장음표시 사용
301쪽
ni non solent esse inuiti , eum res sibi miniinae paulatim,&longo tempore surripiuntur, & eraesertim linfurtis ser uorum, quoniam non
sint inulti,ut fiant ab eis sicuti si efficerentur ab aliis Etenim ipsividet, hanc vitam difficulteritasgi posse.
quin famuli exiguum quid tensim
accipiant . Ex praesumpta etiam do. minorum voluntate, Probatur,qui communiter remittuut minima, tabi longo temporis interuallo inter tercedente ablata, igitur tantom sis seruis, non contradicentibus idius,atqi scientibus.Sed contra,si.hd opinio esset vera sequeretur , accipientem illa modica sine animo inferendi detrimentum notabile, nu- quam peccare mortaliter, ergo nutauam restituere tenetur, etia quamo ad notabilem quantitatem peruenisse non ignorat. At Nauat. id
negat ibidem,amrmando, non peccare morraliter I sed teneri ad resti. tutionem sub peccato mortali: ergo haec doctrina est sibi contraria, vel non sequenda. Secundo quaerere potest a Nauar. an post primum,vel secundum furtum seruus remansit , restitutione immuni)gelno' si no,
quare delatio term . , quarti eum
liberauit Si manst,cur tertium,&quartum furtum dierum subsequentium nouam inducit obligationem
respectu damni illati per priora furra,aqua erat immunis Qtiapropter dissicil8 assignabiti ir ratio, cur continuata furta minimorum plus obligent ad restitutionem, quam interpolata pernotabile spacium temporis facta, ergo famuli non excusantur a motrali,cum aduemini, esse illatum notabile detrimentum,etias it terrupta, dc non continuata fur
Marti opinio defendi potest, quoniaest discrimen inter acceptiones, is mulis ,&ab extraneis fictas leuth . enim servi sint dominorum dome-.-.stici, & ubique locorum communis ter se fieri cotingat,& domini sciat.&non contradicant. probabili r tione dieendum est, ut notabile inricommodum sibi inferre non existis
ment. Verum id sic esse intelliee'
dum sentio, cum furta notabile dianum valde non excedunt; nam si nomediocriter excederent, nunquam praesumeretur, dominos non missa inuit .dcratam non habere rete
Ex dictis ad argumeuta contraria
responderi ρ'test, differentrum esse
inter acceptiones famulorum, &
Iiorum extraneorum; illi inim misnima surripientes, dominis probabili ratione scientibus sufferuntur, etiam si ad quantitatem notabilem ,
peccatu constituentem,perueniant,
ut communiter fieri soletiquod de extraneis non est dicendum. Ins per quaerere potest, an si uno animi decreto alicui ex dominis tres aureos surripere statuerit, quos rame omnes simul non accipiat,sed singulos per interualla, ut puta per tres vices,tacit ne tria peccata,an solum unum dam unum solum peccatum facere putat, quia ibi una est duntaxat intentio. Etenim volutas,
si aliquid certi, de determinati surripere decernat,aut uno actu,vel ptu. ribus id essiciat . Vnum tamen esse peccatum stabilitatis ratione censetur,sed oes illi actus accipiendi sub. Vno decreto cadunt,dc ad unum fartum tantum diriguntur, ergo unum erit peccatum. Aliqui contrarium assirmant,nam plures quippe actus, quando ad unum completum constituendum concurrunt,oportet,ut aitet illorum ad al terum disponatriar-
qui unum furtum non disponit ad aliud; sed unumquodque est ab alio seiunctum, ergo per quemlibes forandi
302쪽
actum quodlibet incitur pto sed in aIiorum defectu . si unus ta n-WiEpeccatiun mortale. tum principalis causa extiterit, hic. 343 Pro solationedicendum esse exi- solum restituere totum adstringi-mmo,parem no esse rationein, nam ruri teri vero mam pariem soluet. inquamstate discreta,quaevnita fa- Praeterea quinet . si omnes isti una,
