장음표시 사용
421쪽
re,quam pro modo, quem euitare, etiam ex charitate , vel ex iustitia obligabatur , ad rem tutionem teneri, ita Medina C. de reb. I est.qo. 23.& 26. g. lam de eo. Couarr.Illa p. 2.3. .Cordub. lib. I. quaest. q5. . in quarta opinione; nam quicquid veniale non existit, vendi non potest, vi sunt himisino diaetiis, iustitiam,&religioncm spectante S. Pro soluti ii ne dicendum exis' i mo, ut si quis tenebatur facere ex iustitia, sit reddendum, quod rec pit. Multa enim sunt secundum tui sitiam, quae quis agere obligatur, sed tamen gratis facere non icnetur, ut scripturam petenti reddere, eam quaerendo habere tunc laborare gratis non tenetur, & de similibus , ut Medina habet C. de usuris. cap. In quibus casibus vers. quinta conditio. Si autem gratis tacere tenetur, quia aliunde recepit mercedem ; tunc omnium sententia procedit, ut recepta re stituat. Si vero aliquid donet ad disponendum aliquem, Vr bona opera faciat; videlicet v I ieiunci, missam die festo audiat, quando illa donatio non est . causa formalis , ob quam huiusmodi bonas a ctiones faciat; sed latum dispositiva, probabiliter non essi reddenda existimo, quia sunt actus mere voluntatis , & ad bonum dispos iiiiii. Αt petere potest, numquid ista
retinere qucat, anicquam repetantiar. Ego probabiliter dicerem , in conscientia teneri ad nonnulla r via sti incndum . priusquam repetaur, ut de datis iudici, notario,de similibus,qni tax.arum pretium transgrcindi non pol ciri, nam hil iusmodi recepta, inuoluntatae largila suerunt ;non enim donans dedisset, si illi, ut tenebantur, liriimosficiri inexpleuissent,cum tribuens iure potratur, Visne tali pecunia ei talis actus exhic
beatur; quare eidem iniuriam irr sauerunt accipiendo,& retinendo, ideo qui accepit, restituere debet, antequam petatur, ut l. 3. 6.& 7. C. de condit.ob turp. cau. & l. ae eodem& l. ius penitum T. si de mal. Nam vix in istis praesumi posse liberam donationem existimo. pus autem, ex charitate factu, dupliciter attendi potest aur. n.incommodum Infert, ut mittere eleemosyna in aliquem locum distantem , longuiter arrIpere, vi lcstimoniu ferat,di huiusmodi, de quibus totum Idem ecesse faciendum, ac de praecedentib. iuilitiae actionibus, lege debitis, dia xi Aut aliquem extraordinartu laborem habeat annexum, quia tunc gratis operari nequit . Ex secundo aute dicto sequitur, a meretrice ac- ενι
cepta non esse restituenda;datur. n.
voluntat te,& libere; secus autem si fraude, 6c mendacijs eripiat ἱ tunc enim restitit enda esse per superius dicta existimo, cu in uoluntarie ,&dolo extorqueantur: Sed quona titulo ab ipsis meretrici b. accipiatur,
δcretineatur tu ste,no oes coueni ut na D.Th. 22. q. 32.ar.7.& imilii post eum , ut etiam habetur l. .F. Sed . quod aede cond.ob turp. causineretriccm turpiter agere dicit, actum meretriciu faciendo, no in obscς ne
facere pP labore, vel ob donario ne suscipere, seu amoris,& exhibite delectatio itis causa; na ira accipere noest ex sua natura obscenu Io. Medi
C. dercb. rest. q. 2C. patas, Ina litulo dona ionis , S gratiae retinere posese, non aut titulo emptionis, vel l cationis, aut deniq; in nominati cintractus, v Id et cet tritiuo, ut fac l. S Iratio est, quia dat pro re, quae Φnfra oe pretium,cu sit, nihil omnino, Benullius exillimationis, existat. Et enim in contractu ii stitiae datum, &acceptu,& iustulae aequalitas atredi
422쪽
bimeterrem sequitur,pecunia,pro . nem, quoniam circa istas pretiu t
te nobilimia datam,& nullius pre xari nequit, cum tantum ualeat . iii,si hoc titulo daretur,domino esi quantum ipsae aestimare volunt .Luse restituedam,&concludit,solum nullus itaq; ad fornicandum cum recipi posse donationis nomine, de istis in tur, rationabiliter tenenis gratiae,a fornicario fac citet.So- dum esse puto, ipsas aestimare posse tus, & Couarruvias hanc opinione suum corpus, & actum venereum, conantur reij cere dicendor, licet , quamu sibi placere videbitur; qu chus in genere imoris,sit nullius va- re nullam iniustitiam esse sentio,etioris,quia est priuatio, nihil; at- si nulla praesumatur donatio ; si aut tamen in genere naturae,& naturali nullum praecessit pactum, arbitrio iratione utilitatis, & voluptatis,il boni viri laxabirur: Sed, ut dixi,d ii coniuucta, vendi, & recipi iustὸ natio in istis saepissime interuenit., potest. Pro solutione primo est dice cum tales capiantur amore; verumdum,absoluid loquendo, tale opus siue hoc , siue alio modo fieri com. fine peccato vendi,nec emi potest ; tingat, nullo pacto facienda est renam licet quo ad materiale quoda- stitutio. Ex tertio dicto sequitur,ac
