장음표시 사용
191쪽
tamen & fixitatem , & inflammabi- Iitatem Jeinant a sulphure etiam terra, ct quidquid aliud fixioris commixtae substantiae. Hi ac tum olea , tum spiritus inflamnetabiles edmagis rectificantur, qud fixioribus
partibus exuuntur , ita ut evadant, quod alunt, aetherei, quoties vix tantum salis commixtum habent, quantum necessia ciuin est ad efiiciendum, ut corpus aliquod sentibile remaneant ; & propterea iure, & olea,& spiritus inflammabiles , plurimo volatili sale turgere dicuntur, &eo volatiliori, quo magis ad aethe
C L X U. Postrem b , quid sit Gas
illud Hel montianain, quod tot operum ab ejus Auctore opifex fit,patet ex dictis: nempe non peculiaris quaedam , de sui generis substantia; sed merum volatile sal. attenuatissimu in quidem , & levissimum, quod modo in mixtis luxuriat, modo ab operibus Artis conficitur, incoagu- Iabile sane non ratione propriae essentiae, sed Artis , aut potius organorum defectui scilicet cum observabile sit, sales, quo volatiliores altiora,& longiora requirere instrumenta , quibus eorum partes uniantur in sens bilem aliquam moleculam ; quid ni fieri poterit, ut sal aliquod adeo volatili sietur, ut quaecumque nobis possibilia sunt organa , ad id opus sunficere nequeant; quod ubi contigerit, nil vetat quominus Gas denominationem 'lli tribuimus; coinstat
autem , ejus diversam elle posse naturam , non modo ratione diversi
salis primigcnii, sed etiam ob diversam cum sulphure proportionem, α ob aelias omnes causas, quibus
discriminati abin Wicem sales volatiles diximus n. 149. C L X VI. Iam vero , cum de salibus si inplicibus, aeque ac compositis sermonem huc uique habuerimus . & de horum , illorumque primariis differentiis , & praecipue statibus , qui potissimae sunt differentiarum radices, superest ad propositum nostrum explendam, ut de salium actionibus dicere aggrediam ut 3 ouoniam ver b hujusmodi doctrina longe admodum lateque pa
tet , ut eam totam ex haut ire non
liceat, ex his paucula tantum attin-
mus , sed potiora. Itaque actiones latium vel fiunt in corporibus, quorum ipsi non sunt partes: vel
exeruntur in mixtis, quorum compagem integrant. Inter primas seligemus virtutem dissolutivam comis pagis corporum; praecipitativam eorum , quae iam soluta sunt; & coagulativam subitantiarum , ad hunc statum corporum dispositionem habentium.
C L X VII. Primum quod spectat, illud praemittendum est, Potiorem solvendi virtutem non raniatum in salibus fixis residere , quantum in iis, qui fluido aliquo innatant , atque hinc est , quod sicuti
menstrua quaecumque solventia, etiam extra salinam naturam , flui da esse consuevere , aut aliquando etiam b. tuosa; ita de in genere salinoru illa sunt aut merae s lium so iones aqua factae; aut liqviores . acidorum , salsorum, vel urinoibri i spirituum naturam accedentes aut ejuidem indolis halitus & eis uvia. De his ergo , ad evitandam confusionem , praecipuus erit
192쪽
ei it ferino. Non extenduntur tamen piae dichorum menstruorum virtutes ad omnia corpora generaliter; quemadmodum enim non omnes substantiae salinis menstrius solvuntur, sed determinatari ita & illae, quae se sinunt salibus solvi, non omnes indifferenter cuilibet speciei salis
cedunt, sed requirunt, aut certum genus, aut certum ejus itatum.
Hinc metallorum dissolutionem simplicibus salium solutionibus stultra aggredimur, non frustra aquis stysiis , licet eosdem l ales recipiant ,
frui raque acidis spiritibus aurum solvenduin committimus , non frustra sat is i ii e paritet, quae ab acidis corroduntur . non attinguntur ab uri nolis ; & ὸ contra, quae urinosa solvunt. acida relinquunt intacta.
