장음표시 사용
361쪽
meum, ut habetu in f Si certum , petam r.L 2.3. Appellata, ex quo sequitur , vi si postquam rem mim O
acceperit, si illa perit,es pereat, qui
mutuo recepit.Ex parte vero inat riae, quae imituatur duo requirumtur. Primo, ut si res quae usu consumi possit omnino .Huiusinodi sunt quae ad aliquid horum trium capitum reuocantur.Videlicet numeri, ponderis, & mensurae ut d. l. Ea Q. Iuni', quae in 'numero continen nr, quae ex natura rei ad mutuanduin fuerunt inuenta,& quae solo mutuo
permutari solet, scuti est pecunia, publico signo excussa, in pondere
inueniuntur, quae certo laxato precto vendi solent pro pondere ce 'to. Mensura autem intelligi non debet quaecunque mensura ; sed mensura continens , scilicet quae includit, quod mensurat, ut mensulae granorum S aliarum rerum liquidarum: Vnde illa excluduntur, quae
mensurantur mensura non contine
di. Secundo,ad rationem mutu I rein quiruntur , ut ad eum modum tradantur, quo ex natura sua, vel ex
consuetudine dari solitum est, videlicet pecunia tribuatur in numero, granum in mensura, aut ponder iquare si mutuator frumentum ait
oui non mensuratum mutuat, cum
Onere, ut sequenti anno sibi granu
restituat non mensuratum, non est proprie mutuum. Dicitur, ut in ead, dein specie reddatur; id autem aliter interligitur de re, quae cadit subm mero, 6c aliter de re , quae cadit sub pondere,& mensura Nam rES, quae numero laboratur, sicuti est pecunia, cuiuscianque speciei sit, ex parte materiar semper eiusdem speciei esse vocatur: Ex parte numeri mutuans de com aureos, restituere decem tenetur in ea dcm specie, di
si in argento, vel aere persoluantilr
dummodo non sit damnum ratio. ne illius monetae, restitutionem esisse factam recte censetur. Qtiarai te ad pondus,& mensuram referutur, necessario deposcunt, ut res in eade Jecie, &iuxta suam naruram restituatum nam si alicui libras decem argenti in pondere mutuauit , alias decem in pondere iustas, dc eiusdeaequali ratis persoluere tenetur, ita ut solum persoluatur druersiam innumero: namque si idem redderetur, profecto no esset in tuum ; sed commodatum. Commoda tum est
alicuius rei ad aliquem specialemachum gratuito facta concessio,
non translatio,iuxta Glosin c. Vnico de commod. dicitur ad aliquem spiritualem usum,ut a mutuo disti u ,
rio quod nil aliud significat, nisi quod precibus datur.ὶ Precarium
enim ad usum incertum,commodatum vero ad certu reuocatur. Hinc fit,precarium nulla temporis determinationem habere, Commodatuaut, ad certum & determinatu ipsrestringi, ut T. deprecario .Ecde precarii capit. Nouissimo. Commodatum vero repeti nequit ante Rtempus necessaritim ad illiam, cui fuit concessum,& si retrocetur cum interesse ipsius comino data iii , ad satisfactionem dein tercssc tela tur, ut l. in rebus F. commodati , A de Icommod .c. Vnic. quod puto. esse verum in foro exteriori .eriam si reuocet rc m commodatam ad libet arido ni se ab at i quo d ctrinae in to; tam: in foro interiori sentio rimn reneri quonio m ex liberali, bem sica sua actione ad exi mendum alium a dia' no, 6 ad m,n se liberandum a derit
naenio non tenetur, ut Syliust. CrisCommoda um f. q. Hinc sequitur etiam, ut si commodatarii Sintra tempus praefixi m re comm Ddata
uti non poturit, etia in si sine sua , - culpa,
362쪽
culpa,eo tempore elapso, aduersus voluntatem ipsius commodatis uti nequit,vi Abb.in cap. Vnico de comodato num. I. dicitur concessio gratuita,quoniam si gratis non c5. cedatur, sed aliquid accipiatur pro ipso commodato , non est amplius commodatum, sed locatio.dicitur, non transfertur dominium, sed solum usus rei conceditur, unde co sequentur res eadem est restituenda,ril. rei commodatae tr. commmeati,& deinceps si res perit, domi-- . no suo petit,&similitet si deficit ineo vla,ad quem est commodata, &id sine culpa commodatar j,vi l .eu qui rem & l.vit. s.commodati . Aduertat autem commodatarius, ne
commodatum sua culpa etiam leuissima conteratur, vel pereat,quia ad totum damnum compeosandum, condemnabitur,vid. c.unico.Si autem res in utilitatem ipsius commodantis commodata fuit,commodatarius ad detrimentum factum non
oblissatur, nisi effectum fuerit exculpa, vel dolo. Commodati etiam
materia latius patet, quam materIa
mutui, namque omnes res temporales,siue mobiles,ut seru in equus. vel immobiles,ut domus ,& virida rium , immo pecunia enumerata. , ad osteiriationem, & vanam gloria commodari valenti & nomine ostetationis inteli go, cum res omnino
non consumitur . Depositum estres,alienae fidei credita,seu data,viff. depos. l. i.&solum habet locum in mobilibus .ut Glos. in cap. Bona fides de depos dicitur alienae fidei, ad differentiam mutui , & comm dati : nam in mutuo non tantii usus rei conceditur sed adhuc dominiu;
in commodato autem aliquis terminatus usus condonatur, de nullo pacto dominium datur ; in deposito autem nullum dominium. & vsus conceditur,ut Micet is depos. Oct.
