장음표시 사용
111쪽
tati, requiritur , sine qua salitia non ei let. Non ideo tamen molem in salinis particulis ita clle determin tam credimus, ut paul a malor, aut minor satis non potulisset sustinere salis essentiam, sed potius varias nil sc moles, quae aeque bene id feci sient; illam tamen in prima cre tione a Deo selectam ni ille, quae ipsius Providentiae optima vita. citia mixtioncs , & compolisiones, quin & ad actiones quibus particulae salinae destinabantur obeundas. Eam autem determinare humani ingenii non est, sed eius tantummodo inentis , quae omnia simul habet praesentia , & uno intuitu cuncta complectitur. divitiis videlicet. Sed quod magis Naturam talium esticit est figura; quandoquidem cum sub eadem mole, ac salis particulς, constitutae elle possint aliae a salinis diverst, nunquam tamen salinae erunt,
niti figura falium propria circumscribantur; ab hac enim earum praecipua activitas, & compositionis in dus , qui inter salinas particulas, tum inter se invicem, tum cum liis proficiscuntur , adeo ut cum reliquς assectioncs, mole, , de imp netrabilitas communes etiam degeneribus sint, aut elle pollini, idc que genericam quand.un rationem habeant, figura tamen filis non nisi in particula salina esse polin, ideoque rationem obtinet disserentiae; cumque in statuendis rerum ellentiis lumina st differentiarum potestas, utpote illarum, a quibus ultimo
essentiae eaedem determinantur, prinsecto assercndum est , praecipuum ellentiae silinς fundamentum in figuca ipsa consistere , culus, eodem
pacto , quo diximus de mole nulIa est alia causa, quam divinς volui talis arbitrium. Non est ergo, ut quis quςrat cur hac vel illa figi ra, hac vel illa mole praeditae sint salis particulῆ ; curve impenetrabiles existant; nihil enim respondendum est, nisi primitivas rerum qu
rumcumque uisectiones Dei mimeta existere.
XLV. Hucusque particulam s linam se sola consideravimus; jam verb ad compolitionem diversarum adinvicem accedendum cst. Si igitur ejusdem schematis salinς priamς, aut Elcmentares particulae simul coeant compositum quoddam rei ultabit salinum, & quidem sincerum,& purum, si neque latinarisin diversae configurationis, aut alterius generis elementarium particularum ii tervenerit commixtio; hoc autem rarum admodum est, & vix natur
liter possibile ut succedat, ii bper artem factu dissicillimum ; Cum
cnim, quae in hac rerum universit te reperiuntur salinae particulae per tellurem, per aquam, peracrcm,
disperist sint, vix seri potest, ut
quoties a natura, aut ab arte in unum congregantur , aliqua non se cedat saltem aquae, aut terrae commixtio , quorum clerogeneorum s paradio, quantum quo ad maiorem partem arti facilis est, tantum exacta, & absoluta eidem dissicilis existit; Hinc fit , ut nunquam linc rum aliquod sal, aut latinum corpus occurrat, quod aquς saltem,
aut terrae, mixturam non referat
aliquam. Et fortasse si omne genus
clerogenearum particularum reliceretur a mixtura cum salinis, aut
112쪽
propter tu Inniam volatilitatem nulla fieret earum sensui perceptibilis unio: aut si fieret, tam fortis succederet , ut corpus inde emergens , hominum judicio, non spectaret ad genus salinum. Proinde quae maxima sperari potest in compolitis si-linis homogeneitas , illa est , quae
fit ex praevalentia unius talis determinati , cum terrae paucae, &aquae
mixtura, qualis in succis concretis macris, & primigeniis , quatuor nempe assignatis reperitur; quorum ideo generatio ex primis salinis particulis inquirenda est.. X L VI. Cum igitur aqua universale quoddam menstruum sit, de excurrat non modi, per terrae superficiem , sed etiam per meatus interiores ejusdem , fit ut si quas inveniat hie illi e dispersas , aut conge stas salinas particulas, exsolvat. dca locis , quae perluit, rapiat, eas quas potest omnes suae lubstantiae