- - ciunt mmdiuisa tamen constituunt de eandem vineam ingrediuntur, &plura,vr Aristoteles. c. de Quanto, omnes fereuuas comedunt, vel accinamque si Quanta, quod est conti- ptime, ita ut unusquisque paru quid nuum,&unicii diuidatur, Plura accipiat, tenentur ne restituerestabsacit distinia diuisum, ut innum poena peccati mortalis 2 Responde- τες ris patet I ergo si unica acceptione . tur,quando omnes eandem vineam 'erit unum; si verb pluribus actibus ingrediuntur,necalter est causad erunt plura. Quare concludenditari ni ab alijsillare, sed quilibet extitit est, unum 'peccatum conmitti se- cauia damni proprii, tunc aut unus cundum affectum; plurae vero secun non ignorat detrimentum, ab alijs dum esseetiim. ' illatum, ita ut ipse accipiens inferat Adarguineta respondetur, unum holabile damnum; vql eandem vi furtum non ordinari ad qud, quia neam simul adeunt, &quilibet fise non est dispositio, vi aliquit ad turum damnum praeuiderisivspm illud surripiatur , sedestres disti, babili ratione imorat huiusmodicta i unicoam eme , arque - damnum aliosit-rre,vel id scir
pleta.Item quaeret,suando per ac ' non tenebatur quia pinabar,verim
ptiones minii sajicuhnotmled mile non esse lios id tacere, Si prionum infertur,sed a pluriburi quoris mum contingat,quemlibet peccaro nullus aecepit quantitatem notabi- mortaliter ,&ad restitiitionem te. Iem, pecone ne Insuli mortaliter, neri afirmant quia,nusquis is est di sub poena peccati mortalis resti- causa damni, quod lasurum sciebat. tuere obligamur Refmndetur, si notabila, liceterisuu sit, quodsur- , omnes simes ad notabile damnum rapuix, quia tun mebia etiam inconcurrant se animo tuendi,&sibi alis multaminima accipi. ex qui- inuicem anxiirum praestant, quin bus magniura inferebatur detrimen; het eorum moriale commisit, &ad tum. Confirmatur, etenim sequet restitutionem tenetur Sic MedLC. tur, aliquem posse pati notabile da de rest.q. I.o. g. occruritat primum num abali, absqueipsorum pecca-
quantitatem nov. bilem proximo quodque fumim per se nom, filix Hirripiendam, ratione effectius comi notabile damnumised cfininctu cis pleti peccam mortaliter,ermadre alijs notabile intulit detrimentiriri iastitutionem obligantur. tern- Sed contra: furari eramum no in eae
peret. quomodo sit faciendaerestinx mortale; sed isti exiguum surripumilo. Respondetur,qiurem ab arandi runt:ergo. Secta posita etiamtat, y nesse habent l, primo restiruerό sciemia. nihil oririnus furini uni nutenentur; alij vero qui fuerunt cau- ncterit causa notabilis damni rei' itidamni, in solidum obligantur; non peccat mortalitarine restitu
303쪽
re tenetur, quia non est inuitus do- detrimentum requirante M eon imminus probabili ratione . tuendum mortale plurium, quam Ad primum respondetur , illud ad peccarum unius solum. quod communiter dicitur,accipere R. pyndetur Quod sic , quia plures modicum quid, non esse mortale, modicum quid accipiunt, de inde antelligendum est absolutῆ,&praeei una simul notabile damnum in hises, videlicet quando illud modicum rendo , res non ita clare percipitur.
non est eausa notabilis damni, eum veluti unus animaduertere, de eo. alijs coniun m; secus autem si sit gnoscere potest. eum alijsvnitum,&causa existat ma
gni detrimenti. C A P. XXXIul. Ad secundum respondetur, si
postea aliorum scietia, qui exiguum meam senisat m,u,q cenena , furatur suo actu praestat assensunia dina lonotabili damno, quod patet: namq; suur. supposita illa scientia, dcconsensit, si no surripuerit, dominus aquidem . meri tur, an sententia exc m. non patietur notabile damnum; si municationis pro ea quantis vero furatus fuerit, notabile detri. eate serti possit, quae peccatum mormentum sentiet, quia ipse est causa tiferum furti essicit respectiuE. R
illius. Et ad rationem respondetur, spondetur,quod sic, nam excommulicet ille mansit causafurti aliorum, meatio fertur pro mortali II.q5. tamen&suo actu, positis cireunsta- Nemo Episcopo n.&Conc.Trid. x iis loci, temporis,dc personarum, de relam sed talis quantitas, vi s damnum notabile proximo inferis pra ostendi,peccatum mortale comtur; de sic peccatum mortale comis stituit, ergo. Verum aliqui contra mittit,& restituere tenetur. Si secuis arguunt.Sacr. Concit. Trident. pr dum,scilicetvnus incommodum ab rebus non vulgaribus, de parui in alias fuisse illatum, ignorat,quando menti excommunicationem ferri Perseuerat ignorantia probavilis,le prohibere videtur ibi. Cum ex in thale non comi aittit; nem sub moti rienua doceat, si temere, aut leuia inli partem ,quam ipse abstulit,revi buse x rebus incutiatur, giS co tuere adstringitur; sed si postea no- temni,quam formidari; dcinis . tabi te damnum per minima fartais Quapropter excommunicationes ilfuisse illatum sciuerit, partem illam Iae,quae, monitionibus praemissis,ad modicam perceptam sub mortali re finem reuelationis tutatur) aut pro nituere obligatur; nam si damnum deperditis, seu subtractis rebus feris illatum notabile non ignorasset, si- ri solent, a nemine prorsus, praece ne mortali partem Illam accipere quam ab Episcopo decernantur; de
