장음표시 사용
541쪽
int. lectus nulla habeat in se specie
intelligibilem, antequa operetur; quam quidem speciem si haberet appellaremus dispositionem media inter potentiam remotam, quae est potentia ad agendum, & postrema perfectionem,quetest illa operatio. Sed hoc bene reperitur In sensu,qui in se habet coniunctam rei sensibilis speciem, per quam exercet suam ' Operationem, & non dicitur habere dispositionem propter potentia remotam, & vltimam perfectione. Cum igitur dicat Auer. hanc dispo.
sitionem mediam, inter extremam potentiam , & vltimam perfectio. nem, non reperiri in intellectu , aperte constat, non adinveniri in
eo speciest melligibiles actu inteliligendi praecedentes. At petere valet, ex quibusnam, ArS hanc conclusionem deducit, ut in intellectu novin sint species intelligibiles a Respondetur eam elicere ex eodem tex. in
quo dicit , in anima se habent phatasmata ad intellectum, sicur se hahent sensibilia ad sensum; Adiungo minorem; sed senstis: sic se habet adstnsibilia, ut nullo modo nullo tempore siue his sentire pollis, igitur de phantasmata sic se habunt ad intellectum,. ut nullo tempore fine illis intel ligere possit. Nam, si vera
esset contraria opinio, sequeretur,
intellectum possibilem aliquando fine phantas natibus inrelii gero , stilicet per illas. species abstractas ,& actu in eo repertas.Pro statutone in dissicultatis pono hanc comelusionem. Species int elieti tales ,&s mulae ra rerum, & uniuersalia, noreperium nr in intellacha,tanquam in Mesecto, quae actiun intelligendi praecedane,& post ipsum intelli.
gere remaneat in inreliaetii. Exq conci us e s equi tu r corol lari ri noclarν species, ii ressa sin intellecti
O qa est primo Latruellecta, estinis iligere, quδd uniuerale sub sequitur intelli gere; licet sisepra probauerim,pro co-matione aliam rationem,decerptam ex Mi
stor. 3 . de anima,tex.6. terum corro
boro. Inquit Philosophus. Antiuqui benedixerunt, animam esse s
cum specierum; errauerunt autem, quando dixerunt, totam animam
esse locum speci erum cum sensitisua nullo pacio sit locus specierum. Pondero haec verba Aristotelis, quidnam intelligere voluerit. Nulli dubium est , cum dicit intelleetu
esse locum specierum, sensum vero non ,vel Ie intelligere, sentan esse subiectatri specierum, non locum λintellectum vero esse specierum locum , non autem stibi cistum i, quod profecto patet ;nam senis est receptaculum specierum intellectus ve
Cum igitur sensus sit spetieru receptaculii Monstat,eum esse illaru subiectum & non locum intel lectu
vero esse earum locum, non autem
subIectum, ergo species non datur in intellectu,tanquam in loco. At petere valar.Cum vnmersalia in intellectit tanquam in stibiecto,no reperiant ire, ubi adinveniuntur Veh. n. recipiuntur in phantasia, vel
phantasmate; sed etiam in his reperiri non valet invia sunt materialia, quare si non ponantur in inreuectu possibili, aut agente, vel in habitu, igitur nulli bi erunt; Quae ratis mittanti momenti apud Limaram . ut has sepecies recipi in intelle stupos fibili,tanquam in labiecto, si e arbitrat us. equam huic dubitationi satisfaciam, tria primum breuiter
examinabo,Primo, quid sit uniue sate Secundo a qua animae potentia efficiatur . Tertio,'i Omodo fiat.
Quis ad primnm Ari '.ait primo, eoeli. rex. 92. Qiii dicit coelum, diu cit formam, qui dicit hoc coelum, diciv
542쪽
dicit sormam in .materia;ex quibus Ad rationem D. Thom. Remon. colligitur, uniuersale nil aliud esse detur intellectum non dici in habinisi formam, sine coditionibus m tu,cum sit singula faeia,ita ut spmitetialibus consideratam,quae in ma cies rerum,tanquam in subiecto,re teria consideram dicitur particulari tineat ; sed dicitur in habitu, qui ras , eo quod est alligata ipsi mate- habet species rerum in phantas .riae. Verum aqua potentia,&quin & in memoria sensitiva conseru modo fiat hoc uniuersale, apud Ari tas,quae vocantur phantasmata,q re stol. interpretes maxima est dubita intellectus, quotiescunque vult, itio; sed ,ne quaestioni quaestione c6- contemplari potest, ut ait Arist. 1 'nectam, pro veritate dico, intelle- de anima tex.6o. Anima intellioero ctum agentem separare formam a potest,quando vult,quoniam ait conditionibus materiae. s. intelligen- cta in illa quoquomodo inuvndet, do formam, quae est in materia sine asserimus, intellectum non dici infmateriai Abstrahere. n. est intellige habitu,antequain opereturinon itare unum, no percipiendo alterum, tamen, ut habeat species impressa
suemadmodum Mathematicus, dii in gremio,tanquam in subiecto;sed intelligit lineam,que secundum sui est in habitu, quando in phantasia.