deposito, per modum deposita tradito, furtum committit , quia rem alienaminuito domino contrectat, vicit. i. in duobus tame casibus uti posse sentio. Primo,cum probabili ratione putat, ipsum deponentem id concessurum, vel ratum habit rum,H l.qui re ε de fur. Secundo, quando aliquid ex his deponit,qus
diximus,proprie esse materiam malui, & per modum mutui concredi tur , scilicet non clausum, nequ obsignatum , tunc enim non habet rationem depositi sed mutui:quare pecunia,sibi consignata ad modum mixtui, ad situm lucrum applicare. Potcit,nec ad aliquam portione lucri tradendam ipsi deponenti l netur, nisi forte pactum de parte
lucri inter se intercesserit; vel nisi ex hoc,quod utitur pecunia depontata,contingit sibi mota ad restituedum depositum l. si sacculum is depos. dc multo magis si dominus ex
depositatae pecuniae usu damnum.& lateresse raciotae morae pateretum, tunc enim ad satisfaciedum de illo interesse adstringeretur ἱ aliter depositari iis non obligatur ad restitutionem rei, si pereat, nec partis, si consun atur, nisi quando res deficit ex dolo ipsius, vi l. si sine dolo Tdepos. quoniam lata culpa ratione doli habet,vel dolus esse praetenditur. Aliquando etiam ex leui culpa ad restitutionem obligatur, videlicet si pactiim inter depositari uiri,de
deponen rem interpositum murit, vi is depos. l.i. g. si conueniat,&multo magis si depositarius pro depositi custodia mercede acciti at,ead. l. Si quis& Glos in cap. Bonafides; Immo aliquoties ad restituenda micnetur, si res leuissima culpa pereat , scilicet quando depositarius
se obtulit spente deponenti, aut si pactum
363쪽
pactum interponatur ,ut l. I .F. saepe traditio, ae dever. signi f. l. plabs M. euenit is depos. Eodem modo ad Pigmis dicitur rei mobilis, quom astringitur, si res est depositata in vii res huiusmodi propri Em p rarus litatem ipsius depositar j. vi by ue. tradu tur; dicitur pro debito laeta. verb. depositum nu. 2.Si res quoque ad excla dendum mutuum,commodepositata idem periculum cu pio- datum, Si depositum; dicitur ad se. priis rchus depomari; obteii ,&re curitatem creditoris, in libentius propriam depositarius per seruat rem pro pignore tradat. Quod duo deposito non seruato , tum in foro hiis modis contrahitur Expri si E, Mexteriori id ex culpa, vel dolo eue- tacitε; expressa traditio est triplex, nisse praetenditur,&indicatur. In conuentionalis, quae sola conuen- foro autem interiori si nulla culpa, tione constituitur. is de pignor .aeh. aut fraus intercessit;sed so Ium cum act. l. t. Praetoria,quae fit Praetore minon posset seruare utrumque, rem dante, & iudicialis Tacita vero fit peculiarem custodiuit , ad nihil te- multis modis,&Sylii est. duodecimnetur, nisi fuerit in morκ. Verum enumciat. veth.PIgnus . nu. 1.
est tamen, si res aeque periisset apud deponentem,ut d cperit apud dem C A P. Luri.
starium 'Etiam de postrario existente in mora, depositarius ad nihil re Deprobisitione ura, in vero ct fomstituendum adstringeretur,quonia mili mutuo commissa.