modicam,dc retinere nequisset; ita tunc non alias, quam ex re non vul-
etiam retinere illam non potest,po. gari, causaque diligenter, ac magna steaquam sciuit; quia, licet ratione maturitate per Episcopum examia accepti'nis iniustitiae notabilis ob nara. At praedicta quantitas est vati dictam ignorantiam no tenebatur , garis,dc parui momenti, ergo . Se tamen veniat in cognitionem ratio cundo rQuando iudex secularis i ne rei acceptae, quam scit esse domi. ita , dc sic furantem poena flagellorun notabile damnum, restituere ob non damnat, signum est, delictum ligatur. At petere potest, an maius parui mometi eue reputatum, ergo multo
304쪽
multo minus excommunication est teriendus: a re merito dubit tur , num iudex, conceden S excommunicationem pro tali quantitate, mortaliter peccet. Aliqui negant, quia sacrum Conci l. sub poena peccati mortalis id praecipere non videtur; sed potius consulit:. ergo do spectione seclusa)non erit mortale. Nonnulli esse peccatum mortale di-
cui, tum ex rei grauitate, tum etiam
ex verbi, praeceptiuis Concilii. Nam qui contra citaritatis ordinem operat tir, mortaliter peccat ; sed tu. de x, huiusmodi excommunicatione ferens ,aduersus ordinem charitatis agit. Pro solutione dicendum, excrumunicationem esse validam; qui vero eam concessit, praescriptam regu-I1m sacri Concilii, & rectum rati nis dictamen non obseruando, comtra sacros Canones, & reditam rati
nem, & charitatem peregit,medicinam tam grandem paruo malo, &non couenienti applicando; ovem, exigua, & ferὰ nulla infirmitate a Diactam, potius vexavit, quam remedium eiadhibuerit. Sed sciscitabitur, quaenam quantitas sulficiet, ut excomunicatio licitὰ pro ea fili mi I s ne tur. Respondetur id esse iudicatu dissicile , nihilominus quatuor, vel quinque aureos prudentis viri iudicio siliscere existimarem; 'uod ita persuaderi potest . illa quantitas proferenda excommunicationis sente tia est si issiciens, quae ad incurrenda iam latam satis eisset; sed ad excommunicatione incurrenda contra offerentes & dantes pro gratia, Summo Pontifice obtinenda, prudetum iudicio suma duoru , vel tri u aure . G no susticit, ergo. usus iii ecclesiarii hac i re obseritari det. Pr terea quPret,nu excoicatio, lata contra depopulatores vineae feriat eos, qui exi- guum quid acceperunt. Respondorso tur,aut sunt colati,& participes; vel non: si conscii 5: participes exist int,
omnes excommunicationem inci rorut, quia pro mortali infertur, de hi omnes mortale commiserui. Si vcribnon sint conscii, & participes, tamequando modicii accipiunt ,-damnum ab aliis notabile sciunt fuisse illatum, unusquisque accipi edo illud modicum mortaliter peccauit , de
ne incurrit; qKaute pili res accipiunt minimum, & in notabile damnu noesse illatum sciunt, Jc postea ex sententia excoicationis, quae pro detri- nimio notabili solum infertur, vel alia via,in cognitionem detIeniunt, esse illatum notabile damnum , tu vel illa re, a tali ablata, completum facit notabile incommodu, aut n6, sed sine illa erat completum ante; si
primum, ex communi sententia ex is coicationem incurrunt, ut Sotus in A. d. 22.ar. 2. Maior dist. I s. q. 23. Medina C.de rest. q. io. ante finem. L peet lib. I. Instructorii c. ss. Rodri-
quia licet ob ignorantiam aliorum non peccauerit mortaliter accipiendo,th cognita veritate, Sc retine do, mortaliter peccat,cum iniust Eillud retineat, quod infert notabile damnum,& quo resti tuto detrimentum non est notatione dignit ira: ideo satis
