Viginti septem Psalmi interpretati authore Adriano Lametio Henencurio, doctore theologo, ambianorum decano, & Nouiomensium archidiacono. ..

381쪽

adiuuandam vitam naturamque concessit. Hunc modo Propheta Dominum appellat: quia ipsius serui sumus. Deum etiam nominat, quia eum iustissime& adoramus decol mus. Et ipse, inquit, est vere Deus qui praecinxit me, &c.

Deus qui praecinxit me virtute, posuit imma

culatam uiam meam. Hie David ponit beneficiu viae, hoe est quod Deus Davide custo diuit in via fugiente atq; vagum: nec solum custodiuit, sed roborauit. Dedit siquidem ei sexcentos viros: accinxit quoque eum gladio Goliath in Nobe, Sc fecit Viam , Rςῖ- leius immaculatam, auferendo maculas adulteri; cum Bersabea, & homicidi j Vriae: quae maculae fuerunt purgatae per patientiam quam Deus dedit Davidi in persequutione Absalon. L. Reguca . . Vel nuc Ecclesia a similitudine cusrentis druit, Deus praecinxit me virtute, sicut homo priciniagit in via vestimenta sua, ut non impediant coeptum iter. Praecinxit autem ait ut sortis sim ne soluentes sinus cupi ditatis, impedia ut opera & gressias meos. Posuit immaculatam viam charitatis qua ad illum veniam, sicut immaculata est via fidei qua venit ad me,& meipsam constabilivit atque firmauit ut nulla seculi ambitione mouear. Congrue vero subiungitur, Qui perfecit, δέ c.

Qui perfecit pedes meos,tanquam ceruoram, super excelsasatuens me.

Excelsa appellat Dauid celsitudinem regni sibi prominiam , dc recognoscit agilitatem ceruorum tibi a Deo fuisse collatam, ad insequendu hostes,&vt ipse quando expediebat, ad loca tuta & abdita confugeret. Insuper est vox Ee-Hesiae iam a terrenis cupiditatibus liberatae, de quae mundo altior facta est. Dicit enim pedes, id est amorem in ea ) ita persectos , ut facile transcendat dura, S umbrosa huius s coli impedimenta: sicut cerui calcant pedibus spinas, &transiliunt sylvas. Istud illa mens vere dicere potest quae cum Paulo talia loquitur, Omnia arbitror ut stercora, ut philsp. cc H R I s T v M lucrifaciam. Melius est confidere in Domi- Psal. tanno quam confidere in homine.Melius est sperare in Domi-

382쪽

no quis sperare in principibus. Et facile quis sie eontem

n et mundum, qui quotidie cogitabit se cum mundo peritum, atque attedet qualiter nostra quq hic dicitur vita, no vita, sed mors quaedam est. Proinde amodo cauebit Christianus, ne hominum rumusculos aucupetur, ne offensam Dei. populorum laude comulet. si adsuc inquit Apostolus) homi' nibus placerem,c H Ris T i seruus non essem. Desiit placere hominibus &seruus factus est c Hos Ti. Per bona famam & malam, a dextris & asinistris Christi miles graditur, nec laude extollitur, nec vituperatione frangitur: non diuitiis tumet, non contrahitur paupertate,& laeta cotemnit & tristia. Per diem sol non uret eum, neque luna per noctem. Super excelsa statuit eum Dominus, collocati spem illius in aeternis, di super caelestem habitationem figendo cordis intelionem, ut impleatur in omnem altitudinem Altissimi. Ossicij illius erit quaecunque studiosa amplecti, de

mala declinare omnium domos amabit quasi proprias, nec quid agatur in alia, domus alia per eum cognoscet. Hippocrates adiurat discipulos suos antequam doceat, & in verba sua iurare compellit: extorquet sacramento silentium: sermonem, incessum,habitum moresque praescribit. QD-to magis nos, quorum mens iam tota caelestium conscia esse

debet, ista Deo libare tenemur Nam ipse est inquit Psalmographus Qui docet manus meas,&c.

Qui docet mantis meas ad pratiam , ω psisti

kt arcum aereum brachia mea.