modo vendi valeat, tamen totus il- qui sita per symoniam , & usuram, ΦΗie actus unus est, ex materiali,& for penitus esse restituenda , Lex.n.C mali compactus, nec unum sine al- nonica non solum donationem rei, tero abalienari valet.Est. n.quςdam spiritualis pro pecunia prohibet, moralis entitas, siue priuatio, con- cum omnis pactio in spiritualibus iuncta necessario cum utili ipsius a- cessare debeat,& nullius sit mom ctionis,& sic abalienari non potest, ii, & poenis puniantur qui talia Min quacumqς ratione consideretur, gunt,ut usurarij quoque, sicut dictu tamen meretrix no infert iniuriam est supra;ideo bona acquisita per syaccipiendo,N: retinendo pretiu pro moniam, vel usuram, sunt restitue-
utili, & delectabili sui corporis da Ecclesiis, ut symonia: dominis
in foro pretium petere potest rone ut usura. illius venditionis, & fornicator ad' soluendum cogetur,quod nisi extu C A P. LXXI.
stitia exigeret,id efficere non val
ret; na si semper titulo donationis Quomodo, τ quando sit faciem susciperet,ut Medina ait,quomodo dure'ιtutio. ad solitendum compelli posset Secundo dicendum, quamuis titulo ι'Mnes fatentor, restitutione nodo nationis,&iustitiae accipere pos- esse necessario faciendam persit,& rei inere,tamen donationis ti- eundem qui rem abstulit, uel dam-tulosa pilis suscipitur, in quo vera num irrogauit, sed sufficere, ut perest opinio Medinae . Crebr. m. n. eX- tertia persona fiat, Vt D.Th. 2.2. q. 9.cessio qualitas dari solet, quiae,nisi 62.ar.6. ad 2. D. Anton. . p. tit 2 c.q. donatio inter iacerct Hr, ex rigore tu g. l. tus de iust. lib. . q. 7.ar. . Mestitiae vix iusti ara posset . Verunt a dinata de reb-rest q5.2. Sot IS in men si celebris meretrix, aut ali , dist. II. f.de quarto. Ricari. qo. huic miserrimo ossicio,non exposi- Gab.q.2.coc. 2.dub. 2.&6.Nainc. II.
ta, pretium, sibi propositum, aut de nu - .&66. est veru de occultis hilum , accipient in magna quanti' peccatis, circa quae dubia insurgutistate, non tenentur ad restitutio' Primo quaerere pol, si restituat pecimex
423쪽
internunesum , & Ille non reddat, dominus autem hon est probabit
malitia,vel casu,obligatur nEdebi, ratione inuirus , quoniam si sciret. tor amplius restituere Ex D.T . debitorem suum propter infamiam Ric.&Gab.Responderi potest,non soluere non posse, assensum cetiis teneri ad amplius restituendum, praestaret, vel saltem probabiliter quia satis credi debuit, talem perso consentire deberet, ut pecunia tra nam fideliter esse restituturamM deretur Confessario, vel culcum. dinaautem locitat.&Nauar. n- que,pro fideli habito,sibi restituentrarium dicunt,3mmo putant,sir da, ergo ipse debitor a saltem stitutio fiat etiam per colassarium, debito consentit. communiter fidelem habitum,si in Quapropter dum res postea νει effectu,& vere non reddat, debit rijt casu,vel internu ij malitia,n5
rem a noua restituta e non eximi, video rationem, cur debitor ad ros dominium res,quae restituitur,pe stituendum amplius teneatur,quianes ipsum existebat; si vero esset omnem diligentiam moralem adhiapud creditorem , ut in commoda- buit, & ideo dominus non est pro-to,vel deposito, tunc iterum resti- habiliter inuitus.Cur etiam de alijseuere non adstringitur; quod pro- fidelibus internuncijsorificatim εhant ex notatis in cap. significante possit non video rationem , contrade pigno. De alijs aut internuncijs rium maxime excludentem, cumina Confessore,docet Sylvestrestitu huiusmodi negoci, bona fides rotione 4.q.3.debitorem iterum resti quiratur, t fima conseruetur. tuere teneri, si pereat, quando ipse Secundo, petere potest, utrum ille creditor non misit. modiis, quo importunis precibus Pro solutione dicendum ; Si per- remissio,vel dilatio obtinetur acre sona,per quam fit restitutio, miti ditore, sit in conscientia bonus, actura domino non sit nota, iterum tutus. Nauar. in sum. c. 7.num.46.
