장음표시 사용
71쪽
concedi putauerunt, videlicet ob bus, antequam haereses contra hac Euangelio promulgationem, quo veritatem insurrexissent,sermones casu Apostolum riuasse a stirniant. ad populum iuramentis procliue, Hic error etiam ibrilem a Martino ut malu usum iurandi extirparent, damnatus fuit: re concluden- ita amplificando, & exaggerando dum est, quod iuramentima iuxta cociones habebant. omodo am
modoS su receptos proferre, ac te iurare debeat inquit Ieremias οῦ rem
praestare licebit : oc quamuis loca Et iii rabis vivit Dominus in verita 3 Iuperius adducta omnino iusiuran te,&iudicio, Scitistitia, quaru dum prohibere videantur, resta- altera deficiente iusiurandum est men non ita si habet;ideo explica- malum. Veritas enim attenditurri debent. Primo certum est quod vel penes rem ipsaira, ut sic se ha- Euangelista, iurare peccatum esse, beat,veluti iuratur; aut qui iurat, 'non dixit; nam cum prius protulis- saltem putet este verum . quod it set. Nolite iurare neque per coetu, ramento confirmat. Iudicium dic. dc addidisset, sit autem sermo etiam ex parte iuratis requirisur , vester est est,non non: postea de tu vi ad iurandum in causa necessaria Tamento subdit: quod autem abun prudenter procedat. Iustitia vero dantius est, a malo est . ubi notant diligenter percipitur apud rem , scribentes , Christum non dixisse, quae iuramento comprobatur, Ut quod autem abundantius est,idest nisi bona,& honesta iuret. QMm- iuramentum, malum est, sed tantu uis eaedem circunstantiis ad forma protulisse malo est, ut iuramen- dum iuramentum verum sint cO- tum , mala radice,& ab hominum mites & necessariae, no laine aeque mendacijs,& propter ipsorum dio necessariae . nam veritas est magis ficultatem credendi prouenire in- necessaria , quam aliae, magis luitus nuaret. Insuper ita exponi pos- tia, qRam iudicium, quia iuramen, sunt, ibi iuramenta non prohibe- tum defectu veritatis falsum,iustiri, sed malum usum &consuetudi- tiae iniquum, iudici, temerariumnem iurandi, nam Iudaeos inpetu- nominatur. Praeterea duplicem verante S, ut eos a lura mentis amo- ritatem in iuramento deprehendi ueret,alloquebatur.Tertio dici po consideret; Altera est communis iutest , frequentem consuetudinem rameto assertorio, promissorio,
iurandi esse prohibitam. rro di videlicet ut iuramentum sit veru .ci potest, consilium essedat uiN, ut de ita se habeat in causa,&1nessequamum fieri posset a iuramentis elu, veluti iuratur, ut puta s iura- se abstὲnerent. Quinto ut modum mento medio aliquem vidisse faci , perfectum Christiane vulendido- nora perpetrantem dicat s si vere ceret, quoniam qui crebro iurat cernit,& veram scientiam tenet,iu manifesto peieradi periculo se ex- ramentum quoque verum erit. Il ponit.Iurasioni ne assuescas ost uu; promitario autem iurat, se factu- multi enim casus in ea . Hi ucali- rum aliquid, si habet intentionem
quorum parsum doctrinam, iuran agendi,quando iurat, tunc est Verudiam no ede dicentriim,ut D. Chry iusiurandum in causarii postea hςc nonnis in Homitiis ad populum veritas in executione, e ficeta frequenter habuit, Mali; facile re- suo tempore eit ponenda, lic Et no ' cto, ex catholicoseia sui accommo- sit de subitantia iuranaen DiNam dare poterit: nam illis tempori- haec veritas non existic, nec vaset
72쪽
esse, quando ruratum fuit inre ad ipsam substantiam iuramenti
specire nequit, tunc enim veritas in sua causa est , scilicet in homine iurante,& intentionem operandi, quod iurat, habente,& volente, sed non in effectu habebat, ecvolebat. Igitur in iuramento tam assertorio,qtiam promissorio veritas semper requiritur, & si desit, DA mortifere peccat, ut Sotus de Iust.& iuri habet, Nihil referre,an ressit leuis,vel gratiis. Immo dicere auderem,quod peccatum in male,ria leui potius augetur: dc ratio est, quoniam in leui sine necessit . . te profert iuramentum,in graui autem saepe in aliquam sui, vel ait rius utilitatem,& commodum,vel
nec talem peierat, quia hoc peccatuin non in re, sed in falsitate consistit. Circa iudicium diligen-rer inqui fere conuenit,an sit necessarium iurare, videlicet si res iusta est, & vera, grauis, vel leuis, sed
aliundd probari possit.Si postea necessitas ferendi . & iuramentum dicendi exigit,iam cum debita r uerentia, & consulte proferat iuramentum. Ex his scribae publici, &Iudices aduertant, ut ex causis leuibus iuramenta non postulent; nam multoties ob tem parui lilomenti,&nulla fer 8 consideratione digna peierandi occasionem hominibus praebent. Circa iusticiam notet, ibi nomen iustitiae, ut est virtus reddens unicuique,quod suum est, novsurpari,sed generatim bonitatem in se comprehendere, ita ut res,de' qua dicitur iuramentum, sit iusta,& bona. Velum circa hoc dupliciter errare contingit: primo reminiustam iurare, ut puta si proximum
interfieere iuret:secundo, ut res,de
qua iuramentum protulit, iusta noerirun principio iuramentum non licuit,in fine autem obseriratio Iniusta erit, ut in iuramento facto ab Herode contigit. At sciscitarito test, an iustitia reperiatur in aster.
