장음표시 사용
221쪽
barathro erutae, si semel ad Ecclesiam sese transtulerint,
intepdunt oculos ait Hieronymus rugant frontem, iactant manum, verba tonant, qui & eloquentia Tullium, argumentis Aristotelem, prudentia Platonem, eruditione Aristarchum , multitudine librorum Chacenterum, Didimum scientia Scripturarum, omnesque sui temporis putant vincere tractatores. At certe non est grande garrire per angulos & medicorum tabernas, ac de mundo ferre
sententiam: Hic benedixit, ille male, iste Scripturas nouit, ille delirat, iste loquax, ille infantissimus est. Nam ut de omnibus iudicent, cuius hoc iudicio meruerunt 3 Contra quemlibet passim intriuiis strepere, & congerere maledicta, non crimina, scurrarum est & parasitorum. Vtinam meminerint dicti Apostoli i. ad Corinthios stri ben- i. Cortis, Placuit Deo per stultitiam praedicationis salvos facere
credentes, non in sapientia verbi, ut non evacuetur crux
C H R I s T I. Nam imprimis predicatio Christiana non indiget hac pompa & cultu sermonis: ideoque piscatores, homines imperiti, electi sunt qui euangelizarent, ut doctrinae veritas ipsa se commendaret, teste virtute me hominum versuti & calliditate humanae sapientiae acceptabilis videretur, non veritate. Sic stultam secit Deus sapientiam I. Cor. huius mundit nam putans sapere, inuenta est imprudens.
Quod enim impossibile iudicabat, possibile declaratum est,
Deum incuriosum aestimans. Est aliquid hac asseveratione sultius, ut fecisse dicatur mundum, & curam eius non agere ut quid fecit, si non ad illum pertinet quod fecit 3 Sed
quia vident quosdam feliciter mundo frui, quosdam deprimi, 3c bene agentes despici, malevolos gloriari:idcirco incuriosum Deum esse crediderunt. Si tamen animaduertant seposito odio diuinae legis, possunt videre causam istam a nobis terminari, qui Dei iudicium expectamus. in quo depressi exaltabuntur,&violenti humiliabuntur: quia non est Rom, personarum acceptio apud Deum. Ecce quomodo non bene in Ecclesia Christi loquitur lingua magniloqua,tumens ornatu verborsi & rationibus sumptis ex apparetib', secudusensum dutaxat innitens, quae sibi aliquid magnae potestatis assumit, nec intelligit a Creatore datum, dum euentus reru' - o. iiij.
222쪽
sibi putat esse subiectos. sed ne in bono linguam magnI- loquam potuisses accipere, praemisit David, Labia dolosa. Atque certe isti magniloqui ne stulti videatur prudentibus mundi, in sapientia hominum, Christum praedicant duplici
fenere:vt & eloquentiae studeant,& ea quae mundus in no- is stulta iudicat, euitent. Quare neque incarnatum Dei filium,&de Virgine natum docuerui, neque carnis suturam resurrectionem: quia mundi istud sapientiae ratio stultum iudicauit. Quapropter inquit Apostolus) non cognouerat homilics, per sapientiam carnis, Deum, putantes hic debere coli quae viderentur. Et idcirco placuit Deo prinlicationem ordinare quae illis stultitia videretur, ut credentes quae
illi dissidunt. salui fieret illis damnatis. Vicissitudo ergo hieest per quam Dei consilio falsum a vero damnatur. Et iustὸ interi in disperdendi sunt, Qui dixerunt, linguam nostrari magnificabimus, &c.