qebitor restituere obligatur. Si v dicit, si preces debitoris, vel ait Db mittat per personam,a creditore rius cuiusque sunt planae,& qu missam, tunc creditori debet impu dammodo non cogunt, & remissiotari;&idem dicedum puto de equo obtinetur,aut procrastinatio dine accommodato; si enim illius famu- tur,non est cur postea debitor anga Io dedit, & restituit, etiam s illo tur; si autem vi, fraude, dolo, vel
fugam arripiat,restituere non rene principis precibus ,aut non tanta tur, quia nullam culpam saltem la- Inopia prematur,aut iussu proceris tam dedit; nam aliter dicendo, neis angat ir,remissio verὸ no est libera. gocia semper clina sormidine,& pG His vero . & similibus semotis, re-riculo, de absque bona ratione per- missio quidem non erit inuolunt tractarentur,& praesertim id verum ria, quoniam preces simplices non esse existimo,ubi famuli co*no hu- compellunt,alias pauperes ad restitur , vel fideiussioncm suis dominis tiuionem eleemosynariim, Perim- dedere. Di eo tertio i dem esse tenen portonitatem acceptarum,tenerendum de alijs inter nuncijs fidelibus. tur. Qirando autem clare credito- dc maxime si esset confessarius, sile rem alloquitur,& eum non declinressit eadem in specie, vel non, de pit,& condonate debitum ,&co ratione id mihi persuadeo.Cum do cedere dilationem velit , tunc eo nianus no est probabiliter inuitus, non condonat;sed liberE mi illa restitutio equidem est bon , tit. Verum
424쪽
. verum oblitare potestae ceps gnatio , vel amicitia, aut missicci sutem remittere potest. arto petet, an cum damno rei fa
spondetur,autcreditor est cer miliarixalienum testituere tene
tus ut incertust, si sit certus, prin- tur. Nonnulli respossent, teneri laceps remittere nequie, quoniam si- quocumque rei familiaris. detri mene legitima causa iniuria inferret to usque ad suam , de familiae surae tertio,& de facto expoliaret prora. mendicitatem,reseruatis sibi,& f mum honis suis, quod est intrinse- miliae solum necessari ad uitam sues malum. Si vero est incertus,Prin stinendum, vel propri, bonis cedeceps condonare valet tertio.Postu- re debet,ita Myn. ut risere Sylvest. lare posset,si debitorponat se in ma Rest. s.q. 3.Archid.in cap. si res a nu creestoris humiliter,dcremissio o.6.Innoc.&Host in cap.Cum tu nem petat,animo tamen, si non co- de usinae aderetarest.q.s. g. Est cedatur,non soluendi, i siepE con- iam dubitatio,iauere videtur,&suatin t,libera remissione obtenta an intentionem probant excap.si quis restituere teneatur.Quidam teneri de fur.de cap. m tu.de viar. dc sic astruunt,ut refert Sylvest. Restitu- persuaderi potest. Cum ex parte tio . q. a. dicho rertio, si pecuniais domini iustitia sit potior,quam deerat parata,& I And.in reg.Pecca bitoris, igitur cum damno debito- tu dicit,non esse liberatum,si cre totis restitutio potius est facienda, ditor restituere non intendebat;na quoniam non est probabiliter i nulsi creditor inret , debitorem finge- tun cruri alieno sit ditior effectus, 438 re, ut remissionem debiti consequa nec ratio exposcit, ut ipse sit meli tur,probabili ratione debitum non ris conditionis,quam dominus rei.
sonem non esse liberam;sed subre- Adrianus in quarto, agens de bello Uitiam. Oppositam nihilominus fi Incipienti aggredior.Syl. Rest.s.