naturam non est,nisi in materia, no dc memoria reseruantur particula. percipiendo materia,dicitur abstra. ria phantasmata,& rerum sensibis
here lineam a materia sensibili et Iium simulacra-cum phantasia ita & intellectus, cum aliquod pha- est plena phantasmatibusparticulatasma,ut puta 'ta, in phantasia re- ribus, quibus contemplari potest peritur, habens tantam quantitate, intellectus,quando vult,tunc est iα talem qualitatem,figuram,*dispoi. habitu, Λ contemplari potest cum sitionem, intellectus abstrahit ab it sibi placet. Sed obucere potest. Sia Io phantasmate speciem rosae absq; cur contraria non secompariuntur conditionibus materiar, videlicet in eodem subiecto; ita nec species sne illa quantitare,figura,& disp. contrariorum in eadem potentiata, fitione ,dicitur autem abstrahereia, sed illae species sunt sibi inuicem quia intelligi e speciem ipsius rosae, contrariae, ur Arist. 2 de anima. te non intelligendo conditiones ma- ii 9.dicit,album,dc nigrum non pocteriae,in quibus speci rosae existiti sunt se compati in eodem subiecto- t facit gustus, cui offertur lac cum Respondetur, contraria se comis albedine,& dulcedine, abstrahit pati non valere in eodem subiecto. dulcedine,albedine relicta. Ex his quando se inuicem comet unt; nae sequitur, quid sit 'niuersale, &qd alterum contrariorum corrumpere subsequitur intelligendi actu . alterum studet pecies vero contra
Secundo uniuersaletandiu durat, riorum, cum non sint ad inuice cor
quandiu intelligendi actus perseue ruptiuar, & sint in phantasia spiriarat, ut dicebat Auer. 3. de animais tualiter;ideo multς simul in eadem rex. 39. formam intelligibilem ha- potentia stare possvnr, vi diccbathere essu velox. Ad instantia respon Auerroes septimo metaph. com. 8.detur uniuersata nat tibi habere ec Contriaria sint extra an in arri. ἡ se. tanquana in labi cisto; sed reperis species autem contrariorum in am- xi materialiter in phantasia, de for- ma non sunt contrariae. Et ad Artis
maliter in intellectu, quandoa, stotelem dicitur , quod ibidem strahit in intelligit. seipsum explicat, cum addit L.
543쪽
si huiusmodi sunt sensus, de intelle Etenim non est inconueniens, vectus, idest si species eodem modo unum phantasma secundum diue recipiantur in intellei his , sicut in fas rationes repraesentet idem obi sensu ; quare non sunt sibi inuicem dium subparticulari , & uniuersali
contrarIar, cum non eodem modo respecta , sed bene esset inconso- recipiantur ; num ἱ si .idem phantasma praesens - Ad primum Scoti resp5detur, co. exhiberet obiectum extrinsecum segnitionem fieri per assimilationem cundum rones oppositas, ut P exempotentiae ad obiectum; sed quando plum patet de illis animalibus,quae In minori dicebat ntellectum non nocti luces vocamus , qtue notiis , posse fieri similem obiecto, nisi per tempore apparent sub ratione luia speciem intelligibilem , negatur; centium,& interdum lucentia non quoniam simi lis non efficitur peri videntur;sed colorata; δc sicuti haec speciem intrinsecam impressam an- diuersa ratione videntur modis dite inteIligere; sed obiecto extrinse- uersis; ita etiam de phalasmatibus, fit similis,quando intelligit;quae quae intelligi valent &cum condiis.