tunc mora non est causa, ut res per-
αῖ datur. inpositarius etiam reddere o Rimo quaeritur, an usuratur depositu indeponenti tenetur,qua- diuino, & naturali sit prohibi, docunque deponens illud repetit , ta. Videtur primo non esse pio hibi-
cap. Bona fides;& hoc etiam la inter tam Probatur primo, quod lege di-' cesserit pactu, ut aliquo certo tepo- nina permittitur,id prohibitum es- re restituere,ut l. I. F. si deposuero. se non videtur, at lege diuina 'neis depos. inquatuor autem casibus rari conceditur. Non foeneraberis reddere non obligatur. Primo , si fratri tuo; sed alieno, ergo. Secun- deponensessicia ur furiosus,& ma- do,iura humana, quibus iustitia in-xime quoniam ei aliquod periculu ter ciues conseruatur, usuraSconceimminet ex usu depositi,ut si depo- dunt,ut toro tit. de vis riS,CrgO.Tursuisset gladium. Secundo, si depone tio scienti, & volenti nulla fit inlutis bona fuerint, tum inde ex ali- ria, est regula iuris sed nutrirata iii squa causa publicata, tunc enim de- scit,& voluntario usura in soluit, expositum redditur inius Edeponem m. opposita sententia est Hilarenti;sed illi est dandum, cui bona pa- tium, usuram iure durano,N Dat rablicata adiudicantur;& si deponen ii esse prohibitam . Probatur, si pinti restituatur,ad satisfaciendum,& cunia mutuo dederis puPulo m Orestituendi in tenetur.Tertio,qinia Muperi, si habitat tecu, no urgebis do ipse deponens illud furatur. eu quasi exactor , nec usuras OppI Quarto, cum fur rem furatam de- mes. Et dist. 7.& l4. q. q. de plδsei ponit apud dominum,cui eam isse timc. Quid dica , SCum. ex graui si ii puit. Pignus est obligatio rei mo- de usu. Osane& nThom. 2. 2bilis, pro debito facta, ad securita- Sotus de iust. lib. s. q. I .ar. I. Pl Oha rem creditoris, & dicitur pignus tur primo,vsura est coni Ia ius diu:
quasi maniis ad pugnum quaedam num,& naturale, ergo mala,& Pria labita,
364쪽
hibita;contra ius diuinum. Non fu tuat eum hoe pacto, ut coquat pa,εraberis; adueribs naturale deduci- in suo furno, vel suas merces emat; tur. Nam quaedam res nainciscun- huiusmodi contractus stini usur tur, quaru usus est ipsarumet conis iij,pactum vero non esset usurartu, sumptio; ut cibus. & potus, in his si amicitiam, aut beneuolentiam enim& similibus non computatur inquireret, quoniam id est solum usus eorum a reipsa,vt Tho. sup. aucupari,ut sit gratus ἱ quae obliga- quamuis res,& usus sint in diuersis tio ex natura retexoritur,ita ut etiapraedicamentis. dam vero repe expressa non vitiet contrachiam. Diriuntur,quarum Rus ab ipsis distin citur rei mutuatae, ubi proprie mu-guitur,ut domus,uestis,& simili , tuum,& λrmale intelligitur,nam. quibus uti potest salua eorum sub- que mutuum est duplex, alterii' uantia; ergo accipere usi ram pro quod est λrmale,& expressiim, in usu non licet, cum seorsum a rebus quo aliquid sub una ratione mutui non computetur. Secundo, siue re traditur, cum mutuat alicui nummhis vendat, siueid, uod nitilius est ratam pecuniam,granum,uel vinu, preci ,,utroque modo contra ratim & huiusmodi. Alterum vero dicitur' nem iustitiae commutatiuae delin- mutuum virtuale, siue publicatum quit; na duo abalienat pro precio, nomine alterius contra his. Hinc stilicet rem: quod est alterum;6. usura palliata vocatur,ut puta ven usum: quod est alterum; & tamen durem aliquam non numerata pe- usus non est ullius valoris,nam ven cunia; sed post aliquod determina-dit usum,dominio sibi reseruato,ut tum tempus danda sut vulgari sero ipsi reddatur,quod bis idem vende mone dicitur , credendaὶ quam ob