torio.Caiet.inari. .inquit, iustiti tiam inueniri posse in causa, scd noin re : in causa quando adest vera,& iusta causa iurandi, in re autem a lnon, quia de re mala iuratur. Ego dicerem iustitiam causae, ἐκ rei i esse, quoniam tres sunt perpetuae comites iuramenti circunstantiae , dc quamuis de re mala assii matelaretur,nihilominus verit RS, quae ex dicto iuramento acquiritur, est bona,&iusta,& Ilatres de iuramento tractantes esse tres circunstantias
eiusdem comites sin E conditione
De ys, qua ad iura sentum publicuam
ligionis, cuius cura Summus Pontifex, & Praelati gerunt, ad eos quoque de publicis iuramentis ali Quas leses itatuere attinebata. Iccuunt maioris momenti adhibere remedia oportebatiUn de circa i dicium aliqua statuta singulariter constituere; cum enim ex triplici capite accidere possit,ut iudicium,dcreuerentia in iureiurando non exhineatum,ideo statuerunt, ut pueri ante annum I . ex defecta perfecti, Jc completi usus rationis adiurandum cogi non possint, vi 22. q. 3. Pueri-Honestam, & Sylum
autem de iust.& Iur.asserit,ut fi maica . ni festis coni ecturis ante pubertam iis annos vigebunt,exui dictorum icanonum , iure iurando non sunt
repelledi: Sed affirmare auderem,
73쪽
licet usum rationis obtineant , ad demendum tamen cauillationis , quae ex talibus iuramentis oriri solent, eos ad iurandu non esse coge dos,neq; admittendos. Secundo ex totali defectu usus ronis ametes,m a. 2 ff.7. excluduntur, ut D.Th.& lauari.f. dare et, non este admittendos ametes lucida interualla habetes, quia semper de veritat α erit iurgium inter partes: atqui aliquam stultitiam passi ex morbo, vel alio casu, &postea acquirunt pristinam sani- ratem , admitti poste non dubitarem .Tertio: Periuria a iureiura doexpelluntur, licet ad onerosa teneantur, scilicet ad praestandum iuramentum Domino directi incausa udi, &ad iuramentum calum niae,Vt 12. q. s. Paruuli, de ibi Glos
etenim cum mala mentem humana multoties inuoluat,& hmo iniurationi b. falsa profari nosca tur, vi peierantes facillime percipia n-tur, haec aduertere oportet. inan
do aliquis in iudicio est periuria le
gitime conuictus, de per sententiam damnatus, ad iurandum admitti non potest , ut in cap. Paruuli . Insuper addo etiam, qui extra onidicium, dc palam peIerant,dummodo tres conditiones adsint,a iureiurando expelli deberent. Prima, ut iuramentu, quod proferunt, si perspicue iusiurandum quod ex forma verborum ab ipsis prolatorum facile nosse valebit.SeciIndo, ut manifeste appareat, se iuramen- tum stabili sontemia dicere volui Lis, re noli ex ira , vlli ex aliqua re, pentina animi perturbatione,& duhitatione. Tertio: Si euidenter . , )Q clare est falliam,quod iurat, & cer
probatur. Qui in iuramento pro. missorio falsum affirmat absquo vlla iudicis sententia ipso iure inistimis reputatur, & tamqnam in mis iureiurando est expelledusslicet recte dicat, ut qui iurat falsum in assertorio non sit infamis,nisi ex iudicis sententia, tamen si illat tres conditiones, de quibus supra, adfuerint;tamquam falsus,o de quo facile peieraturum esse praesuini- Τtur a iure iurando arcendum es se sentirem, ne iudex in dubijs frequenter cum partibus versari cogatur. Qecerum aduertat liquas personas in dignitatibus consul tas aliquoties eximi iuramentis, 14. ut Praelati, & Sacerdotes, ut a. q. s. 'Sacramentum, Nos sacramentum , Si quis praesbuterriquoniam cum sit
difficilό in i usiurandis dicendis G