solutio est Auer. 3. de anima; com- tionibus materialibus,& sine. met. I .dicentis.Sensus quidem ha- Ad primum Zimarae respodetur,. het speciem ante sentire: intellectus cum Auer. in cOm. I . terti, de ani- aut ita no se habet, qm dispositione ma asserente, potentiam passivam , mediam,inter potentia,ut ultimam de receptionem analogice dici de perfectione, non habet; quod con- rebus materialibus, & de intelleis Drmatur ex Arist. 3. de anima tex. so ini; de materialibus' est vera subi dicente, intellectum nihil esse eo- chiue; nam materia perficitur a for-rum,quq sunt antequam intelligat: - ma,quoniam recipit eam, ut in i ii ecce quod vult, intellectium ante lecto. De intellecta autem dicitur intelligere nullam habere speciein eo modo, quo dicitur de intelligent imprestam. : L rias;quarum una non recipit alaam. Ad secundum respondetur una- subiectine; sed tamen obiectiuὸ; sic do consequentiam: ad probatione. intellectus species rerum in se reci- cum dicitur no intelligere, nisi per pit, non subiective ; sed obiective; phantasmata patricii laria, dico, P quapropter consequentia Timarae illud phantasma existens in phanta negatur. Ad probationem vero di-sa dupliciter considerari potest. citur, Aristotelem non Intendero, Primo,ut est in phantasia cum con ut conueniat in illo nomine , quod ditionibus indiuiduantibus. Secun' est pati univoce sed tantum analo-
do,quatenus ab illisco ditionibus gico; & quando philosophus ait,
separatur.&abstrahitur, ut patet quod sentire est pati ,ergo&inteIli exemplo.In phamasia reperitur spe gere, Respondeo, solum vello, cies rosae, illa species animaduerti quod sicili sensiis perficitur: ita potest, ut accidentibus inuolura . ; intellectus ab obiecto perficitur; . intellectus igitur percipit illud sed non in modo recipiendi, ut ait phantasim per speciem particula. Averroes; nam recipit subiective; rem illius; non quare nos illa spe- intellectus autem obiecime , ita vicies est singularis,&indiuiduanti- conueniant tantum in communibus condit Ionibus coniuncta; sed
prout ab illis est abstracta, dc uni-neralis. analogo, idest quod ambo recipere dicuntur,non autem in modo re
544쪽
Adsecundum quando dicebat , nisi species deytur,equidem sequeretur,millam xeperiri a monem inteli Aus agrariis, negatur consequε tiar Et ad probationem dicitur,terminum intellectus agentis esse formam,a matertiae coditionibus seiuncta nari operatio enim intellectus est . abstrahere; sed abstrahere nihil est aliud , nisi intelligere formam si peconditionibus materiae. Sed obiiciet, si terminus intellectus est forma, separata a conditionibus materiae, ergo intellectus agens cognoscit; Hoc autem videtur dubiunia: nam Zimara, nesciens respondero cuidam argumento Gregorij Arim. lib. de primo cognito, quo proba-hat , intellectum agentem non cognoicere, dixit,quod abstractio potest fieri ab ignoto: Unde, cum intellectus agens abstrahit uniuers te a singularibus, operatur inquit
naturaliter, dc sine cognitione, velut ignis naturaliter comburit. Respondetur intellectum agentem cognoscere formam,abstrahendo illam a conditionibus materiae ;nam abstrahere est cognoscere. unum,non intelligendo aliud:Quare illa responsio Timarae non est vera; quoniam est absurdum dicere , ut potesaria intellectiva, &cognoscitiua,ut est intellectus agens, non cognoscat suam operatione . verum arsuere potest, Intelle-ὐus possibilis est ille, qui solum-xcido intelligit ; nam intellectus agens illuminat solum species , ut intellectus possibilis, casin se recipiendo,intelligere possit. Respondetur intellectum agentem csse i lium,qui intelligit; nam in homine duntaxat unus est intellectus , qui pro diuerso tempore, &diuersis functionibus dicitur possibilis r in habitu , agens, in
i At petere potest, virum inteue eius intelligat singularia. xi
IN hae disticultate disturiendata
hunc ordinem seruabo. Primo. sν e. . . .sensum quaestionis aperiamo.
Secundo, quid alijsentiant recen. sebo.Tertio,quid sit tenendum ex plicabo.Quo ad primum singulare est daplex;aliud immatem ale,ut sabsta tiae abstraeta, quarum unaquaequa. singularis est sua specie, licet uniuersalis secundum essentiam appel. letur: Aliud est singulare materi te, de quo hic dubitatur.