re conuincitur: Qirare est contra rem magis care vendit, quam venis ius diuinum, de naturale,vsura exiis deret numerata pecunia. Hic appelgere, & peccatum mortiferum. Vt latur contra his palliatus. Dicitur autem naturam usurae percipiat,di- pacto,vel principali intelione, quoco,vsbram esse lucrum rei mutua te niam si intentio lucri cesset,vsuram pacto, vel principali intentione di non committit . usura vero est du-tum. Dicitur usura,suoniam ultra plex altera realis, vel formalis, altea 3 rem mutuatii aliquid exigitur pro ramentalis. Realis est conuenta,&interesse.Vnde ad usuram faciendu executioni mandata. Mentalis est requiritur, ut mutuans extorqueat dii plex altera pure mentalis, quς in aliouid ultra sortem,aut deducat In solo actu mentis latet; altera prςter
pactum. achum mentis executionem exteis
Qu)propter si absque pacto, & riorem exercet; hac enim principa-
principali intentione lucrandi ex Ii intentioni mutuat, ut ex tali nauis mutilo,accipiat quamcumque Sum tuo lucrum suo tempore percipiar, mam a mutuatario, ratione grati tu & licet habeat exterius executione; dinis sponte oblatam,vsi iram noria mentalis attamen vocatur, quia ζO- committit. Usura etiam non est sh- tum id, quod extrinsecus apparer, tum si pecuniam ultra sortem accia non est usura,quoniam suam iniecipiat; sed quamcunque aliam rem, tionem no patefacit; sed tota ratio seu temporale commodum, precio huius usurae desumitur exi ntentio- aesti mabile, ut ad stringere mutuata ne interiori, nam hac principali in-rium ad aliquam ciuilem obligatio tentione pecuniam non degit adnem , ut puta alicui pecuniam mu- usuram.Supra enumeratς vsiiraesut Peccata ars
365쪽
peccata mortifera ex penere suo; sed prima & tertia obligant ad reis
tam,& de vir. Quia su per eo, mtu,& Clem. I . de usur. & omnes Petrus in illud. Date mutuo,nihil inde sperantes .Q-d dictum quantuad primam partem, est consuli,quo tamen ad secudam, scituret ut nihiI ex mutuo sperent ex principale intentione,non est consilii;sed praece liti.Nam Urbanus III. cap. Consu-uuti de vir. hac authoritate uti ad probandum, usuram etiam mentalem iure diuino esse prohibitam;
ita ut eam quoque pro vita captiuorum exerceri no liceat,quia utriuiaue testamenti pagina eandem conemnat. Accipere autem aliquid ultra sortem ratione danini emergentis, vel lucri cessantis, sponte obi asi tum,non prohibetur. Ilamnu emergens uocatur illud, quod emergit ex illis rebus,qu. eiam sunt in actu. 93 Lucrum autem cessans est damnu,
quod in bonis patitur, quae nonduest assecutus in actu ; sed solummodo in fiducia,& spe . Lucrum ratio
ne damni emergentis, in trIbus casibus licite accipitur,Primo, cu mutuatarius est in mora, si damnv v xe ex tali moraeueniat, ut ex Glos in cap. conquestus de usur. Secundo,quado pactum de damno eme fienti compensando intercedit. Utciat autem, quando pactum sit licitum,aduerIat damnum emergens,
vel omnino esse certum, ut si illo,
qui mutuat res mas, venderet minuS,quam valerent,ut alteri mutuare possit. Aut est dubium, sed probahile,aut incertum,& non probabi-ie,si damnum sit certum,dediici valet absolute in pactiam, etiam si da . num excederet sortem principale.
Si vero non est cerium; sed probabila;tunc est distingnedum de pacis,
ant fit pactum absolutum, aut conditionatum; si fiat conditionatum, ut puta s damnum occurrerit,tunc deduci potest in pactum totum d num si autem sit absolutum, no potest trahi in pactum totum ', sed aliis
qua pars mmor, vel minor pro inatore, aut minore probabilitate deinti imenti:ratio est,quia futurum incommodum minus aestimatur, qua praesens,& malum incertum,quam certum,& tunc quoque si damnum
non sequatur,illud licite accipitur, quod pacto ultra sortem principalem iniis. Si vero detrimentum fit incertum, de non probabile, in pactum absolutὸ ultra sortem deduci non potest; sed tantum cum conditione. Sed petet, si nil ex histribus
interponatur, & tantum mutuansverὸ patiatur aliquod damnum, potest ne tuta conscientia acciper
usuram Respondetur si praeuidet
detrimentum, & mutuatarium ad monuit de damno, quod timebat, compensationem ipuus detaimen.