Nunc illud dici potest, quod extendere manus ad Deum aduersus inimicos,validissimu est genus certaminis . o-cere vero. est ab imminentibus insidiis cautu fieri. Manus, operationes significant. Praeliu, diaboli certamen dem strat,cum quo spiritualiter costigitur,qqia incessabilib'colluctationibus semper fatigamur,& errat quisquis putat Innua Christianu persequutionem non pati, sed tunc maXIme. oppugnamur, si nos oppugnari nescimus .Nuc persequitur Iuxuria,nunc auaritia conatur irrumpere, nunc venter vult Deus esse pro Christo, persequitur hostis cui non ina mille,

mille nocendi artes :& inter tot decipulas,nilui Christiano

383쪽

LAIeIus,eui promittitur regnum eaelorum t nihil laborio sius, qui quotidie de vita periclitatur:nihil fortius, qui vincit diabolum inihil imbecillius, qui ab hoste diabolo superatur. Itaque lubricum iter est per quod gradimur : nec ta- tum sequitur gloriae post victoriam, quantu ignominiae post ruina. Militia, est vita Christiana, vallo, fossa atq. hyeme acta sub pellibus agere opus est, si has spirituales nequitias

debellare volumus:delicatu milite non amat Christus. Eccede caelo tuba canit recce cum nubibus debellaturus orbem imperator armatus egreditur: ecce bis acutus gladi ex re- his ore procedens,obuia quaeque metit: & quis de cubicu- , ad aciem,de umbra egreditur ad Solem Corpus assueta tunicis,loricae onus non fert: caput opertum linteo, galeam recusat. molle otio manum,durus zxasperat capulus. Blandimenta igitur & mollia huius seculi rumpere debet amor Dei, & gehennae timor: atque interim nos totos c H R I-s T o credamus, post eum crucem nostram serentes, qui docet operari ad superandos inimicos, debellandaq; facinora,' quiq; posivit ut arcu aereum brachia nostra. Et ista scribit Dauid mutado nersona. Arcus aute est ininio. Brachia vero sint fortitudo in operandor ut sicut manus brachiis ad-rent, ita ab intentione procedat operatio: & si quandoque coepimus bene agere, non deficiamus in via, sed perseueremus in bono usque in finε: queadmota neque arcus aereus sagittando mollescit. Ad terra sanctam multo per heremulabore perueniendu est. Non putemus perfectam esse vi tute exiisse de AEgypto , sed per innumerabiles insidias ad montem Nabo, & ad Iordanem fluuium perueniendum, veaccipiamus secundam in Galgala circuncisione ut illi muri Hiericho corruat, sacerdotaliu tubarum subuersi clangoribus . vi iuguletur Adonizedeb rvt Hai dc Aetor pulcherrimi quonda corruant ciuitates. Sequitur, Dedisti,&e.

Et dedisti mihi protectionem salutis tuae, γ dem

tera tua suscepit me.

Hoc in loco pro Protectione Hieron. legit Clypeu calutis:

quiquide clypeus est salutare nome I E s V s inuocatsi nome

384쪽

lus Virgini denutiat: nomen sacrum , quod lan gorem hominis expiat, & certa salutis nuntia portat. De quo nomine sielusit in Iosephina Gerson, Dulce I F s V s nomen ex quo gaudemus toto orbe venire salutem, Romani veteres quodam Saluti dicauere templum: Vera salus I E s v s est, sine quo saluabere nemo, Vexillum fuit hoc nomen tibi, Paule, per orbem, Cuius sunt fidei strati virtute rebelles: Est cordis iubilus I a s v s, exultatio mentis: Nomen ad hoc I Es v s,in caelis terris & abyssis Cuncta genu flectunt,tentatio diffugit omnis. Est triumphale vincens sceleratas peccatorum acies: I E s v s ergo nobis semper i a s v s esto: Tu nostrum pretium, tu spes moerentium, mentes salua miseras: Quod deest in nomine. suppletuo nomine quod est saluti serum: Quum tu circuncisus hoc tibi caelicum nomen virtus diuina indidici Fac tua Lucae 2. circuncisio nobis sit cordis praecisio atque efficax cauteri ursanguis prς puti j per te effusus, sordidos lavet, riget aridos, moestis det lolatium: Ista quotannis tua sint encenia nobis. Postea Ecclesia hic dicit se dextera Patris, quae est Filius. suisse in incarnatione Messiae fisceptam, quemadmodum post cruenta in bello accepta vulnera, benignus chirurgu saucium militem sanandum recipit. Hic vero Hieronymus pro suscepit, legit Confortauit: quod etiam bene quadrat. Sed quia eosdem quos cosortat & curat Dominus, aliquadosagellat. Idcirco nunc recte subnectitur, Et disciplina,&e.