Cum igitur generalis qoidem sit in omnibus sali Sus sol vendi potestas, sed contracta ad certi generis su stantias . duo circa hoc inquirenda videntur ἔ alterum quid iit illud. in quo generaliter consiliit vis salium dis lolvens; alterum quid specialiter in quocumque sol vente salino reperiatur, quod ejus virtutem ad certa
C L X VIII. Porro hic non in telligitur ea solutionis species. quam in animo praecipuὸ gerunt Magisterio Philolophico addicti Chymici, videlicet substantiae cujusque dissolutionem in propria principia est n-tialia , sid enim in hac , de qua
acturi sumus solutione perraro accidit sed quidem nomine solutionis
intelligimus comminutionem cujus.cunsue substantiae in parriculas insens biles , sive hae essentiales sint,& inter se eterogeneae, sue tam D. GuAemisi Oper. Tom. II. tum modo integrales de homogeneae tum inter se, tum suo toti, quae quidem juxta nobis consuetas. lo quendi formulas . compositi Isitnae appellantur; licet enim posterior hic solutionis modus propriὸ corrosio dicatur, latius tamen loquendo
etiam sblutio a vulgo Philolophorum nuncupaturi & praeteret a nulla est inter unam, α alte iam differentia , nisi penes ultimum terminum, ad quem pervenit partium comminutio , qui in ligitima solutione pars essentialis, in altera pars tantum integralis est. CLX lx. Λttendentibus igitur salium generalem naturam ab initio
propolitam, liquet, nihil sal esse
polle , aut saltem agere virtute salis, niti angulis policat , & planis
supcificicbus termineturi ex quo oritur triplicis quidem generis angulos in silium particulis reperiri, ut alias demonstratum est; sed bini ordinis eos esse, qui ad rem nostram faciunt, scilicet & solidos , constantes ex pluribus, quam duobus angulis planis ; & supcrsciales, illos videlicet, quos efficiunt duo plana se se invicem secantia: illiugionum cuspidibus assimilantur, i aciebus. Potab cum cuspides , tum acies scindendis corporibus ac comodatissimae existant, & harum, illarumque potentiae, ut ex mechanicis patet, in virtute cunei consistat, nil clarius, quana quod quaelibet salium particulae totidem cunei sint, & earum vilius solvendi corpora in cunei virtute consistat. Veruntamen cum cunei vis sine motu mortua sit, motum aliquem concipere oportet in particulis sa-
193쪽
lium , ut solvant; illum autem deducere PolIsmus , tum 1 motu illopcrpetuo. quo fluida commoventur, tum a calore , tum 1 motibus fermentativis, &c. quoties adsunt; adeo ut in fluido salino nihil omnino dest ejus, quod ad cunei actio-,nem requiritur. Atque ' hic observandum est, suspensionem salini corpusculi in fluido , duo praeseserre maxime ad solutionem conducentia; primum, quis d cum solutio salis in fluido praesupponat multam ejus partium comminutionem, quemadm
dum ostendimus loquentes de solutione illa , quam patiuntur sales ab aqua; hinc qui in fluido innatant salini cunei minoris molis concipiendi sunt, quam sales concreti fixi, aut lub sorma sicca; ideoque facilius subeunt poros corporum solubilium ; Alterum , qubd cum salium Iarticula: in aqua suspensae, non s um minores sint, sed hoc ipso, quod sint suspensae ad motum quem -sbet sine resistentia concipiendum accomodatiores existant f quippe cum suspenso in fluido, a quacumque causa procedat , importet aequilibrium cum illo, & aequili bria corpora nullam habeant admotum quemlibet apprehendendum resstentiam , si demas illam ,
quae a Cartesio , inertiae vocatur, qu eque in nostro casu minima est insequitur, quda quaecumque supponatur motrix, majori impetu sit actura particulas salium solutas, quam cum siccitate concretas, in quo statu etiam majores fiant, Sconatum propriae gravitatis habent extrinsecis motibus obsistentem. Patet igitur, in quo consistat aug-
