장음표시 사용
211쪽
Quin cum mens non rari , quae natura conjungantur, leparci; quae ver separantur , conjungat, & ejuidem rei ad diversia, varias instituat comparationes, quibus similitudities aut dissimilitudines, convenientiae aut disconvenientiae cognoscunt ; facile& his tanquam intrinsecas rei aliectiones judicamus i cum tamen nihil obiecti sint; sed mera montis DPera diversimode terminata, occat IO-nem tamen nanci licentia ab iis, quς vere, Be realiter sunt in objecto; atque hinc fit ut nomina rebus i dita, non rub sensuum affectiones, de mentis operationes involvant, utrasque cum iis, quae realiter objecto insunt, consilias.
7. Quoties igitur intellectus nostri notiones ad objecta transferimus, aut quoties cas ab objectis decerpimus, de inter haec, illave, media vocabula ponimus, modo firmo pede procedimus, modo vacillamus ince eo ; firmo quidem, si id eae in nomen prodeuntes, & per illud excitatae , omnino similcs existant, & si utraeque cum objectis suis exactam tabcant consormitatem, saltem in iis, de quibus est scimo; incerto vero si horum aliquid dest; deest autem picrumque aut ex ignorantia objectorum , aut ex defecta necet Iarii consensus, aut ex non perspectaidearum diversa natura : quibus inmnibus factam, ut licet objecta pluribus constent, per quae ab aliis quibuscunque discesminari pollunt, neque cuncta satis advertimus , neque singula distinguimus , & in suo quγlibet ordine collocamus, sed ex cunctis idea quaedam, aut .ccim, aut
notio componitur , quae ut unum
quiddam prima facie concipitur, non ut composita ex pluribus quorum distinctio cognita perspicuitatem faceret in sufficiens tamcn, ut objectum illud , tanquam a pluribus, quotam alia ei scha est idea , diversum intellig itur ; Hoc autem cum inerudito vulgi sufficiens elle pollet ad finem
sermonis obtinendum, neque cogitatum est de vitiis idearum tollendis, quin potius laxatae habent , ut qua placeret excurrerent; Licet enim probabile sit, primo propior incuriam, S ignaviam irrepsiste, exinde tamen plurium consensu non modo legitima facta sunt, sed Be pro veneribus habita, sive quod homines crepera illa luce incertarum idearum senserint se magis delectari, quam meridiana constitutarum, sive quod maluerinteo genere locutionis uti, quo Ec revelari , & vclari animi sensa ςque facile possent, seu quod de icbus
miniis cogitaverint, seu quod de re bus minus cogitaverint, de nominibus & ideis magis soliciti. S. Verum quod in vulgari se mone tolerabile est, usum nullum potest habere in scientiis artibusque, in quibus idos , nomina , dc objecta nisi legitime invicem consentiant, non nisi ςquivocationes &Opinionum absurditates ing minant ;hinc cum opus fuerit sciciatiarum inventoribus non alio uti formone , quam vulgi, statim damnum expcrti sunt, ideoque orta necessitas facultat condendi , qua nominibus respondentes ideae examinarentur, dc vel ab erroribus vulgi vindicarentur, usi saltem , detecta diversitate, tam frequentium errorum ansa prscideretur. Proinde qui hanc materiam
212쪽
attentius introspexere, inter ideas, quas mens nostra concipere apta est , differentias reperere non pa cas, partim ab objectis, ad quaere- feruntur, partim ab earum intrinseca natura , partim a modo , quo sua objecta repraesentant, partim aliunde petitas 3 inter quas praecipuae sunt, quδd idearum aliae simplices sint, & in alias simpliciores irresolubilcs , aliae vero compositae, &veluti ex simplicibus coalescentes et Nin compositis quidem advcrrerunt, non omnes , illas componentes ejusdem ordinis esse ; sed alias ab aliis dependere , alias omnino esse independentes; & rursus alias semper in objecto relucere , alias nunc adesse nunc abessie ; non quidem citra ejus variationem ; sed citra novae denominationis necessitatem, sussiciente, ad exprimendam' variationem , ad julictione epitheti, vel ut aiunt ad jectivi ; quae omnia partim ex objectorum a Deo optimo Maximo constituta, partim a tacito hominum in usa vocum consensu proficiscuntur, partim etiam ex noviters quoties id res exigit) denominantis arbitrio. 9. Orta exinde est idearum vulgarium expurgatio, seu recti fitatio, quae , cum certis legibus instituta longε potiorem rerum cognitio