uitare peccatum,& huiusmodi personae postea Corpus Domini cones tradient ne polluantur,1 iurame tis elongare se debent: & etiam obstat iis perfectionem; nam hoc dignitati personae derogat,de cuius veriatate dubitari videtur , quam modio In ramento tolli percipi inr quoniam iurare est actiis grauis, &periculosus, dc olim rite sanctium, ut nemo nisi ita unus ad iurandum
accederet, ut purgatum Iudicium, de maiorem rcucrentiam iuramento cxhiberet, vi 21.q. F. Honestum: ilicet ex contrario usii fiterit abr
gatum . Dictis ramen personis maliquibus causis iurare expedit. Primo pro fide, ut cum haeresim a iurant. vel schisma us λ. quaest. F. Sacramentum. bccundo in defectis probationis , ne aliquis iniuile laedatur , dummodo In causa sangulis
Tertio ad Obedientiam reddunduis
vr praelati,dc Parochi etiam suis pretiacis iurant,ut de clectio a laeta. Sse
74쪽
22.q. . Nullus Episco- unam veritatem in assertorio inue-pus. Quarto pro publica pace. niri debere, vae tunc messe,quan Quinto pro indemnitate Ecclesiae. do iuratur; in promissor P aT Sexto, quando quis ab excommu- duplicem , &quando iuratur, cunicatione soluitur. Septimo, quan- executio promissi determinato do quis est infamatus de aliquo pore completur. Aliud est et moacrimine, si alite probationes defi- scrimen , nam in assertor Vincteiant, se iuramento purgare expe- tum iurandi cadit supera: m , o dit, Vt de purgatione canonica. non super rem , in pro lsorio a Quotiens. O auo in professione a tem super ipsum actum, oc iupez fidei iuxta tenorem Bullae Pij Quin rem, quam iurat. Alia est quoquo
δε ti,Quae incipit. Iniunctum. Et licet differentia, quoniam inalser o in dictis catibus iurare liceat, atta- rio iuramentum ad euadenda iret men in similibus, de granioribus mortem iniuste factum semper ea iuramentum dicere possunt . V mortale : in promissor O aurem rum petere potest, an more secula- non semper ; nam deIectu antec rium iurare obligentur. Responde dentis veritatis erit moriae,se tur huiusmodi personas genera- fectione autem consequentis altim sic iurare non adstringi, sed sa- quoties erit mortale, VTineat an iis est pectolis tactus ', si guificans quid facere pollicitus est tali leta conscientiam , vel sacramenta , , pore ,-tunc promimo non quae portant; in causis aurem iniuia cita , aut bonu impediat,ad Dolere expressis, ut in Bulla Quarti, uationem promissi non tenetur.& in cap . Testimonium 3: Episco- Alia varietas est etiam , pum, di detur. iuran. cap. Ego, se assertorio falso quis non et itur i. cundum formam in dictis canonia infamis, nisi per sententiam Lum bus praescriptam obstringuntur. cis condemnetur , ω declaretur ν' - . in promissorio autem tanqIramin-C A P. XXVI. . famis reputatur . In multis. Ver conueniunt. Primo,semper veri et De iuramentis assertorio pronilioris, tem continere debent, quae neccs caluinnia, ct fidelitatis. satio in utroque exquiritu Secm do, ut ligamen utriusque cadat lu-
ρ IV ramentum diuiditur Diuo peractum iurandi . Tert O , ita a ) Thoma i rimo in affertorium, vetitatis in vir'que eit lae n te; ' & promittorium , quae diuisio 1 men. Quarto iurantes id tum Theologis, & Canonis is uniueria affertorie, quam Omii Sotae Pe se recipuur, & licet noc pacto di iuri, erficiunt tir. Quinto, l,qustin uatur, non tamen vi diis oma in utroque falsum iu V i, Rδ nibus modis diuersa; sed ita distri tres conditiones abesse nolcari ε shuuntur, ut assertorium simpli a iureiurando reliciuntur . In pro cem affer tio nem , & proinissorium missori' autem affirmationem cum pacto ,& obilia assignari possunt. PrimO,Omig gatione ada Ii quid in nituro pet, ipsuis iuranienti in s bucunco,e
' gendum complectantur . Caieta poitione iurantis . Tertio,ex oniis aliam differentiam in responia maret Illatae.