mentum illud, quod tribuit vii tuti salium solventi, aqua illis conjunct.i, cui addere possumus, qu deum aqua etiam sola sat validum sit dissolvens , & ob id menstruum universiale dicatur; in fluidis salinis, utriusque principii, scilicet de aquae & salis, virtus in unam facessiti & sicuti aqua sales ad agendum incitat, ita & ab iis vicissim
vigoratur; ex quo fit, ut quo pervenire non potest ea virtus , quae in simplici aqua est, ascendat saepenumero, si fuerit salibus conjuncta. C L X X. Veruntamen cum esse ctus cunei sit partium separatio, ut haec obtineatur plura requiruntur , inter quae maximum illud est, quod cum partes separandae statum habeant momentum ad fissionis adinvicem , necessariis debet illud superari; superabitur autem non semper, sed ed tunc solii , cum momcn
tum resultans ex potentia motrice , figura cunei, ejusque applicatione, major erit resistentia adhaesionis ἔhinc est, qudd cum resistentia ad haesionis partium in certo corpore eadem sit, ac determinatas momen tum vero variari possit causa singulorum ex tribus assignatis, contingere potest, ut certum corpus uno menstruo solvatur, non alio. Ut igitur appareant cuncta dilucide, observandum cst, potentiam motriacem , licet sola pressione, & impulsu agere possit. nihilominus tamen , cum essectus a potentia impellente exeuntes semper languidi sint, eorum respectu, qui a vi percussionis . seu motu actuali, ejunque celeritate . procedunt; haec potius, quam illa, cum ab Arte, tum
194쪽
a Natura cuneo applicatur. At vero vis percussionis ex duobus coalescit, nempe ex velocitate corporis percutientis, & ex ejus soliditate. seu materia, quibus in noltro casu tertium addi potest, nempe repeti tio ictitum eodem tempore factorum. Cum igitur corpus percutiens cuneos salinos, non aliud sit, quam particulae fluidi, cum quo illi commilcentur, constat, qubd qud velocior erit earundem particularum motus , quo plures ex itidem, eodem instanti, caput cunei percutient, &quo plures erunt certis aequalibus temporibus percussionum ictus, eo validius, e celerius cuneus idem adigetur intra corpus , cui applicatur. Quod spectat cunei figuram , illud constat ex mechanicis, prae stantiores esse cuneos . qui angulos habent acutiores . non quδd magis scindant, sed quod facilius, caetero quin qui latiorem habent basim; cum magis diducant abinvicem seperandas partes, majorem semperessiciunt fit Iuram ι sed caeteris paribus majori vi opus habent, ut adigantur; qub circa non modo facilioris , sed & potentioris effectus
cunei evadunt , si cum angulo acuto, magnam basim conjungant, quod non aliter fieri potest in cuneis planas facies habentibus, nisi si longiores sine. In mechanicis quidem basis, sive capitis cunei major, vel minor amplitudo effectum vatiare non potest , nisi quatenus magis,
vel minus acuto angulo correspondet, quia videlicet ejusdem longitudinis cunei omnes, qui adinvicem comparantur , supponuntur unico tantum ictu percussa; at verb in nostro casu cum quantitas percussi nis mensuretur a quantitate basis
percussae qub enim ampliot est , ehplures partes fluidi eodem tempore illam feriunt) necessario amplitudo basis , sive correspondeat angulo, sive longitudini cunei, potentiam motricem reddet majorem, id ebquequb ad se intrusionem cunei juvabit; cumque & juvet fissuram , ut supra dictum est, constat amplitudinem basis in cuneo non mediocre esse prae sidium ad augendum momentum ,
ni tamen anguli magnitudo, quoties influit in amplitudinem basis, plus
demat, quam eadem amplitudo adis dat ; hinc fit, ut demonstrationes, aut propositiones Mechanicorum in hoc solutionis opere ; suam integriatatem non habeant , causa , quem