adjungens; cumque non unius generis tantum sint occurrentia salium schemata , & aqua aequalem cum
omnibus habeat familiaritatem, hinc hujusmodi combibitio . sine ullo delectu celebratur. Sicuti aut m a terra decedunt in aquam salina corpuscula , ita & ab aqua denuo rein meant in terram ; cum enim non
ubique libera pateat aquae via ad exculsum , sed identidem fit trari cogatur ; hinc pro ratione fit tri, quod matrix seu minera audit, & propter ejus pororum configurationem . fit ut aqua percoletur, his vel illis salibus in minera relictis, aliis etiam cum aqua abeuntibus ; Sic comple tui minerae, quae ubi ad plenitudinem devenerint , idest pororum, M. Gu minim . Oper. II. quibus ditabantur, passae fuerint Diastructionem, saepenumer5 , & ipsi
aquae transitum denegant, quae idcirco aliorsum divertere cogitur, ad alias saturandas , si quas invenit, mineras. At vero si pori laxiores adsint, aut cuniculi, quos aqua unicum salibus, quos continet transgredi possit, fieri potest, ut continuato per eam aquae fluxu , si quando
haec irruat , aut non adeo satura, non modo ante depositos sales denuo combibat, sed mineram eandem eluat aut corrodat, & ramenta alio transferat , cujus quidem permutationis non rara prostant ii dicia. Non solium autem ab aquis praeterfluentibus deponuntur in mineris propclis salium parsicillae, sedoc ab aere incumbente a hic enim sicuti diversiarum substantiarum , ita de salinarum universale recondito rium est, ct propterea ubi mineras invenit certo alicui sali recipiendo idoneas, in illas, quae fovet ejus ramenta vel deponit, vel intromittit : quo fit ut eo ditentur. Nec minus elevatae ab igne , vel calore subterraneo, aut solari sub forma e halationum salis particulae, absque acris , vel aquae interventu lossunt hae illae trans re , & in proporti natis mineris retineri, ta coacer
diversum modum ipsus irretitionis,
iuxta diversam naturam matricum,& jorta alias circumstantias a conditionibus loci, de ejus liquidi, per
quod sales ad mineram deferuntur petitas. hae modo terrae simplices sunt, modo tophi, modo silices,
modo sui generis determinatae sub-
113쪽
stantiae i exinde etiam est qubd sucei
concreti modo a matricibus educuntur , modo excoquuntur ab aquis; modo etiam sponte concrescunt in loris determinatis.
x L v I II. Ubi in terris, aut lapidibus continentur sunt autemptaecipuὸ hujus generis corpora, quae
minerarum nomine veniunt , ubi
copiosium alicuius salis proventum tulerint in Arte opus est . uti mine-nera separentur, quod plerumque vel ignis, vel aquae ope fit; solius quidem aquae si carceres, quibus
salis particulae continentur, laxiores sint, & aquae patentes; eo tunc enim intromissa in poros minerae aqua contentos exsolvit sales , & lue substantiae unitos foras extrahit ;igne vero prius adhibito, ad solvendam lapidosarum minerarum texturam, & dilrumpendos carceressi conclusi lint , aut angustiores quJm requirantur, ut aqua eos
possit pervadere, Ubi autem hoc factum fuerit, affusa pro ratione aqua id ipsum essicit. ac in mineris terreis . & laxioribus. At verbimbuta salibus aqua lixivium appellatur , & quidem sorte . si multa in eo salis copia insit; ine fit autem simulta abundarit in minera substantia falina, & si aqua effervescens adhibeatur ad elixiviandum ; plurimum enim pollet calor ad vigo-Ianda in aquam, tum ut nihil insolutum relinquat, de quidquid intus habet foras educat, tum M plurimo sale sinum suum compleat. Hoc aut ein lixivium a minerae inquinamentis depuratum si evaporationi, aut simplici refrigerationi, si admodum forte sit, committatur,
de se promit ejus salis majora , vel minora frustula , quae pro diversitate substantiae Vitriolum , Alumen, Sal muriaticum, & Nitrum di