nem , rectioremqlle nominum usum inducere videretur, tutissima via credita est ad rerum essentiam sive naturam venandam, scilicet si seelusis vagis, & accidentalibus ideis, quae variari possunt, sejungi, aut saltem praescindi, salva rei denominatione illae solae retinerentur, sine quibus eadem quae prius objecti denomin tio stare non potest : Illas praedicata accidentalia, & accidentia has verb praedicata esse imalia eorumqήΟm plexum rei definitibnem essentialem, quatenus verb a subj ccto participantlir,cjtis naturam,& essem iam, dixere. Quoniam viro non eodem IV. odo se
habent iisentialia haec riae licvta , sed nonnulla quidem ab aliis dctivant . alia vero suopte veluti ingenio subsistunt; quae dependentia sunt, ab essintiae ratione ic junxere, illis
nomen tribuentes proprietatum e L
ntialium . quae vel b in dependentia, illa propriἡ ad essentiam pertinere putata iunt. Similiter quia postrema haec praedicata eLentialia , ponsent aequa ratione convenire pluribus singularibus, aliis viro nequaquam ; seu, quod idi m est, possunt plura singularia in eandem essentiam convenire, haec omnia dicta sunt ad eandem speciem pertinere , e Ilim que collectio speciem illam constituere credita ist. Pati ratione 'n niam praedicatorum est ι ntialium aliquod , potest aliis singularibus sub altera specie colli chis , seu quod idem est, collectioni aliorum singularium,
aut certae alteri speciei convenire ;hinc talia praedicata, s sive unum sint, sive plura, in generica appellata sunt, , genus proprium ejus speciei constituere credita; quae ve- tb unicae illi collectioni. quae species nuncupatur tantummodo congruere reperta sunt, reliquis verbomnibus nequaquam , haec quidem praedicata differentialia dicta fuere, seu differentiae specifieae . Et postre mo quoniam praedicatorum ellentiaistium, qua genericorum , qua disse Mntialium collectionis magis vel
213쪽
minus esse potest imi ψersalis significatio ; propterea, quae maxima polin let universitate , ad genus generalit simum seu supremum spectare dicta est ἰ quae veri, minori , ita ut non nisi ad singularia extenderetur, ad speciem, ut ajunt , intimam
seu athomam relata; quae Vero medio quodam loco conlistere deprehensi fuit, haec genus vel species subalterna vocata , partique ratione specificae disserentiae dictae sunt, vel subalternae vel athomae. Io. Hoc sit btili artificio media comparata sunt ad definitiones essentiales, cujusque rei puram purgatamq;
essentiam , at naturam , ut putatum
est, compleruntes: ii videlicet diligenter conqui titis praedicatis genericis, iisque proximis, non minus ac differentialibus, iisque athom is , seclusisque omnibus aliis , iis etiam , quae S praedictis necessariam habent dependentiam, ea invicem complecterentur. Quemadmodum factum in famigeratissima illa Hominis des nitione , videlicet Animal rationale , animal enim. quod est immediatum N proximum genus, involvit in suo conceptu alia praedicata generica, omnibus quidem hominibus competentia ἱ sed etiam extra speciem humanam vagantia , qualia sunt substantia corporea, vivens, senstiva rationale vero, unicum illud di L ferentiale repraesentat scilicet potentiam ratione utendi, quae licὸt substantiis spiritualibus conveniat, in genere tamen corporeo, solius humanae speciei propria est. Proinde velut axioma invaluit apud Logicos disiuisionem . ex genere immediato, Er disserenita propiis eoalescere, & in iisdem cujusque rei