facere tenetur, quia excommunica
tio infertur pro peccato futuro, id- est, ut ablatum restituatur;& scit, de non vult restituere, igitur excom nicationem incurrit. Si secundum , hoc est, si petillam rem exiguam notabile damnum non fuit illatu,tunc sub mortali restituere non obligatur, nec excommunicationem incurrit. Probatur. Non enim obligatur ratione acceptionis inius .ae, aut r tentionis, cum tam receptio, quam
retentio sit veniale peccatum, si quidem detrimentum not.1bile non in tulit , nec ea de restit tua resarcitur,
305쪽
nec raris nerei acceptae, cum sit pa
Ultimo, si unusquisque acceperit
modicum ignorans, notabile clamnum ab altis illatum, Solus conci . l . in excommunicationem incidere Putati etenim talis excommunicatio
est iusta, ut laesus suum recuperet; sed excommunicatio iuste pro' pe cato mortali fertur,ergo sub morta-Ii satisfacere obligatur. Nauar. contrariu affirmat cap. II. nu. 1 3O. quan do excommunicatio ob contum
ciam mortalem solummodo fertur; At si e paruum accipiendo non peccauit mortaliter, & non restituedo non est contumax, alioquin is excommunicari posset, qui parum accepit . Licet hae duae opiniones viis
deantur contrariae, eas tamen rec
ciliare valemus; dicedo, opinionem Nauarri esse veram de facto; nam ptillati intentionem excommuni in candi no habent, nisi iuxta formam iuris, quae est,ivi excommunicationis sententia feratur solum pro mortall.Unde si aliqui eorum ad instantiam partis illam concedunt, ideo est , quia peccasse mortaliter praesumunt;de ad rationem Soti respondetur in tali casu vel d.imnum alia via est reiiciendum, aut patienter ferendum.Sententia vero Soti est vera de possibili; nam praelati talem excommunicationem ferre possuliti u licet Pro veniali prςci se, quod non infert notabile dammam sententia excommunicationis ferri nequeat. Si aut huiusmodi veniale secum deferret
graue detrimcntum, tunc ex- municationis sententi
OV oritur,an idem, a diuersis sur
ripiens diuersa, singulis tameparum damni inferendo , si magna
sibi comparat quantitatem, moria liter peccet. Prima opinio est Angesti c. 1.suorum morali. apud Cordubam q.7O.Summς, dicentis,acciperCplurima a diuersis non esse peccatu mortale,sicut nec etiam detineri, si per minimas illas acceptiones adnotabilem quantitatem peruen rit, quam qui furatus sit pauper,vel diues. Probatur. Quandocunq, detrimentum notabile non insertur, mortale peccatum profecto non c5 mittitum, sed per minimas acceptiones notabile damnum no infertur: ergo. Haec opinio ut perniciosa,&falsa reiicitur, quoniam aperit ad furandum iamitas vias , & sequeretur etiam, absque pena peccati mortalis quemlibet posse ditari iniuste,
de inique,quod non est rationi consonum. Secunda est Medinae C. de resti. q i o. dicentis; si qui multa in dica a diuersis accepit, pauper existat, nec habeat, unde vitam diacere Pollit, mortaliter non peccat, dumodo id non agat in fraudem legis, ut commuia iter tepore mesIis, aut vindemite fieri sistet, quo pauperes, exigua hinc,& inde modicum accipie- do, magnam sibi congregant quantitatem. Si vero no sit pauper, vel alio modo sibi, de familiae suae necessaria ad vulum manibus laborando, Vel aliquid iustum faciendo, compar
re valet ,habens tm tulonem perueniendi ad quantitat e notatione digna,mortaliter pecca , de sub pena peccati mortiferi restimere obligatur. Hari: Opinio voluntate pr supra 'Goriun innititur, na probabiliter
306쪽
