Viginti septem Psalmi interpretati authore Adriano Lametio Henencurio, doctore theologo, ambianorum decano, & Nouiomensium archidiacono. ..

201쪽

Iinquitur.Ptouerb. cap. I o. Qua de re sit, si certa sit Ecclesiade cuiusqua improbi finali impcenituita, ut neq; postea pro eo oret, sicut nec pro malo danato angelo. Naubicuq, ceci Ecclesiiderit lignu ibi erit. Neq; miru si tande cessabit effraenata huius Antichristi licetia, narinis superque satis repurgatis Christicolis, nulla amplius castigatione opus erit: veluti plano ferro no opus est lima. Quapropter queadmodu pater emedato filioflagellu quo eum ante cecidit, postea dat vitricib'flammis ita&hic miserrimus sceleru ultor,tandem arterno igni cruciandus reseruatim Itaque Antichristus peribit, qui ad tempus floruerit: sed Dominus regnabit,&c.

Dominus regnabit in aeternum, in seculύρ-

culi eribitis Gentes de terra illius.

Extincta clade generali, ad futurarum rerum ordinem descendit regius Vates, nempe mortuo Antichristo: uti in nuere videtur textus Apocalypsis, cap. i , Decu Reges qui potestatem accipient post bestia, cum agno pugnabunt,dcagnus vincet illos, quonia Dominus dominoru est, Sc Rex regia. Tum demit Apocalypsis cap. 2 o. scribit Ioanes, Ligadus est diabolus per annos mille:ut numerus determinatus pro indeterminato usq; ad extremu iudicium probabiliter intelligatur. Quo Reruallo oportet illu solui breui tepore: quado 'vide interim veniet Gog, cui persequutio durabie modicu. Antichristo siquide interepto, icipiet ut non ullis placet septimus Ecclesiae stat', in quo ipsa pace donabitur:& tunc Dominus aperte regnabit in suis, nisi quisd ad par- . Dum spatium adhuc Ecclesia vexanda est quemdmodii testari videtur idem Ioannes ibide cap. 8, ita narrans, Quum iaperuisset sigillii septimum, factum est silentiu in caelo, hoc est Ecclesia, quasi media hora, id est usq; ad Gog, inter quo&Antichristu erit modicta sicliu seu pax Chruticolis. Sed Gog postmodii subrepet ut repentina tepestas ad perseque-du iustos, veluti perbelle asserit Matthaeus, dices, Sicut erat Mati. et . in diebus Noe ante diluuiu, comedentes & bibctes,& nubentes, & nuptui tradentes, usque ad eum die quo intrauit

Noe in arcam:& non cognouerunt, donec venit diluuium,

re tulit omnes: ita erit & aduentus Filii hominis. Quae pax

202쪽

& securitas in qua conuiuia 3c conubia absque timore exer centur, non vicietur fore modici δc breuis temporis: sed aa Apoc. 2 o. spatium per Apocalypsim percantatum referenda. Post cuius Gog interitum , Christus aiuxtremum iudicium veniet, tanquam tritaphator omnia inscussurus. Abacuc cap. r, Congregabit quasi arenam captiuitatem,& ipse de regi bus triumphabit, expolians principatus & potestates, qua- Colossi. do tradiderit regnum Deo & Patri quando erit Deus om-. 1.Cor. is . nia in omnibus. sed quid Gog&Magog designent quanuis Augustinus aliud non intelligat nisi per Gog, odium malorum tectum,& per Magog ipsum odium detectum tamen verba Ezechielis cap. 39, non improbabiliter sonare videntur aliquas Barbaras Gentes inclusas, quae in hac vltima persecutione erumpent contra Christicolas, nouissimo imminente iudicio quae usqueadeo saeuient, ut & hominum carnes crudas comedant, & sanguinem bibant: sicuti scribit idein Ezechiel loco praedelinito, Dic inquit omni volucri &uniuersis auibus, cunctisque bestiis agri, conuenite, properate, concurrite undique ad victimam mea, qua ego immolo vobis,victima grande super montes Israel, ut comedatis carnes & bibatis sanguine: carnes fortium comedetis,& sanguinem principum terrae bibetis. Ethas Gentes no incredibile est nunc intelligat Vates de ter Esaiae xs, ra regnoque Christi eiiciendas, instante iudicio. Nam scri-

secundum pium est, Tollatur impius ne videat gloria Dei quam pauis septuag. peres possidebunt: Quippe desyderium pauperum,&c.