XLIX. Nee dissimilis est ratio excoquendi ex aquis latinis sale, eosdem, nisi q ibd aliquando ad copiosiorem proventum adhibent ut mixturae , quibus unio patricidarum adjuvatur, ut facilius in majora situ stula concrescant, & minus salis inter excoquendum dissipetur; immo non alia ratione sponte coagu- Iantur sales absque artis auxilio ι solutae enim aqua salinae Particulae facile invicem adhaerent , di aqua
evaporante, aut recedente in tua
adhaesione consistunt, quo fit, ut novis in diem accretionibus sectis in majores tandem densentur glomerulos ; Id cum accidit sales nativi vocantur, sicuti cum ad concretionem Ars requiestur factit it nulla tamen es lentiali inter hos , illo De differentia intercedente, nisi fortasse diversitas compositionis accedat. Pat . est ratio de spontaneis concretionibus per acrem factis; quem admodum de efflorescentiis nitii ι non minus enim deferuntur ad mutuos contamis & adhaesiones per aquam . quam per acrem salis particulae i in qua re explicanda admodum immorandum non est, cum alias sutura sit occasio de his plenius agendi. Solum notare liceat causam falsae denominationis, qua usi sunt Antiqui in tribuendo nomini succorum concretorum salibus praedictis, & aliis congenetibus subis stantiis; nempe cum observaverint ex aqua sales concrescere, facile si-
114쪽
hi per sua ieiunt aquas salibus ditatas ahinvicem segri gantur I ex segre- diversi generis ab aqua vulgari suc- gatione etentui concretio tollitur cos continere, aut salta in tui gene- Secundo nullo pacto praecaveri pos-ris aquas existere , quae coctione, se , quin succi illi concieti terrae, &aut sponte in praedictas substantias aquae mixturam resi rant, cum insidensarentur, & concrescerent: cum nu terrae. & per aquam, ut ita divere, aquae vitriolatae, aluminoiae cam , generentur , quin & fortasse Sc. nil allud sint, quam pura puta utraque ad eiungendas majores chry- naturalis aqua vitriolicis, aut alu- stallos necessaria est; terra quidem, minosis salibus impregnata, quae ut alias innuimus, tamquam glu- non densatur in sales, sed evapo- ten , aut calx particularum salinarans, aut abiens ansam dat adhae- rum agglutinationem promovens ;sioni unius particulae cum altera, aqua vero , ut quid poros enatos r & sie emersioni frustulorum quo- plens, & conservans partes quasli-rundam, quae ob pelluciditatem, & bet in sua debita siluatione contra tersitiem , quam saepenumero Piae- adversantem aeris externi circumis seserunt multam, chrystalli audiunt. pullionem I cum tamen icrrae , de Neque sanὸ horum natura succo aquae cum particulis salinis mixtu-
alicui in se densato accepta de- tura nullo pacto ad sustinendam sa-bet reserri; cum antecedens fluidi- linae substantiae essentiam necessariatas ab aqua commixta derivaverit, comperiatur. Tertio quM cum plu& ea recedente statim subsequatur ribus unius figurae particulis aliae consistentia, signo manifestissimo , per accidens commisceantur , si haenalutam succi aut fluidi non esse paucae sint, minimamque habeant debitam salibus, sed quidem solidi ad eas, quae ejusdem rationis sunt, corpusculi, quemadmodum in s proportionem, sinunt, ut pra Valen- petioribus expositum est. tia denominationem efiiciat ι si L Iam vero ex dictis plura In- verh plures, ita ut non facile disti
telligere licet; prim b quinam sit gui possit, quaenam snt illae, quae