Et disciplina tua correxit me in finem: γ disciplina tua ipsa me docebit.

Disciplina ci Ris τε, sunt flagella & aduersa quibus

prou. 3, & nos corripitatque erudit. Que enim diligit Dominus, cor-Bebr. n. ripit siue erudit, ac flagellat omnem filium quein recipit. Erigimur ergo qui prius corrueramus, cuum caesi a Domi-mino suerimus: & in hoc apparet quod nos diligit Deus, quu dat disciplinam hic corrigendo mores, docedo scientia qua quicquid agamus, an eum fine reseramus,quo ei semper cohaereamus: atque sic eade correctio docebit nos perpal. 8 s. uenire quo direxit, & quoniam superuenerit mansuetudo.

385쪽

tunc adhuc corripiemur. Post enim elapsos septuaginta, &in potentatibus octoginta annos, quum venerit Domini mansuetudo,&dies nobis mortis ingruerit, non iudicabimur iuxta meritum, sed iuxta clementiam, & quae putatur correptio esse, eruditio est &doctrina quae quidem docet etiam nonnulla imprimis vitare peccata, quae hic in caelum vindictam clamant: ut sunt blasphemiae, homicidia innocetum, pupilloru ac viduaria oppresso. Et per hanc disciplinam inq u it Dauid T u deus dilatasti gressus meos, Sce.

Dilatastigressus meos fultus me, non sunt

infirmata ueingia mea.

Hac metaphora significat David & stabilitatem sui regni,&quam firmiter gratia Dei adiutus, in virtutis apice steterit. Quandoquidem homo ligatisvel simul pressis p dibus facile cadit, qui eisdem composite elongatis firmiss-

me ambulat. Propterea nunc etiam voce membrorum Ec

clesiae, ait dilatatos gressus suos, ne videlicet impedimento dint ad virtutes, carnales angustiae. Nam latam fecit Dominus charitatem hilariter operantem, etiam de ipsis quae sub nobis sunt mortalibus rebus & membris, ut non praeseramus illa saluti animae, sed postponamus. Dilatatos insu-Ier sub se habet gressus, quisquis gloriatur in tribulationius. Si enim foris est angustia doloris, intus est latitudo charitatis quia Deus nos late diligit. Atque istud fit certum per Spiritum sanctum, qui hic Domini charitatem ad sua creaturam nos intelligere facit, &ideo in tribulationibus iustus gloriatur, quia semper tanto plus accepturum se credit, quanto in tribulatione se viderit fortiore. Pignus enim charitatis Dei habet in corde per hunc spiritum veritatis.

Nam fidele esse promissum Dei probat is spiritus, ut qui a charos falli impossibile est, securos cunctos faciat de promissione: quia & Deus est qui promisit, & his quos charos habere vult, promisit. Quia enim fidei nostrae rationem humana verba asserere non valent, virtutum testimonio quae quum tacent, clamant, rationabilis approbatur, ad consu-sionem prudentium mundi, qui audacia verborum, terrenis contra caelestia dimicant, & carnalibus aduersus spiri

386쪽

talia, dc prudeles se dicere no erubescunt. Nam sicut pereia irini hominis improbabilis origo in terra aliena est: ita de dei nostrae veritas peregrinatur in terris: Sc quia natura eius verbis explicari non potest, virtutis quς maior res est testimonio commendatur. Itaque illius non sunt infirmata vestigia, qui praeparat cor suum ad aequanimiter quaecunque aduersa propter Deum tolleranda: & siquod tale suis posteris exemplum patientiae ac longanimitatis relinquit, neque infirmu est, taliaq; impressa cordibus hominia, perseueratiae vestigia seu signa, maxime imitaturis profutura sunt. Deinde est vox Christi seu Ecclesiae: Persequar,&c.