done ad primum assignat: videlicat eius, cui iuratur . dς
75쪽
Iatim dicendum est. Vinculimatu . extortum fuerit;vel cum fit aliqua ramenti in sel est maius si unplici mutatio circa rem; ad quam iusiu- proin mone ; nam qui pura proia randum fuerat directum , Ut puta pollicitus est, il- subditus iurauit obedientiam Urinis ci Q xς0ςxuri ratiO- cipi suo naturali, de legitimo, quine Melitatis; qui autem iurando si postea princeps esse desinita iu- Promisit, duplici obligatione con . ramento liberatur . Vel quando stringitur; videlicet ratione fideli- est noxium iure spirituali, aut in talis humanaes & ob reuerentiam aliqua re temporali magni in Ome- diuini nominis, ne Detina in fal- ti , ut Panormit. de iur. iurand. in iam testem inducat. Et licet in cap. cap. Si vero: & tandem cessat iura ramenti 22. qinest. dicatur, menti vinculum quando is, cui i Veum non ponere discrimen inter tamentum Rut praestitum obliga- auramentum,de simplicem pollici- tionem relaxat. Verum petere po-2tionem; nihilominus si canon re- test, an qui coact8, vel per me e pessendatur, nil aliud conti- tum aliquid iuramento promisitnet, nisi quod in simplici promissio sub poena peccati mortalis redd
ne,&In Iuramento , quantum ad reteneatur. Respondet D.TnOm. veritatem attinet, coram Deo nul- duplicem rationem vinculi in ta- ar. . ad Ium est discrimen;sed ratione reue libus iuramentis inueniri: Alterais taritiam.
Tentiae erga Ipsum in iuramento est ex ui& obligatione humanae fi-klf acdu um arctiori vincii delitatis, quam seruare debet, cui
ι''bitringit; ita ut obseruatio sit iuramentum praestitit: Altera ve- de iure naturae, quemadmodum se ro est ex parte Dei, per quem iu- mi Attilius ciuis Romanus, qui ut rat, & ratione reuerentiae ipsi de- raramentum Carthagine si bus prae bit promissis stare oportet Prior nitum seruaret, Chartaginem re- obligatio ratione coactionis,dc me uersus, vitam amisit. Ex parte vero tus aufertur; nam qui pollicitatio-Ipsius iurantis eandem obligatio- nem extorsit, ob violentiam illatanem continuo non obtinet, ut pu- non meretur, ut ei fides obserue-pIO- ttir. Altera autem,qtlae ex parte mihi clare mandato alterius , qui Dei oritur, remanet, nec coactio ,
postea uxorem sine causa legitima aut formido eam demere potest , a se ei,cere, N: tilios mandat priua- quia Deus ipsum iurare non coe-ra haereditate, tunc seruare lura me git, & talis promissio sine diuinitum non tenetur,quia non se obli- nominis dedecore tolli nequir. Ruit ad omnes species, quae sub il- Verum dicere posset, igitur homo
Io genere continentur, sed ad illas bona sua amittere, vel mala aliqua tantummodo , de quibus cogita- ferre compelletur. D. Tho m. ibi-uit, oc se obligare Intendit: nan is dem duplex remedium tradit. Alteuxorem relinquere, filios narre- rum est, quod antequam promisedes haud conitituere non cogita- sum soluatur,1 superiore iuramen- adueniente Impossibi- ti relaxationem postulare potest , litate 'bseruandi lirramentum , haec enim iuramenta Summus Pon obligatio evanescit. Quarto ex par tifex facile dispensat, ut de iur. te illius, cui iura Prur,videlicet quan iurand. Verum. Alterum pro so-do iuramentum fraude, vel dolo lutione promissi per iudicem repetere