modus generationis succorum con- cateris praestent , alteri denomina- cretorum salinorum, sive in terrae tioni an iam dant, retenta modbvisceribus fiant, sive ex aquis emer- salium categoria , modb dimissa. gant, sive spontanea concretione se Qualid miscellam diversorum salium se manifestent, in quo quidem , si rarci praecaveri posse in eodem su in alio quodam , veriscatur au- co concreto etiam primigenio nonteum illud Hippocratis dictum obstante minerarum determinatior. de dieta. Generari idem es ae ne; plura siquidem in promptu sunt commisceri I eorrampi ct mnia accidentia regulas Naturae saltem iam ac serenἰ ι generari et tranti et turbantia; hoc autem uenim dicuntur concreti succi, cum plene intelligatur explicanda est primae salium particulae congregan- ratio propter quam fiat , ut unias tur. Sc cum aqueis, & terreis tantummodb generis sales in certa miscentur ι corrumpi autem cum quadam minera irretiantur , non
115쪽
alii, nisi paucissimi , alii in terris
recondantur, alii in lapidibus, Se alii supra easdem mineras efflorescant. LI. Mignetismi, ut ita dicam allicientis ad matricem sales primi-g i. os determiniti gra cris. duae peculiares esse videntur radices, quarum altera conlistit in po-rotum certa figura, dc ad talis retinendi particulas proportione ἔ altera urro in similitudine figurarum,& aequalitate molium , quae in ejus- de nialis pirticulis repetitur. Quem admodam enim in opere malivo, stultra qtadratae teiserae triangulare schema lubstitueris , aut econtra, sed suu ri cuique schema else debet pro
ratione spatii implendi, ita cum sales pri nigenii sua quique comstent figura, si poros in terra aliqui excavatos inveniant illi, qua potiuntur proportionatos, facilὸ eos subeunt, non alii. quorum cum poris nulla est similitudo, & aequalitas λ cum autem ingressi fuerint. Obstante difficultate exitus facilὶ retinentur , ne abeant; quo fit ut tractu temporis terrae hujusmodi adeo particulis ejus generis latinis locupletentur. ut in alienam a terra reliqua videantur naturam trantii se. Non hic pororum nomine intelligo meatus illos maiores, per quos aquκ
quolibet sile imbutae liber transitus est, quibusque terra quaelibet est pervia , sed minores alios praedictis laterales , & nonnis dissiculter pervios . & fortasse caecos , quos ubi subierint vitrioli ex. gr. parallelepipeda, non facilὸ pol ni ab iis exturbari , sed tantummodb a noviter advenientibus ulterilis adigi. Hos Husdum eum salis particulis esse ma
gnitudinis experientia sindet , &tatio: si enim majores essent , polIent quidem congeri ad eorum orificia advectae per aquam salinae particulae non autem ad interiora minerae penetrare; sc si minores sa-eilὸ eaedem elaberentur; cum autem retineantur , 8c per minerae intima dispergantur profecto necesse est, ut ejuidem magnitudinis praeter
proptet sint & pori. & salium particulae , aut salann hi soli offieiosi
sint. Porrh retentionem adjuvant non modo haec aeq'ialitas, sed &POlorum curvitas, de flexuolitas; dissicilius etenim superantur sinuosi iaratum angustiae, quam rectitudines ιin utroque enim casu apponuntur quidem resistentiae excursui, sed iaprimo majores; adde obstructionem, vel ex eo qubd pori naturaliter caeisci sint , idest utrinque non paten res I aut ex accidenti enatam; nihil enim magis cumulatiores in minera sales effeti. Ubi igitur sales orificia pororum fuerint ingressi, dca venientis a tergo impetus vi truduntur ι horum pars tandem sistitui, & irretitur, pars ulterius pergit ad intima matricis, sed lente pars etiam effluit, ut apparet in aquis δmineris salinis prodeuntibus. Hinc juxta praedictarum causarum diverinsitatem plus, vel minus salis retinetur , & minerae ditiores, vel pauperiores evadunt, ad quod etiam facie diuturnitas temporis quo aqua perluit mineram, unde haec matura dicitur eo tunc, cum tanta salis copia adhaeserit, quanta sussiciens est ad tolerandos excoctorum sumptus, aut quod magis ad inducendam eam tali eliciendo fixitatem, quae
116쪽
quae ad conficiendas majores, & subintiliores mole culas necessaria est.
