장음표시 사용
121쪽
aut filamentum catinum confingunt, quod a minera veluti videtur veget re ; Hic autem emersionis modus eia florescentia nuncupatur. LIX. Generationem hucusque succorum concretorum salinorum, qui apud vulgus sales audiunt,& ad horum normam, aliorum tiam , qui extra falium claslem sunt, fuimus exccuti; quoniam Vero, tum in prima corum fabrica ii
rea telluris visceta, tum in eorum artificiali e mineris extractione, &concrctione , semel atque iterum s lutionis salium in aqua, aut in alio fluido meminimus , praestat rati nem inquirere , propter quam calinae particulae , licet aqua gravi res sint, nihilominus tamen ita in aqua suspendantur, 3e su 'enst retineandur , ut quemcumque in ea locum possint obtinere , quas racejusdem specifici ponderis cum aqua existercnt, cum tamen gravitatem aquae superent , & ob id salibus imbutae aquς dulcibus fiant
graviores. Problema hoc tanto magis absolvi meretur , quanto Ce
tius est complecti: explicationem unius ex aflectionibus , in quibus Boileus salis ideam constituit, scilicet liquabilitatem in aqua, & praetcrea certum quemdam statum s lis comprehcndit , qui dicitur solutionis, cujus frequentisiuna est pud Auctores tum Philosophos, tum Medicos mentio; ab eo enim , ut suo loco videbimus, plures salium prodeunt e stus; ne igitur eandem
crambem alias cogamur recoquerC,
anteposito problemati alia conjungemus , quς univcrsam de solutione salium doctrinam absolvant ; prius
igitur quid sit solutio salium in aqua
LX. Nomine solutionis hoc I co non intellisitur nisi disperito salinae alicujus iubstantiae in aqua, sicut oculis vulgi sal in aquam ipsam converti videatur, nihilo ipsius superstite quam sapore, quem aquae conciliat, & quandoque tam pauco, ut nullo gustu possit distingui. Tanta autem est salium solutorum subtilitas, ut per quodcumque fil-
trium, nisi fuerit ejus minera, aut quid analogum, si transeoletur aqua, tales eosdcm secum aduchat, adeo ut in unum cum aqua corpus sal f
cessit se videatur. Itaque solutio hujusnodi tria importat ; primum quod cum silis primarius est i his nempe sapiditas , ctiam in aqua
contervetur , non est locus allerendi ejus in substantiam aquae conve sionem , aut transmutationem ἱ ubi enim rei alicujus proprietates csIm-tiales conservantur, ejus conservari & formam, essentiamque nocesse est ; lateat ergo oportet salin aqua, praecipue cum Ars pr
stet , eundem ex aqua iterum recupcrandi, de ad prillinam visibilem
speciem reducendi. Hujus occultatio is caulam conspicuum est in alio non consistere, quam in Particularum per aquam dispersariimparvitate , & minima mole , quae non satis sit ad potentiam oculivisivam movendam, nisi optimis vigoretur microscopiis. Insuper ex ea, quam protulimus , solutionis idea deducitur , non satis esse ad 1blutionem, quod sal in partes parvissimas ab aqua comminuatur, nisi in ejus iubstantia simul suspenda-
122쪽
tur , & quidem ubicumque ad sen sum aequaliter; ii enim sic trituratum sal ad fundum aquae dec cuia delet etiam ita , ut inter Partem M partem aqua mediaret, solutio dici non pollet saltem absoluta, sed solum imperfecta , Sc impropria,& magis proprie amat gamatio, aut m ceratio , quam solutio. stremd maniscitum cst cum sali et assiora frustula aquae injecta statim fundum p tant , minima vero , quemadmodum supra dictum est . hac illae pro ut lota tulerit conlittant , molis parvitatem sit Dprulionis causam existere saltem ociaca sonalem siquidum ablata parvitate suspenso , de dispersio per