existimati p6t, dominos,id scietes, plicata furta quantitatem notabit ε& paupertatem accipientis conside attingat, unc cum accepit miniim, rantes, ratu habituros,quae licet Me vel considerat praecedentia furta .dinae, alijs quo ad peccatum mor vel non si primum cum res tali ani tale pia esse videatur,mihi tamen ve maduersione ad quantitatem motara non apparet, quia esse pauperem bilem perueniat, inultimo actu ni benon est circunstantia, reddens lici- taliter peccat,ita Sotus, atu, qui- tu id, quod sua natura est illicitum, do vidit,& cognoscit,notabile dam& veniale quod saltem ex obieeto num inferri in virtute praeceden in directε est mortale, nisi necessitas liuin acceptionu,sed qui timodi no- excuset,c mi seclusa tali necessita- tabile danum alicui infert, mortatea nemo ius habeat ad rem aliena. liter peccat,ergo.Quod aut sub ni Deinde dominos consentire, ut pau tali teneatur restituere, probatur ;peres auferat aliquid ex bonis suis, quia si accipiendo peccauit mortavi inde possint vitam agere,non co- liter, igi Lur & retinedor orso a moria stat; sed potius est arbitrandum, il- tali no eximitur;donec reaituat. Si Ios ratione probabili esse inuitos. secudumi.s non aduertit, mortale Tertia opinio est Nauarri nitin. I s. non committit, nisi ab initio habitu asserentis, tales acceptiones esse ve- rit animum surandi notabilem quantales;qui vero accepit sub mortali titate. terum una ratio Soti plurirestituere tenetur: & licet id non di mum obstare videtur. Si .n. talis adeat expresse,iameia fateri adstringi- uertens peccat mortaliter, non aliatur,quia cum ab uno,& eodem pau ratione quidem, nisi quia aduersus Iatim surripere non esse mortis iustitiam agit; sed non est contra iurum,& tamen sub mortali, perue stitiam operatus, quia neminem nonerit ad notabilem quantitatem,re tabili iniuria affecit, cum ab uno- , stituendum fateatur, etiam dicere a quoq; parum abstulerit,& quilibet conuincitur, si diuersis surripiat. rationabiliter non fit inuitus. Huic Haec opinio, quo ad priorem par- obiectioni multifaria respondetur,tem videtur falsa, & iam superius nam aliqui dicunt, singulos no esse reiecta; quantum vero ad altera par quidem de suo damno prob. biIi ratem, ut teneatur sub mortalIrcsti- cione inuitos, de incomodo in , sibi, tuere, est vera , alias sequerentur &ali;s illam,probabiliter esse inutia omnia inconuenientia, contra pri- tos , nam tales fures communiterinam opinionem adduisti. QDrt . moleste ferri solent; sed reiicitur , est Soti in .dist. 22.q. I .art. a.& lib. quoniam ipsis rerii alioru curalipo de iust.q.3.ar. .ad tertium, Cordu no incubit,&et quia restitutio praeba q. 7o. Bannes, Aragon dc Salon 2. cipue no est in ueta, ut alter plus noa.q.66.ar.6.Petr.Nauar.derest. lib. habeat. s. sur; sed nequis di is minus 3.cap. t. nu.14.dicentium, esse mor- habeat. Alydicut,aliud esse furtum tale. Probatur. Septimii praeceptum mortale, aliud damnii notabile ; node non furando non solum vetat,ut .mhaec duo ita sunt copulata, vis quis inferat proximo damnum i sed parari nequeant: Etenim si quis cenetiam ne quis accipiat alienu: ergo tum aureos Regi surripiat, notabiis qui notabile bonum accipit,licet re lesultu in committit, non tamen d vera nemini notabiliter in particu- trimen tu notabile Regi infert: er-lari noceat, tamen contra mandatu sto in se erit mortale,no in respecta
de non furando agit. Si per miti- Regis. veru haec solutio satisfaceret T a non Di sitirco by Corali
307쪽
non vi; na iccirco furtu est mortale, qui a ui it i lia: a d ii e rsat ur, S i ii it i t i a est ad alterum: ergo alteri iniuria , notatione digna inferri debet;at in hoc casti talis iniuria adest. Insuper
ello,su peccatu accipere hanc quantitatem , sciscitabitur, quando sub
mortali restituere adstringitur; vnde enim retentionem esse iniustam
probabit ' nisi quia ei fit iniuria notabilis ; at quo pacto talis iniuria erit notatione digna, nisi in ordine ad personam, qhucit Ire o imo de acceptione probabiliter est inuita neque , quod ait Sotus , verum
apparet,scilicet surripere Regi centum esse mortale, non tamen fieri
eidem notata te damnum. N5 enim detrimentum notabile perpenditur ex eo solum cui res fuit ablata , sed quando, ut supra dixi, prudentis vuti iudicio notabile damnum infe tur . Nonnulli nostri temporis respondent; licet unus de suo damno probabiliter non sit inuitus tamen de quantitate sibi surrepta , qtue cum alijs unita, constititit notabile furtum, rasione probabili dicetur inuitus unde non desilitate sita simpliciter; sed de sua cu aliis conlucta.