tilicitε perci pere valet; quoniam
haec actio, qua mutuans certiorem reddidit mutuatari um, vires adm*nitionishabet, & miuuatarius ea audita mutuum utique voluit, recepit, ergo se obligaim in viri
te. Si autem mutuans animo non
prospexit; vel damnumquod timebar, mutuaratro non manifestauit, tum ficut mutuatarius in conscie tia ratione rus uiae ad hoc compensandum non obligatur; ita nec mixtuans ruta conscientia id exigere potest;quare inlum rogare valet,Vt
seindemnem seruet, & spontὸ oblata, uel precibus obtenta pro remaneratione damni suscipere potest. Interesse vero lucti cessantis est,uel quado habet pecuniam expositam
negociationi ,quam no dat mutuo, nin cessandoa mercatu ra, aut in toto,am in parte, seu quamcumque
366쪽
habet pecuniam destinatam ad emedum aliquam rem, fructum reddentem, in talI enim casu ipsum lucrum cessans accipere licet, quia talis pecunia, sic de istinata, vere a parte rei plus vat et, quam quaecumque pecunia, etiam eii Hem quantitatis, non
destinata. Hinc sequitur,no solum in pecunijs; sed etiam in aliis rebus
ad lucrandum destinatis, eandem rationem lucri cessantis valere. Secundo,cum hoc lucrum non sit ali.
quid, quod actu pomideatur , de sit
bonum in spe,& minoris valoris , quam bonum praesens; hoc tamen bonum est aliquid in spe ,& alicuius valoris existit: ideo pro eius Iactura aliquid exigere potest. Ad
hoc autem, ut lucrum cessans lici in acquirat, aliquae conditiones sunt necessariς. Prima, ut vere lucrum ratione mutui cesset,ut Glos. in cic5- questus de usur. Caiet. in summul. verbo usura in s. coditione quinti. casus, dicit, si mercator, pister pecuniam quamlibet, expositam ad negotiandum, aliam tenet in arc , conseruatam, etiam si mi itu et illam pecuniam expositam, non est licituaccipere semper lucrii cessans, quia ille mercator vere non impeditur a lucro. Nauarrus tamen hanc dubi . tarionem dii in xit rectis limitibus, de soluit dicendo, cum aliam pecuniam, Quae est in capsa, ad repellendos casus fortuitos prudenter scr-uat, aliquid ratione lucri cessantis, etiam ilia sic retenta luite percipit. Secunda est , ut lucrum cessans sit probabile in illa mercatura, quam
exercet mercator nec requiritur,
ut constet de luctu ; sed latis eli, ut sit probabile; nec suifficit, ut lucrum esse possit;sed exquiritur, ut probabile sit esse posse. Tettia conditio est, ut tot uiri lucrum non recipiatura mutuatario, quod quiescit, nisi tribus deductis. Primo, extractis expesis,quas mercator fecisset in illa nagotiatione, quae aliquando sunt maiores,aliqilotiens minores, dc qii
doque nullae. Secundo labore deducto,quem passurus eraei in illa negotiatione operando ; nam hic labor est precio aethimabi lis.Tertio, extracta aliqua portione lucri, ratione periculi, cut expositum erat ipsi iis mercatoris lucrum, quod feriatur, deducendiimque est et ferὰ tantum, quod mercator solueret , ut illius periculum auferrer; & dico fere . quia detrahi debet paulo. niniis. Ex his sequitur,ut plurimum, extractis omnibus deducendis, tertia p.irs lacri cessantis vltra sortem vix accipi potest. Qiraria eth, ut non suscipiat anticipatam solutionem huius lucri cessantis, ut puta si certum mutuo tradat, ex quo illi cessat quetitus viginti, non satisfaciet, si solum ori aginta enumeret, & viginti pro
lucro cessante sibi retineat; nec solis facit, si statim post enumeratio- nem centum, repetat viginti,ob daplicem rationem, Primo, quia vere non mutua uit centum,& tamen lucrum percipit pro centum. Securiodo, quoniam lucrum, quod ex natura non sequeretur, nisi aliquod tempus piaeueniat, per hanc anticipata solutionem non succederet. At petet, utrum se in per positis his conditionibus 'ne rationem lucri cessatatis accipere liceat. Respondeo,certum esse, ut si coacte mutuet. hoc lacrum cessans licite percipit, quia ratione coactionis aliquid saltem
illi debetur. Si vero no coacti S,se Irogatu S mutuo rem tradat, aliquid rccipi re nequie, ut Sotus dei iust.
de re non debet , qtiod nondum est asseclitus ,& ab illud habendo, de consequendo , multipliciter impediri valet, ut Sotus in declaratio: eterilae conc. nam si mitiuatarius rem
367쪽
Tern non ignoraret, forsan sub i l laeon ditione tribuendi foenus, pecuniam illam accipere nollet.Corrad. amemquM . . de contraea . Sylvest. ver. usura primo. g. 9. Adrianus sent. q. de usura Caiet. in secundumart..sami Polla alficinant; quae sententia mihi probabilior videtur; quoniam ua fit communiter, nec reprehensum esse videmus: imm5 si mutuat etiam non rogatus; sed sp6- te se offerendo, vel ex Dei charitate, & proximi, siue misericordi , aut ex amicitie vinculo, vel ratione iratitudinis, lucrum celsans ultra
ortem honestis , & bonis rationibus accipere.potest , nam hae causae aequi ualent ipsi petitioni; ac latum valent, quantii si rogatus fuisset, iustitia enim commutatiua non ex
hac, vel illa intentione attenditur; sed exaequalitate rei datae, &acceptae. Quinta est,quando aliquid noper modum veri murui sed per modum sortis.& fominae, ultra sortem
in pactum deducitur,ut si alicui cetum aureos mutuet cum hoc pacto, ut si vel mutuans,aut mutuatarius diem suum claudat intra ocis, siue decem annos, mutua rarius nihil restituere teneatur, sed tota pecunia remaneat ipsi,dc suis haeredibus.