Qui dixerunt linguam nostram magniscabimus: tibia nostra i nobis sunt,quis no er Dominus est'
Illos describit qui nimia loquacitate turgentes, gloriam suam exaltare preti munt: iactant se de potestate labiorum, quasi non a Deo acceperint,loquacitate se extollunt,& ponunt in sua potestate quod a Deo se accepisse non putant. Nam quando in re qualiter disserenda magnum habent ornatum, elegatiam. splendoremque sermonis, hec omnia eis vires sunt efficacissim g ad animos extollendos. Sic enim putant per famam in aeternum vivere, & semper inter homines magnificari, quemadmodum ita sibi repromittebat Ouidius, tum talia scripsit, Iamque opus exegi, quod nec Iouis ira, nec ignes, Nec poterit ferrum, nec edax abolere vetustas: Quaque patet domitis R omana potentia terris, Ore legar populi, pόrque omnia secula fama, si quid habent veri vatum praesagia vivam. Denique eo tandem pergunt illoru medacia, robur lingue duplicitas sermonis, ut neque Deum timeant, sed evanesciit in stultis cogitationibus suis, dicetes, Quis noster Domin
estὶ & putantes esse sapientes, stulta fiunt. Sapientes enimae arbitrantur
223쪽
se arbitrantur, quia rationes physicas inuestigare putant,
scrutantes cursus syderum,& qualitates elementorum: dominum autem horum spernentes. Ideo stulti fiunt, quum si haec laudanda sint, quanto magis creator illorum Solent tamen suos fucos, suique venena verborum lenocinio obtegere, afferentes quae ad persuadendum plurimum valenti tametsi tota via a veritate aberrent. De quibus scripsit Apostolus ad Rom. Per dulces sermones, & benedictiones se- Rom. ducunt corda innocentium t hoc modo unusquisque poetarum qui putantur apud nos dissertissimi calicem aureum temperauit,&in calicem aureu venenu iniecit idololatriae, di venenum turpiloquij, venenum eorum dogmatum quae animam hominis interimunt, venenum falsi nominis scie-tiar. Ista scribo, non quod dicam elegantiam sermonis indignam Christiano: fateor quidem illa simul eoire in unum posse, ut vere quis Christianus sit,&eloquens quales suere
ex Graecis Banlius, Gregorius Nazian et nus, Cry stomus: ex nostris, Hieronymus, Cyprianus, Ambrosius, Hilarius. Est enim elegantia sermonis, orationi'; cultus res talis ut bonis Se malis h reticis, catholici , comunis sit, qua& bene quisq; uti potest bonis enim, catholici'; viris maximuest ornam etiam ad virtutum persuasionem, insectationemq; vitioru utilissima: quia si haec alicui haeretico contigerit, euad fallendum potentiore reddet. Nam venustate sermonis,
quasi quibusdam blanditiis, lectoris animum in suam sententiam trahit. Atque ideo haec dixi, ne scilicet solo sermo- anis splendore, tanquam aureo poculo intoxicato quis allectus, dogma venenosum ebibat. Mirum enim in modum delectant sermonis splendor, orationisque cultus: verum minime reficiunt, nisi sub illo verborum fuco, aliquis solidus verae doctrinae cibus lateati Nam sermonis elegantia, videtur mihi velut condimentum ut cibus auidius sumatur. At solum condimentum in conuiuio apponere, est irritara famem, non prandium parare: quia si oratio fuerit rebus &verbis copiosa, & ornata oppipare, certe erit conuiuium, cui adstare nullus merito dedignari poterit. Insuper hie Iectorem admoneo ne praesentis us scriptis omnino Gentilium libri deserantur, quoniam in multis nos docere poti
224쪽
