장음표시 사용
431쪽
quod remanet addendum adjiciatur. Hinc potestato erga alia conpora diversae iuxta eorum diversam disposi
Atque hic advertendum, quod inmixtis solidis homogeneis pcricctis
raro sulphurum activitates mutantur salva mixtione; propterea aetate non perficiantur, sed potius vetustate corrumpuntur. At verb in mixtis organicis contraria ratione res procedit; variantur enim sulphurum status &aetate, & vetustate , & ob varia a
cidentia, quibus subjiciuntur. Nec minor mutabilitas est in fluidis, per quae libera eth elementorum hac ib. .
Iac trajectio, sive fermentatio muniitra sit , sive non ; dummodo Gnim clementa invicem agant, id satis est, in repatiantur, & repariendo ab uno ad inerum statum tran serantur. Hine cum sicilior sit actio mutua clementorum in fluidis, quam
in solidis , exinde est, quod sulphvrum mutationes, quae ut diximus a cidunt corporibus organicis, potius exerceantur in eorum liquidis,
quam solidis partibus; & siquidem
hae patiantur , causa mutationis illorum patiuntur. Propterea fit, ut activitates corporum potissimam radicem habeant in eorum decompositis , aut actu liquiilis, aut liquabialibus, quibus si careant, regulariter etiam deest activitas. Porro contrahendo semonem adsulphura corporum , activitates,
quas actu emiant in jis , depe dent a decompositis sulphureis hujus vel alterius status , illis tributi a
causis aut cxlcrnis , aut intcrnis; quae vero activitates effectu carent
in corpore cui insunt, sed si alteri
applicentur aliquem producunt, H damentum habent in dispositione ad acquirendum novum starum in illo aut ab illo , quae certum st tum supponit , mutabilem tamen in alium , si accedat quod deficit. Idcirco potentiales hujusmodi actiavitates aliae atque aliae sunt e ga diversa corpora, prout varius cst status, quem ab uno quolibctnanciscuntur ; immo erga eadem specie, si varia sit eorum constitutio. En unde anceps illa medic mentorum actio in corporibus h manis , orta non solum ab ill rum diversitate substantiae ignorata, verum & a diversa humorum di
sitione medicamina non cadem semper ratione actuante, idest eorum elementaria principia ad eundem statum
Longum nimis foret hanc doctrinam latius mosequi, licet enim utialissima sit , si quae alia in Arte
Medica , extra tamen propositum nimium traheret nostras meditationes; praecipue , cum occasio non desiit
ra sit pro dignitate pensum hoc per solvendi. Solum hic lege quasdam
actionis mutuae clementorum lubjia ciemus, quibus tum quae in eodem corpore mutationes succedunt, tum quae ab uno in altero excitantur, Prs cipue innituntur. Solemnis est Chymicorum regula , sales & sulphura sibi invicem
adversari ; m enim illis tribu tur omnis activitas, reliquis elementis ad patiendum relegatis, visum est oportere contrarias este activit res ; quin cxperientia adstipulatur
ostendens cicurari sales sui'uribus, de sulphura admixtione salium Hlili a natis
432쪽
