensae cum damno coniunctorum efficerentur. Sexto,proba. bili ratione non caret quamuis nasit ad eo certum homicidain teneri
aliquid restituere propinquis Occis pro ipsa uita, quam abstulit, uel
pro membro, quod amputauit, ut Scotus in Aq. I s. q. s. Adrian. q.
I Nauar.tamen contrarium' defendit cit. loco,& suam sententiam pr. 'bat lege liber homo is ad i. Aquit.&l.fin. dein, qui deic. vel effa d. de l. ex hac.is si quadru.fec. dict. Pro batur. DomInus alicuius rei iam precis aestimare,& vendere potest. Sed solus Deus est uitae Dominus, ergo. Hanc dubitationem sic soluedam esse sentio. Licet uita hominis
pretio aestimari,aut vendi non pota rasit malum tamen, ex ablatione, vel
membri abscissione illatum , pec nia aestimari valet, qd a simili co
roboratur. Dominus enim in lege
veteri pr epit,ut si quis proprium seruum propria culpa fecisset luscum, libere eum dimitteret, ergo messe luscum pretio libertatis coinpetatur,ita membri abscisio,vel hominis occisio pecunia aestimari potest. Dictis legibus respondetur solum
continere', poenam no fuisse taxata
a lege. Secludo dici potest de homicidio casu facto,tantii esse locutas,& maxime lex fin. de iis qui . Te tio, responderi potest,quamuis viista non sit pecunia aestimabilis;tamε
hoc ipsum malum, ut e t carere vi ta,vel membro, est damnum Sc coiniunctis detrimentum, quod pecunia aestiniari potest. Caeletam qua
ret,quid nam soluendum pro ipsa. vita, vel an putato membro ZRndetur certa regula, de determinatam
tradi non resse sed hoc ad arbitriuboni,&periti viri relinquitur: attλme ut ab huiusinodi viro recte Perpendatur,tria praesertim attendere debet. Primo,non est necesse dare
pretium iustum, &aequale, ipsi vi-tς, aut abscissis membro correspondens, quia vel simpliciter fieri ne-suit, aut dissicillimε assignabitur
iustum cuiusuis membri aut vitae, etiam miseri hominis.Secundo,cύ- sideradam esse culpam; num omni no deliberate, an prorsas euCntu, . Tel
267쪽
m edio quodam modo occisus cohibetur a Deo. Quicunque eta
fuerit, siue membro priuatus. derit humanum sanquinem, funde' ' Tertio animaduertenda est quali- tur sanguis illius. Nam proximum inspeisonae occisae,aut muti lar, pecidere est grande malum.Sumus occidentis,& mutilantis. At petet. enim inuicem fratres,& Patrem ha homicida a cohorte capitur ,&ὶ- bem Deum in chelis, s ipsi cura spenditur,suspensus liberatur nE est de omnibus ,& unum Christu, per mortem ab obligatione restitu qui pretiosissimo san piri ne suo que- 'cionis expensarum nam absolui vi libet nostru redemit. Diligamu ita- . detur,quia vitam pro vita ponit,& que inuicem, quisayraecepitim V sic aequivalens reddit. Res detur, mini est, nam qui non diligit, ma- propter hoc non liberari ab omni- tiet in morte, ne templum Spiritus
bus supradictis, non secus ac si ip Sancti per iniustam occisionem dose non suspenderetur, vel capite no struatur. Nescitis dicebat Aposto- 'plecteretur ; quia licet ipse vitam tu )quia temptu Dei estisὶ sed quo
amittat,alter tamen, ab eo occisus, ni am homicidia pleria inque ex ira Vitam non Acquirit ,&sic remanet nascuntur, de illa agendum esse in ' , . inaequalitas ob iniuriam,&iniusti- sequςntibus existiluaui. ti
tiam occiso,& propinquis illatam. Etenim homicidae occisio in satista C A P. XVIII. ctionem partis offensae, primo de principaliter non ordinatur; sed in Unde ira nascaturi quidsit. Τsatisfaction em rei publicae laesar, ut leg. Ita vulneratus T. ad leg. I qui- Vm homicidia plerumque exliam , ut timore huius par n. e alij v I ira,S inuidia oriantur,pari raab homicidijs arceantur , in uno tione in hoc praecepto prohi-
tamen casu per executionem suae betur, ne quis iras concitet, & pro- . mortis ab omni satisfactione facie- ximiam contumelljs,&conuicus adda vendicaretur, scilicet quando iracundiam prouocet, quod Chri-