aquam tollitur, eadem verb rursus
inducia restituitur , quod quidem
tutissimum est criterium concursus , quem habcnt causae ad suos ei sectos ; Quomodo autem parvitas molis demere possit a l. lium particulis vim , qaam habent, dum in ma ora frustula compaginantur, petendi aquae fundum , seseque liberandi a cominiatione cum aqua explicatius dicendum est. L XI. Innatationem , sit ensionem , & descensuin corporum in humido regi a proportione gravita tum speci hcarum . quas habent inter se, & humidum , de corpus immersum mathematicis demonstrationibus evincunt poli Archimedem Hydrostatici omnes; nimirum cum humidum tantum absolutae gravitatis demat quod spectat effectus
a corpore immerso, quantum est pondus aquae mole aequalis demeris
Io corpori , vel ejus immersae par- ti si innatet; exinde sequitur, quod si corpus immerstim ejusdem sit gravitatis speciscae cum luimido cui immittitur, illud, quocumque loco infra aquae supciliciem locabitur . consistet; nempe quia aequilibre fit cum aqua . di ob id nullus ab ejus gravitate ei sectus , d nec in aqua consistat, haberi potest. Si verb major fir fravitas specifica humidi gravitate specilica corporis , hoc mcrgi non poterit, sed supernatabit tanta soli in sui parte
immersum , ut si locus, quem Occupat infra aquae lup rficiem , intelligeretur ab aqua occupatus , haec tanti esset pondetis absoluti, quantum ab:olute ponderat corpus illud supernatans. Si tandem grasitas specifica immers corporis major sit gravitate humidi , corpus immemsum , neque supernatabit , neque suspensum retinebitur in humido , scd descendet donec fundum inveniat , cui incumbati hoc enim casu quoniam humidum totum pondus demere non potest a corpore immeris , neceste est ut aliquid ejus superiit, quod suo effectu carere non potest. Haec & alia hujus ordinis plura a Mathematicis ostenduntur per indubias demonstrationes, quibus adco experientia su D fragatur , ut a demonstratis ne hilum quidem experta deficere videan tur. Eorum igitur normam sequi si velimus, pionum est causam coingnoscere cur salium majora, & crassiora frustula, si aquae immittan- tut , fundum petant; scilicet qubdeorum major iit, quam aquae gravitas specifica i sed quia dum ad
parvitatem molis reducuntur , cantea subsidebant, ascendant . P i disper
123쪽
dispergantur per aquam , ibique sunpendantur ; hoc quidem demonstra tis Hydrostaticorum e diametro contrarium esse videtur, cum diversitas molis vim demonstrationum non minuat , At experimento certum sit, aeque supernatare trabem ac ac ejus scobem , dc atque fundum aquae petere majores tormentorum
globos, ac ferri limaturam. NO. dus hic , qui plurimis negotium facessit, nobis impraesentiarum sol vendus est, silea demonstrationum hydrostaticarum veritate, salvis item phaenomenis, quae in salium per aquam solutionibus observantur LX II. In demonstrationibus igitur Hydrostaticorum aliqua qui. dem habentur supposita conceptissimis verbis expressa , de quibus dubitare plusquam pervicacis hominis esset, sed & plura habentur, quae
licet in expressa , demonstrationes ea idem attentὸ legentibus luce tamen clarius apparent continub sui Dse supposita, ob id fortalle dissimulata , qubd in re, de qua agunt Hydrosta fies nunquam non desint,& quod Mathematico licitum sit ab iis omnibus abstrahere , quae non sinunt propositionum veritatem satis determinati : Supponunt igitur Hydrostatici in suis propositionibus , demonstrationibusque , humidum , seu fluidum , de quo