Quo ad secundum,omnes expositores communiter dicunt, intellectum cognoscere singulare. proba.tur primo. Ponens differentiam i ter duo, utrumque necessario c gnosci ut 1. de anima cap. de sensu communi; sed intellectus inter unis uersale,& particulare differentiam ponit, ergo cognoscit virumque. Secundo,io.Gandauensis arguit. Mintellectus non cognosceret singulare,no possit corrigere sen sum;ἶed intellectus emendat sensum, ergo. maior patet , sunsus n. quandoque decipitur , videlicet quando videtremu in aova fractum,tunc intellectus eme dat illu,& se decipi docet. Tertio,arguit omnes cognosceres praesti nitora, cognoscunt etiam viistiora; At intellectus percipit vn
versalia,quq sunt prestatiora,ergo. Quarto Greg. Arim. arguit.Si intelis lectus non cognosccret singularia, . abstractio fieret ab ignoto,cu intellectus abstrahat uniuersale asing
latibus; sed abstractio fieri non pot
545쪽
ab ignoto,imur intellectus partiocularia cognoscit. Quinto , intellectus sormat hanc propositionem. Socrates est homo,Ideo debet cognoscere subie prςdicatum Ued subiectum est singulare, ergo.Sexto,intellect facit inductionem,in qua progreditura singularibus ad uniuersalia, ergo intellectus cognoscit singularia;
alioquin inductionem non fornia-xet. Et si haec sententia sit probabilis,tamen eam esse veram omnino. neque ad mentem Aristotelis adihitror; nam cosidero primo dubitarionem, motam ab ipso philosopho in coni. 9 tertia de anima,ubi dubitat, utrum singulare,& uniuersale, adiuersis virtutibus cognoscatur, vel solum ab intellecti ,diuersis mo' dis se habente.& in tex. io.determinat, uniuersale,&singulare,non ab
Ha;sed a diuersis potenti, cogn sti: uniuersale ab intellectus & sin- Eulatea sensu. Modo si voluisset singulare cognosci ab intellecto,diuerso modo si habente cc pisset secundum membrum distinctionis;sed accepit primum dicens, uod cognoscitur alio, ides diueriss potentijs. Aduerto etiam illius
textus secundam partem, in qua ait. Si intellectus secundum consideretur, scilicet quatenus est separabilis, aut in quantum deci ita nat ad sensum , quocumque modo animaduertatur, carni cme cogno-stit, idest uniuersale, siue secudum cognitionem directam , seu restellam, utroque modo cognoscit carianis esse,scilicet uniuersile, non ait tem patriculatePraeterea probatur Arist. tex. I 8. tertio de animaia , b , volens concludere neccssit
tem intellectus agentis inquit Ne-eesse est in ari.intellectiva repetiti a duas di Grenitas, inteuectum
ν isdemistilicet, & agentem: in. tes iactum .possibilem , ut recipiat ,
- agentem, ut abstrahat, dc phantasimata reddat', de otentia intellia
ibi lilia,a intelligibilia; undo hilosophus comparat ibi intelle-cium agentem lumini; nam sicut lumen est necessarium,ut colores, potentia visibiles, faciat eos acta vul-biles; ita intellectus agens Oper turr Vnde se habet ut lumen,, si gularia sunt vel uti colores, pote tia visibiles; uniuersaliae vero sunt ut colores,actu visibiles. Nam inquit philosophus singularra noria possunt intelligi nisi abstrahantur
ab intellectu agente. Ioan .Grammaticusata respondet, quando Am st.