I i. Et hac quidem methodo ad Sapientiam properarunt Antiqui, inprimis verb Plato, Aristoteles , de
Galenus, & quidem nta,ut non modica pars eorum doctrinae sit perpetuum examen, recti Matio & tractatio idea rum, quas ab infantia, & a communi locutionis consensu hausere, cui nihil opponendum esset, si ideae hominum rebus quibuscunque ita cor responderent, ut in utris libet nihil abundans, nihil deficiens existeret , & modus repraesentationis in ea , conformis ellet modo existcndi in objecto. Cum autem hoc Iarb accidat, hinc fit, ut plerumque inanes fuerint in Physicis eorum conatus , & non irriti modo , verum etiam errorum pleni ; nempe quod universaliter putatum sit eodem modo, quo re, a nobis concisiuntur . exiis stere ; de cuicunque vel simplici in mente nostra conceptae ideae, sive absolutae, sive relativae, sive radicatis, sive non . parem etiam respondere in objecto ideam realcm , quasi ac objecta nihil aliud essent, quam rude , nescio quid . nostrarum idearum sigillis oblignatum , quem admodum olim commentus est Platot Hinc entia praeter rationem multiplicata, conficiaque est Natura Ierum , non sibi, sed hominum imaginationibus consorin
ia. Quantum autem hoc lex trachorum iit, praeter ea quae superius dicta sunt, ex eo tanquam a ligno
deducete licet, quod quae in scriptis antiquorum Physicorum longὸ lateq; ex hoc principio disputata reperiun
214쪽
tur, nec illis nec nobis viam ullo modo aperire potuerint, ad revelandam ignotam alicujus rei proprietatem , quin neque ad intelligendam connexionem, quam habent inter se aliunde cognitae ejusdem rei affectiones, nisi fortalle circa obiecta perpauca , quae casustulit, ab ideis vulgaribus sat apposite repraesentari, quemadmodum sunt artefacta non raro ; Et, ii quid est, quod pretium operis valere viis
deatur, id non nisi circa generalia quaedam versatur, & quod pejus generalibus adeo terminis effertur, ut quoties eorum aci concreta fit transislatio, vix aliqua eluceat conve nientia.
i 3. Hisce laborat vitiis principiorum physicorum Aristotelica inveniatio I piaecipue ver b puerile illud de
privatione commentum, tanta indu
stria, & animi contentione a suo Auctore in Scientia physica intrusum ; nec minus expilatio illa facta a materia quarumcunque affectionum , & cumulatio earum Omnium in formam , vi cujus illa ad nihilum redigitur , haec aὸ naturam substantiae elevatur ; Scilicet cum mutationes , quae in sublunatibus hisce contingunt facile a mente revocari possint ad ideam generalem motus , quidquid in ea essentialiter relucet , mutationibus corporum naturalium , de specialiter generativis applicatum est. Cum igitur in motis idea duplex terminus includatur, alter a quo incipit, alter in quo finit, & praeterea mobile t non' rὸ corpus naturale pro mobili habitum est, cujus cum antecedens mutationi status vices gerat te Imi
ni , ut ajunt , a quo ; subsequens
vcro post mutationem , termini ad quem, uterque nomine fornaae donatus , sed ille formae veteris , hic novae; veruntamen cum forma vetus eluceat quidem in mente tanquam quid necessario praecedens mutationem, a quo recedit corpus naturale cum mutatur, nihilominus tamen , cum
necellarium non si hanc formam potius praecedere, quam illam , sed cujuslibet ad quamlibet formam sufficiat praecessio , nequaquam visacst adhibenda forma vetus pro eo termino a quo mutationis, qui ejus principium esse posset; Quare cum mens judicaret aeque bene, im inhmelius, sustineri posse termini a quoiationem a privatione formae novae,ctis haec necessario non miniis ac forma vetus, illam debeat praecedere, & cum motus a privatione ad formam concinnius iii telligatur quam transitus a forma veteti ad novam hic enim impoliat terminum a quo omninb indcterminatum,
