장음표시 사용
241쪽
christi. Sed b virtus fidei,& firmitas magna credentis lGaudebat ad praesentis absentiam,& interior homo Dei salutatare iam conspexerat, quem adhuc exterior carnalibus oculis cernere cupiebat. Veruntamen quia haec spes in Deo lanitiam cordis generat, ideo ait, Exultabit cor meum, &c.
Exulta bis cor meum in salutari tuo: cantabo Domino qui bona tribuit mihi,Φpsallam nomini Domini altissimi.
Propheta Dauid futuram exauditionem diuinam praedicit, tum suam salutem, tum retributionem, gratias agendo Deo, qui eum in Regem exaltavit. Et praeteritum T R. I
B v I T, resert non ad tempus Psalmi, sed istius futuri regni. Aut quum in principio huius Psalmi crebra conquei mone a de*derio suo dicat Vates se esse retardatum, hic sibi benescia Domini iam laetus asserit condonata: siue quia , per Prophetie virtute accepisse se dicit, quod manifeste no a uerat esse venturia, siue quia hoc ipsiim credidisse iam prae: uium erat. Sicut legimus Gen. cap. is, Credidit Abraham Deo, & reputatum est illi ad iustitiam. Merito ergo se accepisse dicit, cui tanta fidei fuerat firmitas concessa: & magna naec virtus per quam iam habet quod futurum est: quomo, do per hanc Abraham vidit diem Domini, & in eo laetatus Ioan. est. sed nota quod hic primum dixit, Cantabo, deinde Psallam: si autem aliqua disserentia consideranda est, Cantabo, corde, psallam operibus bonis: ut CANTABO pertineat, ad contemplatiuum , Ps AILAM ad practicum conui-i ctum. Quae duo tanquam gemini oculi pulcherrime socia, ra, reddunt fulgentissimum Christianum. Tria vero nunc. nobis inculcat Psalmographus, Nam Christo exultat corde, cantat voce, psallit opere. & merito quidem: nempe diues est pietate, qui &iustis victoriam praestat,& peccatorest ut ad eum conuertantur, inuitat. Atque sic osteditur perserii ctio diuinae laudis. Si enim Deum pure & perfecte laudarei cupimus cuncta quae in nobis sunt in eius laudem resonare . debent, videlicet lingua, vita, conscientiρ,&c.
242쪽
ixit in piens in cordes ,1ion es Deus.
- - Titulus huius Psalmi secundum Hieronymu est,' Victori David: qui satis patet ex praecedentibus. Propheta vero nunc depingit qualiter radix omnium vitioru, est male sentire de Deo. Et imprimis facies illa Domini quae in duodecimo Psalmo tam ardenter petitur, hic cotra Iudaeos quasi aduenerit, dicitur: arguitur quoque eorum & insipientia & duritia, quod praesentem non receperunt, quem absentem dejderabant. Similiter & philosophorum ac totius mundi detestandum carpitur sacrilegium,dum peruersa atq; falsa de Deo sentietes nisi sunt dicere, Non est Deus.