76쪽
petere Iiniet, qui repetentem au- operis supererogationis, Ut paladire, & solutum rei titui per se, non esse eeiscopum, vel non in tentiam iubere tenetur : At rur- Medi reli Ponem, pecc t inquix . . sum dicere potest, si petens tur . D. Tho in quantum ponit Obi mentum , & extorquens peream cem Spiritui Sancto, qui est bonidem vim iurantem etiam coegis- propositi inspirator, non tamenset, ut relationem talis iuramenti peccatum committit seruando nec a Summo Pontifice, neque 1 ramentum, sed multo melius ' iudice postularet, quid agendum ciet, si non seruet. Medo mSoluit D. Thom. dicens, iuramenta nai Caietano ibi optime explicam tum ex hac parte esse omnino nul- tur dicente . Duobus modis in lum,quia est contra bonum publi- rare contingit: Primo pertinacliscum ,& iustitiam publicam. vG ter, ut nullo casu, nulla exigenteruntamen licet talia iuramentaia necessitate, seu charitatis,ues ob nullius momenti esse videantur, dientiae nunquam senimarum 1 sunt tamen actus charitatis, uel mi lud opus supererogationis , tunc
sericordiae, quibus homo a mortis mortiferum crimen facit,quia spis Periculo, vel perpetui carceris, rituisancto obicem ponere conten& huiusmodi semetipsum, aut pro dit. Secundo iurare potest absquet ximum liberare potest, & similia vlla pervicacia, Ita ut si casus eum iuramenta transgrediens quam- niret illud faciendi, quod uis secundum quid inuoluntariε mento agere promiserat, tamen is
existant, tamen ratione reuerenia ceret , tunc peccatum venia di riae, quam erga Deum haberi o- gni duntaxat perpetrare iura portet, mortaliter peccat, vr D. menta autem ex ira, uel passione Thom. ubi supra. Tamen Ecclesia facta aliquando obligationem 1 ranquam pia mater eorum misere. ducunt,& aliquoties non; nam putur, qui iuramentum coactὸ, 8e fio, & animi perturbatio triplicse vineiam non obseruant, & podio ter contingere potest,scilicet leui nam tam grauem, quantam ex iuia ter, vehementer, & medio quo- ramento omnibus modis volunta- dammodo: in primo dc tertio m
rio exigeret. ab eisdem sumi pro is do omni tempore constringuRς, hibet, Vt Glo In cap.Verum dicet. quia aliquam deliberationem uxNon sunt propter hoc tamquam luntariam includunt, dc a us est pro mortali crimine puniendi voluntarius, & ad obligandum s 1dest tamquam pro directo peria tis. Secundo autem modo acc iurio , & voluntario. Praeterea pta ratione vehementis passionis, considerare debet, quatuor gens & irae ex repentinis motibus, δc inra rerum in iuramento promi G- opinatis causis, & valde Midignurio polliceri posse'. Primores b, non obstringunt quia iudicium fanas,& honestas , & sic iusiuran rε deliberandi demunt. Sed dim-
dum erit bonum. Secundo malas, cillime cognosci ur, an ita iurans Vt homicidium , adulterium, te obcaecatus fuerit, ut actius sit mishoc semper erit lethale crime . nino in noluntarius. Iccirco ra Tertio rem malam, sed venia di- tione dubii consulerem , ut po-gnam ,& fac erit veniale. Quarto stulet 1 superiori dispensati iurare potest omissionem alicuius nem.