nativam volatilitatem dimittere. ve- ne; alia relinquit incorrupta, li-rumtamen generali praedicte regulae cet penetret, & alteret, quia mi- mirum quot phenomena obluchen- tius operatur; & alia , licet totis. tur , quotque anomaliae plurium li- viribus agat, non magis tangit, quam mitationum necessitatem inducant. ut colliquet. Uno verbo quaecum-Satius igitur est ex uni plures que , calore & igne procedere qu efficere regulas, quae quamvis de tidie experimur, ea potest omnia ipsae integra sorte non gaudeant elementum sulphureum; at si applia generali veritate , nihilominus ta- cetur substantiis elementaribus, cum men minus quam generalissima a, ehas prosem commovet, agitat, errabunt. Itaque status utriusque dissipat: sed hoc agendo varios pr elementi attendendi sunt, de varie ducit effectus I aquam enim, δι me comnarindi; agunt enim in se in- curium primi, calefacit, deinde invicem non solum sulphureum . Ae vapotes resolvit, de dissipat. Idem selinum , sed salina agunt in a- agit erga sales, quorum sim cumlina, sulphurea in sulphurea; & aqua conjunctos cogit ad fluorem, quidem semper pro ratione statuum alios volatiles reddit; & siquidem in quibus sunt, & aliquando juxta desint circumstantiae resolutionem in
secundirias affectiones, quas a tex- halitus foventes , alios assislsat, . tura partium, Ac modo compositionis alios cum terra fundit in vitrum ἔdeducunt. cum aqua veto solvit, rursus ad iaEt primo quidcm sub examen xitatem perducturum, ubi aqua in ponimas elementum sulphureum ex- porarit. Terram etiam dissipat co lolutum in suas particulas primas, juugendo cum aliorum element aut ad summum in parvos earum rum halitibus, & hac ratione qua-
glomerulos, nullo intercedente al- si volatilitatem illi conciliat; sed
terius elementi vinculo. Cum ex sinceram commovet quidem , ac va- his, si motu agantur congruo, rie penetrat de tamen pauit, miniis modo ignis, modo calor emergat, quam intactam relinquit. Decompo-
sed frequentius calor, quam ignis, sita tandem lulphitrea & salina, ea- ut ex dictis sepius liquere potest, demiratione se habent ad elemem, facile eth cuique internoscere quis tum sulphureum exsolutum, ac mix--versalis sit hujus activitas e ta; sed promptior est actior erga suuga quaeque tum elementa , tum de- phurea, ac erga salina , liquantur composita elementaria , tum mixta; enim illa & deflagrant, non haec,
sed simul in sui uilivetalitate quam aut saltem facilius quam haec. E-
vatia : Applicata enim mixtis plu- contra vero minoris operae est an rima corrumpit , aut resolvendo in lysis salinorum, qtiam sulphureorum, decomposita , aut exsolvendo in utpote quorum ratior est textura, &p incipia elementaria, prout aut laxior modus mixtionis; hinc dissi- sola sua virtute operatur , aut sa- patio substantiae etiaen facilior, si deles sibi ad cistu adjutores, ut pa- flagrationem excipias. tet in destillatione, de deflagrMio- in admodum . audem clementin se
433쪽
iiilphuiei universalis est actio erga quaeque, ita vix ullum aliud eleis mentum est 1 quo non patiatur. Eieme mares enim cujusque generis particulae quantum ab eo motus recupiunt , tantum citrahunt, ideoque iraena sunt concitatae agitationi; sed vel hoc ipso occasionem praebent sei sibilioribus effectibus, praesertim se-linae, quae figurarum suarum adminiculo saepius sulphuris potestati ministrant. Eaedem illud etiam retr hunt a nativa sua volatilitate, comcurrentibus & terreis & aqueis ;sed ad id idoneae requiruntur onficinae, ut suo loco explicatum est: alibi volatilitas particularum non demitur ab ullo elemento . sed