Deoderium pauperum exaudivit Dominus, praeparationem tardis eorum audiuit auris tua.

Bene vota iustorum verbis congruis exprimutur. Nam de syderium iustorum & hic est cum Deo per fidem, & in a sapien-9. ternu erit cum illo per spem. In hac tamen coditione mortali,& corpore corruptibili quod aggravat animam, semper timendum est: nam tametsi ratio imperet, nequaquam

sine conflictu vitiis imperatur :& utique aliquid subrepit infirmitatis etiam bene confligenti, siue hostibus suis victis subditisque dominanti. Quare quum illa quae hic resistunt. periculoso debellatur praelio, oc illa quae victa sunt, nondusecuro

203쪽

securo triumphantur otio, sed adhuc sollicito premuntur imperio , quid mirum si in tantis tentationibus, iustus semper suum delyderium ad Deum figit, qui superbis resi- Iaco. 4. &stit,&humilibus dat gratiam Vnde exaudit eum Dominus I. Petr. I. ut vindicet contra impios: &pr paratione cordis eius quia aeternum quod hic non videt, sperat,& per patietiam interim expectat)audit auris Altissimi. Aurem vero non membrum corporeum in Deo, sed potentia qua preces nostras facceptat, intelligere debemus: sicut potentia qua videt, oculus: qua perficit, manus dicitur. Desyderita vero tuoria, Christe, imprimis est hoc, scilicet te Iudicare pupillo & cari.

Iudicare pupillo ct humili, ut no apponat ultra magnificare se homo super terr .

Ecce auchoritate prophetica commonemur non solum

quelibet pupillum, sed pupillum & humile Deo esse gratissimu. Hic vero dativo no accusativo casu loquutio est, hoc est non ut pupillum iudicet Altissimus, sed ut iudicetur pupillo,& humili, quatenus accapiat vitam aeterna,& amplius non extollantur siue Antichristus, sive Gog, siue Magog, cotra tuos electos, Christe. His bestiis destructis, tuc adueniet ea pax, de qua Esaim cap. 2, Erit in nouissimis diebus p r paratus mons Domini,& fluent ad eum omnes Gentes, constabunt gladios suos in vomeres, & lanceas suas in falces, non leuabit gens contra gentem gladium, nec exercebuntur vltra ad praelium.

IN Domino confido: quomodo dicitis animae meae Transmigra in montem sicut passeri

Decimus iste Psalmus contrahereticos & infideles decatatur: cui ad veritatem Hebraicam Hieronymus pro titulo praeposuit, Victori David: quasi hic nomen Victoris sit no - imen ostic ij, aut modi musici. &propterea is Psalmus assignatus est ipsi Dauidi, tanqua praesidenti in illo actu musico. Nuc vero Ecclesia haeresibus pressa, edtra haereticos sest, n. Hy

204쪽

ios EXPOSITIO

ipsam munit. Neque id mirum : oppugnant siquidem illam

semper, quavis nunquam eam expugnare Valeat: aduersus

Mati. is. qua Domino teste nec inferoruportae praeualebui. Nomihi diues Ciceronis lingua sufficiat, no fieruens Demosthe- .nis oratio, si velim eoru fraudulctias prodere: quoru toxicueo caeteris peius est, quod quu sit pestilentissimum, latius se diffundit, acutius penetrat, tenacius adhaeret, atque ideo dissicilius curatur. Sed certe quemadmodii olim Iebusaeus semper mansit inter filios Israel, in ipsa etia Hiero lyma, nec u squa deleri Iotuit Deo ita aut permittente aut disponente ad Iudeoru desidia excitanda,ut videlicet agnoscerεt se inter eos habitare quos perimere,& propter quoru insidias sibi timere oporteret ita n ic quado insurgut haereses, sic erudimur cautius vigilemus, & ambulemus . neque interim frustra contingunt. Nam tande sic non solii debemus