dicit singularia non posse intelligi
ab intellectu , accepit intellectum, secundum se confideratum,non autem sensat coniunctum. Haec responsio non sarisfacit; na Arist. accetit intellectum, prout indiget intellemi asente; sed hic intellectus non est intellei stus,secu dum se animaduersus; sed intellectu corpori coniunetaru - Confirmatur per idem exemptu Aristotesis, colores videri non posisunt a visu, nisi praesente lumine ised singularia uni veluti colores At singniaria ab intelleetu , quocumque modo sese habebunt, non cognoscemur, nisi abstrahamur ab intellectu agente, re uniuersalia reddantur. D. Thom resipondet,
quod intellectus non poten Percipere singularia, cognitione dire. chai Nam si sic dicuntur intelligi
ubintellectu , debent fieri uniue sal a, tamen non negat, quin possit nostete singularia cogmtione rein flexa, absque eo, quod uniuersalia
uertat , cognitionem esse rectam,
quando intellectu percipit universa. , a phantasmatibus tim
546쪽
straehum , videlicet, phantasim stremo: si singularia ab intellecturosae occurrit, primo phantasiae; cognosci possunt, quaero quomo, cum intellei,us cognoscit uni-:do cognoscantur , aut per spe- uel sale, quod abstra nitur ab illo ciem uniuersalem , exilient ei phantasmate rosae, Illud noscit co- in intellectu, aut per pliantasma gnitione recta,&intuitu tectoipo' particulare , existens in phanta. ilea cum cognouerit, illiid univer si Non per speciem uniuersalem, tale abstrahi I particulari, reflecti- quia species uniuersali non potest tur,& conuertit se ab uniuersali ad representare hoc, vel illud partica particulare phantasma , quod exe- lare,cum ad omnia particularia i plo facile explicatur. Accipio spe- differenter se habeat.Non per plia..culum, in quo resplendeat iacies tasma particulare, quia intellectus mea, ego illud aspicio recta visio- non cognoscit phantasma singula ne, & video meam faciem, median re , nam huiusmodi phantasma in recognitione, dc visione reflexa. habet sicuti colores, existentus in verum haec responsio non satisfλ- tenebris, ad visum ; quemadmodacit, vi patet, stando in Aristotelis igitur colores, in tenebris existenis exemplo; intellectus agens est, Vt teso visu non possunt videri,nisi trulumen, quod facit singularia , po- liuninentur: sic&pliantasmata paetentia intelligibilia, actu intelligi- ticularia intellisi non possunt, nisibilia; singularia autem materiail illustrentur ab intellectu agente, desunt, veluti colores , in tenebris uniuersalia reddantur,ervo singula existentes. Tunc dico, colores in re nullo pacto ab intellectu cogno- tenebris, nec visione direm , nec. sci potest ...eircumflexa, videri possiant , visu, Pro ressi lutione duas pono conis nisi illustrentur, lumine, ergo ne- clusiones. que singularia cognosci possunt ab Prima: intςllectus, siue conside intelle& directe,nec circumflexti retur in se, siue ut corpori coniun- nisi ab intellectu agente abstraban- ctus, nullo modo particulare cointur; nam, si speculum accipiam in gnoscit. Est clara ex dictis de eo
tenebris, numquam videbo i magi- roboratur. Inter obiectum,&p nem meam, nec recta visione, nec tentiam debet esse proportio m
circumflexa: pariter de singulari uentis,& moti; sed inter singulare, maretialia nunquam cognoscuntus & intellectum, talis proportio non ab intellectu, nisi abstrabamur,& reperitur; quando sitia gulare est mavniuersalia reddantur . Praetere, teriale, & intellectus iminateri quaero ab Aristotele dicente , esse iis, ergo singulare i teriale non necet satium dari intellectam agen potest mouere immediato intelle. tein . ut cognoscat uniuersalia;qua ctum, d sensu in . At obiicere pore etiam singularia non cognoscun test, qiiicquid potest inferior potur ab intellectu 3 tentia, potest etiam superior, et.
Respondet Arist. quia sunt m te go quicquid potest senstis, potestri alia.&stib tali coditione exposita ocintellectus . Respondetur ant naturae intellectus,si uniuersal ,& cedens cosiderari posse duobus moin materialia facit, sed singularia, dis. Primo de ijs virtutibus, quae vi singularia, sunt sciriper materi sunt eiusdem generis, & ordinis,lia, ergo neque directe,nec circum vel de ijs, quae sunt diuersorum g aeae ab intellectu nosci valent. - nerum, de ordinum: primo modo
547쪽
est verum e non secundo. Nam si
dicatur homo gignit,ergo ruus generar, non valet, quia sunt di nerus generis, de ordinis, sensus autem,
de intellectus, sunt diuers generis, di ordinis. Respondetur secundo quia quid potest inlatior.&e diuerso modo conceditur, sed non eo. 'dem modo , Et tune est fic intelligenda, scilicet singulare cognoscitur selisu,&intes lectu,non eodem modo , sed diuerso. Asensu nosci. tur sub ratione particularis; ab inrellecta vero sub ratione x niuersans. Secunda sensus cognoscit singulare . est Aristotelis de animam. O.& probatur . Inter singula. re, & sensum, est proportio mori tis, & moti, quia senius est materialis, de particulare est inateriale,erso cogia oscitur, sensu. s 'Ad primum ponens ' disseren-
est intellectus, qui ponit differentiam inter singulare,& uniuersale; sed est homo, qui ponit discrimen, di cognoscit singulare,dc uniuersa e vacijs, 8e diuersis virtutibus; fingit are per sensum, di uniuersales per intellectum, ut Philosophus 3.