tisfactus esse dicitur, quoniam obli QDndo restitutio est facienda, agatio conformari debet voluntati struunt, no teneri cum notabili G--liati,& non si xliantis, ita docet no, vel cadendo a decentia sui si Gloe secunda, inmetam regulam , tus.Probatur.Cum dominu&rcI noΑtehid.in cap. Quicumque de usu- est probabiliter inuitu debitor solrisin Federicus cos.12.quos refert, uere non tenetur i, sed in illo casa&sequitur Sylv. Restitutio. 7. q. a. dominus non est probabili ratione
Caiet. Restitutio cap. I. Ang. 6. vlt.. iacturam sui proximi ergo.Pro hi Thab. g. 3.Med.C.de re, restit. s. ius, dc multarum dissicutinuim disicauc 24.Couar. in regula peccatum solutione , Doctores unam regula , in a. 'in principio nu. S. Nam resti- tamquam nrumnam tradum,md tutio attendi debet iuxta volunt licet. Quandocunque rei dominustem remittentis; sed voltistas cram rationabilitet velle debet, restituis
donantis est remissio debitiac licet tio dimitti, vel disserri potest,qua. postea cognita hypocrisi,dc malitia vix ille quadam cupiditate ut pata
debitum non remitteretur,id ramc sione astensum praebere Dolit, quae occurrit per accidens, quia princi- probatur ex in Aug in Psalmum 3. pale in debitis condonandis est eo, tomiarelato. Pa. Ne quis οῦ na
425쪽
ieet achi elicito non consentiret, tamen consensum exhibere debe. hat; &ita nul Ia ei infertur iniuria, cum omne iniuria contra iustitia, aut rationem esse oI'rteat ,& v, recta ratio ,&iustitia non laeditur, iniustitia non inuenitur; sed Sotus illo art. dicit, creditorem non teneri id velle, nisi in extrema,vel V gcnti necessitate;non enim iuri suo cedere obligatur ad damnum alimrius euitandum; equidem iraecd ctrina dictis regulς non aduersatur, nam cum in dicta regula dicitur, creditorem teneri ita velle, non est sensus, ut creditot id velle deuincatur sub mortali peccato , nisi debitor extrema, vel graui egestate prematur, ut & ipse concedit , sed se sus est, ut teneatur velle negati uE, idest ut in eo casu iure exigendi priuetur. Cum enim debitor ob dispe. dium restituere non obligetur, c sequens est, ut creditor exigendi iure tunc priuetur, & ita non sit pro- habili ratione inuitus, si vi non restituatur . Contra praefatam regula aliqui dicunt, non idem operari consensiam debitum,& expressum: nam confessarius potest deteger post confessionem ad consensum
expressum, non ad debi tum; ita m trimonium, verbis expressum,cum interno consensu tenet, & tamen cum debito non teneret;similiter si
Papa dispenset in gradu prohibito,
actu et cito sumceret, non tame s iis esset, ut consentire deberet. His tamen non obstantibus Regula in suo robore perseuerat;& argumentis respondetur diuessam cise rationem in supra allatis;nam in his non agitur de Iniuria alterius, veluti in detentione rerum temporaliu, quae
nullo pacto est iniuriosa, quando creditor velle debet. Nam eo Ipso, quod velle debcbat , ratio iniuriae conquiestit, dc haec est ratio cur dobi tus consensus in restitutioris, Aealiis commutationibus sufficiat, nisautem in matrimonio M aliis. vera deposcet, an saltem pari existente necessitate liceat eam dii serre. O. spondetur si par necessitas sit exit
ma , etiam ir dominium maneret,
miser debitor sug necessitati succurrere posset, quia conditio posside iis est melior si vero parilis necessi. tudo grauis existat; puta decentia status, tunc sentetia communis est, vi si debita sint etiam iuste conir
etii, restituere teneatur cum sui st tus amissione, ita Gab .conc. a. dicti articuli secundi. Paluci. q. 2. arti c. I. coc. I. Syl. Rest. I.q. . . dc 7.Nauarinum. 9.& ω.& probatur argumento excre. si non licet 23. q. 3.&L si
praeses C. de aqua quot. & id ex illa reg. probari potest. Nam si debitor
aeque magnum' damnum passurus est ex dilatione restitutionis,mol stὸ ferret rutionabiliter, igitur &quando suus creditor magnum inis commodum est passiirus, probabili ratione suum ei reddere tenetur. At dicet, si debitor bonis cedat, liis heratur nε a restitutione 2 Nauar. num .86.dicit excusari in foro ext riori , etia si debitum sit ex delicto, si concurrat interesse priuatum, Doquo ad interesse publicum , atram
in foro exteriori crimen reuocat, siquidem quoad illud, qui non.