his qui bene dixerunt, sed & his qui male. Quippe falso oppugnato, veritas postea clarius agnoscitur, agnita ardetius amatur, amata denique acrius defenditur. Quapropter no I. Cor, ii, abs re dixit Paulus, Oportet haereses esse. ut qui probati sunt, manifesti fiant. Sed huius veneni si ouaeritur origo, imprimis ex officina ethnicorum Philosophorum proditia se videtur, uti perpulchre quidam nostrorum est, philo phi, patriarchae haereticorum, Ecclesiae puritatem peruersa maculauere doctrina. Vnde Manichaeus electos suos quos inter animas Platonis in celestib collocat, dicit omni carere peccato, nec si velint posse peccare:&id veneni ex PI tone maxime desumptu et t. Sic Origenes fons est Arrij referente Hieronymo du male sentit de Filio, resurrectione quoq; carnis verbo tantum confitetur, caeterv assertione destruit. Hoc sorte putasse videtur in fide, quod in Pithagora & Platone & Empedocle legerat. Inde etia formae nescio quae,&trinitas hominis, apud Valentin ut Platonicus enim fuerat. Inde Martyrius Deus melior de traquillitate a Stoi- eis venerat. Et quona pacto anima interire dicatur, ab Epicureis obseruatur:& ubi materia cu Deo aequatur, Zenonis disciplina est & ubi aliquid de igneo Deo allegatur, Hora clitus interuenit. En igitur caueat qui assidua in libris prophanoru hominu lectione detinςtur hoc maxime, si illis ab infan-

205쪽

infantia sine ulla rerum discretione imbuuntur. Nam quod maxime componit hominis animum, lectio est: in his vero prophanis libris multa reperies quς cum fide catholica velut ex diametro pugnat, multa quae ad vitia alliciunt,& a virtute reuocant: & id maxime apud Poetas, in quibus turpia sunt in pretio: quum & illa non dedignetur suis diis ascribere. Propter quod no immerito Plato huiusmodi Poeatas a sua republica abigit 3c Paulus ad Colossen. admonet,

Videis ne quis vos decipiat per philosophiam & inane fallacia, secundu traditione hominia, secundu elementa mudi,& no secundu Christum. Considerantes enim has creaturas

visibiles, crediit impossibile factu homine posse nasci de virgine,mortuu reuiuere, & c Fera superhumana quae fides nostra recipit. A philosophis siquide nascitur mira dicendi libertas, adeo ut nuquam credant alicui, nisi manifestis argu mentis de euidentibus id compςobetur. Vnde euenit ut qui eorum iudicio non conueniunt, statim reiiciant. At fides talem argumentorum euidentiam non patitur, sed exigit captivemus intellectit m in obsequium Christi. Ideo meritato ait Paulus. Iudaei signa petunt & Graeci sapientiam quaerunt: nos aute praedicamus Christu crucifixu, Iudaeis quidescandalii, Gentibus stultitia:ipfis aute vocatis Iudaeis atque

Graecis Christu Dei virtute & sapientia, quia quod stultum est Dei, sapietius est hominibus. Ex bis igitur satis patet quam facile decipimur, si sacra cum fastu legere velimus,

nimium prope innitentes sententiae. Nanq; per hoc fit ut propriis iniictis magis atque magis delectemur, populare gloriola captates. Inde nascietur obstinatio, & pertinacia, porta ad haeresim latissima. Itaq; Ecclesia his talis reticulis vallata, tu plurimos Mercurios, propter numoruin cupiditate, aut nocturnos Amphitriones ob soluta lasciuiam, siue Liberu Patrem, vel Epicuros Christianos, semper rubenteficie,& spumatibus labiis, esse natisq; couitiis sustinet, qui& suos ab ea auertere atque separare exquisitis fraudibus moliuntur, affirmantes quod apud ipses sit c HRIsaeus,&quasi pie studioseque admonentes ut ad eos transeundo transmigremus ad Christum , quem se habere mentiuntur, quid in tanto certamine Christiano loquendusit nunc n. iiij.