sunt: quorum eognitio est admodum necessaria ad saeroruLibrorum intelligentiam: diffinitiones & diuisiones habemus a Logico & Metaphisico: rerum proprietates ostendit Physicus, ex quarum cognitione multa in Scripturis ab- hct . . scondita nobis reuelantur. De Moyse dicitur, quod doctus fuerit in omni sapientia AEgyptiorum. Augustinus libro 1.de doctrina Christiana, aserit Gentiles historias plurimum conferre ad intellectum scripturae sacrae:ostenditque ex earum ignorantia aliquos circa Scripturas errasse: necnon troporum & figurarum cognitionem esse omnino ad Scripturarum sensum capescendum necessariam , quae a Grammaticis de Oratoribus petenda est.Demum eodem libro cap. 4o, de omnium Philosophorum doctrina sic ait, Sicut AEgyptij non solum idola habebant, & onera grauia quae populus Istael detestaretur & fugeret, sed etiam vasa &Ornamenta de auro & argento & vestem quae ille populus Exod. I t. exiens de AEgypto sibi potius tanquam ad usum meliorem clanculo vendicauit, non authoritate propria, sed praecepto Dei, ipsis AEgyptiis nescienter commodantibus ea quibus non bene utebantur sic doctrinae omnes Gentilium, no Q- Ium simulata& superstitiose figmenta, grauesque carcinas superuacanei laboris habet que unusquisque nostrum, duce CHRis To, de secietate Gentilium exiens, debet abominari atque deuitare sed etiam liberales disciplinas v- sui veritatis aptiores,& quedam morum prςcepta utilissima. continent: d Eq; ipse uno Deo colendo non ulla vera inue-
ruuntur apud eos, quod eorum tanquam aurum & argentia,
quod non ipsi effoderunt, sed de quibusdam quasi metallis
diuinae prouidentiae que ubique insula est eruerunt,& quo peruerse atq; iniuriose ad obsequia daemonum abutuntur. Quum ab eorum misera cistate sese animo separat Christianus,debet ab eis auferre, ad usum iustum praedicandi Euangelii, vestem quoque illorum id est, Hominum quidem instituta, sed tamen accomodata humanae cietati, qua in hac vita carere non possumus, accipere atque habere Iicebit in usum conuertenda Christianum. Haec Augustinus. Ex his itaque hoc solo lectorem admoneo, ut quum per Gentilium libros spatiatur, caueat ne dum flores in eorum
225쪽
eampo legere voluerit, a spinis pungatur. Quorum stultae de vanae philosephiae tandem Deus pater mederi volens,iacit quod sequitur, Propter miseriam inopum,&c.
Propter miseriam inopumqgemitam pavi
rum,nunc exurgam dicit Dominus.
Hie significatur amor diuinus ad releuandos pauperes satisfaciendumque desyderio inopum . Inops vero iuxta Graeci nominis ethymologiam, is dicitur qui a flatu suo decidit: que & nos dicimus, sine opibus: iuxta illud, Inopes facti sunt diuites. Pauper vero iuxta eandem Graeci nominis ethymologiam, is dici potest qui proprio labore necessarium sibi victum parit:cuiusmodi fuEre omnes qui primisdem suscepturi erant,quippe qui bonis omnibus priuati, propriis manibus necestaria sibi omnia parauerunt: tamet- sis penumero promiscue alteru pro altero accipiatur. Sed nunc David ieitatur reuelatione ac pollicitatione quam habuit de Saluatore mussi. Quare in hoc & sequenti versiculo subtiliter Patris & Filij inspiciendae personae sunt, ut nobis intelligentiae cofusio possit auferri. Intelligamus aute nucquae sit pietas Creatoris, quando propter miseria inopu Getillii, videlicet qui nec legε nec Prophetas habueriit, & gemitu pauperti, id est Iudaeoru bonis spiritualibus caretium,
clarificatus est Dominus Iasus CHRIsTus, ne eius fideles diuturna ista tribulatione vexarεtur. Verutamen ta-