bet in aere, luat in corpore, ut exi . . cap. I. g. generaliter de poenis. Et Glosin cap.Non satis dist. So.&c. si res I . q.6. In conscientia tamen noexculatur, nisi conscientia sit talis, ut a crimine liberetur, ut artifici contingere potest,cui instrumenta
artis,& ad victum necessaria,ad boni viri arbitrium relinqui debeant. Haec opinio Nauar .a prima senten-ria,su p.relata,deflectere videtur,ut Per.Nauar.ait lib., cap. 4. num. 372 Etenim dicebat, solam necessitate
426쪽
extremam excusarea restitutione , vi splendidὸ vitam agant, εe postea
.lcita docuisse videtur num. . & non potentes, ut non volen es solis tamen numero 63. videtur dicere, uere,is absentant, siue in Ecclesias nee talem decentiae status excu- se recipiunt, ut creditores indetoistare . Sed pace Petri, Nauarrus sibi tum debitum, vel partim remitt1t,
contrarius mihi non videtur : nam aut soluendi dilationem concedat. quando dixit, extremam necessita- Hi non sunt in conscientia tuti,nectem excusare,simpliciter loquitur; a restitutione immunes ι quoniam cum vero addit, decentiam status talis remissio est magis cuacta , qua non exculare, loquitur de urgenti spontanea,&huiusmodi malos h necessitate, Ze de bonis, male acqui mines ferre esset quoddam genus sitis,ut seipsum declarat, nume. 18. raptorum in republica conseruare. At vi ibi videre est.Pro solutione dicε- autem plures, N. amplas nee dum est cum Sylvest .R est. qi aest.6. ciationes Exercent, qui Stes p dic.1.Couar. num M vers.Hinc etia stea ex voto non succedunt, benefi- Corduta quaest. . dub.I. aut bona cio dictarum legum potiuntur, ut perperam,vel iuste, comparauit ι si l. ic qui bonis cedunt,quibus pe primo modo,videlicer rapina, fuse mittitur decens sui status sustent to, & huiusmodi acquisiuit ιεceaia tio; quod autem dicit Cordub. in consumpsit in usus illicitos, pro . in dub. s. videlicet penes remprifarios: nec decentia status, nec si blicam esse retestatem ordinandi, si excusara restitutione, quia non &disp, nendi bona subditorum inerant propria bona hae parte, quia sic rei publicae expe-
Si autem debita licite contraxit, dit, cui creditores consentire de- sed casu , aut aliis humanis euentia bent; quam deducit ex Adrianothus in aduersam fortunam est con- quodlib.6.artic. .Scot. in . dist. s. ieetiis cedendo bonis .aliqua occul Gab. x. ar. .dub. I.Syl. Rcit. .q. 2.-ta, ne a decen tia sui status rurpiter Non esse veram simpliciter aib cadat, heud sim relinquere valdi. rror,nisi qua irie credi oeων--hit. Cum eni in hoc secare modo nablittervelle debebat: nam arien-- viqimatem non fecerit , aut nota rio reipublicae non est , hira ustrui libilem culpam non dederar, di sta- raptores constituere dona riOS . . tum confernare lebeat. eo casu ere ctis legibus,aut cessionibus QuD dixor rationa liter velle non om in petere valis , an debi Di paula-ιheD,vt b statu cadendo restituati tym reddendo, te restituendosarisis aurem ille status ex alieno filii pa tae at, ct confirmi ius evin absolite iratus, vel si luxurios8, eu vane im- re possit. Mira ceterim est si no posis pendendo consumpsitὴ tunc ratim sit ob aliq iam probata eiis causat Gnabi irer coactus non dicitur ille non obligari; si coiriose autε torugum beneficio de cedendo bonia soluere potest, sic non ei mes,de tuta conscientia potiri non potestῖ non vult,nisi per partes, scribentes: quia non est verisimile, ut legum tunc dubitant. an debeat absolui conditores huiusmodι epulorudus, Corduba q. ilia 68. puniae. 2. referedi hirudinibus faueant, cinis sint opinione dicentiu ,absolu, posse de contra iustitiam Ex dicti x etiam non comitrere peccatu tethale,quia colligirue, mercatores, qui muttis busdam coditionibus t xistcntibus accipiunt credito, puta magnam Prima, si confessarius,aliter nota
sancitatem pecuniarum, dc Iesu, esse restitiuarum,Percipit. Secundia
427쪽
Seciuularimndo ereditor not hile damnum non incurrit. Tertia , quando dominus numinquam , aut non irum militer rentia
suam redimet , veluti concedendo
Qimrta , quando creditor iras tisfacere putat, alias Paratus non esset restituere simul , n putaret eo modo non satisfacere , probatur quia creditoxid ratum h-eret, si .debitoris. animum , non iMOret. Pro hac opinione refert Ang. rest. vlt. 3.3.Sylvest. rest. 3. quςst. F. Gab.