admodum de solutione salium dictum est , variati suppositi. Tandem applicatio duplex est , alia cunei ad corpus solubile ; alia potentiae m tricis ad eun eum. Applicatio cunei ad corpus diversos producit effectus; sed haec in nostro casu, fere respicit dispositionem corporis, faciliorem hic quam illic scissuram permittentis ; ideoque de ea agemus cum de hac, Alioquin red itudo, vel obliquitas cunei ad superficiem corporis scindendi, in hoc negotio vix observabilis est, cum a casu dependeat, & fortasse oblique incudentes ictus effectu careant , alibdelati, Observabile quidem est, cuneum salinum applicati posse , id
secundum obtusos angulos, & secundum rectos. & secundum acutos, eosque aut solidos, aut superficiales. Superfluum est hic repetere, potiorem esse applicationem acutorum angulO-
195쪽
Ium, quam rectorum, & obtusorum, quantum spectat intrusionem; sed qubd spcctat scilIuram, potior est
obtusorum, quam acutorum I in angulis vero rectis utrumque attemperatur ; id quod verum est, sive an uti solidi adinvicem comparentur,ive superficiales et aut, quod idem est, sive sint cuspides . sive acies c
neorum salmorum et Caeteroquin in suo quaeque genere praestant aciebus cuspides. At vero potentiae motricis ad cuneum applicatio prae caeteris ejus momentum vigorat: In mechanicis sane , in quibus una tantum potentia supponitur , ea intelligitur applicata basi per lineam perpendicularem ; obliquae etenim perincussiones semper infirmiores sunt; idem & in nostro casu supponendum ; cum enim qua via movetur fluidum, eadem etiam urgeatur salinus cuneus, & necesse sit, ut axis cunei viam fluidi sequatur, oportet,
ut impulliones fluidi siperficiei basis cunei perpendiculares sint. Sed in nostro casu hoc peculiare est, quod cum potentia motrix a suido deducatur, & huius partes hac illae sinὸ lege moveantur, non ino dis percussio ab his facta exercebitur contra basim . verum etiam contra laterales superficics, ideoque, nisi ictus oppositi ad amussim aequales sint . necellariis turbinati vus motus quidam circa axim cunei fiet, praecipue cum cuspis salinae particulae, solubilis materiae poris iam fuerit infixa ; quod si accidat. constat. re ut salina particula non simplicis
tantum cunei vices gerat, quantum trepani, aut terebelle . cujus maxima vis est, tum in penetrando, rum
in divellendis ab invicem partiis
C L X X I. Caeterum in actione
tum cunei simplicis, ti,n compositi, seu terebrae attendenda est conis ditio corporis , quod alterutri seriicitur; etenim non nisi in firmis coris poribus age te possimi, ct inter haec quidem non in omnibus, sed in iis
tantum , quae partibus constant rigidis, S praecipue si harum unio non a fibrarum implicatione, sed
ab adhaesione juxta positarum emerget i hinc in humida non modo, sed & in mollia corpora nullus estulus cunei, aut terebiae , sed in ligna , lapides, aliasque substantias huiusmodi. Hinc etiam est, quod cuneus , nisi acie sua inter rectarum fibrarum ordines se se ingerat, multo etiam majore vi indigeat ad penetrandum , & licet peneti et, aliquando non plus findat, qua in tangat , ita ut infixus remaneat. id ipsum etiam accidit, si non rigidae ,& elasticae, sed molles , & nexibiles sint fibrae , ut lignis adhuc viridiabus evenit, quae angustio iis basis cuneos infixos sustinent, & tantummodo cedunt majoribus: cum e contra sicciora etiam minoribus findaniatur ι susticit enim , quod ad unam partem tantummodo ligni partes diducantur , ut ab uno ad alterum extremum fiat scissura; hoc autem ex eo
rocedit . quod rigidiores ligni fibrae
cuneo incurvatae vi propria elastica prillinam rectitudinem recuperare nituntur, quae aliter obtineri non
potest, quam fibrarum a fibris per totam earum longitudinem divulsi ne; in quo opere , vectis virtutem se se immiscere, Mechanicia compertum