LII. Iam ver b existentiam po-rorum in mineris plura arguunt, primo quidem ante dicta necessitas irretiendi determinarum in determinato ; deinde analogia inter magnum , ct parvum mundum; quod enim in incrocosmo sunt gland Iae, id ipsum ferὰ in macrocosmo
sunt matrices, cumque illarum activitas in secernendis a sanguine certis liquoribus jam , cordatioribus Physicis, Mediciique, potis tribuatur squamvis Mechanicorum recentiorum nonnulli oppositum se d monstrare asseverent , sed inefficaci omnino ratione, licet algebraicis characteribus decorata in non videtur harum alius esse in secernendo me in chanismus , praesertim cum excretio glandulis familiatis, non item mineris , nullam in pororum figura arguat divertitatem , sed tantum incorum majori, vel minori brevitate, re idine , aut obliquitate &c. quemadmodum jam explicavimus. Tandem experimento notum est , quod capita mortua ex quibus certi
generis Lil l fuerit elixiviatum, seu
quod idem est, minerae, & terrae suo sale t poliatae, si aeri exponantur , tractu temporis novum eiusdem speciei sal combib r, non aliud; at vero si terrae eaedem longae ignis torturae etiam citra fusionem subjiciantur , ut credibile sit potoria in configurationem vi ignis esse sublatam , quantuncumque aeri expositae remaneant, nihil salis ebibent aut certe non eiusdem ac antea speciei,
signo evidentissimo aliquid ab Igne
in ea. terra vel capite mOItuo mutatum fuisse, quod antea ad irreis tendas certi generis salium partic las conferebat, quae sanὸ immut tio, si actionem ignis in ea terra attendamus, non in alio consistere potest, quam in variata partium textura , quod idem est ac dicere , in variato , vel destructo potoriam schemate i di licὸt c hymicorum nonis nulli reintegrationem salinarum mi nerarum censeant a sale residuo provenire, quasi ac sal residuum m gnes sit ad alliciendum ab aere con- gener, pi porrionatus ; id tamen falsum omnino est, tum quia sales sine minera eslata, tali magneticmo carent. tum quia si minerae per ignem destructae superadderentur, illi restituere deberent trahendi virtutem , quod falsum est. Huc etiam facit experimentum D. Charas relarum in Historia Reg. Scie n. Academ. lib. 4. eap. nempe quδd spiritus
sulphuris si serri aut cupri limaturae super affundatur, tu nat coriosio, humore superstuo exhalato emeris .
gentes chryl falli optimum exhibene vittiolum; si vero idcm spiritur cretae instilletur, ut haec illo, quantum capere potast , imbuatur, & postmodum aqra communi dissolvatiir,.
necessaria observentur, e mrgerites chryllalli aluminis configurationem & naturam referunt; Niis
mirum quia spiritus sulphuris liquor est non unios g neris salibus acidis saturatissimis, ideoque procul dubio vittiolicis, & aluminosis; dum igitur vitriolici, in ferro , aut
aere eam Pororum configurationem
reperiunt, quae illis seligendis , &hauriendis proportionata est, s stun
117쪽
tur, de a di generibus si parantur Iliabit O autem cum debita minera conjugio facile te prodit vitiiolicum sal . reliquis, si qui itant, una cum reliqua humiditate exhalantibus ; ubi veto eidem spuitui occursit creta non vitriolici, sed aluuii nosi sales irretiuntur propriis configurationibus in chryltiliis alione conspicui ;quod igitur creta hos , aes vel seriarum illos sales alliciat, totum opus
LII I. Veruntamen de ad sistendas in aliqua mineta determinatas particulas facit schematis similitudo,
di aequalitas; non qu bd sola ei Iepossit causa. scuti pororum dispositio; sed quod huic suppetias ferre possit; Cum enim superficies planae , aequales, ct similes ad perfectam congruentiam facilὸ veniant, nunquam vcrb dissimiles, prae se tim ii aequales; & praeterea cum ejusidem figurae particularum salinarum aequales similesve sint superficies, aut facieculae, quibus terminantur , potest una salina particula secumium unam sui facieculam ita facieculae alterius congruere , ut si ejusidem ordinis sint nihil sit extans. Hoc autem evenire nequit si facie-
eulae sint dissimilis figurae 3 semper
enim aliquid extans erit, in quod quodcumque incurrat, summa facilitate potetit tollere congruentiam. Cum igitur congruentia lirperficierum adhaesionis partium ad partes, nisi causa , saltem occasio sit, constat facilius adhaesuras adinvicem particulas similes , & aequales, quam dissimiles, ct inaequales, idemue similitudinem particularum . ni- unicam esse causam irretienda.