dub.f. sed potius tenet primm opi
pro hoc facit i.soluendo,st. de neg. sest.& linit praetor isde min. refert lecundam opinionem dicentium, non posse, quam ipsa reprobat, &Maioris in .distinct. I s. quaest. 28. Med. de reh.rest.q.s Nunc ad id .dicentium,non habere talem potestatem a Deo,nec a creditore I sed tantum Dei nomine peccata expiar posse. de Anglus ita expresse habet diff. a. &7. quae opiniones ad bona sensum reduci valent: si enim omisnia simul reddere potest,& no vult
peccatum mortale committit paulatim restituendo ,& absolutionis heneficio se reddit indignum , nisi
de creditoris voluntate , huiusmodi prorogatio rationabiliter praesameretur, ratio est,quoniam aperta retinet inuito domino, qui in eandem soliuionem, vel modum soluedr,consentire non debet,cum debitor absque illo modo restituero
possit, sic Med.Cordub. Maior N
stit. num. i7. Si autem confessarius probabile ratione crederet, numquam, vcl non ita utiliter fore resut iniurum,tunc dilationem ei concedere posset , quia in hoc implicitus est domini consensus, di confessi
rius negocium eius eum sellita
gerit , ita Ang. Sylvest. Nauar. ali; , praeter Sotum lib. quarto, dolust. quaest. 7, artic. quarto, asscrenistem, id,quod dicitur de pertractando utiliter creditoris negoclo,attinere ad forum extetius, de ad ollicium procuratoris , & non conseia
sarij, cuius fune tio est nomine Dei
conscientias expurgare. Sed venia Soli contrariam opinionem esse probabiliorem sentio, quoniam si credito P poenitentis conscientiam 3 penetraret , certo assensum praeberet; nam perdissicile est credere oppositum; namque si quis meum negocium utiliter gerit , consenosum quidem praestabo , vel saltem probgbiliter consentire debeo ,
quare. sic domino consentiente ,
delatio erit iusta, & licita. Debit res enim, se soluere non posse , credunt sine suo magno incommodo, si totum simul persoluant Iideo solutionem, vel restitutionem eo praetextu differunt: Etenim est quaedam incommoditas apparens, in turpi cupiditate fundata', hac existimatione stipposita, tali ignorantia equidem excusari videntur, ali Quin maior pars reipublicae Chriss me esset in statu damnationis. Quis enim legata testamentorum statim adimplet; vel totum deb tum persoluit, quin hoc praetextu solutionem non suspendat tantus itaque est amor pecuniae , ut sibi
prorsiis persuadeant, non valere
absque magno incommodo restituere totum. are dicerem, si discretus confessarius poenitentis nain turam, de ingenium intime cognoscit, ut illum dehortando , & apparentem illam existimationem esse periculosam eidem aperiendo, in bonam suain sententiam reduceis re possit, eo casu non est absolue
dus , nisi totam lammam simul r stituat:
428쪽
mlint: sautem nihil profuturumptaenidet, eum absoluere potest , quia per dictam existimationem no habet animum perseuerandi in peccato mortali ,& sic saltem attritus accedit; S: Confessarius tunc agit utiliter negotium creditoris, & poenitentis conscientiam pnruente do sanat. Sed contra hoc Mercado dicit, non esse absoluendum, nisi praemissa restitutione realI,vrc. I 6.
sed haec opinio debile funda inentu habere videtur, quia ipse dicit,non esse credendum poenitenti; sed hoc est talsum, nam si contra Poenitentem debet credere, ita & pro poenitente. Aliqui vero dicunt, quod si
semel admonitus non restiti Ir, non est absoluendus, donec restituat,ut
verb.Rest.c.6. Armillanu. 34. Nam ex quo admonitus restituere neglexit, nec quidem satisfaciet dicendo , se redditurum, quia mora parit delictum;&Caiet. docet, e illi dicendum. Si ita recte dispositus es, Vade,& prius re stitue,& poste regredere, ut absolutionis beneficium consequi possis. opinio
1s , s. corrobari videtur ex Sacrone.Trigv. ii denti, de refor. Vbi non soluentes, vel imp ientes declinas, iubent non absolui isi plena restitutiones ituta. Palud.i n dist. .R. 2. arri.