At haec solutio metaphysica esse ividetur;qaoniam, ut supra dixi, curam de aliorum damno,vel de furis lucro habere non sunt eius parteS. Nam sequeretur quoque illam morale actionem terminari ad esse anitam; Sc ad quandam relationem, nsi autem ad damnum, quod alteri inferturi quod ad rem moralem face- Te no videtur; de ptiesertim ad facie dain restitutionem. Alii respodent, talem acceptionem per se, & ex ia rura, inferre detri intum notabile,
quod est satis, ut leuia furta sint notatione digna, & mo rial ia,& restitutione sub mortali induceret; quamuis per accidens notabili modo nolaedant,qnia sunt plures, quibus auferuntur; sed neque hoc solum satis
facere videtur ergo, quia licet aliqua actio sua natura notabile damnum allatura sit, si tamen de facto non noceat, obligationem satisfaciendi non inducit, ut puta qui pugione aliquem percilisit , que
l. edere nequiuit; quia erat armis indutus . vel alia de causa , r stitiitioni non est obnollias, cum
tamen eius actio sua natura mortem , vel notabile damnuntia allat ra esset , & inde non est iaculum , id ebi restituere non ob Iigatur- Secundo, quia ad rem notabilem. pluribus surripiendam, non per ac cidens, sed per se sequitiir, Vnum- quoque notabi si modo non laedi tinet.Nauar. ut supra aliqua ad iugis, asserendo, esse mortiferum peccata ratione notabilis damni , non quidem in ordine ad particulares dominos, quibus modicum surripuit a sed in ordine ad rem publicam, de
communitatem, quam notabilites offendit. Nam haec bona cade ratione ad illam attinent,sicin alia, quae sunt quidem restitutioni obnoxia , non tamen in theniuntur domini illorum , communitas vero ta in istis quam in illis mccedit: Unde tuc notabile damnum comimini rati in i lita, ideo sunt restγt Eenda eidem , dc
ratio est, quoniam rei piablicae inci, toiranibus prouidere,& omnia custodire elaborat' quare cum talia modica a inaedictis auferuntur, ei- de iniuria infertur: sed qm rationabilis qualitas est respectiva; iccirco
maior sititas requita cad hoc ut reial ublica dicatur in nrta, quam ut ij particulares inulti vocentur: deinde ait si domini sint incerii, rc stiis tutio est facienda pauperibus; si
autem certi, unicuiq; minima pars est soluenda,suo usque notabilem quantitatem a se abdicauerit, ita
Quantitas remanem non sit maioria
308쪽
Hie modus dicendi, quo ad illam
part cm de incertitudine est verus; quo ad aliam pariem,ut distribuaniatur pauperibus , non est ita certus, ut dissicultas omnino tollatur: nam qui minutatim pluribus surantur , facile etia diuitibus surripiunt, qui Disan partem , quae sibi contingit, distribuendam esse pauperibus nolunt , quia quotidie alias distribuut pauperibus eleemosynas. Et sic communitas per tacitam volutatem, Vel ratiliabitionem,dicta bona, ad diuites attanentia, iniuste distribueret, ' quare dicendum puto,maiorem partem pauperibus esse distribuedam, vel xenodoch ijs applicandam; quia
ipsi , ut plurimum res minutatim eis munt,& maior eis infertur in i uria,&damnii. Minore vero parte inter horia communitatis ponere debent
ad iudicium peritorum, quia verisimile est, dominos eorum fore parti: cipes, cum ipsi rempublicam, & eo-
munitatem regant, & bonorum eiusdem participem stant.