206쪽

ostendit. Id videlieet, Vnum molem teneo in quo eonfido: quomodo dicitis ut ad vos transeam, tanquam multi sine cuRIsri 3 Nullus iam patet locus insaniae Molani, qui tres quadragesimas quotannis celebrabat quasi tres passi fuissent saluatores. sed ut inquit Hieronymus Christicolae unam quadragesimam , secundum traditionem Apostolorum,toto anno tempore sibi congruo ieiunant, unum solum Saluatorem tenentes. Sive in Domino, humilitatis patre est spes mea, quomodo ad vestros montes, hoc es a vestram superbiam transmigrabo ait Ecclesia. Quod autem hie scribitur, sicut passer: memineris passerum plurima esse genera alij gaudet ad soramina parietum, alij valles roscidas requirunt: nonnulli montes appetunt squalentes it sed nunc de illis dicit qui ad altissima loca terrarum, leuissima voluntate rapiuntur, ut his merito similes aestimentur qui ad nequissimas praedicationes leuitate inconstantis animi

transseruntur,& omni vento doctrinae non fanae circunferuntur. Sed ideo o fideles) in Christo maxime est fidendu.

Quoniam ecce peccatores intenderunt arcum,parauerunt sagittas suas in pharetra, ut sagittet in obscuro rectos corde.

Hic peccatores, haereticos appellat, qui contra Ecclesiam tetenderunt arcum, potentiam verbontatis suae. Vnde fit ut in contentionum certamine exquirant, & de Deo, qui pax nostra est, loqui pacisce nesciant: sed ex pacis negotio, rixqinuetores sunt:atque haec faciunt, quia nec vicini facti sunt fidei, & propterea diuinas Scripturas absque ullo timore contem erant,&corrupentes eas, emendare se dicunt. Quuergo ad hoe deuentum sit ut illud solu habeant asylum, Scripturas radere, quibus debellandi erant, vel hoc argumento conuincitur propriam eorum costientiam aduersus eos pugnare, apertEque cognoscere sacram Scripturam illis esse contrariam. De talibus, ad Philippenses cap. 2. ait Pa lus, Vnanimes idipsum sentientes, nihil per contentionem, neque per inanem gloriam. Non est igitur aequum ut sacrae Scripturae expositione ab haereticis recipiamus , quueam illos aliquando violasse comperiamus. Non enim auderes

207쪽

deres cibum corporeum sumere ex istius manu, qui semel aut iterum venenum propinauerit. Mulier illa apud Luςa, draginam quaerens, intra domum quaerit non extra: sic etiaintra Ecclesiam quirendum est siquid inuenire cupis quod ad veram fidem pertineat. Qui panes petit apud Lucam, vicini ianua pulsat, no alicuius extranei. Vicini omnes Claristiani sunt, intra una eande mq; fidei ciuitatem comorates.

De haereticis ante qui foris sunt, nihil ad nos: hi parauerue sagittas suas verba videlicet dolosa in pharetra, id est in semetipsis. Nam ipsi sunt pharetrae ubi falsa dogmata& sententias venenatas quas de Scripturis sanctis conficiunt, occultas retinent. Propterea quum filij non sint quibus haereditas in testamento legata sit, nullum prorsus ius habere videntur inspiciendi testamenti paterni,quod est sacra Scris tura, siue ipsam interpretandi. Si enim non erit haeres fi- ius ancillae cum filio liberae ut ait Apostolus multo minus erit haeres alienigena cum filio liberi. Vnde Tertullianus in libro depraescriptionibus haereticorii, ait, Non Christiani nullum ius capiunt Christianarii literaru : nam quomodo possunt bene aut sentire aut loqui, quum sint ipsi mali 3 Hi enim ut inquit Gregorius quia Scripturam sacra i n-telligere sua virtute moliuntur eam proculdubio apprehc-dere nequaqua possunt. Qua dum non intelligunt, quasi noedunt, immo verius rodunt, ad corticem vix peruenientes:&nusquam eius interiora attingentes. Sed sagittant in obseuro rectos corde, ut quum viderint in Ecclesia imperitos quo'; vel simplices, tande suis laqueis, & occultis decipulis alligent. De quibus scriptum est in Esaia, Telam araneae texui, quq parua & leuia potest capere animalia, ut muscas, culices,&caetera huiusmodi a sortioribus auic rumpitur. Ita&isti, viros in fidei veritate robustos novalent obtinere, qui incautos idiotasque feriunt. QPod vero nuc scribitur in obscuro)Graecinctione σκοτο- νu significatius exstprimitur, qua noctei ignificat quado tui in obscurata est: R quam Latine unico vocabulo dicere possumus obscuritu niu. Nasiquis eo tempore percussus fuerit, inimicia videreno poterit. At quuin nuc regius Psaltes subiungit Rectos