tantum vis coercetur , ct compages destruitur. Postremum hoc prς-cipue essicit aether . qui quemadmodum s ubstantiae suae part e hibet nascenti ei cnto sulphureo, ita dum eandem repetit parat funera ; ubi enim exsolutum fuerit, delibere aettieris actioni reddirum, cum ejus vim sustinere non possit, patitur compagis dissblutioilem, & in Primaevam recidit materiem. Potior est vicissitudinaria actio, quam exercent decomposita sulphurea, & aliorum elementorum, quinde horum particulae inter se, de de hae potissmo sunt Chymic rum sermo, & resul οῦ : universalis enim illa, cujus supra meminimus, fundamentum habet in observationibus circa haec institutis; quand
quidem enim communis sere Omniabus hujusinodi sulphuribus est visciditas, ab hac sales plurimi liret tui tur, & agendi libertaxe privantur ;& ccolit . a salium mixtIOne tu
ltantiae sulphurum fixiores redduntur,& majores acquirunt ad subeundam ex selutionem resistentias. Sed i ut innuimus, neque de his regula univerialiter verisic itur : scilicet cum ratio mutuae fixationis dependeat amixtione utriusque miscibilis, & h csupponat viscidi em in siilphure
superantem occurrentis salis activiatatem , si contrario modo te res habeat , quod non raro succedit, etiam oppostus suturus est cflectus, nempe non fixitu major in sulphure, sed aut exsolutio in liquidiorem substantiam, aut aliqualis laxatio compagis, aut postroma exsolutio sequciatur; & juxta haec lal agens una vel altera ratione repatietur, & varios abibit in status. Has a malias cc tis de universilibus coercere legibus vix possibile: regu lariter tamen certum gradum fixitatis habentia docomposita sulphurea a salibus acidis majorem acquirunt, ut apparet in resilis ferὸ omnibus, quae ab acido mitigamur; eotunc enim visciditas superae, & coercet : Si veto loco fixitatis certus quidam gradus volatilitatis vigeat, acidi fales conjug ti videntur potius volatili alcm augere sulphurum , a qua diversimodo repatiuotur ἱ modo enim & ipsi v latilietantur, modo fixiorre fiunt, de cum aliis combinati praeiritantur ιS hoc casu aetivitas Elis resistenti. in compagis sulphureae vincit, & sdivit. Bini ni oppositi casus quemadmodum
distinguuntur juxta variam resiste Piam, quam opponunt sui pluira ctioni alium, quae non in sedete minandae, sed una relatu ad aliam, ita vidcntur per fermentationem distingui
miles stiperante enim latis action:
434쪽
resistentiam sulphureae compagis ad latilietatur. Fixitas probabiliter diliolutionem, vix fieri poteli quin tunc accidit , cum acidum, quod
fermentatio succedat , quae aberit in oleo est, certa quadam rationes actio salis fuerit superata. Ne- respicit commixtum altati, ita utque impossibile aut rarum est utrum- dum invicem uniuntur, intercipiantque calum coniungi, scilicet si non oleum, alioquin tenuius & volatilius ejuidem status sit totum unius com futurum. Econtra volatilitas ma-poris sulphur, auc non ejusdem acti- jor contingit, quando ob non serviavitatis totum quod in actionem v ram proportionem, olei interceptionit sal; eo tunc cnim fieri potarit, ut seri non poteth, ted tantam acidi si partim dii lutio compagis, & inde iis imbibitio, a quo quemadmodum firmentatio , partim fixatio, Ac quae fixitra succedit, ita & eodem abla inde enascitur vi icidioris sulphuris to volatilitas relinquatur opus est,
pr cipitatio, subsequatur. in substantia praecipue sulphurea.