rum in una minera particularum salinatum ejuidem speciei , la item ad id non modicam opem conis te cum tamen potissima sit caiisa concretionum , & estiorescentiatum spontanearum, cujus rei exemplum
habemus in chrystallisationibus salium diversorum ex uno lixivio, in otio diversi sales primigenii soluti
sinit concrescunt enim in separatas chrystallos alumen , n um, S licὸt ad hoc phaenomenon aliae etiam causae conccurrant suo loco adducendae. Interea ne difficultatem aliquam moveat aequalitas , quam sit,ilitudini coniunximus in particulis salinis , advertendum est, aequalitatem hanc non esse petendam ab aequalitate primarum pa ticularum , quasi ac particulae invicem adhaesurae, aut porcis min rarum . sub ingressurae primae esse debeant I cum etiam in secundis eadem aequalitas reperiri facile possit; quippe , quaecunque sit causa dissolutionem talium essiciens , sive quod Idem est molis, quae in e tum moliculis existit , cum una,& eadem resipectu omnium particulatum sit, una pariter , & eadem
in particulis quibuscumque ad ulteriorem divisionem subeundam dispositio, oportet etiam . ut una eademque sit cunnrum moles; & revela si microscopio lustrentur Glium solutiones , non multa est in par- tipulis , qtiae visui eodem tempore objiciuntur in munitudine diveris sitas , sed omnes eadem circiter definiuntur ; quin eis aliqua foret
inter eas diversa magnitudo, tantilla differentia praediciis non o ficeret , & si ex accidenti magna oc-
118쪽
curreret, eo tunc discurrendum esset
de iis, quasi ac sicuti niole, ita &figura disces inarentur, sermone adeas, quq ejusdem S. molis, 3e figurς
LIV. QuM autem non obstante pororum improportione , & figurarum , quae in salibus sunt dissimilitudine r nihilominus tamen ait rius schematis salinς particulae retineantur , plures sunt accidentales causae ; ponun' enim laxiorum ill rum meatuum, de quibus supra diximus , aquae quocumque late imbutae perviorum, internis superficiebus ad modum tartari adhqrescere crustae salinet, aut cujuscumque generis chrystalli; sive id fiat propter
nimiam saturationem aquae , sive propter amissam velocitatem , sive propter motum intestinum deficientem , sive alia quacumque de causa; Insuper efficere potest angulorum, qui in diversis salibus sunt aequalitas, ut unius particula particular alterius adhqreat , & aliquando non obstante extantia reliqui corporis non sequatur disiectio; cum enim v. gr. tam in nitro quam sale muriatico anguli sint rem; Be in alumine& nitio anguli aequales duabus te tiis recti; poliunt congruere adinvicem anguli aequales licet ad dive se schemata pertinentes , & hoc Pacto non semel occasio elle adhςli ' nis. Praeterea minores particulς f eit E majoribus uniuntur, aut inter eas irretiuntur; 8c si quando antea laxiores pori per interiores concretiones in minores anguitentur , nulla potior causa adulterandae purit iis in minera quapiam. Cum autem ab Atte elixi viatio fit, eorum omnium, qui in minera continebam tur , salium confusio succedit, & in concretione salium mixtura. Cum igitur praedicta omnia ex accident l
eveniant toto corpore minerae cςIe
roquin existite comparato ad unius tantum generis sal hauriendum, hinc hujus praevalentia non tollitur m jor aut minor, pro ut accidentales aberrationes plures, aut pauciores contingunt. Sin autem in eadem minera, aut diversae configurationispori adsnt, aut nullius determina-tς, tales tamen qui liberum trans- tum particulis silinis ab aqua advectis denegent , ea tractu temporis iis, & eorum generis salibus saturabitur, quos aqua eadem adduxerat , & non eduxerat; quo casu su ci concreti primigeniis salibus correspondentes. non elixiviabuntur, sed