agunt, omnino quiescens; & imis mersa corpora non alia agi motricertentia, quim ea, quae provenit gravitate; ideoque si quis motus in fluido succedit, non alius sit,quim is , quem in ipso concitare potest , vel ex toto vel ex parte coreus immersum et Supponitur item
nullam esse ad motum sursum, aurdeorsum in humido resistentiam praeret illam , quae a gravitate S humidi, & demersi corporis derivare potest i & tandem quod fluidum
undequaque complectariir corpus immersum , aut si illud ex integio demersum non cit , ea parte, qua potest. In majorum corporum ascensu , aut descensu libero, &naturali per aerem, aquam, aliud
ve fluidum praedicta supposita plerumque locum habent, atque hinc est , ut propositionum veritas e perientia ipsa comprobetur , nihil aut parum obstante aliqtiali desectu , qui nunquam non est ; Si quando tamen deficiant sensibiliter, non deficit quidem veritas propositionum , sed ed tunc locum non habet, causa variati suppositi. Hine in natatu , & volatu explicando , nemo sanae mentis Hydrostaticas adhibebit propositiones , quales saltem prostant, & absque ulla animadversione ad mutatum suppositum, & iure quidem merito, cum In natatu , ct volatu corpus fluido immersum alio agatur motu , quam gravitativo. Id ipsum cum ventus pulverem evehit in sublimia , cum torrens limosa taburra suae aquae substantiam inficit, aut cum glarearum aggeriem per campos diffundit , eo quod fluidum non sit quiescens. Sic firmiter adhaeret sundo vasis ponderosissimo Mercurios leni levissimum cotium; si ita ilius superficiei congruat , ut Me curius inter unum , & alterum se inia sinuare , ideoque cotium undequaque circumdare non possit. Et tandem solium auri malleati non in
124쪽
aqua modo , verum et ram in aere
volitans suspendetur , quod non foret de granulo auri ejus ponderis, eo q iod multae ejus superficiei mulistus etiam aer resistat. Quoties igitur praedictae suppositiones deficiunt,
labasceie, de usum rigularum hydroltaticarum necesse est.
L x I M. At vero deficere Pr pter molis ejus, quod immergitur, subtiliationem Paucis demonstrari potest. Primo scilicet, quod spectat quietem fluidi, certum est eam in nullo fluido absolutam reperiti quippe cum omnes partes ejusdem alias quietem agentis humidi , exacte inter se libratae sint, ut ab Hydrostaticis communiter demonstratur, & a nobis ex supposito physico , quω particulae aquae sphaericae sint, physico - mathematica demoni ratione pariter evictum est lib.
de nat. stum. cap. I. Prop. a. cor. f.
sequitur quod adveniente quacunque , minima licὸt , mollice impressione , particulae aquae in motum agantur ι idem enim contingere in libratis liquotibus necesse est, quod in libratis lancibus, quae vel insensibili ex aura oscillant : Cumque vix possibile sit, ut nulla accedat vis motrix particulis fluidi alioquin in quiete mansuri semper enim praesto est, ni alius saltem calorificus motuc pariter vix conceptibile est , ut particulae humidi cuiuscunque huc illud perpetuo non agantur. Talis tamen fluidorum motus, a quo nonnulli fluiditatem derivant, insensibilis est , ideoque respectu maiorum corporum sensibilem nequit producere effectum , aut tantum , qui leges gravitatis,
de consequenter hydrostaticas turbet , de ob id jure a Mathematiacis praescindi potuit , aut dissimulari, cum sensibilem non tollat ab