196쪽
tum est. Sed si de terebra loquamur , utique fatendum est, hujus potiores vires esse, quam cunei ἱ cum enim duplici agatur motu, tot non alligatur conditionibus subiecti comporis dis Iolubilis, ut agat; sed neque negandum est, easdcm circumstantias diversificare terebrarum Mctiones ; facilius ctenim terebram tur sicciora corpora , rigidiora,& magis elastica , quam humidiora, ct molliora , quin & facilius juxta
unam, quam juxta alteram fibrarum dispositionem. Id autem utrique commune est, quod nisi cuneus riamam inveniat, terebra vero scrobiculum, quo se ingerat , dissicilior
admodum erit utriusque penetratio; immo impossibilis, ii partes divellendae non contiguae, sed continuae supponantur. Hoc evidens est in ignorum , marmorum, immo S ad mantum ipsorum fissura, quae facillime fit , si rima inveniatur , intra quam cuneus adigatur; & adamantes quidem licet dulissimae, supra omnes, substantiae sint ; nihilominus tamen, si Artisex rimarum, quς In ipsis sunt, earumque per acutit sinuin cultrum tentandarum petitussi, non aegre scinduntur in partes. Porro rimas hasce repcriri inter pamtes , & paries, quibus corpus ilia quod coalescit, quin & parcntiores poros , qui scrobiculorum vices gerunt, nemo sanae mentis Philosophus ibit inficias; quod licci undequaque verum sit, non ideb tamen sequitur, quascunque rimas, aut poros quoscumque , de cujuscumque generis cuneos admittere et sed potius in utrisque magnitudinem quandam requiri, de hsuram, quae his potius, quam illis cuneis admittendis proportionatς sint. Illud postrem. 9
scrvandum est, quod, quoties unio partium alicujus corporis habetur per transversam fibrarum implicati nem , ut ea tollatur, oportet, ut fibrae lui jusmodi di trumpantur, vel ut exsolvantur implicationes, quas habent adinvicem. Diti uptio vero fibratum, eb pariter facilius habetur; quo illae rigidiores sunt; ciim enim distractionem multam non patiantur, de vis cunei agat, ut era et Onger, hac superante , facile disrumpuntur; cum vero magnam sultinent distr chionein, abique luptura, ampliores basis cunei requiruntur, qui fibras easdem magis in longum distrahant,
quam sit flerre possint; & si quidem
nullo cuneo obtineri possit tanta elongatio , & diitractio , aliis instrumentis opus est ad divulsionem, &per consequens ad solutioncm , inter quae praecipuum locum obtinent umcinati pectines, aut horum ad instar aliquid. Quoties vero in divulsi ne partium transvertales fibrae se se liberant ab implicationibus , quas habent, sine ruptura, eb tunc, qubbreviores sunt fibrae , eb facilius divelluntur partes, de angustior cuneus suffciens est; e contra vero accidit , & tanto magis, quo longio
C L X X II Ex his circumstanti Isetitis tum a potentia motrice . tum
cuneo ; tum ab hujus ad corpus subiectum , & ad potentiam appliacatione t tum etiam a conditionibus sub)efii ejusdem, patet suturum, ut aliquando potentia difIolventis silperet adhaesionem partium c IpOris solvendi; ct idcirco lequatur so
197쪽
lutio , aliquando vero non; & quoniam solubile non semper partes habet inter se, & toti homogeneas, si menstruum eo usque penetrare possit , quo diversi ordinis partes locantur , harum quidem adhaesionem superare poterit, non illarum i ideoque respectu unius partis menstrui Vices gerere, non respectu totius. Sie si menstrua salina non omnibus indisserenter substantiis solvendis apta nata comperiuntur , id provenit, vel ratione motus non siifficientis ad introducendos cuneos salinos intraporos solvendorum ; vel cunei non valentis adeo diduccre partes, ut dissilianti vel pororum figurae, aut magnitudinis in poris solubilium , angulis cunei improportionatorum; vel res stentiae corporis solubilis propter suarum partium flexibilitatem , minimamque elasticitatem; aut prOpter fibrarum implicitarum minimam resistentiam ad distractionem, aut nimiam longitudinem &c. quorum