alii filini quidem, si pr valentia si
salinarum particularum, alterius V
ro classis D pro alentes particulς ad aliud a te divosum Mnus perti-
L V. Quod dictum de saturati ne minerae per aquam secta, id similiter adplicandum imprognationi, quς fit ab aere, quae ex nitro frequentissima est; quippe cum hoc
sal potius in acre, quam in terra luxuriet, fit ut non multae sint aqui; nitratae per interiora telluris labet tes, ideoque paucissmς minerae se terrane , quς nitrum reddant, sed plerumque nitrum desumatur , vel ab elixivivione terrarum nitros rum , vcl ab aquis nitrola, terras eluentibus, quales Niloticae per hiabentur, deducatur, vel a tertis quia buscunque, praecipue diu cum flemcoribus brutorum, bovino excerto,
119쪽
sermentatis; Se tandem sponte con cretum inveniatur in locis humidis, caveis videlicet, stabulis, de parietibus septentrioni expositis. Hoc aut , modb proprias mineras . terras nempe complet, modo super illas efflorescit in tenuissima fiάamenta dispolitum , quandoque dentatum
in clustra . dubium reliqueris, an a profundo minerarum allurgat, an verb ab aere in proportionatis matricibus deponatur . cum tamen hoc postremum magis veritati proximum videatur. Utcumque aurem sit, certum est, acrem, aut, qui in acreeit , humorem Iosia ad modum
quarum praeterfluentium minerarum laxiores. meatus penetrare, & in poris convenientibus nitri particulas deponere, aut tantummodo supertacie tenus apponere particulas, quae in vicem, causa similitudinis partic larum adhqrentes estiorescentiam, vel Crustam efforment. Nec dissimilitet salinae exhalationes ab ignibus, &calore subterraneo attenuatae, de elevatς si inter ascendendum per teli tis substantiam offindant in mineram, a qua possint coerceri, sistuntur, Ac tandem aliquando adeo magna copia congeruntur, ut exinde Ars mediis supra enunciatis succos co cretos possit elicere.
LVI. Postremo quodnam sit id, a quo pori in mineris terebrentur statae configurationis , inquisitione dignum est , sed non facile detem
minatu; nihilominus tamen cum via deamus non minus in natura, quam in Arte multam esse caloris pote riam in porositate corporibus it ducenda , huic non aegre essicie
clam coacessimus perlatandi; sed ita-
tam poris configurationem induce di non item, tali simul coniunga mus aut miners ipsius es lentiam hos potius, quam illos poros admi tentis, aut peculiarem figuram in effluvii calidi particulis, aut saltem determinatum motum; potest & id ipsum procedere a figura filium impingentium & vi intra corpus mi nerae adactorum, quae typos sibi aequales 3c proportionatos in mouli ejus substantia insculpat, eo pacto , quo videmus a sigillis similes sibi Durationes in corporibus aptis consignari; sed quod magis rem conficere potest, est cujusque corporis juxta propriam essentiam
partium textura, quam determina
tio pororum consequitur ; hinc aes, aut serrum vitriolici salis matrix existit. & creta aluminos non alia de causa, nisi quia quae cuilibet
horum necessaria est partium dive sitas, & harum stata combinatio, poros relinquit tales, qui alumin 1o , vel vitriolico sali proportion ti comperiuntur I idcoque complexus ille causarum a quo praedictorum corporum generatio hi ille iadem essicit, ut ex consequenti mineret . existant corporum salinorum.