Sales muriatici, licet communes quq suapte natura volatilis ex illi et habeant effectus aliquot cum aci- Sed in his attondendus est modus dis, quatenus videlicet eodem statu mixtionis, qui succedit inter utrum
fluoris potiri pollinat , nihilominus que; si enim non alius sit , quam
tamen habent & diversos . causa ia confusio partium lutcgralium etiam-gurae cubicae , quae ipsorum pecu- si ad minima usque , conliante motaliaris est. Neque enim siles muria- lectila in uitiusque compositionetici ad instar acidotum , etiamsi ad cii ntiali, non alia crit unius in alia fluorem redacti, regulariter fixita- terum actio , quam quae inter salim inducunt in decompositis sul- dc aquam , dum muria conficitur, aut phureis, sed potius solvunt, absque inter aquam dc terram, dum lutum, tamen compagis dis lutione. Id iplum ut sorte in saponis consectione a Tnt de volatiles , sive oleos , sive .cidit, quam licet ad eskali & acidiosi, sive tantum urinosi; in illis di coniugium referat Tachenius, enim angulorum obtulitas, in his ma- probabiliter tamen non est nisi mixtagnitudo molis impedit, quominus tio quaedam elaborata aliam allia mixturas attingant : Sed eadem iu- lium cum partibus oleolis ; Exuvat ad diistbciandas paries integrales. vium enim ex illis factum rodit Haec fusius explicata in distere, pinguedinem oles, id est eius visciditione de salibus nos absolvunt a denuo rarem superat, ideoque scindit in hic reducenda eadem materia; solum parte. minimas , cum quibus com- addim his sales dissoluentes 1 sulphuri- binaris aikalium particulis, & hu- abus, quae solvunt, temperari; acti- miditate superflua ablegata, com-vitate enim sua privantur, aut dimi- potitum relinquitur, in quo neque nuta volatilitate, aut aucta fixitate. fluiditas olei servatur , neque sicci- 'Inconstantior est alli aliuna facul- tas salis, sed medius quidam consilientas erga decomposita sulptarea; mo- tiae modus ex utraque coalescens, qua-do enim se invicem coercent; m ais in sepone, resultar. Neque quis
db lulphureum subtiliatur, de vo- quam facit, quod marinum sal ad sa-
435쪽
ponem ineptum comperiarur; licet enim vacuum, sive aikalinum sal requiratur, non idco tamen sequitur, requiri eatenus, quatenus acidum
combibendum sir, cum & idem erici possit, quatenus cum oleo facilius unitur, de stringitur in seponariam
Consistentiam. Caeterum ex hoc dicere postumus non acidorum
do, sed se aikalium, de cujusque auterius generis salium activitatem, si cum pinguedinosis conjungantur se, stantiis, remitti; quandoquidem eos, qui in sepone reperiuntur, dimissa
corrodendi virtute non. aliam quam deterseriam retinere certum est..
Discamus et iun velim, diversitatem phaenomenorum , quae solemnis est in hisce diversorum conjugationibus , ex eo oriri, quod modo es mentares particulς invicem agunt, modo tantum moleculae integrales& compositissimae, modo moloculae in particulas, & econtra; ideoque impossibile pene esse omnia cadcm r gula metiri, cum potius ex cujusque phaenomeni particularibus circumstantiis deducenda sint causarum determinandarum sundamenta. Veruntamen' ad praedicta omnia una vel altera ratione essicienda plurimam opem conserunt eleme
tum aqueum , & siilphureum, sive calidum efiluvium ; illud enim vehiculum est, quo asentium ait rutri , praecipuὸ veri, salibus, ad destinata locia aditus fit; non minus ac medium , in quo solutae particulς ad agendum , aut pariendum , miniamam sortiuntur resistentiam. Hinc sine humiditate conjuncta vix agunt sales , utpoto qui nonnisi soluti ad quidquam cssiciendum comparati iris
veniuntur, quod proportionaliter de sulphuribus velim intelligi. Verum eli equidem vices aquae stipplere posisse quodlibet aliud fluidum, & aliquando exigi, veluti cum a siccis halitibus aὀtio expectatur , tunc enim tblutio ab aere potius quam ab aqua expostulatur. At vero efiluvium sulphureum per suam orcm est ut m vens; cum enim sine motu nihil sat, opus est ut in qualibet actione hi liquod intersit, quod habeat rationcm
moventis, liccet autem plura adsint hujus generis in raum natura, c mtamen agitur de motu principiorum elementarium, nil accomodatius existit sulphureo enluvio , ut ab initio hujusce dissertationis probatum est ;ideoque nil mirum si co natura, non minus ac Ars , utatur ad Opera bene multa. Sed id notatu dignum est, aliquando e siluvium sit Ishureum agere se solo, aliquando vero egere adjutorio, tanquam instriunento; pr pterea occuirunt actiones , quibus