Si vero uterque superuiuat ultra decem annos, mutuatarius duplicatam pecuniam, vel aliquid aliud vitra sortem restituere teneatur. Sex
ta est, cum aliquid possidet persoluendum ultra sortem per modum poenae, si intra determinatum te pus non soluerit debitum,ita ut mutuum gratis detum, si aurem tempore debito non persolueris, ad aliquid ultra sortem obligetur . Hic
modus fuit repertu S, Ut mutuata.
rius sit diligens in soluendo debito
intra tempus prae definitum: ad hoc autem, ut id licite cffciatur, haec,
ditiones requiruntur. Prima, ut principalis intentio poenas imponendi non sit quaestus. quia tunc ex mutuo lucrum exquireret,ac talem esse intentionem ex eo maxime eo lligitur, quando desiderat, re iam datam , de mutuatam non sibi restitui intra tempus determinatum , ut iic faenus percipere possit.
Secundo, cum mutuans non est certus, mutuas artum Illo tempore praefinito soluere non pol se , nam tunc lucrum non exquireret per modum poenae sed per modum mutui, vel usurae; non enim poei am lmp ni conuenit . niti de culpa timeatur , ut de constitur. cognoscentes.
Si autem solum esset aliquo modo probabile, ut suo debito tempore nequiret soluere , poenam ad eun diligentiorem reddendum imponere posset. Terino, ut si tempore elapso mutuatarius ex pura impotentia non satisfacit,& line ulla sua culpa non soluit, poena non e X igitur, ut dicto cap. inatto , ut si suo tempore aliquam partem mutui reddit, & aliquam non, totam partem non exigat,sed solum pro rata, ut parti,quae non est soluta , correspondeat; nisi mutuas ad suam cautelam de tota parte deduxisset, si integrum debitum intra illud determinatum tempus non soluisset. Septima est, quando tempore mu
restitutionis plus aestimatur, ut para modium grani mutua uit, quan- do valebat quatuor modo restirilit, quando valet sex, lucrum licite accipit, si tamen intercesserint debitis
conditione S. Prima , mi mutuans nesciat ,
vel saltem non habeat certitudinem, quod eo tempore plus valebit, vel saltem, licet id non ignoret , non tamen dat mutuum intentione huius rucri, quia eis et Z usura Dissiligod by Coos le
368쪽
usura mentalis, nisi forsan ipse de- tatis exercetur. Ex supra dictis tria
ereuisset retinere penes se; tum e- praecipue habemus , quae inficiunt nim licite etiam illud lucrum Inten mutuum nracula usurae. dere posset. Primum ut id,quod desideratur, Secunda, ne obliget mutuat & expetitur, pecuniaaestimari pontium, ut non possit reddere, quan- sit. do minus valet , quia huiusmodi Secundum, ut ratione mutui conobligatio esset usura. sequatur , de non quia alias debi-
Tertia, ut mutuans de minori pre tum, vel alia via exquirendum. cio se indemnem non faciat , qialaia Tertium ut deducatur in pactum periculo maioris, S minoris prccii expressum vel tacitum. Ad locumstare oportet. Unde granum mu- Deuteronomii, licet uariis modis tuare nequit, quando valet decem, respondeatur. resoliuio tamen Divi sibi restituat, cum quindecimae- ui Thonis, ad siccundum primi a stimabitur, dc si minus valeat de- ticuli magis mihi placet, nempe id cem, vult ratnen, ut nota mInuS sol- fuisse permissum ad maiora mala Guar. uitandum; nam ille populus erat Id autem in mutilo numeratae pe- uaritiae deditissimus. cuniae locum non habet, si quando Ad alium respondetur mutuum mutua uit minoris valoris existe- ibi propri8 non usurpatur, sed denobat, & postea Principis aut horita- tat bonorum exuperantiam, illi pote magis valet, nam quando valor pulo promissam quae caeteris mutuis monetae augetur, ipsa moneta ita gratis dare posset. se, ut est rerum mensura, magis cu- Ad leges ciuiles rndetur permitam illattar nisi esset expressu ιn pa- tere usuras,nam meretrices quoquectum deii a restituenda eiusdem na permittunt: quoniam sicliti mortat tirae', di ponderis, ut Sotus de iust. ii uinluxitria, pariter nec auaritia lib. a. qilath t .art. 2. Nainque muta- humanis legibus omnino reruingitio v.ilor S peci niae est