77쪽
Dissicultas modo insurgit de iu- si alter prius dare iurauerit, con-ra mentis contra legem postilia fa- sulerem, ut separatim postulet, anctis,an obliget. Proculus soli itione inpacto persistere velit , si postea duo considerare deber, scilicet ma noluerit, a iuramenti vinculo literiam legis,&finem, seu legis fun- beratur. damentum. Materia legis duplex Iuramentum calumniae in iniis esse potest, altera esse valet eadem tio litis , vel in medio. in causis Isocum materia iuris diuini,&natu- solum temporalibus praestari s ratis , quoniam utraque lex de ea- let, ut in causa contumeliis non dem re aliquando statuit. Finis agatur ἱ quod ex assertorio , &quoque, seu fundamentum legis promissorio est mixtum , ut dei duplex esse potest,prout iuramen- tur iurand. si de calumnia in se tum duobus modis ordinari valeti, to. Primo iurat se iustam causam videlicet ad bonum publicum, vel habere, & credit. Secundo, quod priuatum. Modo ad dubium re- interroga us non negabit mIod si- spondetur, cum materia legis posi- bi verum eise persu idet . Tertio, tiuae est eadem cum materiae legis nec falsis probationibus scienter
Diuinae,ueI naturalis,iuramentum utitur.Qu.arto dilationes in fraude
factum aduersus legem est irritum, no petit Qvinto,quod non est pondi inane: ando autem legis ma- licitus, neque dedit, nec pi omisit. teria diuersa est iure diuino, vel vel contribuit, nisi personis, quinaturali ζ an tunc iusiurandum fa- bus leges dare iubent; ex quibus in m contra humanam legem ob- fertur in tribus conuenire cum asiliget,vel non, determinatio ex fine sertorio, videlicet quod iurans iu- legis est destimenda; nam si lex pri. stam causam habere putat. Secudo mo bonum publicum respicit, iu- ipsum nil dedisse, nisi personis 1 leramentum erit nullum omnino, genon prohibitis . Tertio non esse quoniam persona priuata bono pollicitum,nisi eisdem personis; communi praeiudicium inferreis tera vero ad promissorium refer
nequit; cum autem lex humanaia tur: Et ad multas calumnias e ni
rationem priuati boni primo re- dio tollendum leges hoc remediuspicii , tunc iuramentum validum introduxere: & primo ab actore,se est, & emeax ; quia unusquisque cundo 1 reo praestari debet: 1 quo iuri suo cedere potest: vi puta so- iuramento Episcopi cum toto ordilutio usurarum prohibetur, ut de ne clericali eximuntur , ut de Iutatur. iurand. Debitores. Si quis au- calum. in6. inhaeretes : Q Honoriustem usuras soluere iurauerit , nE II. Monachos etiam ,&moniales, iuramento irrideat , ad sollien- dicho iuramento liberauit. dum tenetur, etsi postea reposce- Iuramentum malitiae aliquando ista ν re possit . De iuramentis autem ferri solet, ut qui iurat seni bit cal- reciprocis, nisi conditio ponatur lide petiturum spondeat, & i iura-
in esse,obligatio evanescit: ut puta mento calumniae differt; quoniam viginti aureos tribuere iurat, si al- ante litis contestationem fertur; ter Econtra aequin dederit, condi- & in eadem lite exigi, &saepe daritione,&pacto non seruato , iura- potest,& quodammodo in tota caumentum non constringit,nam Dan sa iuramento calumniae auxiliatur,
genti fide fides naugatur eide:Sed &tam de spiritualibus, quam de
78쪽
tem poralibus dari valet, videtur. calum. in o. In appellationis . At quaerere potest,cur etiam iuramentum malitiae, & calumniae aduoc tis, & procuratoribus non datur Respondetur illum teneri pret starei liramentum, qui est melius de negocio informatus: unde susticit, ut syndicus iuret.
De iuramentis,quasium per simplicem
Dei attestationem,execrationem, σῶ mixtis
Ultae formulae reperiunturiu- - ramentorum,quq ad duas spe. ciatim reuocari possunt, ut D.Tho. , quorum a itera fit per simplice Dei
attestatione,altera vero per execrationem. Prioris generis iuramenta
duodecuit modis fieri possunt. Primo, per simplicem Dei attestatione dicendo per Deum, vel in Deu . Secud',testor Deum, testis est Deus. Tertio, in veritate, vel per alia ipsius attributa.Quarto vivat Deus , in lege veterivsvatus . Quinto, loquor cora DeO.Sexto, Doui scit, vel videt. Septimo, per tactu Euaget ij, alit cimisque libri, se ii scripturae aliquam veritas ema diuina participatam continentium. Octauri, per ta--um pectoris, ut religiosi. hoies bonae, ac timoratae conscientiae factui. Nono est in veritate. Decimo, vera dico. undecimo, est iuraret. per fidem aut in fide. Duodec mo, est per verbum iuro abso in re pro . , latum. Nauarrus in Siam asseritii rame um. Qitinio modo prolatum non esse proprio iura menstu; siquis hoc modo dicendi viri ur, inrentionem iura irili non liabet quia tio in