cum possit elle principium motus ad plures formas, & forma quae-ὲibet suum motum possit agnoicerea di .etss hujusmodi principiis , quod
non evenit in motu a pii vatione ad formam ; illa etenim ita refertur ad formam suam , ut quilibet motus inchoatus a privatione, necessario terminet ad eam, & quicunque
motus terminans' ad cam necissario
principium suum de sumat a privatione j sublata est ab idea transmutationis forma vetus , & deletis epithetis novae ct veteris, terminus ad quem motus transn .utativi . dictus
215쪽
men privationis tribuat non raro etiam formae veteri ; Haec autem privationis in locum sormae veteris suppositio, tanto libentius est facta, quanto magis cum forma & privatio Opponerentur, vila est concordare cum opinione antiquiorum Physicorum, quorum pars maxima, re Ium naturalium principia secerat contraria. Sic ilia generation m naturalem iuxta vulgares ideas repν sentantia, a mente ad Naturam tia- ducta, totidem in ea nobis ostendunt, corpus videlicet naturale tanquam mobile; status , qui est terminus mutationis, forma dictus . Sepivatio ejusdem formae, quae pro principio motus transmutativi coniacipitur , inter quae duo, forma videlicet, di privatio, t eo quod sint
prima contraria , quae neque ex
aliis, neque ex alterutris fiunt pro principiis generationis statuuntur a Philosopho, rclicto corpore naturali , quod eum ex aliis fiat', principii rationem obtinere non potest. Quoniam vero commune aliquod sit subjectum oportet, quod neutri
contrarium , modo cum uno, modo cum altero contrariorum sit, & ab
uno transeat ad aliud ; privatio siquidem non intelligitur nisi in subjecto apto, & eadem ratione etiam forma) tale hoc subjectum formae,
de privationi commune materiam primam appellavit, & pro tertio statuit principio mutationis corporum naturalium. Haec autem tria
si incipia , licet in mutatione inteligi necesse sit, nequaquam tamen pollunt intelligi in mutato , privatio enim sornaae . de forma, per se invicem negantes ideas, concipiun-
turi hinc mutatorum corp'rum .
seu ut ajunt compositorum naturalium , non tria, sed duo i intum principia posita sunt, materia videlicet & sorina , exclusa privatione, quae idcirco principia compositionis nuncupata sunt.14. Et hac quidem ratione ad normam abstractarum idearum corporum naturalium principia sunt constituta, quod vel ex 'eo evidentissime colligere licet, quod cum idea mutationis non generationi i tum naturali conveniat, sed & alterationi , quin & mutationibus quibuscunque , quae entibus abitractissimis finguntur accidere, harum
omnium communia cum corporibus naturalibus oportet esse principia , tum mutationis cum mutari intelliguntur; tum compositionis, cum in co mutationis termino consistunt , Ita in actionibus quibus 'libet . de passionibus materia forma & privatio . tanquana earum
principia habendae sunt; ita & in
animi pathematibus, ita de in abstra ctis ideis dum ab inferioribus gradibus ad sublimiores , aut e contra , transseruntur; ita & termini quique mutationum pro formis tenendi , iisque sita subjicienda matcria, ut ex utrisque conjunctis mutatum compositum fiat, quod si admittatur, aut nulla erit inter gen rationes alterationesve, nulla inter mutationes corporeas, de spiriuiales. nulla inter concretorum & abstractorum ab uno ad alium statum transitus disserentia; aut si qua, remanet in quocunque ordine inquitendum , quid sit materia, quid forma. &quibusnam affectionibus materia, formaque
216쪽
maque physica , ab abstracta , a m rati , a spirituali discriminentur; quod quidem physici munus est.