satis est selphureum cilluvium; Ο curiunt de aliae, in quibus potis simas tenent alii generis Piticulae, aut e filuvium idcm comiterues, aut ab eo agitatς, quς caula est diversitatis mcnstruorum ad hanc vel illam solutionem proportionatorum; prout enim stlicta , vel laxa est partium integralium compages ; plout fortis , vel dcbilis modus mixtionis; requiruntur in menstruo particulae operi, quc d intcnditur, essiciendo aptet inaturae; quae quandoque externo calore aguutur, quandoque interno, juxti diversitatem naturς lirae , & corporum in quae agunt. Non solum autem agunt decomposta sulphurea ita: sales , & ab iisdem patiuntur, Vc-
436쪽
nim et Iam in se invicem : qaod enimant solutius, aut volatili is est agit in fixius: hinc spiritus ardentes, in quibus status solii tionis & νο-I.itilitatis conjungitur. solviant omnia si re sulphurea ; qud autem fixiora sunt quae solvuntur , eh magis in illis fixitas minuitur , & liquiditas. Tandem agunt decomposita sulphurea in elementa reliqua; faci lὸ enim adjungunt sibi lingula prae
ter aquam, qua tamen non carent
in sua compositione ; nam pro maiori aut minori copia, qua pol lent, aut firmiora , aut liquidiora, aut molliora, aut duriora sunt: Hinc quemadmodum aqua multa liquiditatem suam . ' quae ad hanc pertinet , mollitiem composito communicat, ira se pauca, fluiditve sua privatur. Palam aurem est, & te
ram & aerem, & quidquid aliud intermixtum, a visciditate sulphure rum coercoi , idcoque naeitate,
ut ita dicam, quadam donari ; sed
terra fixitatem, quam recipit, maiori foenore restituit; aer c contra
non fixiora reddit mixta, sed nivolatiliora, saltem ad volatilitatein proniora; Hunc vel a levi calore facile in decompositis sulphureis bullae excitantur , & quando eadem sementesicunt, clevantur copiosissurriae; fortasse autem conciliandς v
Iatilitati, quae in sulphuribus ii se
mentatione Observatur , plurimum tribuit aer. Consuevere Chymici odores, &colores corporum d ducere a sulphuribus: sed absoluta veritate neque caret , neque gaudet assertio.
Quod enim spectat odores; cum h
rum natura constitat in imuvio tenuissimo organum Odoratus c rto quodnn motionis generc alterare Valente, licet non negcm illud ad genus sulphureum plerumque pertinere, nulla tamen est necessitas , quin &ad genus salinum pertinere possit,
aut cliam ad terreum ; quin decrediderim , ex quo experiamur nullum odorem in emuvio calorisco , & tot fere odorum spccies, quot corporum a quibus prodeunt, essiuvia odorisera non esse ex Hemcntari , sed ex Elcmentato, & dbversificari juxta vatiam figuram jus molecularum , quq cum aeque bene ad unum, ac ad alterum et mentum iuxta praevalentiam spectare possint , praeterca continge ter se habent, ut sequentius spectent ad sulpitur. Frequentius autem contingere odores sulphureis arbitror. quia etiam facilius reselvuntur in halitus, quibus cum non destiis tuantur etiam salina, propterea &ex his , licet rarius, cilluvia Od rata po Iuni componi. Porrb c lores adhuc magis indit serenter se
habent ad Mementa; cum enim compus quodlibet, nis diaphanum sit
aut speculare, necetiario coloratum esse debeat , una enim vel altera ratione luminis radios impinget tes alterabit, ex quo color pro
ctb; sive ad hoc , sive ad illud et
mentum attineat, etiam sine mixtura aliquem colorem rcseret argume to evidentissimo colores in genere non esse affictiones prodeuntes ab
elementis, sed si quid hariolandum est in tam lubrica doctrina, a varia partium, qua essentialium, qua int gratium positione. , Novi
437쪽
Novi corpora pleraque certis donati coloribus a tincturis. quibus imbuta sunt, quas ubi Ars eduxi rit, illis privantur ι sed licet harum aliquae ivlphurei sint generis, piminiae tamen non sunt, ad ed ut neqtie de tincturis vere asseri possit ab uno sulphure derivari. Q mkl attinet actiones sulphuriim erga mixta , nil certi determinati
potest tanta enim horum est v rietas , ua cum escctus a diversa pavorum natura , & dispostione varientur, eadem actio in innumeras passiones diversas possit abire. Una horum regula est , animadvertere in naturam pallii & liquid. m ex hucus- .