mentum; na ibi aequiparat hos irio dos loquedi, Testis est mihi Deus,
loquor coram Deo,& per Deu. C tetanus hanc dissicultatem cogn scens in comento tradit distinctionem, qua dissoluit nodu inquiens Huiusmodi enutiationes intelligi posse duobus modis,s inuocative, vel enutiatiuε, primo modo habet ratione iuramenti:Secundo autem modo non, quam doctrinam sic intelligendam esse existimo,ut si alia verba addatur ly cora Deo loquor, ut fecit Apostolus, dicens. Loquar
coram Deo, quia non mentior. Se cundo si dicta verba post veram enarrationem apponantur, tranc ex hominum consensu vim iuramenti consequuntur. Hic aurem modus loquedi, coram Deo loquor, hominem aliquoties excusare potest respectu verborum precedentium,&consequentium, quod etiam comta
ne aliis est iuramentis; puta si quis de bonitate,&misericordia Dei sermonem haberet, & se loqui coram
Deo subderet, a quo videtur,au ldurar, non est iuramentiam. Vel si postularet aliquam gratiam, de pecDeum obsecrareta. aut de re occulsa loqueretur, diceret, Deirm eiuΩde rei solii esse teste , de huiusmodi
profecto iurameta non existiit. Ei casextu modu, videlicet, Deris sciris vel videt rone triplicis acceptionis. Primo absolute intelligendo Deus scit,aut aspicit. Secuniici asti' mi dorem tanqua vera dicend is Drusno ignorat, veru me loqui ve non m Ctiri. Tertio. aut veritate ius piri dendo; s. Deus scit, utru veritatu p D se ram, in qsibus declarandis Docto--
res no conueniunt. Nauarros erit Iloco citato asseuerat Temo modo acceptum, no c lse ruram Cntu quia
add ircit Deum ta actam scient C. antiit verum, vel falsum, quod ipse io quilur: de sccuncio autem mod
79쪽
partem assirmativam sequitur,quoniam Deus adducitur tamqIram i statar, Me primo autem modo nil habet. Verum moduS primus, cutemus iuramenta quoque erunt, si post veram explicationem secundum communem loquendi usum proferantur, & rario est, nam quotiescumque ab hominibus verba prolata ab aliquo secundum usum communem,& iurandi modum a cipiuntur, semper iuramentiim existimabitur. Circa modum deciamu in veritate. Panor. de iurii u ran. Iuramentum esse defendit, quoniaqui dicit In veritate,aut Vere ratio.
ne primae veritatis est iusiuradum; nam omnis veritas dependet , prima, reducitur ad ipsam. Nauar. autem eodem loco tenet, sermone
ita prolatum iuxta proferentis intentionem esse intelligendum; vel enim de Diuina,seu de humana loquitur, si de diuina est iuramentu, si de humana non est: & rationi respondet, omnem veritatem a prima dependere, nihilominus verba in actibus moralibus interpretari non debet in proximi praeiudiciu , sed iuxta communem usum loquendi, & mentem proferentis, dc non secundum intelliaentiam , paucis perceptam, nam Christus hoc modo loquendi usus est . In veritate
dico vobis,&tamen non iurauit. Circa modum undecinuim iuran
di per fium , vel in fide dubitare
potest, a sit verum iuramentum.
Respondetur, fides duobus modis suscipi potest, vel pro diuina, aut
pro humanat, Primo modo est iura. mentum;Secundo vero modo non . Multae etiam formae iuramentorum,quae fiunt per modum execrationis alicuius mali, vel petitionis alicuius boni reperiuntur, de quibus hanc regulam trado.Quocumque modo loquatur,& sibi,aut proprijs rebus , vel personis dile istis a
liquod bonum, aut malum per m dum attestationis imprecatur, erit verum iusiurandum,alias vero no .
Mixta quoque plura existunt prout iuramentis simplicibus coniunguntur. Primo per simplicem contestationem Dei una cum eiusdem inuocatione in iustum iudicem, veputa si veritatem non pro lat. ipsum poena multet: 't u dicat Ait stor i eum, ut me perdat, si res Isaianon se habet: vel coniungat cum Inuocatione ad bonuin, vr fecit Α-postolus . Ego autem testem Deum 2 inuoco in animam meam, aut indeterminate implorando , ut testor
Deum. si veritatem dico , quod nil aliud in umiar, nisi propitius sit mihi Deus, si veritatem loquor, sin minus me perdat: S. licet formae iura.di per creaturas ad modum simplicis contestationis esse videantur, tamen sunt execratoriae,ut D.Thomas rect d ait .