humido quietem , nec alterius potentiae vices gerere queat, qua im-mcrsa humido corpora , diverto agravitate motu possint agita Li. At vero si eadem majora coipora in in innumera scindantur minora frustula , de haec in minimas particulas , harum quaelibet ad talem intelligilotest redacta parvitatem & mo- is, & gravitatis . quae insensibilis praedicti liquidorum motus impressionem eludere non possit, ideoque quae illius leges sequi cogatur , ab rogatis , quasi dixerim , iis , quae
a gravitate derivant. Non est ergo , ut gravitatis effectus expostulemus a minimis salium moleculis, minima gravitate pollentibus, &alio potentiore motu agitatis ad normam legum , quae a gravitate sejuncta a qualibet alia potentia motrice derivant, & quales in fluido
quiescente observantur. Ubi ergo per aquae virtutem exsolutae fuerim,
de abinvicem sejunctae salium particulae, de ad tantam parvitatem molis redactae, quae resistere nequeat motus intestini, qui in aqua est, impressionibus ; necessatio hae illac ab eadem aqua ferentur, S per universam eius substantiam dispergentur ι motus enim in restinus liquitsorum ad modum fermentativi, non versus unam partem tantiim exercetur , sed quaquaversum dirigitur,& servatur, id essiciente necessitate motus in partibus conjuncti cum
125쪽
eur Hydrostatici quod salis particulae , licet in specie graviores aqua , Per eam tamcu non descendant , Cum corruat stappositio . quod Ilui dum dissolvens quietum sit; immbcum nullo modo tamquam quietum haberi queat, aut quiescentis ad instar , quemadmodum haberi poteth respectu maiorum corporum immersorum , re Praeterea cum corpus immersium centeii nequeat , tanquam nulla alia potentia motrice affectum , quam gravitativa, cum & motibus fluidi, &ejus potentiae , quae fluidum in motum agit, impressionibus obsecundare cogatur. Sicuti enirn commotum caenum aquam suprapositam turbat, nihil obstantibus demonstrationibus , terrae utpote aqua
graviori ascensum prohibentibus , sed potius descensum praecipientibus ; ita nec prohibent quo minus salis particulae, licet aqua graviores dispergantur per aquam , di perenniter in ea suspendratur i ult oblinque enim descensui obstat motus fluidi , & is quo particulae, & cx-ni, & salis agitantur ι immo idem dispersioni utrius'. te hi quam cum que partem favorabilis eli. Hoc
unum tamen in aqua caenosa a salita diversum est , scilicet quod
cessante motu , qui aquam faedaverat, ea clarescit iterum , deposito rursus ad fundum caeno , at vero salibus imbuta aqua diutius eos dissolutos conservat, immb non nisi deliciente humido eos dimittit; Veruntamen ratio diversitatis conspicua est, scilicet quod motus ille , a quo aqua caeno conspurcatacst , nequaquam perennis sit, sed
paulo post cesset, ideoque sicuti Inis dii lolutionis causa est, ita eo deficiente , nullaque alia in ejus locum sulficta cauta , oporteῖ ut ciscctus si .e dissolutio cessct , succedente subsidetitia ι At exsolutio salium in aqua motum habet pro causa, qui illi, pene dixerim, connaturalis est, certe perpetuus, ideoque nisi is deiiciat , effectus scilicet dissolutio
perennabitur. Caeteium si aut m tus ' caenosam reddens aquam , de
ipse foret pei petuus , ut in suminibus , aut motus a quo dissolutio salium , ut quandoque saltem ex parte contingit , cellaret, utrobique rus pari pallu procederet. Existente igitur in aqua perpetuo motu salis dissolutionem moliente, perpetuam fore solutionem oportet , ideoque pariter necesse est , perpetuo salis particulas vel in una, vel