qua hactenus sederit Deus pater quiescedo ab opitulatione praedicta, iam dicit, Exurga:ad similitudine surgetis ad ope ferεdam:& manifestabor in Filio. Apparet siquidem & manifestatur Pater in Filio, sicut ipse in Euagelio dicit, Qui videt me videt & Patre. Vna enim virtus & indiscreta maiestas ambom. Et quonia neq; i5gissime differeduerat istiusmodi auxiliti, ait N V N c, no in fine quide mundi, sed tempore gratiae, quod no in priori populo feci. Ad tεpus tametardavit Messias venire, ut ostederetur quatus rigor vindictae Dei, quς tantos patru clamores sustinuit, antequa ad redimendia Redeptor mitteretur:&interim retardatione tali
benefici j creuit illius desyderium: atq., sic homo prostratus suam & ignorantiam & infirmitatε agnouit. Et ne in lege
226쪽
naturae, aut in lege scripta fideret, sed in solo Christo, qui
mundum de praefatis miseriis infidelitatis, idololatriae, &gentilitatis suo aduentu liberauit. Ita enim quando aduenit, res sese habebant: iacebat in malis vel etiam volueba tur,&de malis in mala praecipitabatur totius humani generis massa,damnata & adiuncta parti eorum qui peccauerant angelorum: luebat impiae desertionis dignis mas poenas, nunc a daemonibus nunc a Philonisiis omnia sua consilia capiens: & eo usque excaecata, ut patres filios idolis immolarent: quemadodum fecit Agamemnon, filiam diis secrificans, ut prosperos haberet ventos Et Priamus Astianacten, filium Hectoris, ad sepulchrum Achillis mactauit. Plura super his exempla sunt apud Eusebium libro si de Praeparatione Euangelica, quae nunc breuitati studens missa facio. At Christus dum intrauit domum huius mundi, Matth. I t. alligauit sortem, id est diabolum,& vasa eius diripuit. Licet Ioan . q. enim diabolus semper fuerit princeps huius mundi, postquam ei homo se peccando subdidit, tamen eiusdem diabo uc ri. Ii potestas suit ligata in aduentu & morte Christi. Nam quusortis armatus, ta est diabolus custodit atrium suum, in pace sunt ea quae possidet:& Sathanas, quum aliquem sua arte deceperit,& proprium ei linposuerit iugum, ultra ad abundantiam vitiorum non impellit, sciens esse iam mortuumrsemper tamen malos bonis dominari facit, neque bonos vΩquam imperare permittit, ne quod semel possidet, aliquado Luciis. perdat. Si aute sortior cacodimone,*hrist' videliceti peruenies,vicerit eu, uniuersa arma eius auferet, in quibusco
fidebat,& spolia eius distribuet. Princeps quide huius in Ioan. I . di in Christo non habet quicquam. Vnde neque postea pD tuit idem diabolus impedire Gentium ad Deum conuersionem, quod ante facieDat vigente idololatria: sed Christus Naub. I verbo spiritus immundos eiecit, atque eosdem eiiciendi potestatem, Discipulis dedit. Morte quoque sua dicitur vicita se diabolum, ut vinceret Gentes insdeles per praedicationem Apostolorum. Per exteriorem insuper carnis Dominicae occisione, potestas diaboli interior, qua nos tenebat, Oe
cisa est: factum est enim ut vincula multoru peccatorum inmitis spiritualibus mortibus solueremur per unica corporalem mortem
227쪽
- talem morte Christi. Vnde dicit Apostolus ad Rom.eap.s, Si quum inimici essemus, reconciliati sumus Deo per mor- tem Cij eius, multo magis reconciliati nunc in sanguine eius, fatui erimus ab ira per ipsum. Hac similiter de eausa Matth.
Christus & seipsum tentandum praebuit,utpote ad superadas etiam tentationes mediator noster esset, non solum per adiutoriuin, sed & per exemplum. Quapropter haec lata de Christo praeuidens Propheta super redemptione totius hainanae sobolis, voce Patris subdit, nam in salutari, &c.
ponam in salutari, fiducialiter agam in eo.