Accedit, quod perperam omnino genus intellectuse ad naturale transis fertur, neque enim unum alteri per
omnia simile est, in illo enim entia ad libitum multiplicantur, non
in hoc di in illo praecisiones fiunt,
quae saepe numero in naturalibus sunt impossiibiles; in illo, aut res ad placitum, aut ad praescriptum communium notionum intelliguntur: in hoc res in sua natura consistunt, nec ullis nostrae mentis se se accommodant conceptibus. Ita in nostro
casu privatis , quae nihil aliud est,
quam ejus negativum, melius dixerim nihil ad formam entis ab intellectu conceptum , quia ad ens relatum, licEt in idea mutationis necessarib, sed tamen, ut ajunt, ex consequenti, se se immisceat, non ideo ullum habet in reali, physic
que mutatione concursum , ideoque
sicuti nihil est, ita a Physico nihili
facienda , quemadmodum re vera in caeteris mutationibus etiam non physieis spernitur. Ita pariter quidquid
a matelia ab intellectu nostro praescinditur, quidquid formae adiicitur, non ideli tamen a materia sejunctum,
aut formae adi ctum realiter repetitur . aut repetiti potest; & ita tandem ex quo alius sit conceptus materiae , alius formae, ideoque in intellectu forma nihil sit materiei.& materia nihil sormae; sequitur aut materiam de formam duas esse substintias distinctas realiter, aut materiam esse puram potentiam, formam vel , actum absolutum, quemadmodum ab intellectu videntur intelligi.D. GHiemini Oper. Tom . IL
is. Verum ut clatius appareat , principia cona positionis fuisse com ficta ab Aristotele ad modum Ide rum abstractarum , quae nullam habent existentiam realem , observandum est, vulgarem conceptum materiae artificialis importare dispositio-inem ad recipiendas diversas figurationes , seu generalius formas aut status, hinc , ut universale aliquod intelligitur, quod ad hoc vel aliud genus artefacti contrahitur a diversa forma quam subit, propterea Philosophus materiam tanquam genus, sormam tanquam differentiam cogitavit, & utrique generis & differentiae proprietares affixit. Siquidem quemadmodum rationes geneticae commune subjectum sunt op- politarum disserentiarum , ita mat ria tanquam commune subjectum
posita est sormae , & privationis, di sicuti genericum praedicatum per differentiam contrahitur id speciem,& species ex genere, & differentia mentaliter componitur, dimissa differentia opposita , ita materia per formam contrahi credita est ad compositum , hoc autem ex utraque
coalescere , privatione dimissa ; &sicuti generis, & di Trentiae sunt ideae dii tinctae, & ob id tanquam duo diversa objecta liuellectui repraesentantur, ita quia maletia &forma se se exhibent intellectui subdiffinctis notionibus , posita est m teria tanquam quid a forma diiunctum. am autem in compositione specierum genus rationem habeat determinabilis, differentia verbdeterminantis , dc quo magis genus ad summum evehitur, eo semper magis evadat indeterminatum, quia semis
217쪽
per etiam magis suis differentiis spoliatur, ideoqiae semper magis determinabile , proinde, ut universalitas materiae artificialis eveheretur ad maximam universalitatem materiae naturalis de ptimae, visa est sore spol anda omni determinatione , quo factum , ut , detractis affectionibus omnibus, materia prima tanquam principium omnino indeterminatum,& determinabile evaserit, e contra verb tarma, cum vices gerat differentiae , absorbentis quid quid agenere detrahitur, cum ad luminum universalitatis gradum elevatur, habita est pro principio omnem tribuente determinationem. Pariter quemadmodum genera censentui in sua ratione ianiversali includere dinferentias omnes, a quibus contrahi possunt, non apparentes tamen niti pet divisionem emergant, ita materia putata est in sita potentia continere omnes formas possibiles, sed latentes, de sepultas, quae tamen petunt educi ut existanti Ea demum, ut reliqua praeteream, quoniam genus, ut determinabile , petit per litas differentias determinari, immo sine ulla determinatione se sistue non porest, simili ratione conia fictus est in materia appetitus ad sormas , & necessitas existendi sub earum aliqua, ut sit. Ex his autem omnibus patet prIncipia corporim naturalium. eam in transmutatione, rem in compositione ad modum id rarum, quibus intelle i re prinsentantur conficta futile, absque ulla animadversione an modus quo concipiuntur per vulgares ideas ,