corde, insidias talium ostendit inanes & vanas. Recti G

208쪽

1oi EXPOSITIO quidem corde non sunt, nisi qui nulla iniqua decipi per

suasione potuerunt. Ergo catholica anima super hoc exultans, sermonem ab ipsis couertit ad Dominum, ita vociferans, Quoniam quae perfecisti,&c.

Quoniam quae perfecise destraxerunt: iustus amum quid sectit

i Tim. 4. Nunc seculum hoc describit David: de quo Paulus r. ad Timotheum, meminit, Erit inquit tempus quum sanam doctrinam non sustinebunt, sed ad sua desyderia coacerua but sibi magistros prurietes auribus, & a veritate quide auditu auertent, ad fabulas autem couertentur. Sic lex Euage- iij, qua perfecit Domin , destruitur: sic unitas Ecclesi scinditur, sic oves a grege Dominico deperduntur. Hos magistros intelligit Salomo per muli me, de qua ait, Prouer. ca. 9, Vanitas impioru mulier est insipiens, S audax, quae inops panis couocat praetereuntes, diccs, Panes occultos lubete attingite,& aquae surtiuae dulcedine. Quia sit ignara veritatis, promittit sapientia, qua ipsa occultatione comendat: &quasi condit ut lubetius audiatumcuius prohibita furantur seducti auscultatione. H c occultatio facit pruritu in aurib' spiritualiter fornicantibus, sicut pruritia libidinis in carne corrupitur integritas castitatis. Perversi enim doctores ipsa occultatione codiunt sua venena curiosis,quatenus tandem ipsi existiment eos dicere aliquid magnisi, quia habent se- crctum & suauius hauriant insipietiam qua putant sapientiam, dulciusque audiant quae pala in Ecclesia dici crediq: prohibentur. Itaque mulier illa propter illicita atque punieda secreta, non solii insipiens, veruetia in audax nucupa-

ses codidit, nefandas fabulas finxit, pugnas quoque incredibiles verborum excogitauit. At forsitan causa talia aude-' di in multis biretieis, suit vitium Q peculiare, quod de sendere maluerunt, quam fateri suum geniti malu esse. Huius rei plurima sunt exempla. Ex hoc fonte prodiit Cherin-

hac radice orta est haeresis promiscuum vagumque concu

bitum hominibus indulgens. Hinc & illa Arrianorum flu-

209쪽

xit, ieiunia prorsus reiiciens, nulliusque esse valoris agerens . Inde& Iovinianus matrimonium aequans virginiistati, ciborumque delectum damnans, hoc modo haereses plurimas peperit, innata ventris iugluvies,desidiae quoque torpor . Caeterum de ambitione aliis congenita, quis nescit etiam eam multorum errorum paretem fuisse Nam sicut nastenti mundo initium omnis peccati fuit superbia, Gene 3 Mita renascente eodem per c HRIs TvM, initium omnis Ecclesia'