in alia parte aquae suspendi, quod idem est , ac impediri , quo minus descendant, & ab aquae gremio sese liberent. LXV. Veruntamen suspensionis hujusce aliae profecto sunt causae , quae effectum fortificant; pendent autem a desectu praedictarum suppositionum hydrostaticarum , quas supra retulimus , quasque reiicit a Di erra molis parvitas in salinis particulis 3 scilicet cum partes aquae
tanquam in indivisibili se se invicem contingentes necessarib poros relinquant , vel vacuos . vel subtiliori aliqua materia repictos, in his se se invicem condere possunt , sive ex integro, sive ex parte salium particulae; ex integro quidem si particulae salinae abinvicem seiunctae aqueis minores supponantur I ex parte ve
126쪽
rb si majores. Quos si supponantur ex integro inclusa , constat inde facile elabi non polle; carceribus nempe veluti detinentur, nulla enim circum pullio, quae ex aequali circumcirca humidi amplexu oritur in hoc casu nulla, aut inofficiosa eas de suo loco exturba re potest ; Hujusmodi autem vacuitas non modb oriri potest ex contactu mutuo particularum aquae , sed aliarum quarumcumque, qVae cum aqueis confusae sint ἰ quandoquidem constat, aquam nullam ese mentarem esse , idest ex solis aqueis parriculis conflatam i sed multas recipere admixtas substantias degeneres , quo casu idipsum eventurum
evidens est ; Siquidem in utroque casu nequaquam potest salis particulam ita circum amplicti aqua . ut aequalem ad sensum in universa sua circumferentia circum pressionem habeat , Memadmodum tacite supponitur ab Hydrostaticis; Hoc explicari facile potest posito
prae oculis acervo globulorum maiorum , & minorum . etiam ex di-vetia materia constantium , quorum interstitia, si sit btiliori aliqua
materia repleantur . veluti acre, non
est excogitabilis modus , quo a pondere eorundem ab iis expellatur , dummodo ii minimi sint inter eos , qui ab eorundem globulorum compositione possunt cmeigere 3 tales autem in aqua qualibet esse ostendit eius incompressibilitas multiplicibus experimentis comprobata.
Deficiente igitur in partibus poros circumscribentibus pressione , quae
contentos sales extrudat, & ex altera lane tanto non existente in his gravitatis momento, quod valeat partes aquae a binvicem dissociare , pro ut exigeretur ad des densum , coguntur eaedem particulae salis i ta iis poris subs stere; cumque hi dispersi sint per universam aquae substantiam , & quidem aequaliter, par sit oportet per univer iam aquam , hac de causa , salis dis pcr-sio. Inli per non solo gravitatis defectu valentis dili clare partes aquς, retinentur in ejus poris latinae particulae , sed praeterea adest praesentia obicis non i pernendi; hic autem patebit advertenti hus particulas aquae niti in vicissitudinarios contactus non solium propriae gravitatis
vi, sed etiam ea . qua Pren iuntur a
totius fluidi si perincumbentis altitudine, Se contra particulam aquae poro conclusam nulla prcssione superincumbentis . aut aquae, aut salis augeri r non aquae, quia hujus quidem particulae inter se inviccm,& premunt, & premuntur; sed cum particulis, quae poris includuntur, nullum intercedit vicissitudinariae pic Isionis commercium ; non salis. quia licet pori invicem communicare possint, salis tamen particulae ea non sunt praeditae figura . quae
nece lIario inducat communicationcm pressionum. & vigorationim, ut ita dicam, ab altitudine superincumbcntium, nisi tales motus in iis supponantur , qui valeant in earum rixasIas uiditatem inducere, quod a nostro casu admodum alienum est.