pars mortem illius pro susticienti mis prohibuit.'Audistis,quia die si purgatisne ratam haberer. Et qugn est antiquis, dcc. Ego autem dico do homicida non satisfacit, obliga vobis. ini irascitur fratri suo, reustio satisfaciendi ad haeredes pertra erit iudicio;&illico rancorem inuisi)t, ct si si tota haereditas.esset neces diae cohibens subiungit. Si ergo ORfaria pro satisfactione facienda. In fers munus tuum ad altare,& ibi rehoc etiam praecepto homicφdhura cordat mittieris,&c. Fundamentulit spirituale prohibetur, ni delicet vo irae pii iis lavari mando dicendum luntas iniuati: necandi, immo qliae , est, iram ex vera, vel falsa imagina cumque praeparatio ad occidendu , tione nasci ob laesionem personae inaran bra amputandum, consilia, bc honoris, rerum, & amicorum illa- omnia quouis modo ad iniustam tam. Nam quaelibet ira a tali imagi- occisionem parata, prohibentur. natione incipit, quae falso fundanae Quam male faciant 1gmir morta- rosaepe innititur, & interdu vero
les, seipsos pes' mendo, ipsa natura ex quo omnia sibi irrogataesse ini- dictat, cum homicidium deploret. qua putat,dcirascitur: eu postquam enim omne is imal sibi simile di- ab alio parvipendi, de esse laesumiligit: sic & omnis homo proximum percipit, cum a natura sit inditum .
. diligere tenetur,quod etiam poena damna repellere, & iniit rijs nonia acquiescc-
268쪽
Requiescere, quidam vehemens ani runt,qua poena damnari debeat.Immi motus insurgit, quo ad vindicta tertio statuitur gehenna ignis, quae fortiter inclinatur; Et si ira est tam est certa,& determinata damnatio. - repentina, ut omnem rationem, & & licet aliquibus durum videatur, voluntatis deliberationem praeue- ut aliquis pro minima iniuria, quaeniat,dicitur primus motus,qui non fit solo vermo , reus gehennae ignis
est peccatum, quandiu a voluntate existat, id tamen non est durum,cunon dependet,positive eum uolen- aliquando aspera verba ,&paucaia 'do, nec priuariue ei non resistedo, magni mali causafuerint ut de Nar&ad hunc vehementem motu tria sele habetur, quem Sopitia, Iustini sequutur, Primo fellis evaporatio, Imperatoris uxor, di imperatrix, Secundo accensio sangui ius circ verbis offendit dicendo, laue scribe cor,& elns dilatatio, ita ut totu cor do,eum ad se Constantinopolim ac 'Pus calescat. Tertio sequitur spiri- cersiri velle, ut una cum allis spado sum turbatio,ex quibus ira exori. nibus suis, atque puellis, lanas ditur, deinde cum ratio talem inm mensaret,neret,&contexeret;&lutum inordinatum decernere po- stinus,facile persuasus ab ea,Longitest, N. Voluntas eum modera- num in Italiam summittit,quod auri , vel extinguere valet, dies Narses,qui non recusasset pr neutriim facit; sed negligenter ad fecto successbrem, ob verba tamen utrunmie se habet, peccatum erit I prolata, siue scripta, ut magnani- quod Christus explicuit. Ira enim mus,& ira percitus dixit:Ego quan primo in corde concipitur,& quan tocius telam conteram, quam Sotum ad hoc dicit, Qui irascitur fra- phiae centum dissoluere non praeuatri suo. Secundo eam per aliqua si- lebunt;&Alboinum, amicum suu ,sna manifestat exterius, antequam Longobardorum Regem, in Pano In effectum erumpat, ideo subium nia morantem prius suo exercitu Maa. s. git.Qui dicit fratri suo racha,quod dimisso ) in Italiam 'ocauit, qui ea