quam tum vis rectili catas . corporum
ni stallum principia, similis sit ei,
quo eadem in corporibus existunt, de agant, bc siquidem unus ab altero diversus sit, patet omnino , praepostese ideas circi principia, ad naturalia eraduci, & earum affecti
nes fallo principiis applicari. Hinc jure dubitari potest , quemadmodum
mox advertimus, an forma materialis, At materia sint duae diversaris stantiae, an ver i forma sit nil aliud quim modus materiei ab ea non realiter, sed modaliter tantum distinctus a an materia omnem prorsus determinationem refugiat, & an ma cujuscunque plane determinati ianis sit radix i lices enim intellestiis indeterminatum . seu determinabile
concipiat tanquam earens determina
tione, ideoque quid quid determianat , releget 1 ratione materiae, imiumque transserat ad formam , nihilo tamen minos cum etiam a horreat a concipiendo ente indete
minato ad modum positivi, ideoque neque summa genera sine aliqua determinatione intelligi queant, sp lialle materiam omni determinati ne . idipsum tuisse videtur, ac a
stulisse ab ipsi existentiam, sine qua
principium naturalium corporum es.se non potest i immb eam deteriosis conditionis secisse, quam sit pria vatio ; haec etenim non importat nisi negationem peculiaris determinationis ; illa veto qualiscunque. Proindὰ jure dubitatur an tartasse
Naturae congruentius fuerit, inde. terminationem materiei non absolutam , sed relativam statuere, idest habito respectu ad id, per quod corpiis naturale ad rationem talis compositi contrahitur. & pati ratione virtutem determinandi in forma lumia
218쪽
initate ad id , per quod forma de- profluxit ex pau. ula forte fortuna terminat compositum ad rationem existin te similituat ne inter ideas pii n- talis compositi, sic enim macella va- cipiorum , & prili, pia, scia tot incasIet pollulatione purae potentiae , voluta tenebris, ex reliqua loco & sorma levata suillet labore tu ili- formitate prosectis , ut didicile ponnendi quamcunque dcterminationem sit internosci; ideoque quoniam concorporis naturalis, nulla excepta ἰ Vz- formitas non nisi in generalibus con-runtamen pum placuerit Arillotcli, sistit; hinc minimum illud Qetitatis fortasse non aequὸ Naturae, determ non nis universalibus exponitur terminabilis , & determinativi ideas minis , & non aliud est quam quod non permiscete , id exigente earum a vulgo cognoscitur, plerumque ta- puritate, ad normam eius materia men aliis exorna um nomini hiis ;ptima, S ad normam hujus forma Cum verb ad particularia descendi. 'depictae sunt, illaque pura potentia, tur, veluti cum specialis natura ma- e actus dicta. Hinc interim din tetiae , & formae inquiritur , aut ficultatibus, Zc quaestionibus reple- utriusque, praesertim verb hujus, ta omnia, circa modum existendi, specificae proprietates venantur, aut& subsistendi materiae, circa ejus cor- nihil, aut falsum additur, aut adporeitatem, de appetitum sol marum universalia tantum, summo cum&c. aeque ac circa existentiam , prO- Phylices dedecore. recurritur, signo ductionem, eductionem, modum exi- manifestissimo, aut aliquid adhuc
stendi in malesia, atque alia his absconditum esse in principiis, petsi initia, quorum inconstantes solu- quod ad particularia descendi pos-tiones sat belle ostendunt, & ideas set . aut longe diverso principiorum