de animatem Io. art. Sensiti uoco
gnoscitur calidum, & frigidum ', Zealia potentia, scilicet intellecti u , cognoscit carnis esse, scilicet uniuertate. Respondetur secundo cognoscit utrumque; sed minor est declaranda ; nam singulare duplicuer acci. pilutavel pro materiali,sue substracto; vel pro formali, cilicet pro ab- Brachis. Abstractum dicit tantummodo formam 3 concretum vero
dicit formam, & labiectum ; undesngulare est quoddam concre . tum ,de dicit, duo singularitatem, stilicet de Form. Im . Singularitas
nibus sineu lambus conueniens tunc dicendum inaniel Iectum eorsnoscere singulare abstra tria, idest singularitatem illam , pluriabus communem, & conuenientem,& non singulare concretum ἰ deitai intellectus ponit differentiam inter rationem uniuersalis, & partisularis, nam sensus cognoscet singuis lare,&inteIlectus uniuersale. νAd secundum respondetur, dcillam propositionem limitibus e stringo, sicuti tacit Aristotes & Muerroes illo com. 36. dicendo , ita lam propositionem non esse veram de virtutibns abstractis ν non enim valet, intelligentia cognoscit Deu, erro δc Leonem, in via Aristotelis sed est vera de virtutibus materi libus: Namque si visus videt lumen solis, multo magis colores videro
Iotest, qui sunt viliores lumine smis,&non ita fortiores . . ,
Cum igitur intellectus fit pore
tia, abstram a materia, Tatio hon lvalet; cognoscit uniuersale, ergo particulare.' Ad tertium respondetur, ntellea
non esse, quI corrigie sensam; sed est ipse homo per intelles diminentin oculus videt in aquae um, Ze illum esse se eum iudicet ,h imo statim sensum emedat; quia intellectu discurrit.Molle non potest frangere durum; sed remus est durus, ergo & sic , intellectu medicinate,homo sensum corrigit. Secundo responderur, licet intellectos non eognoscat fingularo, scilicet hunc remnim, nihilominus sensum corrigere valet, nam sensus , videns remum in aqua, & decernens, esse fracti m , refert sp ciem huius remi resexi. Ad quartu Greg. Ariminensis r spondens Zimara inquit,quod uni-nereale abiti ahitur a parilaulari ab ipsi, intellectu, non cognosce te uniuersale , nec pasticularo; quoniam
548쪽
o iam abstrahit per modum naisturae,& tanquam agens naturale, ut
ignis, qui calefacit,& se calefacere nescitet,&illud uniuersale, quod abstrahitur,ab eo no int elligitur; sed, possibili.