unum aut alterum pro casuum va
rietate locum potest habere. Sic exempli gratia , si menstruorum salinorum alia , quemadmodum sunt acida terreis, macris, salinisque sol vendis proportionatissima existunt;
si quae alia pinguedinis sulphureae solvendae magis apta sunt, ut salsa, Praecipue vero volatilia utinosa
probabile est , id ex eo oriri, quod
acida menstrua , cum acutiores habeant cuneos , siccis rigidioribusque particulis , qualibus praedicta coagmentantur, discindendis idonea sunt,
cum autem acutiores anguli minorem in cuneo praeseserant basim . ab iis non adeo partes diduci possunt, ut aut disrumpantur, aut ab implicatione exsolvantur sulphurum ramosa, intorta, mollioraque filamenta s quin potius facile ab iis trietiuntur acidorum cunei, iisdemque remanent infixi; a quo induratio potius , quam solutio contingit; accidit enim his, quod arenae granulis, dum terebinthinae commilcentur , aut alteri viscidae substantiae ; ab eorum enim mixtura, & visciditas tollit ut, & mollities illa, qua antecedenter potiebantur. Sed de hac inferias. CLXXIII. E contra vero menstrua salsa, cum habeant cuneos rectangulos , ideoque majores , multo magis , quoties poros subire possitnt , partes ab invicem distrahunt, quam acida , ideoque ab his molliores substantiae, quae non tanta pollent elasticitate , patiuntur partium divulsionem ;quin & major praedicta diductio
potest flamenta trans talia sulphurum, aut ab implicatione sol vere, si breviora sint , aut dicrumpere . si longiora. Cum autem infirmior iit ad agendum eorum angulus, majori vi opus est, ut penetrent de exinde esse potest, ut in solutione corporum , quae ab acidis dissolvuntur , languidiorem exerant effectum , immo in propriis solutionibus a calore apprime juventur. Potentiorem idcirco experimur virtutem c. ,huteam solvendi in salibus volaus utinosis , & multo magis in oleo sis, ex eo quod vel malorem habeant mobilitatem , vel conjunctam sulphuris activitatem ι ab hoc enim & potentiae motricis augetur momentum, &, quod maximum est.
198쪽
tamosis suis partibus consimiles apprehendens sulphur, eas a similibus, maximὰ vero a dissimilibus divellit, ut tandem repetitis partium divulsionibus , corpus solvatur Eorundem tandem salium minima est in dissolvendis macris potentia, quia adhaesio sulphuris salinis cuneis , eos molliores essicit, ideoque sicuti ac re privantur, ita penetrandis, multo minas diducendis partibus, ineptio
CLXX tW Tot sunt anomaliae experimentorum, in hoc, de quo agimus, solutionum artificio, ut ncqua quam possibile sit caluum divellita tes in certas classes redigere, di adaequatis theoriis explicare sine mutitiplicibus exceptionibus ; licet enim regula sit apud Chymicos, salina ,
ra, aqua simplici, & acido menstruo solvi ; pinguia verb , sulphvrea , restinosa , balsamica , bituminosa , sulphureo, salio, aut urin se volatili; stequin tes tamen sunt hujuse odi regulae in oppositum permutationes , quin & peculiares substantiae specifico indigent menstruo , ut di Glvantur ue ideoque labor iste nequaquam nobis subeundus est, quibus plenam de solutionibus doctri-liam condere animus non est, sed tantiim ostendere, & regulas, quas
adhibent Chymici in solutionibus
per menstrua salina molliendis i &earundem anomalias fundamentum habere in virtute cunei, vel terebrae;& hanc in figuris salium & motu, quo aguntur, radicari; in quod praedicta ad easuum particularium ex planationem adhibenti facile erit intelligere. CLXXV. Caeterum constat ex praedictis . quod licet virtus cunei versetur semper in solvenda unione paL-tium , quas mediat; non semper ra. men partes eaedem a se invicem. aut