salutare suum dicit Pater, Verbum quod est caro factum, per quod vita perdito humano generi restituta est: sicut &unius delicto omnes mortui. Sed quid super eum posuit
Deus pater Zcerte contra gemitum istitiam, contra paupertatem spirituales diuitias, ut illius nuditate vere locupletes simus, illius quoque egestate vere abundemus:qui nobis factus est optimum repurgametum. Nempe propter similitudinem carnis peccati in qua venit, dictus est & ipse VC0r-s
peccatum : sacrificandus ad diluenda peccata. In veteri na- Os que lege peccata vocabantur secrificia pro peccatis. Qusduere iste factus est, cuius erant umbrae illa. Hinc Apostolus quu 2. ad Corinth. cap. s. dixisset, obsecramus pro Christo recociliari Deo:statim subluxit, atq; ait, Eu qui non nouerat peccatum, pro nobis peccatum fecit, ut nos simus iustitia Dei in ipso. Hoc est cacrificium pro peccatis, per quod
reconciliari valeremus. Ipse ergo peccatum, ut nos iustitia, nec nostra, sed Dei, nec in nobis, sed in ipso: sicut ipse peccatum non sivum, sed nostrum: nec in se, sed in nobis constitutum, similitudine caruis peccati, in qua crucifixus est, d monstrauit. Vt quoniam peccatum ei non inerat, ita quodamodo peccato moreretur, dum moritur carni, in qua erat similitudo peccati. Et quum secundum vetustatem peccati, nunquam ipse vixiss et, nostram ex morte veteri qua in peccato mortui fueramus, reuiuiscentem vitam noua sua resurrectione signaret. Quapropter in fiducia semper cu Christo operari possumus : credita siquidem Domini a mortuis resurrecti R in caesum ascensio, magna spe sulcit fide no-
228쪽
stram. Multum enim ostendit quam voluntarie pro nobis anima posuerit, qui sic eam habuit in potestatem resume re. Quanta ergo se fiducia spes credentium conseiatur, considerans quanta pro nondum credentibus passis sit
Quum enim iudex vivorum atque mortuorum expectature caelo, magnum timorem incutit negligentibus, ut se adveniam pr parent, eumque magis bene agendo de*derct,' 'quam male agendo formident. Quibus autem verbis diei, aut qua cogitatione capi potest praemium quod ille in sine daturus est, quando ad consolationem huius itineris tantudedit de spiritu suo, quo in aduersis vitae huius fiduciam,
charitatEmque tantam eius, quem nodum videmus, habeamus :& dona unicuique propria ad instructionem Ecclesiae suae,ut id quod ostendit esse faciendu, non solum sine murmure, sed etiam cum delectatione faciamus. Nunc vero de perfectione istius Ecclesiae atque legis Euangelicae ab ipso institutae, subnectit Psalmographus. Sequitur, Eloquia
E loquia Domini, eloquia casta, argentum ignaeraminatum, probatum terraiugatum septupli;
Vtriusque Testamenti doctrinam simul comprehendit: carmina Poetaru, secularem sapientiam, Rhetoricoru popam verborum explodit. Haec sua omnes suauitate delectant, & dum aures versibus dulci modulatione currentibus capiunt, animam quoque penetrant & pectoris interna deuinciunt: veru ubi cum immo studio fuerint ac labore perlecta, nihil aliud nisi inanem somnum,& sermonum strepitu suis lectoribus tribuunt:nulla ibi vel modica castitas, nulla saturitas veritatis, nulla resectio iustitiae reperitur. studiosi earum in fame veri, & virtutum penuria perseuerant. Huius sapientiae typus in Deuteronomio sub mulieris captiuae figura describuntur ede qua diuina vox praecipit ut si Israelites eam habere voluerit uxorem, calvitium ei faciat, ungues prauecet, & pilos auferat: & cum munda fuerit effecta,tunc transeat in victoris amplexus. Haec si secundum grammaticu sensum intelligimus,none ridicula sunt
Ita tamen nos facere debemus quando philosophos legi-
229쪽