que dictis perspecta fuerit agentis
natura. folle non aegre qualis su- tutus sit effectius, innotescet.
tantum, sed neque ex vulgaribus hominibus, modo surtum oculos diu noctuque convert crit, qui dnbitaverit , universitatem hanc rerum
saltem in duas partes d stingui , terram scilicet. & cados, qui supra
Solem, & Lunam, ct Stellas, &Terram , quam pedibus subicctam
calcam ii, , aliam ei Ie regionem hanc quam incolimus, aliam quae solis lyderibus a natura concissa est , unanimis stat itere. De coeli materia diverti mode cogitatum est a
philosophis , alii enim solidam, fluidam alii, alii analogam elemn tali nostiae marei iei , alii longὸ diversam opinati sunt. Non is
opus hoc loci plura de hia jusmodi divo i sis plailosophantium placitis
alscrri, magis enim nota sunt, qui mut mereantur , nos ea longa oratione
pios iii. Solina igitur aliari R. usquae nagis conscita sunt, S cii ea quae nostris timporibus a nemine lanae mentis hastatur. Stellas fixas cnormi intervallo, vix , & ne vix qui iam per obstivationes, cognosccndo, a nobis dis a re
Astronornorum omnium. plate Itim
nostii aevi, univci salis consensi', est sminus vero , scd phirin adhuc, planetas , quoium & ciυei sum istrevolutionum sua tum centii m. Varia item , eaqire non constans, a Teria
distantia. Hinc non mediocri spatio distant a fixis plantiae , & hi inter se. Porro qi od in trire editim locatur illud est , quod Aulurimunanimiter, vel Colun dixere Sapientes. Huius exister tiam solius pia scindunt nonnulli, qian rigintἰnc que sane ni panda cst , tum ne admittamus spatium adcb extensim Inni corpore vacuim , t Lm qDia nulli m issct π edium , per quod ii nun syderim ad nos commearet,& virius 'olis tro. niti In planetas nobiles transcuore tur ι sve enim
438쪽
lumen , Je virtutes motrices, materiales quasdam uibstanti 1s dicamus, sive modos , & assectiones substantiae alicujus, certum est juxta priorem sententiam , id, quod vim motricem aut lumen dicimus, illud idem esse , quod a nobis AEther nuncupatur; & juxta posteriorem , aum affectiones Ac modi semper alicujus sint , ideoque praesupponant subjectum in quo existant, hoc
subjectum illud pariter est quod
Etherem dicimus. Existit igitur, non fingitur substantia , quae immensa cogorum spatia repleat, de hanc AEtherem nominamus , seu substantiam Coelestem. Licet autem Philosophorum nonnulli aetherem authumarint substantiam quandam solidam ; elapsi tamen seculi observationes, quin &recentes ex trajectionibus cometarum squi procul dubio paralati demonstrante , & aliis argumentis evincentibus , in regione planetaria tuos exercent motus in tandem
docae te inania coelorum non occupari solida substantia, sed quidem fluida ; alias enim liber non esset,
ut observatur . cometae trajicientis
motus. Fluida vetb substantia est aether, qua Sol, & omnes planetae, saltem usque ad fixas, circumfundun-zur , per quam , & a qua virtus motrix Solis in planetas piamarios,& ab his in secundarios transvehi-εurὲ & per quam omnium stultarum lumen ad nostros oculos propag
Atque haec nostris temporibus citra controversiam sese apud doctos Hostast; sed plura adhuc de aethete
incomperta, circa quae nobis impost rum versandum est. Et principio quidem illud determinandum, an fluiditas aetheris ortum habeat imotu, qa. perpetuo agitati supponitur, an vero a figura partium, ex quibus universa ejus massa coalescit. Motum inesse aetheri, illumque celerrimum nulli negamus; novimus enim virtutes motrices a