a cuneo dissiliunt, sed aliquando illi fortiter adhaerent, & ille his, ita
ut non modo nulla contingat, sed frequenter multo major, qua ur antea, inter easdem partis adhaesio, qu bd opus coagulatio nuncupatur; sicuti enim in mechanicis cuneus non semper adhibetur ad scindenda corpora , sed S ad diverse ma iis ad invicem unienda, & sortitis
r manda, quae ideo nuncupantur cuneata,' ut apparet in fornicatis concamerationibus , praecipue ex secto
lapide fabrefacti si ita & cum sali
norum cuneorum potentiae non cedit corpus, in quod adacti fuere, superante partium adhaesone viri tem cunei, sed illos retinet infixos: necesse est, ut partes inter cuneum positae, obliteratis, vel saltem imminutis porositatibus, quas in t rcipiebant, magis sibi invicem adhaereant, ideoque ut compages coipOrum , ablegato , si quod prius su rat , humido, strictior evadat, & sc-cior . N ob id aliquando corpora eadem duriora evadant, & pondeo rosiora , se ut in lapides, aut concrescentias lapideas abeant. Hoc autem . licet a quocumque, & cu-ju,libet formae cuneo possit obtineti , facilius tamen ab acutangulis
habetur, a rectangulis dissicilius; ab obtusingulis vel b adhuc dissicili sis. nis impossibile ; cum enim duplicivi polleat , dum infigitur cuneus quisque; altera, qua parte1 Per transversum diducit, alicia, qua deprimit
199쪽
192mit se eundum longitudinem, vel
axis cunei, vel potentiae urgentis Partes easdem I & consequenter cum partes vim passae duplici vi resistant cuneo eidem , tinnab contra eundem agant, ut qua via ingressum molitur , eadem regrediatur j in cuneo quidem acuto superat vis diductiva P.ut tum vim depressivam, in recto una alteri aeqtialis est, in obtuso verὁ postrema est major ; Cumque resistentia: viribus impellentibus proportionentur, sequitur , quod obtu- ius cuneus majoti vi retro .igatur , qui in comprimatur inter palles diductas. ideoque, quod non adeo facile substantiam intra resistentem infixos possit retineri. Ex hoc ergo est, quod coagulationes, & fixationes communiter acido tribuuntur potius, quam fallo, aut urinoso, cum tamen & hoc aliquando idem efficiat; falsi etenim urinosi siles calculorum gen crationem in animalium
corporibus promovent, ut ex analysi lapidis beΣoar , aliorumque, qui in renibus, vesca , cysti fellea &c.
praeternatiualiter reperiunt 0r, vide tur constare.
C L X X V I. Circa hanc coagulationem a salibus factam observandum est, ad eam concurrentes cuneos salinos praestare caeteris. si parvi sint. & in auras attenuati: hoc
quidem , quia cum cuneus , ut infixus remaneat , libertatem motus debeat amittere. fluidum aqueum
conjunctum illam fovet, non demit ; illud verb quia majores cunei, cum latiotis sint basis, vel non toti penetrant, idebque sacile revelluntur, vel substantias scindunt, quaa Penetrant. Cum igitui salini cunei parvissimi, & in auras veluti attenuati, opportunis limi sint issiciendis coagulationibus ι scquitur, quod
tales eo tunc maxime requirantur, cum fortis coagulationes in materia illas passu. a faciendae sunt; in his autem consistit Gas illud, sive odor, sive spiritus lapidificus , aut gorgonius . quem Chymici assumunt
ad lapidum generationem explicandam, venustate vocabuli ignorantiam rei excusantes. Veruntamen in hac actione, quam maxime attendenda