Persequar inimicos meos, comprehendam iGlis,oe non conuertar donec dejiciant.

Ad Davide praesentia referendo, ita ut hic dicitur, ei conis tigit in filiis Amon, quos capta ciuitate regia trucidauit, ducircumegit super eos ferrata carpenta, trasduces eos in typo laterii, 2. Reguir. Si vero nuc bst vox Christi ad Pa trem: istud pro Iudaeis accipi potest, qui iniuste Domino inimici sunt facti,& quos propterea multis malis afflixit. Ruthoc intelligit regius Vates de allis qui primum cotra Dominu extolluntur, postea conuersi, eius pedibus inclinatur, de vita merentur humiliati, qui morte demeruerant contumaces. Persequitur enim Deus inimicos suos afflictionii diuersa clade fatigatos,& coprehendit eos quos ab studio peruerse mutauerit, queadmodu Paulo contigit in Actis, cui dictu est, Ego sum I E s v s que tu persequeris: dum est tibi cotra simulta calcitrare. Vbi Messias no Deum, vel Dei filium sevocat, sed humilitatis mei inquit in firma suscipe,& superbiae tuae quammas depone. O quam felix est qui hoc modo capitur l beatus nimiu qui illas man' euadere no meretur ltunc magis liber redditur, quii fuerit tali sorte captiuus: Mquando no conuertitur Dominus, tunc praxia capitur, & a prauo studio suo desinit, qui vincitur ad falute. Sive aliter intellige Ecclesia hic loqui pro suis membris, quasi ad studiosa animata constanter dicat, Persequar assiemis carnales meos mihi infestos, nee ab eis comprehendar,std comprehenda illos ut absumantur,& ab ista intentione nocouer-

387쪽

tar ad quiete,donec desciant quae obstrepunt mihi. Qii

modo enim in legionibus & exercitu sunt tribuni, siunt cetaturiones, siunt serentarii ac leuis armaturae, & miles gregarius.' manipuli, comissaque pugna vacant nomina dignitatu,& sola sortitudo quaeritur:ita in campo & praelio Christiano quo contra daemones dimicamus, quavis es et EccleI ca multo & vario ordine circundata, tamen non quaerutur

nomina sed opera, & gloriosior ille sub vero imperatore Christo, no qui nobilior, sed qui sortior. Recte igitur subiungit Propheta, Confringam illos, &c

Confringam illos,nec poterant stare: cadet subrus pedes meos.

N unc prudens viator depingitur, qui carnem fraeno temperantiae retinet, ne se praecipitet curredo post concupiscetias:& eandem, ne pigra sit & inobediens, stimulis timoris

M amoris diuinivrξet, velut calcaribus ad cursum boni o peris. Nulli parcedu, ut soli parcamus antinae,&in hac val- Iob. Ie, ubi vita tentatio est, semper concupiscentia rationi sub- 1. Corcenda. Vas electionis in cuius ore Christus resonabat, macerat corpus suum &subiicit seruituti, & tamen cernit na- Rom. turale carnis ardorem suae repugnare sententiae, ut quod novult, hoc agere compellatur, & quasi vim patius, vociferatur &dicit: Miser ego homo quis me liberabit de corpore mortis huius & quis arbitratur absque lapsu & vulnere posse transire, nisi omni custodia seruauerit cor suum 3 Quadiuvivimus,pugna cotinua est,& incerta victoria: sed Cliristo faciente, victoria adducent oratio sine intermissione, vigil sensus, nec vanis cogitationibus patens:corpus insuperpa riter & animus tendens ad Dominu. Haec perfecte suppeditant nostros infestissimos hostes mundu, carne.& diabolut sic confringuntur nec durant aduersum nos, sed cadui subtus pedes nostros. Quippe calcatis illisistraeponimus amores qui b ambulemus in aeternu. Nos assectu virtutu sic vitia superamus, sicut philosophi seculi solst amore veterem amore nouo quasi clausi clauo expellere. Nisi oderimus malia, bonu amare no possumus, quin potius factedii est bonia,