Sole in orbem diffusas non esse imis materiatas quasdam potestates, sed nil aliud , qua n motum AEtheri a solis turbinatione imprcssum, vel a Deo in creatione illi inditum , a quo Planetae in eo innatantes determinaris legibus per suas orbitas transferuntur. Non ideb tamen facile admittimus rethcris fluiditatem ab hoc motu unicὸ derivatam ; si enim fluiditas aetheris a motu esset, porteret ut tot essent cius diversi gradus, quot in eodem diversi gradus celeritatis; nam effectus tuis causis proportionales esse necesse est, 'ostendente Valilio , Mech. par. I. cap. l. PIOD. T. Cum vero diversi quidem velocitatis sint gradus in aethere, non autem di vel si gradus fluiditatis , cogimur assinium negare alserentibus fluiditatem AEtheris ejus motui deberi, quin potius putare , eandem fluiditatem e cium esse figur .e , qua traminantur ejus
partes minimae, minimos admittentis conrachiis mutuos earundem par ticularum ι exinde enim minimus nexus, ἐκ percon siqvcns minima resistentia ad diψulsionem, in qua ra tio , & idea fluiditatis tonsimi. POL- tb diverss gradibus velocitatis agitati AEtherem facile evincitur; ete
439쪽
sole turbinante,& in hac hypothesi fuitὸ probatu ex Mechanicis est,
velocitatem aetheris longius a Sole consistentis minorem esie ea, qua movetur ather circa Solcm; vel idem motus a Deo prodiit immediatὸ , quo tempore aether creatus
est, & iuxta hanc secundam hypothesim id ipsum probatur, sed contraria ratione : Cum enim motus aetheris nequaquam Potuerit esse rectilineus, brevi enim deseruisset spatia aetherea, & abstulisset om
Ia , oportuit, ut lacrit curvilineus, se ii per lineas in se recurrentes , uno verbo vcrtiginosius. Motus autem hujusnodi, cum exerceatur in pluribus circun acrentiis majoribu s S mi noribus, prout major i fit vel minor a centro vorticis distantia, ubique uiὐ- Dimiselle non potest; exercitus enim per maiores circulos mini s recedita rectilineo , magis vero pcr minores , in quibus magis distorquetur; ut vetδ magis dii torqueatur, relistentiae majores necessariae sunt; igitur in motu per circulos minores resistentiae majores occurrunt : Et quoniam ubi maiores resistentiae lunt, ibi minor velocitas a propterea in circulis minoribus minor velocitas , quam
in majoribus ι & consequenter in hae secunda suppositione, aeque ac in prima, difformis est velocitas mtheris. Si igitur , ut ostensum est , dissormem velocitatem sequitur difformis fluiditas . & disso imis flui ditas secum trahit difformim de sitatem fluidi; sequitur Acin athere difformem fore densitat m. si ejus fluiditas c isset a motu; At vG
i. difformis densitas poneret in
aethere difformes restactiones luminis per ipsum transeuntis, quod ex observationibus falsum esse deprehenditur; nulla enim Pa Is . coelo rum occurrit, in qua majores, quam alibi, refractiones expellamur. AEquὰ igitur contrarium cst observationibus, qu bd aethcr suam reserat a ceptam fluiditatim motui; & consequenter, cum non alia occurrat
ratio suiditatis, quam a figura partium , ab hac illa derivanda est. Accedit quod, cum fluiditas a theris videatur quid requisitum ante
motum , eatenus enim videtur fluiadus factus ather, quatenus sua fuia ditate magis obsequens redditur m libus tum recipit nisis, tum conseris validis, tum distorquerdis , prout opus est ad tuendum regularc m sy-dclum mctum , non satis rationi consonum est, fuiditatem a motu rendentem in eo concipere ; Pracipue cum fuiditatis in athere necessitas tanta sit, ut line ea nec ad nos lumen, nec ad Planetas vis eorum motrix transvehi potuisset rNon ideo concredenda fuit notui, cujus inaequalitas difformitatem fluiditatis a natura vix tolerabilem p