mutatio 1 p. valenta suis et pecuniae Si autem illud pa- Ad aliud respodetur minuatarinctiun sciciator sit expressum,tunc est non sponte, sed coache usuram trade pactum ex dolo,& fraude factitinis, re, de quia aliter mi in haberen quia sciebat , precium esse augen- quisset,lecus aluei de vendente Obdum, S hoc modo accipere nequit, necellitate: ld. n. non cstecit emptio quia committeret usuram;vel cli si- nena iniusta, qtria res vilescit ex mone dolo conclusum,&sic percipere clo vendendi; at i mutno nihil venporest, etiam lives cir plus multo me ditur,ni si tempus.. Si aut seclusan vir acutus cellitate. ' sine raude daretur, non Oeta ita est,quando id quod reci- viuia,sed donatio reputaretur. At pit ultra sortem, alias ipsi mutuatui petet. Ego decori modios frumenti
erat stebitum,neque alIa via,neca - mazuo tradidi tempore, quo parui comi date redimere valebata, nam vendebatur, virulem pore rettit nihil accepit alienum, sed tantum. tionis, quo forsan magi S c.Irevat suum recuperauit, distram vexatim bit, cadcm mensura mihi restirile tenem redemit. Nona est ratione o debeat, quam dedi, vel an idem tanexperitarum , quae in alendis mini- tum precium , quo aestimabatur, dustris, & seruandis libris rationum imbui.SOt. lib.6. de Iust. q. .arr.2.disium, quod Prome in montibus pie cit, siue preciu remaneat idem, vel
369쪽
diuersum mutuom teddi in eadem
quantitate naturali , 5 qualitato, quemadmodum mutuo datu fuit rnam si pretium tribuatur,venditio potius,quam mutuum,quoniam ratio,& respectus rei ad pecuniam haberetur,quod est 'proprium venditionis, quod est dare rem pro pecunia ; qui ergo accepit mensuras decem grani, eiusdem quantitatis decem, & qualitatis restituere tenetur. Pet Nauar. lib. 3. de rest. cap. 2.1.dub.ait, licet mutuans triticum
illud non esset seruaturus , si tunc spes,& probabile dubium filir, precium frumenti minus valiturum,
pacisci va labit,ut plus sibi restitua.
tur,quo ad usque valcirem tritici attingat,vel alterius rei muruq reddedae. Probat per cap. Nauiganti de usur.3c rationibus: primo. In ciuili-hus commutationibus aequitasse uari nequit. nisi per ordinem ad
pretium rerum, quae commutatur, quia res, dccontractus, non solum
perpendutur ex naturali perfectione, quia plus animal impermittam, ut puta vermis, ratione perlaetioris substantiae magis aestimatur,qua auri quantitas ; sed pretium quo ad
ciuiles contractus x aequitate, numismatis valoreqstimatur,quod communiter, & augeri potest, ergo iuxta aequalitatem communis pre-t ij currentis aestimari debet. Sec . do, si decem aureos mutuo tradat,&qui libet eorum decem ivlijs aestim etur,& postea augeatur ad summam duodecim , equidem ad deceaureos restituendum obli Satur, ut Sotus etiam concedit, igitur eodepacto si decem modij tritici dentur modo, quorum unusquisque valeat decem ivlijs, si postea augeantur, sit perninam restituere obligatur. At Sotus respodere pi,ideo esse Usuram, quia mutuatarius illud triticum custodiuit, & periculo se e
posuit. verumtamen haec responsio vera non videtur; nam si dedinset centum modios frumenti e conditione,vt sibi preeium,vel granum non redderet, nisi cum duplicato precio venderetur, ducentos aureos consequeretur,quod est absurdum: Quare hoc mutuum non est usura ob hanc obligationem;sed quia duplum exigit,quam prius dederat. Tertio, si esset vera Soli opinio, quilibet auarus ad accipiendum granum mutuo,vel aliam rem pauperes inultaret, cum exigui preci j esset, & probabili ratione sciret,
pretium fore maius, & ita per smium mutuum diues eua de re posset. Tertia opinio est aliorum, per in diam viam incedentium. Palud.
distinet. 37. quaest. secunda.conci . . Aimae verb. ustira primo, . 36. byl-uest.verb.vsur. quaest. I . Medina Cod.de restit quaest. 38. g. corrollarie sequitur.Nauar. cap. IT .m mero 2 9.& 22 .6c probant per cap. In ciauitate, & Nauiganti. Pro solutione aduertenduin , omnes praedictos Doctores in tribus conuenire.