LX VI. Haec quidem locum ha bent in suppositione , quod exsoluti salis particulae locum invenire poc
snt adae pratum in aquae porositatibus; veruntamen , nisi id verum su
127쪽
sit saltem ex toto , quemadmodum Iersuadere videtur augmentum mo- is in aqua a tali lim solutione succedens, licet sortasse quantitati materiae exsolutae non proportionatumi ex quo sane ad credendum indu cimur universam salis coetam in poris aquae non occultari, sed aliquam saltem ejus portionem inter partes ,& partes aquae mediare , sic ut earum naturalis contactus impediatur quidni fieri poterit, ut mediantes sales tam parvae sint molis , ut circumprimentes undequaque non habeant aquae particulas , sed duas tantummodΛ vel tres. quot videlicet sunt contactus cum particulis aquae pi essiones patiantur, quo casu ad
idem fere res recidit, de quo supra locuti sumus, scilicet ad defectum suppostionis illius , quod demersum in aqua corpus circum ambiatur ab aqua. L X V Il. Praeterea possunt particulae salis ex parvitate molis, adeo parvae gravitatis fieri, ut vi careant superandi resistentias, quas apponit motui illa, qualiscunque sit, adhesio, quam habent aquae partes adinvicem , quaeque visciditas nuncupatur, tanto maiorem in resistendo es.sectum productura , quanto major
est corpo iis mobilis superficies; Licet enim in minimo corpore, quale est salinum aliquod corpusculum, superficies multa esse non possit; constat tamen ex Geometricis, Per divisionem corporum non aded minui superficies , quantum moles, &pondera ; cum diminutio ordinata superficierum fiat iuxta progressonem quadratorum s sunt enim su- Perficies corporum similium in du-
plicata ratione laterum homo logorum) diminutio vero corporum contingat iuxta progressionem cubo- tum s sunt enim similia corpora in triplicata ratione laterum homoloisgorum i sicuti enim in serie quadratorum ab unitate deinceps haec minus crescunt, quam cubi in simili serie ; ita retrocedendo versus unitatem minus diminuuntur quadrata, quam cubi; cumque quadratis laterum sint proportionales supei ficies , & his proportionentur radices
dem laterum proportionales existant soliditates corporum , seu, quod idem, caeteris paribus pondera, &haec sint radices descensuum , se quitur quhd si radix descensus, per corporis alicujus divisionem, munuatur magis . quam radix resistentiae ad descensum , semper in qualibet divisione minor fiet proportio inter radicem descensus, S radicem resistentiae ad descensum, sit ut multiplicatis divisionibus unius ad ali tam ratio in aequalitatem sacessat; quod ubi contigerit, constat tantam fore virtutem in corpusculo gravi ad superandas resistentias descensum impedientes, quantam in his ad resistendum descensui, ideoque necessario inde quietem resulistaturam. Etiamsi igitur salium particulae non includantur poris aquae, sed cum hujus particulis miscean tur , & interjaceant , poterunt in
aqua suspendi, si ad eam redactae
suerint molis, gravitatisque parvitatem, quae corpori non majorem tribuat descendendi virtutem, quam auferant resistentiis occurrentes superficies.
128쪽
LX via I. Adde tandem gravitata tum specificarum differentias inter corpus fluidum , & illud, quod eidem immergitur , per huius ad minima divisionem evanescere, quae propositio licet paradoxa videatur, in iis emate tamen quod sequimur
mechanico , non minus vera eli;
si quidem cum gravitas specifica ad
molem corporis neccisariam habeat relationem; diversae enim gravitates specificae ad eandem variorum corporum molem cxiguntur; & praeterea cum pondera absbluta correspondeant quantitati materiae . quam obtinent eadem corpora , sequitur, eatenus duo corpora diversa pollere