Quem quidem errorem, etsi corde conceperint,non tames ausi sunt hanc ore proferre. Quippe omnes tales facti sunt. ut Deum possint agnoscere si velint, siue per naturam, siue' per facturam & rationem: ut unus creator ex creaturis cognoscatur. Atque idcirco tam pulchra astra condidit, veox his illius maiestas,& quantus & quam admirabilis sit, possit agnosci. Fabrica siquidem huius mundi, Deum inanifestat: ut enim Deus , qui inuisibilis est, etiam visibilibus possit sciri. Opus factum est ab eo, quod opificem visibilitate sua manifestaret, ut per certum incertum possit sciri, ut per hoc quod caeteris impossibile est, ille esse Deus
omnium crederetur, qui hoc opus fecit. Sic Aristoteles istorum consideratione, & ad vitadam infinitam circuitionem, tandem ad cognitionem unius primae cauta deuenit, qua esse Ens entium fatetur. Sic Pythagoras in finibus veritatis philosophatus, dum existimauit Deu esse anima motu ac ratione mundii gubernante. Sic Paulus, ubi Atheniesibus loquens, quia rem magna de Deo dixisset,& qusa paucis posset intelligi, qudd in illo vivimus,& movemur & Ω- mus , adiecit& ait, sicut quidam vestrorum Poetarum dixerunt: in hoc testimoniu ex Arato accipies, qui de Deo dinxit, Ipsius enim & genus sumus. Sic Plato in his medita tus, scripsit sapiente esse& imitatore & cognitorem & amatorem huius Dei, cuius participatione sit beatus. Dissiniuie quoque
243쪽
quoq; finem boni esse, secundum virtutem vivere, & ei solio euenire posse, qui notitiam Dei habeat, & imitatione: nee esse aliam ob causam beatum. Ideoque non dubitat hoc esse philosophari, Amare Deum, cuius natura sit incorporalis. Qii in sententia quum in aliis pene rebus caeteros omnes philosophos vincat, tuc seipsum superat, nec immerito diuinus dictus est, non quod Hieremiam prophetam audiuerit, vel scripturas septuaginta Propheticas in sua peregrinatione legerit. Quippe Augustino testante diligenter sup ,
putata temporum ratio Platonem indicat a tempore quo prophetavit Hieremias,centum ferme annos postea natum
fuisse. Qui quum octoginta & unum vixisset, ab anno mortis eius usque ad tempus quo Ptolomaeus Rex AEgypti scripturas Propheticas gentis Hebraeorum do Iud a poposcit, ct per septuaginta viros Hebraeos qui etiam Graecam linguam nouerant, interpretandas, habendasque curauit, anni ferme reperiuntur sexaginta. Quypropter in illa pere rinatione tua Plato nec Hieremia videre potuit lato ante unctu, nec easdem scripturas septuaginta legere, quae nondum fuerant in Gr cam linguam trassatae, qua ille pollebat. Sed forte quia fuit acerrimi studij, sicut AEgyptias ita & Mosaicas scripturas per interpretem didicit colloquendo , quid contineret, quantum capere potuit addisces. Insuper AEgyptiorum philosophia fuit peruetus, a Chaldaeis magna ex parte tradita, imprimi'; ab Abraham: quo in studio multa diuina comprehedere potuit. Quid mirum ergo dum scribit Apostolus ad Hebraeos, Credere oportet Hebr D.
accedentem ad Deum, quia est,& inquiretibus se remunerator sit. Nam credere Dei unitatem,& eius aeternam remunerationem, semper fuit post lapsum, homini plena ratione utenti, praeceptum. Quaequidem duo, perpenso ordine rerum, conditioneque fiagilis natum ducussa, argumento tam efficaci demonstratur, ut neque in contrarium aliquid validu adduci possit. Quare etia ante legem reuelata tene batur primi homines pro tepore induciarii perfecti usus rationis non habere hunc actuin,Credo non esse alique Deli: nam semper tenebantur velle quod recta ratio dictabat. Et dum ita natura bene uterentur,statim prope aderat Domi
244쪽
nus inuocantibus eum, ipsos illuminando quantum essite cesse erat ad salutem, siue per hominem siue per an gelum. Vti & Cornelio contigit, de quo in Actis Apostoloru Adde quod sempera constructio'e mundi fuerunt aliquifamosi cultores unius Dei: prout ante diluuium, Gen. cap. s. enumeratur ab Adam usque ad Noe,decem duces fidem unius Dei sectantes apud Gentiles etiam fuit Iob vir iustus& timens Dominum legimusque Adam docuisse filios suos Altissimo sacrificare. Quae omnia fatis indicat semper suis.