nem, videlicet unde si, quod salium minerς modo sint terrae simplices, & friabiles, modo lapidosam
prςseserant naturam , modo etiam metallicam I id partim a minerarum certa conditione proficisci videtur, parrim a latium configurationibus ; quandoquidem non est, ut credamus pro aliquibus salibus coemcendis matricem requiri lapideam, pro aliis terream, Pro aliis metalli-
120쪽
cam; sed potius certi generis i sala sa certa mincra coercitos , ipsam lapideam esticere, ruit metallicam,
liam vero non item ; Siquidem si terra pinsuitudinem habeat quandam , & sales coerciti , non modo poros repleant, scd veluti cunei pinguitudinem eandem constringant , superflua aquota humiditate
abimata , contingit, ut non modo dentior evadat minorae substantia,
sed & rigidior , mollitudine pinguedinis per rigiditatem salium attemperata , quo fit ut lapidea acquiratur substantia ; Quod si praeter
pinguitudinem in matrice, aliae reperiantur partes, quae ad metallicum corrus generandum nccellariς sunt,& solum sal desit aliquod, hoc a cedente & irretito , aut metaulum generabitur , aut metallica aliqua imperfecta substantia, ex qua tanquam ex minera sal elici poterit. Cum autem ad haec requir tur Alinorum corpusculorum per
universum minerae corpus cumul
tissima in singulaes minimas partesdcspersio, non facile id fieri poteth ab aqua allabente , sed potius
a fiunis, & exhalationibus ab ii terno telluris crumpentibus ; idc que lapideae salium minerae sepenumero e locis siccis limis eruuntur, quales sunt que ad Tollam vigent A luminis, quarum plerςque ex unico quodam saxo immensae molis conitant; aliς ex topho, cx quo
rum utroque calcinato alumen , c-jusdem omnino conditionis clixivi tur, indicio manifestis luno diversia
rarem matricis, quo ad maximam partem , caulam extitille diversit
iis in minerae At vero si matrix D. Gulielm ni Oper. Tom. II. eadem macra sit , & multo se tens humore non adeo facile in du- tum iacessit lapidem, sed aut in mollem tophum , aut in friabilem
terram , terrae macritudine, & humoris abundantia partium adluesionem eam , quae ad lapidis duritiem necessaria est prohibente. Quod e go h c minera lapidea iit, dia si pliciter tophacea , aut terrea , Salia metallica , non est quod talis rcquiratur, ut eraeterlabentes suos
sistere pollit , ted quod talis ab iisdem efficiatur prout hae vel illς
conditiones & circumstantiae in prima matrice reperiuntur.
net cmorcscentiam, aut spontaneam coagulationem , manifestum est id ex accidenti provenire , cum nullum reperiatur sal ex primigeniis, quod plerumque in propriis mineris reconditum non st; si autem alia quando sponte zmergit , aut PCrconcresccntiam, aut per emorcscci tiam, id oritur aut ex aquis satutatissimis extillantibus e minera, aut ex matricum, ut ita dicam, magnetismo alliciente in aere salium particillas , quemadmodum supra explicatum in n. LV. Sin autem aliquando ab intcrioribus minerae prodeat emorcstcntia, eo tunc quidem supponendum est principium
aliquod motus inexistere minerq, aut salibus in ea luxuriantibus, cujus gratia ad ejus luperficiem exturbentur s. ibique , si multa adiit ad crumpendum resistentia, donicia tur, aut congcrantur in crustam ; si vero liberior sit aditus partibus succedentibus hae dum anteriores pcllunt , necessarid stiriam quandam, P auu