gravitate specifica, quatenus iub eadem mole plus vel minus materiae congeritur; quod cum fieri non possit nisi per diversam potorum interposu nem aut absolutὸ inanium , aut ad instar, necessa tib dicendum est , constitutionem corporum facientem in iis gravitatem specificam fundari in proportione, quam habent pori humido impermeabiles ad universam molem corporis , quae proportio , ubi diversa suerit, diversam etiam statuet gravitatem specificam. I.im veto per divisionem corporis cuj licunque constat ejus porolitates destrui, sic ut, cum perventum fuerit ad postremam illam divisionem, ultra quam naturae iribus progredi non licet, idest ad insectiles particulas, obliteratis poris o aenibus . ideoque destructo fundamento diverstatis , omnium particularum materialium , eadem iit specifica gravitas. Alserere quidem non ausim in solutionibus si ustula talium resolvi ad prima D. Gulielmini Oper. Tom. II. usque 'componentia , sed neque firmiter negaverim per resolutionem in minorcs, de minores particulas diversitatem gravitatis specificae in tet sal, & hun. idum minui posse, ut cedat in aequalitatem ; nihil enim impedit, quominus in rciblutione tum
Lilium , tum aquae, antequam ad potiremam divitionem deveniatur,tales emergant utriulque moleculae, in quibus cadia in fit Pororum ad propriam materiam proportio. Sin minus susticit ut adco comminuantur particulae , ut earuin respectu aqua fluidi rationem non habeat . sed cumuli divellorum minim rum globulorum , cum quibus salium patriculae confusae lint. Evanescente igitur per salis resoluti nem diversitate gravitatis specificae inter illud, di aquam, nil mirum si non cibilante majori pondere infit ullulis grandioribus conspicuo, ejus minores particulae ubi libet suspendantur. Quocirca cum hac remota difficultate , & quidem tot de capitibus , nullum amplius superlit dubium in explicanindo cur tales ex loluti ab aqua , in
quacumque ejus parte consistant, ad explicationem aliorum phaenomenorum ad salium in aqua soli1-tionem spectantium properabi
L X I X. Dispositio illa, quae in
succis concretis reperitur , cujus gratia facilὸ liquantur in aqua, quaeque liquabilitas nuncupatur, licet in se una sit, nihilominus tamen cum habeat relationem ad aquam dissolventem, aut facultatem , quae in ea est dissolvendi, ne cellario secum trahit & hujus consideratio-α nem;
129쪽
nem id enim universale est in actionum quarumcumque analyti ut confideretur agens, passim . &modus agendi. Cum igit ut salium disIolutio ab aqua actio quaedam sit . in qua agens est aqua ipsa , passu in verti . seu subjectum , sal: primo quidem inquiremus quid in aquast aptum ad resolvendas salinas substantias, deinde quid in sale dispositum ad solutionem patiendam: de postrem b in quo consiliat modus
agendi in aqua , & patiendi in
LXX. Aquam igitur . cum sit fluidum quoddam, & quidem naturale , concipimus tamquam aggeriem quamdam minimorum globulorum sphaericorum , quia globulis aetheris non aliter differant, quam magnitudine , cum tamen & ipsi exilis
smi sint. Histe globulis, qui simul magna copia coacervati aquam efficiunt, sirpra num. 63. ostendimus ex eo quod invicem librati sine
in fluidis quiescentibus , summam inesse mobilitatem, se ut a quacunque potentia motrice applicata locum mutare cogantur; Cumque tales potentiae motrices plures adis sint, aether pr.eterfluens, lucis prenso. 8c 'praecipue calor, cujus, in
media IIcEt hyeme , semper aliquis
gradus in aere existit, vix pollumus nos cohibere quin credamus non
modb promptissima mobilitate pollere globulos aquae, sed continuo motu hac illae agitari, aliis atque aliis in locum abeuntium immedia-tὸ succedenti tuis. Ex his binae in aqua vires ad dissolutionem salium comparatae deprehenduntur; altera est facilis Penetratio, quae radica
tiar partim in motu, quo eius carticulae deteruntur, & urgentur in quemcumque locum, partim in pat-vitate partium , quae permittit illax subire in sentibiles meatus. qui corporibus instini. non quid in omnes, sed proportionatos tantummodo ; altera vero est vis disjungendi part cxcorporum ad invicem , eas tamen tantum, quarum adhaesionis moiamentum minus sit eo, quo partes aquae pro opportunitate pollunt agitari. Haec autem vis ferὸ tota in motu eit, quamvis etiam suifragentur globuli ipsi, & mole sua, de quantum pollunt etiam figura,
quae tamen ad scindendum, & separandi in partes ab invicem mini-πὸ omnium proportionata existit.. LXXI. Ex his duabus aquae virtutibus coalescit illa , qu i dicimus vim di ilolutivam salium , scilicet. cum partium, quae in aqua sunt, tenuitas permittat quidem earum ingressum in poros corporum, si ii qui in Calibus sunt aquae particulis .