se homini possibile si voluit peruenire ad fidem cognitionesnque unius primae cauis, a qua caetera Omnia emanant,& ita saltem implicitam fidem unius Dei assequi. Quapropter semper etiam fuit post lapsum homini necessaria fides
Nediatoris videlicet quemadmodum credebant unum Deuremuneratorem inquirentium ipsum, ita crederent eum de salute hominum curam habere. Quum enim cernerent naturam humanam varie aegrotam, & adiutore indigere, ipsum vero Creatorem esse bonum, qui suam creaturam diligeret, existimare oportuit ladem Creator suae creaturae misereretur, & eum sanaret. Quae fides implicite fuit Mediatoris. De qua Actorum cap. , Non est in aliquo alio salus, neq; aliud nomen sub cito datum hominibus, in quo oporteat nos saluos fieri. Modum autem, siue quona pacto Deus
humanum genus redimeret, explicite credere tunc non oportuit: neque obligabantur mortales pensitare esse peecatum originale, quo in Adam singuli peccauerunt: nam istud ex reuelatione habuit Moyses: fuit tamen ante circun
cisionem pro tempore legis naturae, ista fides signo sensibili protestata medicina cotra labem hanc originalis: sicut postea contra id valuit circuncisio,& nunc baptismus. Vti perbelle scribit Gregorius,talia asserens, Quod apud nos valet aqua baptismi, hoc egit apud veteres vel pro paruulis solasdes, vel pro maioribus virtus sacrificii. Et forte quicunque actus satis protestativus istius fidei interioris iussic1ebat in parente ad emundationem originalis, vel pro se, vel pro paruulor sicut & nunc adhuc non est nobis praecisa forma sacramenti matrimonii, sed quicunque actus sufficienter
declarans consedium inter contrahentes,facit contractum cui iure
245쪽
GI Iure diuino positivo connectitur sacramentum, a quo inde oritur indissolubilitas: testante Matthaeo, Quos Deus Matth. i. coniunxit homo no separet. Unde talibus verbis, Commε- do tibi paruulum meum, Prima causa, quaecuque sis, potuit pater suum filium emundare: quanuis non improbabile sit etiam tunc fuisse aliqua signa sensibilia instituta, hae fidem declarantia. licet pro his certum quid no habeamus. Quare pium videtur existimare parentes fideles pro paruulis recenter natis nondum a culpa protoplausti repurgatis, aliquas preces funderent, vel aliquam benedictionem, adhiberent. Ecce igitur quam stolide dixit insipiens, sive Getilis, siue Iudaeus. No est Deus, Quapropter sequitur, Corrupti sunt,&c.
Corrupti sunt, oe abominabiles fata sunt iussidiis suis: non est qui Iaciat bonum, non es usique ad
unum. Compi imis Gentes arguit, quae corruptae sunt, quia, ut Rom. c. inquit Paulus, Quum cognouissent Deum, non sicut Deum glorificauerunt, aut gratias egerunt, sed evanuerunt in cogitationibus suis. Putantes enim isti hominum philosophi se Dei magnitudinem in cogitatione posse comprehedere,
perierunt, creaturas pro Creatore venerati, & obscuratum est insipiens cor eorum. Nam nebula erroris ita oculos eis
fascinauit, ut mutauerint gloriam incorruptibilis Dei, in similitudinem imaginis corruptibilis hominis, &volucruin& quadrupedum & serpentium. Nempe usque adeo excaecatum est cor illorum, ut maiestatem inuisibilia Dei, quem
ex suis factis asnouerant, non in homines, sed quod peius est & inexcusabile crimen in similitudinem hominum mutauerint: sic formam corruptibilis hominis Deum appellantes : ut quos vivos numine donare non audebant, horum
mortuorum imagines in gloriam Dei reciperent. Quanta aegritudo, quanta stultitia, hos se capientes appellare ad suam damnationem, apud quos plus mortui possunt, quam vivi, & mortui potiores sunt vivis A vivo enim Deo recedentes, mortuis fauent. Propter quod hae idololatria
246쪽
abominabiles facti sunt in studiis suis, affectibus videlieet