dicunt, aduertendas esse circunst tias loci, temporis, & personae, ocinxta prudentiam iudicandum .
cultatis nervam ex natura rei,&modo vivendi simul esse considera dum, & dissoluendum. Cum enim
homines in unam. vel altera nesia
gentiam saepe inuenis soleant, ob id propter primam negligentiam, quem praelaminon diuere esse reo
iussus, ut occasionem peccati fugeis ret,aut concubinam dimitteret, illico est priuandus beneficio absolationis ; sed bis, vel ter ad summum est fercndus,de expectandus,& p stea firmi propositi verilatem rudicare valebit.. Opinio etiam Mercadi in casu veritalcm includit , puta quando existens In mortis per qlo totum restituere potest .dc non restatuit,vel per alium fideiam restitue . re totum, vel partem negligit; etenim qui In eo articulo ost constituintus,oc restItuere, uel aliam pecca
di occasionem deuitare potest, de non facit, iure praesumti ur haud liabere verum restituendi propositu. Nec opinionem Angles ubi QRapprobo, putantis, esse probabile, ut etiam si multoties promiserit,de postea non soluerit, absoluatur, quia iure optimo propositrum restitue di non habet. Ad Caiet Responde- Iur, esse nImis rigorosum, quia tu moralibus aciendi debet commilanis modus v uendi. Et cum homo pluribus humanis occasionibus, de diuersiis, ac variis accidentibus inis uoluatur, quid miru si postea rest tutionem facile praetermittit Icci coeum bis, Vel ter abs oluerem, usnullam prorsus conquetrendi occasionem liaberet. Respondetur con cilium dicere videtur,absoluendos non esse post excommunicatione , nisi prius facta restitutione, de sic antequam sint cxcommunicati , dc declarati, ac publicati,absolui pos. sunt, dummodo restituere promitatant.Namque a lata excommuni ,
tione propterettertii detrimes tumissolui non debent, nisi iiptius satisfacta Parte, ut i omnes docent , ει riustitia e poscit.
429쪽
i Liber Secundus.. CAP. LXXII.
ata, restituere oportet , dc prae sertim eum sint bona, credit - 4- - ri ad sarissicietulum,nuta certis debitoribus iure naturali,incestis autem iure positivo satisfacere tenetur .& ex ordine fieri debet , nam primo rapina surro ablata reddere debet, quia in eorum ablatione
maior iniuria fuit illata, qua inussita,& alijs iniquis contractibus: Etenim in restitutione non solum est seruanda iustitia;sed etiam ratio haberi debet de iniuria, Deo irrosata, & proximo ,& circa restitutio. nis ordinem legi poterit D. Animianus a. p. tir. secundo, cap. 7. F. Ang. Rest. secundo. s. I 6. Sylvest. Rest. 6.per totrim δε veth Haeredito 3 .quaest.9.Caietan. in sum. Rest. cap. 8. Gab. in quarta distine'. is. quaest. secunda, art. 3. dub. primo, Med. C. de rebus rest. quaest. secvnda , vers. Ad aliud quod quinto im
uariiIb.quario, de rest. cap. sin. qui 4oquendo de restitutione assirmant primo, ut si debitor omnibus sati L. facere posset,pullus est ordo ex n cessitate seruandus, quia nemo illo mob inversum ordinem potiori iure priuabitur ; namque habet, quod omnibus solvat. S ecundo dicunt, . si debitor omnibus soluendo non est, ordo seruariddbet, ut nemo imustitia patiatur, quoad fieri potest Insuper aliam rationem assignare possum. Com enim debitum est cerium liquidum , iustira commutati iis , Acrius naturale strictissimum interuenit, & duobus praeceptis eoneurrentibus, iuxta
communem sententiam strictius est obseruandum. Unde colligitur, peccare, quando prius de Incertisset omponit, cum aperte in fraude certoru creditorum faciat. Et inter caetera est reddendum ante, quod adhuc extat in specie', ut depositu , pignus, commodatum, furto, vel usura sublatum, ut tenet Bald. muniter receptus in l. pro debito G de bon. authen. iud. Probatur. Possetar, talium bonorum numinquam est adeptus dominium ; sed
semper penes verum dominum I mansit, atque adeo ut si apud eum esset, expoliari nequit. Non tamen verum existimo,quod habet Caiet. c.9. e Sylvest.vt probabilius tenet in illa quaest. s.&Med. q.illa 2. VeIL Tertium dictum, & Nauar. nu. 69. vi res empta creditori sit restituenda,quandiu in sua specie , de forma extat apud emptorem nam etsi dominium illius sit in emptorem traf- latum,illud tamen remansit deuinctum solutioni, quandiu in sua specie reperitur , ut etiam Bald. docet ubi sup .&in l. 3. ff. quibus car. pig.