pateant, efficiet particularum e nutitas , ut eos possint pervadere; non pervadent tamen . & si pervadant non solvent , nisi motus accedat; motus igitur pr ter partium tenuitatem necem rius est. In luper non
satis est lenis quaedam , & lenta
pervasio particularum aquae, quae latera, pororum nullo modo , aut palum admodum concutiat , se
enim pollet quidem sal humectari non autem distatui; sed requiritur
validior aliquis motus, cujus gratia aquae 'particulae impetant pororum latera , & diffringant eas partes, ex quarum unione resultant; in quo
130쪽
peculiariter dissolutio contingit. Si mul ergo duae illa: vires , quas in
aqua comperimus, requiruntur ut sat s extolvantur. Cum autem mOtus, quo naturalitor aqua agitatur,
multus neq ia quam iit, i ng ira partium Muae ad scindendum non ais 5 accomodata, hinc sola aqua ad ditiolvenda tantummodo la toris suostantiae corpora apta nata est, uouea, qu* compactioris, nisi aut violentia aliqua motus accedat, aut diuturna ad dit Iblvendum applicatio, aut quod magis, ccrtas q. aDdam diversi genetis sibi adscilcat
parriculas , q ιarum virtute aditum
tibi para ad fissimarum substantiarum ponitiora , quo nomine universale dis Iolvens, aut quod idem est, menstruum audit apud eruditos. Ea autem corpora quorum solvendorum potestatem habeat aqua soli suae naturae relicta , macra sunt &terrea, in primis vero salina i haec enim omnium celerrime solvit, Ssuae unit substantiae.
L X X l l. Rem ita se habereo filandunt etiam a polleriori effectus; etenim penes nullum firmum corpus vis dissolvendi est . quia pene trare nequit poros ; & siquidem lima . aut serra comminuant partes corporum, & hoc nomine simile quiddam dissolutioni essicere videantur , id nequaquam succedet , nisi utriusque dentes in PorOs c sporum ingrederentur, & impetu facto diffringerent 3 quae causa est cur Adamas nec serra, nec lima tangi posit, scilicet, qMia po is caret neutrius dentes admittentibus, Aeeatinus sales ipsi in compactiorem substantiam densati, & indurati s lutioni pir aquam -facic nde resistunt. quia angustati pori facili in
aditum non permittunt inliantibus aquae Particulis, quae co tunc tantam non habent quanta exigitur, tenuitatem ad eos pervadendos. Efficaciam vero motus in solutionibus ostendunt Phaenomena ; scilicet agitatio . aut conquailatio tota aquae,
in qua sal ad Iolvendum immisium sit, solutionem quam maxime pr movet ; id ipsum N potentius esticit calor . maximὰ si ad ebullitionem assiugu , in qua motui cmlori fibo localis alius conquassationi similis , effervescentia dictus, conjungitur.
L X X I II. Patet igitur & priori, & a posteriori, liquationem talium , quae ab aqua fit fundari in
tenuitate partium aquae, & in mori tu quo illae agitantur; cum autem haec duo non sufficiant ad quodlibet corpus solveridum . oportet, ut quae per aquam se sinunt solvi, peculiarem habeant dispositionem , cujus gratia virtuti aq: .ae dis luenti cedant . quam idcircd salibus maxim8 inesse necessatium cst , cum experientia pateat nihil sacilius ipsis ab aqua pati tolutionem. In quo autem talis dispositio consistat , patet ex dictis. scilicet in tali pororum apertura , quae facilὸ particulas aquae admittat, & in tali partium nexu,
qui a motu eo, quo partcs aquae perenniter aguntur, non aegre possit superari. In his ergo duobus con
sistit dispolitio illa in substantia salium, quae liquabilitas dicitur ,
atque ita quidem ut unum satis esse non possit; quippe apertura por rum iacile ab aqua permeabilium