verbis atque gestis. Hoc modo enim Dei maiestatem & gloriam minuerunt, ut his quae minima &praua sunt, similitudinis Dei honorem darent. Primi horum Babylonii Deum vocaverunt figmentum Beli, cuiusdam quondam hominis mortui, qui principatum in eos dicitur egisse. Coluerunt 3c serpetem dracone, quem occidit Daniel homo Dei, Danie. 14 cuius similitudinem habent. AEgyptij autem colebat quadrupedem, quam dicebant Apim, in similitudinem vaccae. Quod malum imitatus est Hieroboam,vaccas instituens in
3. Reg. 3 a Samaria, quibus sacrificarent Iudaei:&volucres, quia cora-&Oses io cina sacranabent Pagani. Haec ab his facta sunt qui se sapietes existimauerunt in mundo: quia enim inuisibilem Deum non honorauerunt, ista faciendo, nec his quae visibilia sunt sapere potuerunt. Itidem fecerunt Romani & Graeci, excepto quod simulachra nominum pro diis colebant, dum. AEgyptij bestias adorarent. Romanos tamen plus quam annos centum & septuaginta Deos sine simulachro coluisse testatur Augustinus lib. . de Ciuitate Dei, nec fuit apud
eos neque picta, neq; ficta Dei prius species: sed in his pri
oribus centum & septuaginta annis templa quidam aedificabant, sacraque tuguria erigebant: simulachrum vero nutatum corporeum dicabant, perinde atque nefas esset deterioribus meliora assimilare, neque aliter atque intelligentia
Deus percipi possit. Sed postea Tarquinius Priscus vanita te de stultitia Graecarii religionu, Ethruscarumq; domi imbutus, Romanos edocuit simulachra diis ponere: sicut prius Numa ipsis templa erexerat. Sed forsan insinuabit aliquis Quid nunc dicemus de nostris, qui δc sanctam Trinitatem imaginibus dep1ngunt 3 Etsi vero super hoc controuersiaquedam videatur,nihil tamen improbabile existimo, si ad denotandum simplicibus trinitatem personarum , in diuinis Pater sub imagine antiqui dierum, Filius in forma hominis assumpta, & spiritus Sanctus sub columbae specie
tradantur . Danielis enim cap. 7, ipse Pater antiquus dierum nominatur. & ad Philippenses cap. 2, de Filio ait paulus, Semetipsum exinanivit, formam serui accipies,in similitudinem hominum factus, di habitu inventus ut homo.
247쪽
rorro spiritus sanctus in columbae specie supra Christum Matth. . baptizatu apparuit. Hoc modo inuisibilia per visibilia, quatum possumus,c5prehendimus:mEnsque nostra istaru ima ginu inspectione ad credenda mirabilia diuinitatis opera quae maxime repraesentant excitatur, atque coram ipsis diuinas percilias adoramus: sicut neque adoro imagine Chri o
sti, quia lignu, nec, quia imago: sed adoro Christu cora imagine Christi: praesertim cum haec imago Christi excitet me ad amandu Christu. Aliud est enim picturam adorare, aliud ter picturae historia quid sit adoradum addiscere. Na quod egentibus praestat scriptura, hoc idiotis cernentibus dat pictura: in ipsa legunt, qui literas nesciunt, atque ipsis pro lectione pictura est. Sed adhuc pictura maiorem fert opem contuentibus, ad quippiam designandum, quam scripturarvnico siquidem contuitu ipsa imago proponit oculis inspectantium ea quae ex scriptura non nisi paulatim, & periectiones ipsius moram atque successionem possunt comprehedi. Multo itaque celerius obiectat imago nostris obtutibus id quod signatur per eam, quam scriptura. inrare, 4. de orinquit Damascenus, quum non omnes calleant literas, ne- thod. fideque lectioni vacent, excogitauerunt patres velut quosdam cap.r . triumphos in imaginibus describere, ad velocem memoriam. Inde sepiuscule accidit non habentes prae oculis Domini passionem, facti obvij imagini crucifixi, procidentes adoremus Christu, illiusque passione veneremur. Quapropter imagines Christi & sanctorum in templis ac viis publicis religiose eriguntur, quarum usus fuit etiam tempore quatuor primorum generalium conciliorum receptus.