vel hypot. coni. per argumentum a .
minori, quoci approbat Nauarrus. Nam valde aequum esse videtur, ut saltem creditor ratione illius rei caeteris praeferatur, licet quaedam
aequitas id esse agendum dictet, re iudici sic agere expediat; nihilominus rat Ionem non video,ut hoc sub peccato mortali,& onere restitutionis facere inneatur,quia res empta,
vel aliter iuste possessa P qua uis pretium non soluatur, &. emptori tra. datur , reali obligationi non rem n et amplius obnoxia, ut Angelus
Sylvest.Med. aperte fatentur; nam eo ipso, quod a venditore consi- sinatur emptori, ac traditur , suEAlutio dineratur,sed non,inter illitas bona computari debet, nullo iure
430쪽
iure reali remanente in ipsa, plusi
quam ad alia bona eiusdem emptoris; unde si venditor solutionem prorogare voluit,ssiae suit volunt iis,& benefecit emptori,eum expectando; ob id autem iure naturali, vel diuino, aut positivo hypothecara , de obligata non remansit, nisi specialis hypotheca, vel obligatio fuerit apposita. Sed ego libenter concederem, ut si res aliqua est obligata singulariter solutioni alicuius rei, siue ut pignus vel generalis hypotheca, aut specialis,e qui de prius
esset restituendum ex illa re extante, quam ex alia,'uoniam iustitia id exigit,alias ei iniuriam faceret, cum iure pignoris hypothecae, vel
assecurationis priuaretur.Si res autem in specie non extet, quamuis aliae in eius Iocum labrogentur, ex earum precio no sunt realiter obligatae.Sylvest. reddit rationem,quia precium,quo coparatae fuerunt, noerat obligatu , ac proinde nec res,
ex illo precio empta, remanet oblipata. Post haec autem municipali statuta obseruari debet, qualia esse solent de ordine restitutionis, qua-do iure diuino,& naturale non aduersantur . Iure vero communi statuitur primo venire uxorem pro dote , quae inter actiones persona. les,ut potior connumerat ur,immo
Sylii est. docet, non solum praeferri habetibus ain iones perflanales ; sed etiam tenentibus tacitas hypothecas anteriores, quod probat per legem ubi C de iur. dor.& in l. secunda.Cod. de seiu. pigri. dat. &fiscus
simili priuilegio potitur , si autem
plures concurrunt , idem priuilegium habentes, rest tutio est facienda anteriori ,& de huiusmodi vera est regula. Prior in tempore est potior in iure. Uerum quaerere potest, cum debita exhauriunt, &
absumunt totam haereditatem, solui valeant funeris expense. No nulli dicunt, si omnia sint aliis naia in specie, nullo pacto, nisi de licen tia creditorum,aliquid soluere potest. Non enim de alieno quis lucrari valet,dummodo non sit abso lute necessarium, ut puta alii d r medium non extare,ut tradatur se. pultum, &eo casu funus moderatissimum facere potest. Sylvest .asse. rit, etiam si sint tacitae, immo expresis hypothecae,sunt prius solue-dae expenta funeris, quam satisfaciendum habentibus tacitas,vel ex pressas hypothecas in bonis defuncti iratio est. Licet ea bona credito ribus inerint obligata, tamen non sunt aliena; sed propria bona defuncti;&sic proretam necessaria creditores rationabiliter non sunt i
uiti , quia id est strictius debitum,
quam eorum, ut est textus exprensus in I. penult. g. de rel. & m. ubi clate habetur, funeris expensas omne debitum antecedere,ct: in I. At si quis T. I . eodem titui. Hae res autem exuperantes expensas ad honore, dc pompam mundanam tuta con scientia facere nequit, ut Palud. ia .distinia. I s. quaest.secunda, circa
uar. cap. II. num. II. Pet. Na r. lib. quarto, de restit. cap. fin. nume. 28.
Secundo petere potest, utrum cuplures sint creditores, & haereditas non suificit, liceat uni etiam priori in tempore, aut priuilegiato, totum soluere debitum, vel an pro rata satisfacere teneatur. Pet.Nauar. 44 resp. si debitor habet dominium,
vel hypothecam expressam, aut tam cita, sine aliquo modo actione rea.
lem, vel saltem priuilesiti personale, ei satisfacere debet insolidum, etia si tempore sibposterior, qui d habenis