Verdm haec responsio nulla videtur; n1.cum inrelleistus sit virtus coenosces,impossibile est, ut agat, &se operari ignoret,ut supra et Iam discussimus. Ad quintum Respode tur terminos cognosci ab homine Per diuersas virtutes ; persensitiva singulare,& per intellectinam uniuue ale. Ad sex um Respodetur ca Themistio 1. posteriorum ζ.36.prae missas inductionis, de concliasi εillius,n5 cognosci ab una,& eadem virtute; d , diciersis;praemissas quidem a 'sensu,concita fionem vero ab intellem , quam doctrinam videatur Auer. Om 3 3.primi posterii Scieritia habetur,auriud fletione,aut demonstratione; demonstratio procedit ex uniuersalibus; inductio autem ex particularibus;& deindὰ subiungit. Noti habentes auteretim facete inductionem est impossibile; quoniam singularia sensu cognoscuntur At quaerere pol, si intellectus in inductione non cognoscit parti laria. quo pin intelligere conclusionem uniuersalem RG spondetur sensus noscit hoc particulare,ut put, reubarbarum purgare bilem quo cognito mandat illud phantasma particulare ad phant; fiam; deinde intellectus ab illo phaetasmate abstrahit uniuersale indemnitum dices, retinar arti purgat bilem Cum aut e sensus multotio coiam uerit,reuharbarum expurgare bilem, &demandauit quanoMi uaphantasmata particularia pliatria- sa,tunc intellectas postea ab omni
hus illis abstrahit mrmam,& efficit
uniuersale commune, de ratiocin ur. nne LeubaIbaruna bilem e
purgat.Et hoc estpquod dicebat Α,
rist.sub calce 2.posteriorum,ex pluribus sensibus fit memoria,&ex pluribus memori' fit experientia, de ex pluribus experienti s fit uniue sale,quod est principium attis , destientiae.Non igitur est necessariu , ut anima intellectiva ad formandae nitionem singularia cognoscat a
terum contra dicta superius dicere potest; quamuis anima intestemua st ωrma informans, &ad multitudinem indiuiduorum multiplicetur omnia cognoscere , possis', non tamen est immortalis. cur er tot,ac tam mere. adstrii
sor mute vanae difficultati prα-
AEe dubitatio est vanat,sed die fiet ficillima, ob varias δε disti
les seribentium rationes, δc opini nes: in qua discutiis da Ruinque
examinabo.Prima disputationis se sum, ac d ltandi occalmnem, &disputandi necessitatem aperiam. Secundo, quae sint aliorum opini nes referam. Terrio,quae fuit op mo Aristotelis dicam. Quarto,d clarabo methodum, qua Indagavit illius immortalitatem. Quint. --tiones aduersariorum resiluam.
Quo ad prisnom dico,hane dissiculta em simpliciterno proponi,quia simpliuites, & maxime secundum
nostram veram religionem, & veritatem, est absolute tenendum, ocfirmito crede dum, esse lamnorix-lem , sed haec dubitatio praecipuε
proponitur , an sic immortalis iavia Aristotelis , 3c secundum placita phi insophorum. Et dubitandi occasio
549쪽
ocosio ex varietare di rum Attistotelis negocium tacessit; n1 ouandoque animam rationalem caulaea asserere videtur. M aliquandos arabilem,diuinaminareernam.assirin mare apparet. Ex qua dictorurn varietate oria est dividium inter interpretes, ita H aliqui eorum immortalenia , nonuui vero esse mortalem adium Scoriis in sent.dist 3, q. 2.
Eicit , Aristotelem mille dubium
circa animae immortalitatem; inam
quandoque eam diuinam , dentiqnninrtalem esse dixit.sed magis in ineundaminciderit opinionem, ilta hae etiam doctorum variet te occasio dubitandi, & necessitas
hanc difficultatem pertiactandiaest
orta,quoniam in hac controuersia, de dubitatione, consistit summa r rum nostrarum;ee ex huius resolutione pendet sco s nostrarum ctionum, nam,ut Philosopli.d et.
tatem appetunt , & illius gratis gunt quaecumque operanturi i theo homines animae bernitatem scidi recupiunt, ecD.Thosn.inquit,huius difficultatis solutionem esse inirium ad philosophiam moralem. Si enim ut mortalis, mines Epicureorum more vitam degerent a Si veris sit aeterna,& immortalis, homines profecto vitam rectὸ instituent merito Auer. inquit, Alinxandrum, Aristotelis primum e positorem fuisse,qui dixerit,animaasse morialem, ac tantae aiuliori t tis fuisse,ut nemo Peripateticus eε seretur qui Alexando iis non esseri, quare cum mortalitatem inuestigauerit, & posuerit,omnes fere philos hames postea in vitam turpem incideruntinctae est necessitas huius quaestionis. - chio ad sectimum variae sunt