Quod & ita fieri approbat cap. Venerabiles de consecra.distinct. tertia. Neque olim Dominus Exodi cap. 2o, prohibuit absolute filiis Israel facere sculptile: ipsi enim in te-plohabebant duos Cherubim aureos, Exo1i 1 s. sed illud
latum sculptile vetat effigiari, cui diuinus cultus exhibeatur, more idololatrarum. Sic igitur ibi, uti & nunc, solum exploditur idololatria, retrahunturque mortales a cultu
idolorum, in quo nullus facit bonum : quia qui cum Christo non colligit, spargit:&qui no' est secum, contra eum Matth. i est. Quod vero nunc in praesenti versiculo sequitur, N o re
248쪽
Psal. SI. est usque ad unum tametsi plures dicant istud in eodIee Nebraeo non inueniri, tamen hanc sententiam quae digna sierecipiatur cum sacris doctoribus exponemus: ut sit exceptiua loquutio, cHRIs TVM a communi labe heneris humani excludens , tanquam nullus eo dempto a natura bonus sit: sed ipse solus est inter mortuos liber: quemadmodum si dicimus, Iste ager usque ad mare tenditur, non utique simul computamus dc mare. Seu ut hae duae negationes, N o N est qui faciat bonum, Noes est usoue ad unum, adhuc tibi magis eluceant: certe solus est Christussiae quo bonum aliquod incipere vel implere fragilis natura non valet. Quamobrem iure negatum est ullum facere bonum, nisi usque ad ipsum fuerit, eo miserente, peruentum. Sed interim qui peccant, sunt inexcusabiles, quia Dominus de caelo prospexit,&c.
Domitius de caeli prospexissuper filios homini
ut uideat sit est intelligens aut requirens Deum.
Esa. cf. Prospicit per animas sanctas Dominus quas saepe Caeludicimus,quae & sedes eius sunt, non quod aliquid Dominin lateat, sed ita Deus per iustos, prospicit peccatores, ut per studiosorum opera, malorum iniustitiam arguat. Nunc vero honoratius Iudaeos appellat filios hominum, ad ratione compositorum, propter unius Dei cultum, quem aliquado seruauit Synasoga:& illos Istaelitas prospexit, quia imprimis ad eos misit Filium seu, qui inter eos de tribu Iuda, secundum carnem, descendit: quemadmodum testatur Paulus ad Heb. cap. 7, licens, Manifestum est quod ex Iuda o tus sit Dominus noster. In qua tribu nihil de sacerdotibus Gen. η s. Moyses loquutus est. Quibus patet iuxta Prophetiam Iacob Dominu ex Iudaea venisse, nisi forte quis dubitet quia Lue. r. Helizabet quae fuit de tribu Levi) dicitur a Luca cognata beatae Virginis, matris Christi. Sed iuxta Ambrosium, morem Hebraeorum attendas, qui omnes Iudaeos cognatos apRom. s. pellabant:dicente Paulo Optabam ego esse anathema pro fratribus meis, cognatis secundu carnem. Adde quod Heli Luc. r. zabet dicitur de filiabus Aaron. siue quia nupta Leuitico, de
249쪽
proinde de familia & filiabus Aaron: aut quia Etaeria se ror beatae Annae, S mater ipsi' Heli et abet, nupsit Levitico, quit Oribus Levi cum reliquis tribubus misceretur. Neaest quod quis obiiciat lege pro filiabus Salphat, qua, Numer. cap.Vltimo, cautum era unusquisaue In sua tribu nuberet. Nam selum istud sancitu est pro primogenitis,& his ad quos haereditas spectabat: quales erat ipla fit lar Salphat.