est materiae , quae illi lubjicitur, naturas ab eodem enim agente . a quo haec substantia solvitur, illa fixatur ;videtur aulcm talis esse debere subjecti coagulabilis conpages, ut videlicet ex mollibus confici, distractilibus, sed tamen Hasticis; veluti praecipue sunt oleo se, & sulphurea. Atque hic diluendus est fucus coagulationis cujusdam ab acidis factae, fusionem , vel dita lutionem mentientis. Memini me pluribus abhinc annis , eum aquam fortem eius generis, quae in usu est ad saponem conficiendum, venis jugularibus canis injecissem , eo fine , ut coag lato per illam sanguine, incruenta anatomica sectio pollet haberi, non modo nullam sanguinis concretionem apparuisse, sed potius susionem quandam; si quidem enecato ex infulione cane , totus sanguis visus est decolor, & aquae admodum similis res mira visa suisset, cum aliis experimentis compertum fuerit ab eodem infuso liquore concrescere
sanguinem in massam ex atro rubentem , nisi observatus fuisset liquor ille, in quem sanguis conversus videbatur, plurimis nigri cantibus glo
200쪽
bulis refertus , qui procul dubio nil aliud erant, quam frustula languinei crassamenti, multo magis, quam soleret, addentati, quorum ἡ poris ablegata idcirco omnis humiditas
trantiit in serum ι hoc autem co-eiosiore reddito , Ze e contra , crassamento propter minimam molem frustulorum , in quae fuerat coagulatum , delitestente , tota massa non
magis concreta, sed magis fluida comparuit, ide ue non coagulata, sed lusa primo aspectu putata est , cum tamen effectus ille ab acido non sundente, sed coagulante prOcesserit, solito copiosiore, vel acti-viore, quam alias fuerit, sanguineae massae commixto. Hoc addendum duxi ad praecavendas aequivocati nes, quae facile subrepunt in experimentis , si absque . debita cautela , &mentis dirigentis regimine instituan
C L X X VII. Superest explicanda praecipitatio solutorum per unius, vel alterius generis salium affusionem, sive, quod idem est, per fer menta praecipitantia falina; Sed hoc phaenomenon iacile expediemus, cum fere totum illud absolverimus
supra. Cum etenim eatenus quaelibet substantia in fluido suspensa
Conservetur, quatenus in parvam adeo molem comminuta est, ut m intus fluidi potentior sit ad illam hae,
illac agendam , quam virtus gravia talis ad eandem deorsum ferendam,
sequitur, quod si vel motus fluidi
diminuatur, vel moles accrescat,
fieri potest , ut id quod solutum est, non amplius suspendatur , sed legibus propriae gravitatis obtemperet; quod ubi contingat , soluta materia D. Gasirimini Oper. Tom. II.
dicitur praecipitati : Iam verb utroque nomine sales , tolutorum prae cipitationem promovent; primb etenim multiplicibus experimentis D. Geo Soy , relatis in Hist. Acad. Scient. anni iroi. constat, talibus fixis cujuscunque generis , praeter muriaticum , aqua dissolutis illam refrigerari, Se consequenter partem illius moi is , quo fluidum potest dii solutas retinere , sibique commixtas particulas, ab eodem decedere, quod idem est, ac dicere. imminui quantum se tenet ex parte motuqin fluido disssolvendi potentiam : Sed de secundo , quod maximum est, sales praecipitantes pro diversa sui natura , configuratione, magnitudine.& adiunctorum mixtura. pos intium infigi , tum cohaerere solutarum substantiarum moleculis, de
cum illis in majores, & majoris gravitatis glomerulos facescere, quae ideb motum fluidi eludant. C L X X V lII. Postrem b, quod spectat effectus salium in mixtis, in quibus reperiuntur ut mitabilia, hi
ad tres classes potissimum reducuntur. Primδ enim sal mixtis tribuit compactionem, soliditatem, dc pondus. & ad hoc genus referuntur congelationes, coagulationesque. Secundo mixtorum duratio plerumque a sale procedit; hinc ab eo retardantur dissolutiones, inflammationes, cte. Tertio sal specierum propagationi, di fertilitati corporum i ideoque fermentationibus, favet, & f
nes ex praedictis, vel patent, vel facilὸ deduci possunt; quod enim rein spicit compactionem, cum hic crictus sit coagulationis, cujus major,