haeresis fuit vana cupido. Quid enim aliud Simonem Ma- stici I P. Cum impulit quem primum fuisse hari elicum tradit Eu-iebius Caesariensis ut pecuniam offerret, pro qua donum Aa 3 Dei possideret, nisi superbia 3 Hoc ferme tempore fuit Theobules quidam de quo Eusebius in Ecclesiastica historia reseri, quod quia repulsam meruit Episcopatus, ipse coepit initio perturbare omnia, & corrumpero: eratque ex septem haeresibus in populo constitutis. Et de AE-rio quodam narrat Augustinus, in libro De hqresibus, quod

ambiens Episcopatii, que obtinere no potuit, ut par nihilo minus videretur, asseruit sacerdotes pares esse Episcopis. Ecce igitur quam male supplatat nimiu elata mes . Addes qui graue admodu reputat alterius voluntati subesse, dc durum existimat ex altreius pendere arbitrio, huic facile euenit, ut obedientiae iugum quod semel suscepit, excutiat,& inde ad ulteriora progrediatur, ut obedientia ipsam insectetur, monachatu conuitiis assiciat & stomatis, quatenus errore suum hoc pallio tegat. Pro his omnibus recte tradit Augustinus lib. s. De doctrina Christiana, cap. 1 o.talia scribens, Quando inquit procliue est hunianu genus non ex

momentis ipfhis libidinis , sed potius suae consuetudinis aestimare peccata, sit plerunque ut quisque hominum ea

tantum culpanda arbitretur, quae suae regionis & temporis homines vituperare atque damnare consueuerunt:& ea tantum probanda atque laudanda, quae consuetudo eorum

cum quibus vivit, admittit. Eoque contingit ut siquid Scriptura vel praeccperit, quod abhorret a consuetudine audientium , vel quod non abhorret culpaverit, si animum eorum iam verbi vinxit authoritas, figuratam loquutionem putent. Sed de his hactenus. Iterum pro-

210쪽

pheta sermonem facit ad hos perturbatores unionis catholicae, ita subnectens, Iustus autem c os a quid vobis fecit Is enim caelum ascendens suae Ecclesiae pa-

Ioan. I . cem testamento dedit: vos contra eam pugnare non ces.

fatis. Meminisse oportet eorum quae loquitur Paulus i. ad Corinth. ii, Siquis videtur esse contentiosus, nos talem co- suetudinem non habemus, neque Ecclesia Dei. si vultis aequitatem iniqua interpretatione subuertere, cur accusatis eum qui iuste loquutus est Errores enim no de diuino pr cepto, sed de nequissima vestra voluntate concipiuntur.

Talia post uam pr fatus est David, interrogationi respon det, ostendens imprimis quid c H R i s T v s faciat suis. & idcirco dicit, Dominus in templo sancto sito,&c.

Dominus in templo sanctosuo, Dominus in caelo

sedes euua

Ecclesia in sacris frequenter templum appellatur,ut I .ad Corinth. 3, Templum Dei estis vos,& SpiritusDei in vobis habitat. Et id quidem imprimis propter similitudinem aedificij templi Salomonis,in quo fuerunt lapides, caementum, ligna cedrina,& aurum. Lapides, fideles designant, ex quibus si Ecclesia Caementum, est charitas, quae est luctura ipsorum lapidum viventium: Ligna cedrina, sunt exempla san

sapientia diuina, qui splendet in catholicis doctoribus. De quibus ad Philippen. cap. 1, Lucetis sicut luminaria in mun-

ptem annis aedificatu est, & octauo dedicatio eius instituta. ita hoc toto aevo nostro quod septem diebus voluitur, structura Ecclesii crescit: dedicatio autem octaui anni festiuitarem designat caelestis patriae. A ltera ratio cur Ecclesia temptu Dei dicta sit, haec adfertur, quod scilicet in ea oramus Madoramus Deu. Quippe testate Augustino catholica extra Ecclesiam non est locus veri sacrifici j. Sed ut inquit Damascenus quemadmodum duplici ex substantia costamus, intellectuali videlicet & sensibili, ita duplicem adorationem in hac Deo offerimus Spiritualem, que est in interiori meus deuotione de qua l.ad Corinth. cap. t , Orabo spiritu, rabo M