quae fratres ad succedendum non habebant:& istius edicti causa fuit,lie serie tandem esset commixtio sortium & haereditatum in anno iubileo. Mulieres vero apud Hebireos, ex edicto diuino, Numeri cap. 27 ,non succedebant in haereditate, nisi illae quae non habebant fratres. inare etiam inter Iudaeos genealogiae a viris non a mulieribus describebatur. Quid mirum ergos ipsa Esmeria minornatu, ad quam haere1tas non speAabat, extra tribum suam nupserit, de inde Helizabet nata simul sit, & de Levi a patre, & cognata Virginis ex stipite matris de Iuda 3 Quippe Anna &Esmeria testante Hieronymo ambae de Iuda, quia de Bethleem, praesertim quum Moyses praeceperit unum quenque habitare iuxta tribum suam. Ecce igitur quomodo Dominus oculo misericordiae prospexit Israel dilectum suum: illi enim populo mire cognoscitur datum, quod repellendo secrilegus a se reddit alienum. Propterea vero nunc sequitur in litera, v T videat, id est videri faciat si est intelligens,&α Nempe desederat Dauid Iudaeos intelligere& Ioansapere per Verbum factum hominem. Nam sic Messias ab eis Deus intelligi debuisset, qui multis miraculis aduentum suae diuinitatis ostendit. Hoc quoque mysterium vitaexternae iam inde ab exordio generis humani per quaedam signa& sacramenta temporibus congrua, quibus Oportuit, per angelos praedicatum est.Deinde ipse populus He braeus in unam quandam rempublicam, quae hoc sacramentum ageret, congregatus est: ubi per Prophetas id
quod ex aduentu CHRIs T i usque nunc & deinceps agitur, praenuntiaretur esse venturum. Omnes inseper non solam Prophetiae quae in verbis & intelligentia sunt nec tantum praecepta vitae, quae mores pietat Smque cosormant, at que illis literis continentur, verumetiam sacra sacerdotia,
250쪽
tabernaculum siue templum, altaria, sacrisaesa,eeremon Iae,
dies festi, & quicquid aliud ad eam seruitute pertinet quae Deo debetur: &Graece proprie: Latria dicitur, ipsis ea omnia significata & proiitiata sunt. Quyre debuit de ipse populus esse requirens Deum, illius fide mandataque seque- do. Et hic unico versiculo arcanum sanctae incarnationis aperte ostenditur, fidEsque nostra & Iudaeorum ad id exciatatur, atque Gentium idololatria exploditur. Per hanc si uidem religionem unam & veram potuit etiam aperiri eos Eth nicorum et se immundissimos daemones, sub defunctarum occasionibus animarum vel creaturaruspecie mundanarum, deos se putari cupientes, & quasi diuinis honoribus eisdemque scelestis ac turpibus rebus superba impuritate laetantes, atque ad verum Deum conuersionem humanis animis inuidentes:ex quorum immanissimo & im piissimo dominatu, homo liberatur quii credit in eum qui praebuit ad exurgendum tantae humilitatis exemptu, quanta illi superbia ceciderunt. Sed audiat lector censuram quae super his omnibus sequitur, Omnes declinauerui,&c. Veruntamen quia temerarium videtur quod Dauid adhue
mortalis, iudicem se pristerit omnium & singulorum hominum, dicens quod nullus est faciens bonum sidcirco nue pro hoc inducit Deum inquisitore & testem: inquisitorem quidem, quia Dominus de caelo prospexit:testem aute, subiungendo quod vidit, Omnes declinauerunt, &c.
Omnes declinauerunt, simul inutilis fuctisunt: non est qui faciat bonum,non est usque ad unum.
Haec verba perbelle quadrat obstinatis Iudaeis, qui usq; in hodiernu die negant filiu Dei aduenisse, no cognoscetes
Pal. Saluatore, qui operatus est salute in medio terrae eoru: quorum pertinacia etia insensibiles creaturae couincunt. Omnia quippe elementa authore suu venisse testata sunt. Nam ut cum Gregorio de eis quoda usu humano loquar Deum Mati. r . hunc caeli es cognouerunt, quia protinus stella miserui.& 27. Matthii cap. 2. de Magis, Vidimus stella eius in Oriete,&c Luc. 23. Nare cognouit, quia sub plantis eius se calcabile praebuit Matti a I. Terra cognouit,quia eo moricte coiremuit: Sol cognouit,