O Vaexitur, an cum quis paulaia
tim aliqua surripuit alteri, siue diuersis, totam quantitatem restituere teneatur, 'el certe . illa tm parte,quae, aliis addita, emacit furtum, videlicet posito,' sit lethale furari quatuor tulia, minui ' tim accipiat tria,quq itur an si quartu surrip at, oia quatuor restituere teneas, vel vere satisfaciat soluedo vnu solii, vel dimidium . Prima opinio est Medi nar,ut m p. q. I O. & Cordubae q.7O.punct. 2. teneri tota quantitatem restituere afferentium. Pro-
hatur. Primo, si illa loca simul quani litate surriperet, tota simul restitue
re adstringeretur, ergo et si sensim accipiat. Secundo, ex communi sententia sub mortali re Itituere obligatur , at si unum reddendo satis fac ret:ergo leuem,dc paruam quantit&tem restituere obligaretur,quod ultabsurdum. Tertio tota stimin 1 notabilis fuit accepta , ergo tota reael udda,ut iustitia,& aequalitas seruetur. Q Hrto omne damnum notabile iulatum,sub mortali eli reficiendum , sed per totam summani notabile danum una fuit illatum, ergo. Secudo
elaui lib.9.c. I s .dissicuI.6. dicentiu, totam quantitatem restitutioni noesse obnoxiana,sed eam latum, quae,
alijs addita, mortale constituit; Petrus, id non esse accipiendum i diuisibiliter ait, quia unum dipondium integrum, vel dimidium restituere etiam satis esset ;/id esse verum, siue ab altero, vel a pluribus, seu semel, aut paulatim, & iteratis
vicibus accipiatur: omnes,notabile quantitatem furantes, sub mortali restituere obligantur,ut damnu nomiabile illatum tollatur; at unum restituendo, notabile damnum aufer- tutaergo. Secundo si solum mortale commisit furando quartum, igitula restituendo quartum a periculo in. Iustae acceptionis & retentionis vindicabitur. Non. n. aliter iniuste reti- .net,quam iniuste surripiendo; ini sta. n. acceptio est iniustae retetionis origo.Tertio ex coi snia sciens, datrinu leue illa tu ab aliis in aliqua vinea,&ad modicu accipiat, quo causatur notabile danu,sub mortali pae . te im restituere obligatur;& id notialia rone, nisi ut modico suo restitato,quantitas notabilis no remaneat: Et ad arg.in cotrariu resp. ad primu e
patet ex dictis. Ad secundu resp.sub
mortali quartu restituere tenetur,
quia cu. aliis quatitatem notabilem
309쪽
effecit,quam si retineret,notabileim in undiq; iudicio meo non est vera; inferret iniuriam: Quare iustitia ad Primo,quia furtis ,& lucris iniustis totam quantitatem restituendam . non solu Ianuam aperit , sed multas non obligat; sed ad faciendum, ut vias; quod non est rationi consonu, notabilem quantitatem no habeat, neque tenendum. Secundo aliquem atque retineat. posse ditari re aliena absq; mortali Ad tertium resp.iustitia postulare sequeretur, qm surripiend' multis quide, omnia reddi, non inoia sub quantitatem illam quatuor tutioru . peccato mortali; sed im illud, quod v. gra.& restituendo unum,uel me- additum , quantitatem notabilem, dium, locupletari posset alia quanti ct mortale peccatum constituebat. late,& alia;& sic in infinitum. Nam- Ad quartum respondetur, totam que negocia exercentes, di mercatu summam notabile damnum infer- ram, iteratis vicibus, siue ab uno ,re,copulatim, non copulative sum- seu a pluribus multa surripiendo,de .ptam, id est simul unitam cum acce- retinendo , plurima furari possent ptione nouissima, non aut omnibus quod est contra praeceptum ravnitis simul. Qua ob rem illud unu, tionis dictamen. . Tertio per totam quo copulatim efficiebatur quanti- illam summam notabile damnumtas notabilis, restituere sufficiet; si- fuit illatum, dccum sit quoddam hcut deficiente uno Apostolo ita Pe- num,&integrum, tota est vestituerat rus non erit verum, esse duodecim da.Neque ii responsio metaphysi-. Apostolos; quare satis erit addereia o valet,leneri.s totam summam re- unum,uel demere,ut efficiatur duo- stituere copulatim. i.illam Partem , decim, vel non constituantur Dei n- quae addita alijs, notabilem quantide subiungit,sub mortali soluere πι talem efficiebat; non autem Iotac num obligari, noratione unius, sed putatiue; id equidem non est veru,. atione damni, cuius erat causa I si- quia etiam tota copulative intulit , cui quis Rib mortali acu sartori ra- damnum:&cum dico illam partemtione damni illati, licet in se sit ma- intulisse damnum notabile, non in- teria leuis, restituere tenetur. telligo,il Iam causare notabile qua
Ex hac doctrina Nauarri colligi citatem)furium ; sed quia chi aliis