p incipiorum non omnium menti, ordine uti Naturam in corporibus bus eodem modo se se exhibere, de naturalibus componendis. Hac de eo tum inventionem E cerebro, & causa aliquibus non est dubitatum, ad ab ejus abstractis ideis deductam excusandam scientiae imbecillitatem, fuisse , non a Natura , cui ideae no- asserere , aliam esse abstracti, aliam strae consormandae sunt ut liceat ab concreti rationem, rerumque ulti- illis arguere ad res ; non verb ideis mas differentias omnino impercepassimilanda Natura, quae cum a suis tibiles existere , ideoque scientias legibus deflecti non patiatur, in se tantummodo circa generalia Occ invariata subsilens, sinit, ut quan- pari ι cum tamen constet Mathe- tum placet circa ideas noliras ver- maticas abstractiones concretorum semur, sed sine spe aliquid de ea co- cognitioni non ossicere, sed favere, gnoscendi. Hinc licet in tractan- & in eo tantum disserte legitime a dis ideis, principiorum iisque recti- stracta a concretis, qu d horum ficatissimis, veritatem invenisse n. materia integrὸ non congruat abi rabis aliquando videamur. quoties ta- ctis suppostionibus i Quod verbmen ad concreta rerum oculos men- spectat ultimas differentias, non vitemque convertimus, vix vestigia detur aliunde perenda earum c
agnoscimus alicujus veritatis , quae gnitionis , s qita est, impossibilitas,
219쪽
nisi quia ideae, quas de objectis habemus, aut eas non explicant, aut
earum a generalibus dependentiam non reserunt, sive quod vere non habeant, live quod clarὸ non cognoscantur: uno verbo, quia alio modo saepῆ saepius res ab intellectu cognoscitur, alio exi lit. Haec aliquanto fusius , qua n praesens institutum patiatur , long8 verb minus, quam rei dignitas pollulasset,co animo explicavimus, ut per exemplum summi prae caeteris momenti. constaret, rectificationem id eis indifferenter applicatam, quantum sitis est ad Scientiarum indigentiam , vulgaris sermonis vitia non corrigere, sed eo tune sollim cum ideae objectis conformes existunt; hinc fit ut recti iratio , & exindὸ orta definitio es.sentialis, non rar 3 imponat, Osten dens pso rei natura expurgatos , re ctificatosque mentis nostrae conceptus , qui si ab origine, etiam inex purgati. ablulerint ab obiecto, semper abludent, quantumvis ad praescriptum logicatum legum rectificatissimi. I 6. Qualescunque tamen sint, sua
non carent utilitate ἱ licet enim universaliter rerum naturam non do ceant, universalitet tamen inserviunt
pro certificandis ideIs, de pro earum extensione significationibus nominum coaequanda, quo nihil utilius in Scientiis quibuslibet, dummodo necessaria in illis seroetur perspicuitas. Caeteium si aut forte sortuna, aut ex cognitione absoluta obiecti, illud, quale est, concipiamus,& quam de illo habemus ideam recti licemus, ea & certificabitur, &noinini coaequabitur, Sc obsecti naturam ostendet, di demonstrationum tutissinum poterit esse principium. Tales autem in Logica, & Maa- physica non raio Occurrunt, eo quod harum Scientiarum labor ad' mentis conceptus , quibus menti eidem nihil magis cognitum, tanquam ad Objecta dirigatur: In Mathematicis vero disciplinis semper. eo quod cum earum objecta sint simplicissima facilὸ concipiuntur pio ut sunt, & quia per abstractiones suppositionesque exacte conformia redduntur ideis conceptis ; quod pariter in Mora. libus locum haber. 17. At in Physica, cum neque objecta ideis nostris pio lubitu assi
milari possint , sed qualia in se ipsis
sunt , quacunque posita nostri Intellectus per abstractionem assimilatione, consistant; neque ipsa mentis nostrae ideae sint, & alioquin maxime obscura, plerumque accidit, ut notiones rerum physicarum, Nres ipsae , adeo difformes existant, ut saepὰ numero neque susticere possint ad distinguenda ab invicem diversa objecta, multo mimas ad eadem dilucide , & integre cognoscenda.