mus: uando in manus nostras libri veniunt capientiae secalaris, siquid in eis utile reperimus, ad nostrum dogma connectimus:siquid vero superfluum de idolis, de amore, de ca 'ra secularium rem, haec radimus, his caluitium inducimus: μhaec in unguium morem ferro acutissimo desecamus. Absit igitur ut verbis Hieronymi utar de ore Christiano amodo sonet Iupiter omnipotes,& Mehercule & Mecastor,& caetera magis portenta quam numina. Eloquia Domini eloquia casta sunt. Nam sicut castitas ignorat pollutionem, ita verbum Dei nescit cum aliqua Qrde misceri. Quapropter nunc Propheta metaphorico sermone describit officium Messae ad similitudinem argentaris purificantis argentum follibus , igne, collatione, &c. Sicut etiam Malachias eadem similitudine forte hinc accepta,describit ossiciu Metasiae cap. 3. dicens, Ipse quasi ignis conflans, & quasi herba
fullonum:& sedebit conflans & emundans quasi argentu. Nam Dominus I Esus Crixas Tus his qui peccane grauiter ignis constans est, atque consumens: qui aute leuia peccata eo mittunt, herba fullonii, ut lotis munditia restituat: secundum illud quod scriptu est in Esaia, Lavabit Do- eri
minus lordes filiorum & filiarum Sion. &sanguine emunia ' dabit de medio eorum spiritu iudicii & spiritu cobustionis. Qui sordes habent, spiritu iudicii indigent ut lausitur:qui sanguine pleni sunt, spiritu combustionis, ut sanguis qui in
eis extrinsecus litus est, auferatur. Et sedebit cossans&emii τ dans sicut argentum: ut secundum Ezechielem quicquid in auro nostro & argento , id est sensu & eloquio, aere,
stanno, ferro, plumboque commixtum est, in camino Domini percoquatur, Ut purum aurum remaneat, & argentum. Lex etiam diuina, quam ipse Christus nobis dedit Vere hoc argentum esse dici potest, quae sicut in veteri Instrumento latuit, tanquam vinu expressum ab uvis ceremoniarum, & sicut granum trituratum ex segete iudicialium, aut oleum ab oleis Prophetarum excussum, ita nunc splendet, tanquam arpentum etaium a minera, quod per ignem repurgatur a terra c teri'; aliis vilibus metallis est quibus
est admixtu. Nam igne Spiritus sancti atq; ab ipso Christo septies est ipsa purificata: Imprimis quia ab eo & instituta
230쪽
& promulgata secundo quia eius passione & sangu hie sed
Liae. 4. testamentum morte testatoris)obfirmata: Tertio per resu Nar. I s. rectionem est declarata: quando Discipulis aperuit sensum Acto.2. & Scripturas: Quarto in ascensione palam facta, dum Apostolos misit praedicare Euangelium omni creaturaeansuper& in die Penthecostes prorsus elucidata, dum docuit eos Omnem veritate. Praeterea & examinata & purgata & pr
bata, tum Pauli aliisque canonicis Epistolis, quum & sanctis eat holicorii doctorum desinitionibus, qui spiritu Sancto a filate loquuti sunt. Vnde & ipsa sacra philosophia differt a cςteris scientiis humanis, quae in solo lumine intus agentis sunt traditae, licet hoc non fiat sine communi in iluxu superiori. Nuc vero Psalmographus more Graeco posuit genatiuii pro ablativo, dicens ipsam doctrinam Euangelicam esse argen tum probatum terrae, id est separatum a terrae & tiri enis sordibus: atq; more Hebraeo astruit eandε doctrinam esse purgatam septuplum, hoc est cepius. Solent enim Hebrari septies ponere,pro pluries. Multi autem hae praedicant, sed non caste, non probe quia vendunt illa protio commoditatu huius seculi,&potius in ea terrena quam canc stia ambiunt. Quare Propheta praeuidens adhuc suo tε-pore multum distare aduentum Messiar, qui tanta mala r formaret, idcirco nunc petit interim seruari a generatione falsiloqua sibi contemporanea. unde ait, Tu, Domine,ser
Tu, Domine, feruabis oe custodies nos i generatione huc in aeternum.
Petit quod in principio efflagitauit,scilicet liberari aper
ditorum consortio:proinde ait, Tu, Domine, seruabis nos, non ipsi nos: quia pro hac via potestas nocendi hominibus non est omnino ablata cacodaemoni, licet ad tempus quandoque ligetur, ut ante scriptum est:& omnium maloruturbam simul nunc vitat David, non sperans in viribus suis, sed semper ad Dei auxiliu confugiens, omnia dat Domini volutati, ut mereatur accipere quod precatur. Oritur ergo Malach. nobis sol iustitiae, quando vultu Dei confirmamur. Neque Gene. 32. enim Iacob ad fratrem crudelissimum audebat reuerti, nisi