potest,accipientem ab uno notabile constituit notabilem quantitatem , quantitatem, teneri restituere ei de de surrum: nam id est propriu quan- id, quo sublato non remanet quan- titatis continuae,& discretae, ut par- titas notabilis; accipientem vero , res unitae faciant virum,&diuisae codiversis, nemina in particulari resti- sticitant multa, vi in continuo, in
tuere obligari;sed uni eorum, vel M plures partes diuiso, & in numeris liquibus restituere satis erit; modo patet , quare, licet illa pars sit ex sevi:quantitatem notabilem sibi non una,tamen alijs addita, unum solum retineat:singuli enim non sunt Pro- ci quantitatem unam notabilem es-- habiliter inuiti de modico, ab alijS ficit, quae tota ut unum,& inteῖrale ablato, sed quia cum suo notabilem totum,restitutioni obnoxia existitia uantitatem sibi comparauit; unde Quarto,quado dicit illud,quartum alicni eorum restituat,& alienam Iulium una cum a lin causare quanti quantitatem non retineat,nullo pa tatem notabilem, vel nostram sente o probabili ratione inuiti dicuncia tiam probat , aut certδ no attinet ad amuis haec opinio Petri aliquam hanc rem moralelmnam si velit,una
apparitionem veritatis praeseserat, O alijseruere Lutate notabile in hoc
310쪽
hoc sensu,&ex aliis notabile constituat restitiuioni obnoxium sub mortali,acquiesco. Si vero dicere velit, illud unum serundum se non facere
quantitatem notabilem,tamen ut V-nitum cum alijs, equidem est mei physica solutio, & ad rem moralem non facit , tum quia restitutio ad v-nitum .i .ad relationem, non termi natur, sed ad res ipsis; tum etiam, quia restitutio ad faciendam aequa- Iitarem in rebus est inuenta , & ne alter minus habeat ex hoc,quod restituitur, & ut alter non habeat minus,quam antea possidebat . Quapropter pro resolutione dicendum rem alienam in quantitate notabili duobus modis furari contingit; vel enim uni solum surripitur, vel pluribus; si uni tantum surripiatur,apud me certum est, surripientem teneri ad totam quantitatem rest tuendu, quia ipse totam est furatus, & est quoddam totum integrale, quod vere facit unum, restitutioni obno- auum; si verba pluribus accipiatur , partem nouissimam,quae notabilem quantitatem constituit, vel alteram tantum restitui debere existimo, quoniam quorumlibet totam no est furarus, de apud sequid exigui retinet,quod nihil fere reputatur, & ex iustitia restituere non adstringitur ὁcum minima quantitaS ex communi sententia ad constituendum mortale non susticiat; de quia etiam difficiu est scire, quando ad notabile qualitatem, mortale constituente, perueniat; ideo opinionem MedinardeacceptIonibus,ab uno latum factis, peccatum mortale constituentibus, esse veram existimo , opinione vero
Petri de acceptionibus, factis ii pluribus , veritatem includere decerino. At obi jcere potest; agis,& minus non variant speciem, ergo qui accipit modicum ad restitutionem tenetur. Respondetur, licet quantitas furti speciem non mutet, quanotum ad hoc, quod est esse furiarm .,
attamen quantum ad quantitatem culpae, peccatum mortale constitustem,pertiner,speciem variasidc quariis alterum non excedat alterum in specie,tamen in ratione malitiae s cundum Dei Imputationem excedit in infinitum; nam a ratione esset Iienum, ut Deus pro minima transigressione dc re parui momenti,pqnia
aeternis damnaret. Ad primum respondetur, minore non es Ie omnino veram, quia restis
tutio fieri debet de toto damno illato quia est unum integrale peccatu, namq; furtum in hoc casu ex obi isto totali ablato consideratur,quod totum simul restituere obligatur,&eodem modo soluitur secundu arg. Ad tertium respondetur: omnes sub mortali partem suam restituere tenetur, quando illa sua parte in detrimentum notabile consenserunt ἔsecus autem est diceduin de eo ; qui totam qualitatem surripuit ab uno 3Nam est discrimen inter haec duo furta,ut dixi.
CAP. XXXuII. De furtis subditorum,vestigalia,cta
bellas non soluentsum. O Vaeritur, utru defraudantes vectigalia,& gabellas,mortaliter
peccet .&ad restitutione teneatur. Prima est Angeli, no peccare,nec toneri ad restitutione,qn sine mendacio tii,& periurIo id faciant, ut veri Pedagiu nu. 6. cui fauere vξ Sot. de iust.li. 3 q.6ar.vit.licet cu temper mento. s. si cu rigore requirantur; de Nau.in silm.c. 23.n IF.dc ω. Probasiqn legis verba no praecipi ut, ad mortale non obligant;sed leges de solue dis gabellis per praeceptiuum verbunon feruntur, sed per verbu statuimus,ut quilibet soluat sub tali, & tali petna,quae phrasis praeceptum non