natu periculos iurantium frequenter. X dochrina tradita facile per- Is cipiet, assuetum crebro iurare in periculoso statu animi existere, quoniam omnia fere iuramenta ab ipso prolata saltem absq; iudicio existunt. Secundo oportet, ut saepe falsum iuret, quia iuramentum dicit sine examine rei, quar iurat ; deinceps. an sit bona, vel mala,iusta ,seu iniusta, vera,aut falsa non exquirit. Tertio , de rebus nullius momenti pluries iurat. Quarto ob frequentiam inrandi proximo occasionem praebet scandali: dc quod peius est ad obseruandum iuramenta in fine multa mala committere cogitur,ut fecit Herodes, Ac assuetus tutationi facillime Μ-- .
80쪽
peierabit,quia a malo usu quasi captiuus detinetur; ita ut a iureiurii do dissiculter se abstinere potest. - re aliquibiis remediis adiuuari debet. Primo ita assuetus instruedus est de periculo sui status,&de
malis,quae proueniunt ab huiusmodi iura inentis. Secundo docendris est de bonis, quae non iurando adipisci potest . Tertio instituendus
est propinquarum causarum, & deessicaci proposito voluntariS non iurandi. Quarto quantam esse assuetudinem iurandi ob malum habitum,tantam immo maiorem effeconsuetudinem fugiendi iuramentum.Chrisostomus enim ait.Ad malum usum iurandi penitus extirpa---dum facilis additus patet:nam non est opus impensa pecuniarum, non sudore,non aerumnis,& laboribiis, sed solum bona, de recta voluntate:& si dixero, ne contumelia inimicos assicias, statim mihi furorem profers in mentem,si dixero, ne inuideas, aliam causam mihi dabis,cu uicon Oiures, nihil tale poteris dicere.&in suis homi Iijs nonnulla remedia iurantem docet. Primum est, ut in mente propositum stabi- Iiat non iurandi amplius, & numquam illud remittat,etiam si malus habitus ipsum ad iusiurandum impingat,& tali proposito permanente u semel, bis, ter,dc ultra labatur, ad idem consilium exercendu non iurandi se recipiat. Sccundum est multos ex domesticis, de alios custodi s si bi perficiar,qui ipsum quotiescumque iuraueri radmoneant,& corripant : nam si fera ex omna
Hom. 16 3gitur, fugere non pol est, sic ροα. &-habentem custodes,de increpantes, cum undique pulsetur, non ram. 4. potest non cauere:&obiectioni re spondet, hocnqn esse dissicile, nec molestum; nani quatuor, aut decediebus patietur, sestsa vero molostia victus peccatum,& malam consuetudinem superabit; & exemplo confirmat,quia si inuetiam vestem re indueris, 1 puero permittis admoneri,& non confunderis,immo corrigentem obsequeris: si ergo in
Ornamento corporis Obiurgantem paruulum suffers , quanto magis perpeti oportet tu ornamento animae obiurgatem te Tertium rem
dium ait, ut collationes fiant, & si instituantur etiam sodalitia,& se quenter ibi se hortentur ,&bona
opera exerceant, erit reimedium,
potissimum . Versim dubitare pintest. An qui ad iurandum inducit quem scit eo peieraturun letthale peccatum committat. Re 5detur, qui prouocat aliquem ad iusiura
dum sciens esse peieraturiam, non
solum peccat,sed grauius,quam ille,qui peierat,& ratio est, quia ani imam quinimo duas occidit, VI 2 2.
q. . Illi qui.Vnde D.Tho. sic soluit. Qui prouocat ad iurandum,aut est persona publica , aut particularis, . si publica , & seruato iuris ordine crimen non facit, quia id asit
ad instantiam partis, de seruato Iuris ordine, seu falsum iurare non iagnoret, siue verum. Si aute estpe sona priuata, si nesciat iurantem peieraturum non facit delictum, si autem esse eeleraturiim sciat flagitium committit;quoniam datae o casioni iuramentum falsum dice di cooperatur.Ex hacdoctrina duae dubitationes insurgunt. Prima est, an pars,ad cuius instantiam a iudice fertur iuramentum, sciens pulmraturia fore,ctimen admIttat.*ecuda, an iudex exossicio procede per viam inquisitionis iurametum absque mortali exigerevaleat,quia D.Tho. dicit non peccare mortalia ter, quando ad instanΘm partis iusiurandum exquirit.