est interiectio,&irascentis inter po petens, multis hominum caedibus sitio.Tertio quando peccatum,con toedavit', & sibi Regnum Ticiniceplum interius,adcffectum dedu- constituit.Saraceni etiam,Heraclio citur; effectus autem irae est damnu Imperatori seruientes fideliter , dc sub ratione vindictae: Minimum au. venes sibi dari petentes, sicut alijstem detrimen totum est, qudd solii militibus distributae fuerant,quida vel bo enicitur , & quoad hoc ait. spado,Imperii Quaestor,eis respon-Qui dixerit fatue. Vnde in primo dit . Imperatorem no habere vestes gradu est unum,scilicet ira tantum: pro canibus, quod verbum 'mnes in secundo duo,ira se uox,in tertio ita punxit, ut quantocius discuisse. autem tria,scilicet,ira,vox: & in vo rint, &in Arabia reuersi, Maliumcince conuici 1, de contumeliae prola- tum in eorum Ducem delegerunt et tiO,& commemoratio. Quare si pri deinde Arabiam,Imperio subiecta,
mum erit mortale , caetera multo ditioni suae dederunt,&totam by- magis lethalia erunt , iccirco in sin- riam deuastando,multas hominum gulis ad condemnationem spectanis caedes fecerunt, ut Tra gno an Ma ponuntur: In primo enim iudi- parte secunda Historiarura refert cinna coiri; cator. quod ci minus, pag 166. NI 8 r. Iram autem, in x aquia in eo adlinc locus defensionis tres praedictos modos an io. li 'T- datur. In secundo consilium poni- iam, ei se peccatu mortale quinque muir, in qao iudices inter se confe- modis contingit, Primo quando quis Digiti ou by Ci IL
269쪽
quis vult punire, vel poena afficit
eum, qui non meruit.Secundo cum maiorem poenam irrogat ei, quam non est meritus. Temo si tantam
infligat,quantam meritii ; sed nosecundum iustitiae ordinem, & duspositionem. rto, si poenam inferar, non tamen obna intentionei,sed
odio,& malevolentia. Quinto propter modum indebitum,ut puta cunimis ardenter, & ex habitu ira co-77 citatur. Ex dictis itaque. Ira est feruor eius, qui circa cor est saguinis, ex evaporatione fel tis,perturbationem faciens ob appetitu vindictae; vocatur capitale uitium, eo quod ex ipso nascantur multa mala,& vitia ex parte obiecti, quod plurimurationes appetitus vindictae habet sub ratione ius ii sui sua grauitat animum ad vindictam allicit.Nam vindictae obiectum, S prima causa cuiuslibet irae, est appetitus vindictae sub iusti appari tione,vel existella,cuius filiae sunt sex, duae incori de tres in Ore,&vna in facto. Prima est vili pensio, siue pauca existimatio, quae est qtraedam cogitatio, & contemptus indignitatis proximi, quo homo aduersusque mirascitur, indignusque reputatur,vico
tra se quid tale peregerit.Cui opponitur existimatio,& honor, quo nos inuicem honorare oportet, ut dignos existimatione fateamur,& in. uicem honore piarueuiamus.Secunda est tumor mentis , qui est quaedainflatio, qua ianimus Irati diuersis malis cogitarion bus repletur, quibus apud se cogitat, & multoS modos proponit, ut alteri noceat; cui contrariatur quies mentis, di vaca. tio pacati animi, considera do illud. 1M 4. irascimini,& nolite peccare. Tcr-tia est clamor, qtii est inordi nata,&confusa alta voce locutio , qua aliquis quo ad modum loquendi, ira exterius patefacit. Cui contrapinnuntur bona verba,ut dulci sermoi sne iratum conuincat:Etenim verbudulce mitigat inimicos. Q rta est contumelia, quae est quaedam verboruna iniurijs plena, & cofusa series
contra proximum, coram eo suos
defectus pandendo,& ei probra dicendo . Contra statuuntur Verba slaudibus plena,virtutes irati laudado, & patienter ferendo , ut Curistus,qui cum malediceretur, no maledicebat. Quanta est blasphemia,
non solum conrra proximum, sed etiam aduersusDeum,& sanctos ab irato prolata magno cum audien tium scandalo. Cui contraponitur benedicere, & laudibus Deum , &sanctos extollere.Nolite maledicere. Sexta est rixa, quae est quaestio quaedam verbis, aut factis compa- 7 cta, per quam omnia detrimenta intelliguntur, quae ex ira proximo in persona, honore, rebus ,& amicis multipliciter irrogantur. Cui con trariatur animi tranquillitas, iniurias sufferendo, S percussione. in s. istinendo. Si quis te percusserit in