Primo nisi constet, rem pluris valituram postea ; sed hoc lit dubium, in hoc casu precium rei non est attendendum; sed substantia; r tio est; quoniam sic nulla fit iniustutia sicut enim potest minus aestimari sic precium quoque augeri valet. Secundo, si mutuet granum , oleum. &huiusmodi quae erat seruaturus usque ad illud tempus,quo plus valerent, & maioris precio fieret,cuin verisimile est, precium, &valorem augeri, tunc a mutilatari
plus exigere poterit, quam dederit, lucri cessantis ratione iuxta spei
aestimationem. Tertio conueniunt omnes , mutuatarium manere liberum debere , Vt mutuum reddat, quando si
bi placuerit: Nainobligare ipsum,
370쪽
Vt rem, quam modo magni preci, prorie emptio grani; sed est satisfiaemit,non restituat nisi quando par tisfactio illius partis mutui, quae reui aestimatur, est iniustitia clara, dc uera deficeret, nisi daretur.
manifesta ; quia in mutuis dandis, de restituedis,oportet semper aequalitatem seruare iustitiae commuta, CAP. LVΠΙ. .
tiuae,ne mutuatario iniuria,aut mutuanti inferatur,&ratio commutati iis iustitiae non deturpetur. His De restitutioue ure, quasit in comm. sic constitutis, difficultatem perco duo,deposito, ct pignore.
Prima quando mutuans modios NY Vllo pacto aliquid lucri pro asstritici decem cum mutuatario pa- re commodata. accipere liciscitur,ut illud sibi restituat in ea- cet; etenim natura commodem quantitate ,&qualitate, cum dati est , ut res commodata dunt mutuatarius voluerit, dc prccium xat restituatur, quia incommoda-
potest augeri, vel minui, ad audi to rei dominium non transfertur ;mentum , & imminutionem preci; immo commodatarius rem, sibi c&nullo pacto tenetur. Probatur. Vbi modatam, si periit, equidem restia licite pacta fiunt, de ratione iusti- tuere non tenetur. Sed domino P tiar illis est standum ; sed in hoc mu rit, nisi fuerit in culpa, ut de com- tuo licitum pactum suit initum, mod .cap. i in l. rei commodatae,
ergo. ff. commod. ergo,multo magis pro Secunda, quotiescunque mutuat commodato aliquod lucrum cΡnse triticum , quod reseruare volebat, qui nequit, quia aduersus iustitia, si precium multiplicetur, aut gra- S commodati naturam Opera revnum eiusdem quantitatis,& quali- tur;& si aliquid susceperit,ad resti-
ratis , vel cerrc precii accretionem tutionem obligatur . Deposito etia reddere obligatur, expensis tamen utens ad lucrum sibi comparandu , , factis, ac custodia seruando dedu- & facultates acquiretidum, ad resticiis; est Angeli vel b. usura I. nu. 36. tutionem partis lucra Obligatur, . Probatur. Mutuans nullum detri- quia rem alienam , deposito tradi- mentum ex mutuo incurrere de- tam, Si sibi obsignatam, inuito do-het,ergo illi iesarciendum est dam minoide contra depositi naturam, mam per iusti preci j solutioncm. contrectat,& furtum ouoque com Tettia, si flumentum absolute mittit l. qui surrum,st de cond. fur. alteri nitituauit eius precium 'po- Sc lucrum,in dc comparatum,dedus ea aligetur, etiam si illud resciua- istis expensis,& labore depositaris Iz uc llic III, extractis expensis, & obnoxium esse restitutioni existi- pro periculo, & custodia mutuata- mo. Sed in in duobus cas bu fallit, xii, quod sit perest restituere obliga vi supra. Pignore utens, et non fru- Iur. PIobatur. In mutuo aequalitas ctuoso,ad alique usu quo det criuS
iustitiae seruari oportet, sed in hu- fieri contingat,ad restitutione damiusmodi mutuo iustitiae aequalitas ni obligatur,quato magis si Pignus seruatur , quia unicuique, quod sua nafrugiferum negociando exersuum c st, datur,ergo. cebit Zetiam si faceret suos illos seu 'μAd ratronem Soti responderiir, chiis, quos proprius dominus no fa-II 'illud exuperans reddere non est ceret,ut D.Thom. nisi ex industria