suisset; sed quidem figurae, quae
semper constans in omnibus atheris particulis, constantem item, seminperq uniformem fluiditatem poterat
Si igitur ather fluidus est propter suarum partium figuram, hac si quitur inquirenda : sed haec non dinsculter determinati potist. Cum enim fluiditas a theris sit οπnium
maxima, dc quidem tanto excessu , quantus vix cogitari potist, videt
440쪽
gura , quin Imb moles, quae m1xim omnium illi fluiditatem conciliaret. Hujusmodi autem est sphaerica conjuncta cum mole omnium minima; adeb ut nobis concipiende sint particulae aeth ris singulae , ut sphaerule q i edam mini inae in sua
substantia, exactam continuitatem
hibentes, & illam superficiei perfectionem , quam luis sphaeris tribuunt
Geometrae. His porro volumus aD o creatas, ideoque immutabiles, non ut Cartesus triturabiles in materiam subtiliorem, de generabiles ex alio elemento crassiore; neque enim videtur consonum Sapientiae Divinae teliquisse substantiam coele Aste n , ex qua orbis totus conserva tur , in ancipiti mutatione, per' iam de augeri , & decrescere pol-
sit, mutata regularitate motuum ex
ea immediatὸ proficiscentium, praecipue quod *zehat lationes corporum coelestium. Particula ergo a therea ex earum, numero est , quae
ab initio a Deo creatae fuere, nullius mutationis capax , ct quidem , ut dictum est . figurae exacte sph ricae , dc ejus parvitatis, quae iuxta
leges motus eam custodiret celerita. tem , ex qua determinata a. Deo activitas oriretur.
Sequitur hinc mobilissimam esse
inter omnes particulas, aetheream, tum ob figuram, qua non alia ad murum pronior , tum ob molem ultra omnem captum minimam ;adeo ut , cum non alia sit minor ,
facile eam subistituere possimus subtili materiae Cartesianorun , cuius& idea impossibilis est, de nuga necestuas . quemadmodum non modo
non necessatium est , sed potius abis
surda in , particulam aetheream dedi
cere ex fractura . ec comm nutione
materiae, & ex rotatione eius seu stulorum in vorticem per abrasionena angulorum prominentium suis pra i phaeticam figuram in eadem particula relinquendam. Praedicta auorem summa mobilitas neeessaria fuit, ut possset recipere . dc pro renata retinere motus illi a Deo destinatos ad totius orbis conservationem, simulque tribuere reliquae materiae vim illam , 5c virtutem, qua & diversae compositiones fierent, α factae agerent ad Divinae voluntatis praescriptum. Cuiusmodi portli sint motus mtheris , & cujus originis protinus venandum est: Et,quod ad originem quidem spectat, Cartesius vulta. Deo primo motana materiam universam, Ac ex motu aetherem genitum fuisse, quique propterea in eo superstes suit motus, a Deo immc- diate derivatur. Alii originem omnium motuum aetheris deducunt a Sole , qui eum circa axem suum stata periodo suas tui binationes a solvat , ipsique circumposita sit tota malIa materiae aethercae . illi sui motus partem communicat , quae a parte post partem a sole transit in malsam universalia , & a perenni tur binatione in eadem etiam perennatur. Sive unum, sive alterum dicamus, respectu nostri mundi sublunaris perinde est; ne tamen praetermitta squod probabilius' censemus , hanc postremam opinionem potius ample-ehcndam putamus vi nonnullarum conlecturataim . quae ascientia astronomica petendae sunt ; scilicet. quod Planetae in motibus suis periodicιscertam