Fniones de hac di vitate scii. bentium. Alex. enim Aphrodicitai Naraphrasi de anima ἔvetur,em esse mortalem, dc ad corporis imi iritum corrumpi;& Scotus assirmat. . philosophum magis in hanc senten: tiam . quam in oppositam inclinassest eandem opinionem sequuntue Pomponati ,Simon Portius, Vincentius indiusti batur. Anima intellectiva est aetiis corporis oris,ganici: ergo non potest separari ni corpore,igitur caduca ac inor liti: Anteeedens est Aristotelis a.de antima dicentia si est aliqua anunxd κ .finitio,quae omniani ecoueni
est haec. Anima estachis corpori
Oroanici. Conseq.entia proba M.t Acius separari non potest ab eoAEI , . tua est inus, sicut rininu . νς', cuius est terminus -- sit aetiis corporis organiς, ab eo segresari nequiti simostius alio deducit k nc conseqMP
Definitio rei est ratio fornialia
rei:ergo cum anima sit actus corporis organici,de illius ratione est,ut
sit a s corporis , sed quod est de ratione alicuius , ab eo lem seiuno
non potest. At esse actum eo oriri organici,est de ratione animae. e go ab anima separari non potetergo anima Inueniri non potest in rem natura,quin sit achiis corporis organici ; alioquin esse actum corporis separaretur ab anima; & tunc id , quod est de ratione eius, posset ab ea separati , quod est impossibile,
ergo immortal esse non potest. Corioboratur- Anima In comm ni, de conseqtienter omnes aliae species,definiuntur per corpus; ut antoma est actus corporis . modo sic a
Definitio, quae eonuenit generi, omnibus etiam generis in labu competit; sed anima in communi est aetiis oorporis orgauicia eris
550쪽
omnes specidisti imae definiumuipereorpus. Atqui anima intellecti- ,sicut alveant e species, absque eo ore deΑniri nequeunt: ergo secundum esse ri 6 queuhi separari . Probatur vltima conlementia et st x.ph. tex. t 'Ec Q. Ar, volensrhi,cete Platonis ideas,inquit. Impolubile est, in rerum natura rep.riri formas naturales. securidui esse a materia seiunctas , Nita alia tuebat. Foraue naturales sine mataria definiri nequeunt : er o secundum esse reperiri non pomini 1 mllteria suaratae.Sic a pari. Anima incommuni , &quaelibet animi sp cies,definiri non potest sinecorpore: ergo nulla species anime potest seiungi a corpore secundum esse. Si ratio Aristotelis concludirae n. stra quoque eadem conclusionem infert. Deinde probatur consequEutia ex Arist. a.de anima tex. 24 ubi dum per secundam definitionem Mnin coelusiisset definitionem pruinam hoc modo. Anima est princi. pium, quo vivimus, sentimus, moventire & intellismus , in text. 2 2 inlaeti animam esse actum corporis et igituraeorpore separari oriatotest ; &haeirere laudat opini nem antiquorum illorum , u animam a corpcire seiungi mori possis
nititur,ex operatione animae inlelis
lectinae deducitur, ut ex Atias l. de
lectus, aut sit phalitasia, aut fine phantasia, a corpore separari neruit,&in i .rext. duas regulas traia
it. Prima: Si anima hines propria operationem,separari potet a copp0re.Secunda: si non habet propria operationem, a corpore ieiunsi ne enit ; Nunc sic arguo pro opinione Alexandri.
Actio propria intellectivae ani-
mae non inesta sed eius operatio a corpore penderi ergo anima intes lectina a corpore separari no potest. Probatur consequentia ex Aristoe.
niscimur Da mortem, quoniam eo erupta est phantasia, sine qlia in .
testectus non percipit; & elatius intex. 3o. intellemis nunquam intelis list sine phantasia: ergo non poterit separari; nam si daretur anim intellisua separata , tunc feriaris tur.quia non intelligit,phantasina
tibus ablatis. Examino quoque illa disiunctivam Aristotelis: Si intellectus,aut sit phantasia,aut sine phantasia, a corpore segre ari nectui hvult erto intest distum harari non
posse. Si si phantasia,est corruptibilis omnino , quia aleorpore non potest seiuni cum e so concludat verutri ad utramque partem disiunimue, sequitur intellectivam animam non posse separari a corpore,&esse mortalem. D. Tnom. videns hanc rationem. ait. Cum dicitur anima intelleinua non habet opus
proprium,inquit, hoc esse falsum . Cum postea dicitur αnima nihil intelligit sine phantasmate,id concedit pro hoc statu, non tamen pro altero starii. Pomponatius reiicit hic resp5sionem, dicens, λ philosopla naturalitiit et assicaadum, quod non sit coiis caum, ecclarat aut quod aliqua ratione ostendi nota
possit; nam Me modusintelligendi absqne phantaserate post animae s
parationem est ignotus: ergo a naturali philosoplis non est ponen-
Praeterea D. Wom. videtur pstere principium, quia per no a litt-bere propriam operationem, voles respondere supponit, animam intellectivam immortalem in altero statu habereoperationem propriit quod tamen est in commotierua a