una maxilla, praebe ei dc alteram. Aduersus iram propriam septem remedia, de contra alienam tria sta-riirantur. Primum est, proprium,& z. sui inordinatum amorem, ac suOrtim,dc amicorum,qui est vindictis
causa ζ euellere oportet; ipse enim est ignis ardens,cui si ligna apponetur, magis inflammabitur: secudum εια, . enim ligna 'luae, sic ignis exardestit, de secudum virtutem hominis, sic iracundia illius erit. Secundurn est consolatio diuinae ordinationis; inamque nullum malum irrogari pote it, nisi diuina dispositione, nataeus est veluti fidelis medicus, qui
aquam tribulationis cuique amico
propinat , & iuxta amicorum indigentiam distribuit. Fidelis est aute, i cinis sui non patietur vos tentari supra id, quod potestis , sed faciet etiam
270쪽
eum tentatione prouentum, ut posistis sustinere.Tertium est silentia, suod iram mitigat cuius efficacia . iram impedit, de conuersi in iram animus redditur mansuetus. Nam
qui imponit stulto,idest irato silentium, scilicet tacedo. iram mitrPt. iartum est animaduersio patre
tue Iesu Christi, atque sanctoru, qui
Cum maledicerentur,non maledicebant, cum Paterentur, non commi-- anabantur.Unde Iob dicebat. Si b
na suscipimus de manu Dei , maIa quare non suscipiamus Quintii est si cogitauerit, se Deum multoties contempsisse,& sic illatam sibi iniuriam patieter sufferet: immo aliquoties multum ei restat,in quo ipse i Pre.. Is Ierari desiderat. Etenim intrio indis gens misericors est. Sextum est mise ricordia,quam insano facere debet, ira enim concitus se habet ad instar 'tui,qui verum nocognostitac ν ricula non ad uertit Ira impedit animum, & nescit discernere verum. Seprimum est praeuia cogitatio Omnium malorum, quae extra sibi comtingere possunt,ut sunt blasphemiae, homicidia, mutilationes, bonorum proscriptio,exilium patriae inimictitra,&familiae iactitra. Contra verti εἶ alienam primum est mollis xesponsio,& dulcis sermo, cum durum fragat. Secundum est silentium, nam verba irati sunt velut ligna , in igne proiecta,quae eum magis ament, sic Ma a multiplex verbum iram adauget Non litiges cum homine linguato , &non strues in ignem illius ligna, min, ix & Apost-Non vosmetipsos defendetes cari illini,sed date locumirae. Tertium est beneficium, irato faeiam , quod iram sedat,dc ad amorem allucit iratum. Si esurierit inimicuς tuus, ciba illum, si sitrerit , da ei aquam bibere, idest bona vemba proferas, & pruina&, quae eum refrigescere facient , congregabis super caput eius, & Dominus reddet tibi.
Vnde imitaamsatur,2 qu id sit. I Nitidus, excelIentiam alterius percipiens , superbia, & inani
gloria turbatur, & incipit ob sadetorqueri, nam ut superbas.&gloriosus, alios excellere appetens, maior apparere cupir, qu
recum alteri aliquod bonum ines se videt, quod ipse reputat habere timens , ne eum excedat, vel sibi aequetur, tum contristari inc pit,quia sitam loriamquam apud homines habebit , minui sentit. Hinc inuidia exoritur, quae est tristitia de bono alterius, quatenus propriae gloriae infamiam inserre videtur ,red quoniam quatuOL m dis affligi contingit;ideo eos breuiter percurra Primo enim ob bonis inerius excruciatur,in quantum sibi ex eo damnam inferri existimat sed hoc magis est inuidiae effectus ,& sine peccato inueniri Potest, Ne laude dignum. Secundo propter bonum alterius affligitur, non ex
eo, quod proximus num habet; sed ex eo, quod sibi deest, dc si haec
tristitia circa bonum versetur, est laude digna . Terito ob bonum aurerius ansi potest, quatenus ille , qui recipit bona, est eo indignas. Quarto incerore amitur,quia aliis in bonis non multum excedit ctristitia,hoc quarto modo sumpta is 'ponitur in definitione. Qini propter eueniriniquitauiter ortalet Peccatum saepe committat Nam si