Atque hinc est , quod definitiones, quas habemus de rebus physcis adebin Decundae sint, ut nullus omnino sit earum usus ad physcas demonstrationes; Re vera enim, quid ab exacta illa Hominis definitione . quae
aliarum omnium tanquam exemplar
habetur , quod videlicet Homo sit Animal νationale, quid inquam ex illa revelatum est, quod ad physicam
Hominis ellcntiam naturamve pertineat 3 Ouid ex alia, qu bd Motus sit Actus eηιδε in petentia , quatenus inpotentia , prodiit, ejus naturam, Sc
220쪽
proprietates spectans Nihil sane :sed haram non alius in Physica usus, nisi ad summum ut distinguamus, id quod est homo, vel motus, ab iis , quae nihil horum sunt , seu , quod idem est, ut discamus legitimum horum nominum usum. Econtra verb, definitiones geometricae adeo necundae sunt, ut ex iis,& paucis axiomatibus, postulat inque squalibus neque Physica caret)tauta messis demonstratarum veritatum fuerit enata, ut ob copiam Inis exhaustam, iam sordeant cordatioribus demonstrationes, quae non sublime aliquod serianς, aut quae plurima non se se commendent utilitate. Cujus quidem diversitatis potissima causa est, quod definitiones
ideis, i quana obiectis suis consormes existunt, ideoque quidquid de ideis evincit ratio . illud idem objectis inexistere necesse est, longe ac rerum physicarum definitiones, quae potius congruunt ideis nostris, quam objectis.18. Cum igitur rectificationes idearum eas non essiciant conformes objectis, cumque tota vis earum ad ostendendam objectorum. naturam in conformitate consistat, prius de
hae quam de rectificatione sollicitismus oportet; & iiquidem objecta ejus sint indolis, quae renuat ut alii milentur ideis, non aliud superest presdium, nili ut conemur ideas objectis conformare , ad quod nihil utilius , qu,rn ut potiorem de iis quaeramus notitiam , aut per meditationem, & antlysim proprietatum evi. dentium , aut per expetimenta, &observationes, aut per analogias, comparationesque &e. tandiu continuato labore, qub ad usque satis constiterit de eo, quod in se objectum est; ubi enim intento fine potiti fuerimus, longe magis conformem cum objecto, mente habebimus ideam , quam vulgus; sique eam deinde rectificationi subjiciemus , ita ut essentialia ab acciden talibus distinguantur, & eorum sin gulis suus ordo assignetur, non ET Odo eius rei essentia revelabitur, sed& talis ejus definitio essentialis condi poterit, quae non minus, ac geometricae, ad demonstrationes utiliter possint adhiberi. Praedicti a tem progressus ad notitiam lubiecti comparandam, exempla prostant quam plurima apud Physicos experimentales , dc praecipue apud probatiores Phylico. mathematicos, quia bus ex usu purissimi ratiocinii ma
jor comparata est, ad intimiora re rum exhaurienda promptitudo. i9. Verum enim velli, nisi ce
tificata sit idea ejus, cujus notitiam inquitimus, facile opus ludemus; quod ne fiat, & huic vitio vulgaris sermon is , reliquorum Omnium scientiis insensit limo , medela aliqua, si fieri potest, adhibenda est; occurrunt siquidem ideae adeo in
leant inter se, quemadmodum deceret, Objecta discrim inare; cumque nihilominus certum ipsis rei pondeat nomen, ae'ue ac iis, per quas objectorum sussiciens habet ut distriinen, accidit ut cum non stet de eo, quod per nomen in se tur , neque ejus ideae exacta certificatio habeatur, immo nec haberi pollit, antequam homines conse