388쪽

piat. 33. philip . .

bonu:qu re pace δc persequere eam: pax quaerenda ut bella fugiamus. Nec sufficit ea quaerere, nisi inuetam fugientesn-que omni studio prosequamur, quae exuperat omnem sensum: in qua habitatio Dei est,diccte Propheta, Et factus est in pace locus eius. Pulchreque persea lautio pacis dicitur, iuxta illud Apostoli, Hospitalitate persequentes, ut no leui usitatoque sermone,& ut ita loquar summis labiis hospites inuitemus, sed toto mentis ardore teneamus, quasi ota ferentes se cum lucro nostro atque compendio. Itaque similiter hanc Domini pacem summo labore omnibusque neruis nobis comparare debemus, ut semper isti hostes de quibus dicimus, cadant sub pedibus nostris,& procidant imbelles coram nobis.

Et praecinxi' me uirtute ad belli , ct supplanta se insurgentes in mesubtus me.

Delcribuntur per haec summarie uniuersa praelia Dauidis.De quibus 2. Regii cap. 8. Et clausula quς nuc habetur, in principio Psalmi, secundum ordinem sententiarum videtur fuisse locada: quoniam hinc factum est, ut ipse persequutus sit inimicos & comprehenderit: ita ut ab eo subactiunt, qui eum subactum reddere volebant. Istud etiam po- test intelligi dictum a fideli anima cui constrinxit Dominus sua virtute fluentia de*deria carnis, ne in pugna contra diabolum praepediretur. Et hos inimicos refert supplantatos: quasi Deus illos decipi fecerit, qui ipsam insequebantur. Et sub ea redacti sunt, qui super ea dominari cupiebat. Quapropter quoties aduersum nos aliquod vitium insurgere viderimus, si cito ipsum supplantare volumus, postulemus a Domino virtute huic vitio cotrariam, & hoc arti- scio facile quaeciaque peccati pericula vitabimus. Interim haec ad supplantada vitia perutilia sunt, intus & foris semper bonu nabeam testimoniti, tales sint nobis socii, quora contubernio non infamemur. Caueamus omnes suspiciones & quicquid probabiliter fingi potest, ne fingatur, ante deuitemus, diuinas Scripturas saepius legamus, immo nu- quam de manibus sacra lectio deponatur, obtineamus eum Tit. t qui secundum doctrinam est, fidelem sermone. Permanea

389쪽

iniis in his quae sic didicerimus, sicientes a quo didicerimus:&non confundant opera nostra sermonem nostrum , ne

quum in Ecclesia loquuti fuerimus tacitus quilibet rideat, Cur ergo haec quae dicis, ipse non facis Delicatus magisterest, qui pleno ventre de ieiuniis disputat. His artibus see iam in portu nauigantes Altissimo gratias referendo dica

mus, Et inimicos meos,&c.

Et inimicos meos dedisti mibi dorsum, oe Odien- res me disterdidisti.

Si de Davide sermo est, apparet hic eum loqui de rebel- Iione facta per Absalonem &Sibam filium Bochri. Nam describit salutem suam per dispersionem odientium eum, ''α per fugam illorum, a similitudine terga vertentium: vitam quasi a facie non resisterent: quod Absaloni contigit, qui a praelio fugiens, dum crinibus penderet de quercu, i1oab tribus lanceis cosossus est.2. Regu cap. i8. Duplicia insuper Legis sacramenta versus iste complexus est. Primu Cst, quod DoRsv M, conuersionem eorum significat, qui ex resistentibus nomini Christi, in salutiferam victo- Acto. y riam fugati, emerserui subito Christiani: ut Paulus ex persequutore factus Vas electionis: sicut & quosdam immatura morte praeuenit Dominus, ne peccent. sapientiae cap.

4, Raptus cst, ne malitia immutaret sensum eius, aut fictio deciperet anima illius. Atque ita nunc ait Christus Deo Patri, Inimicos meos conuertisti,& dorsum mihi eos ego fecisti, ut tandem sequeretur me. Nam inquit inimici mei qui noluerunt conuertere faciem suam ad me, dorsum dant quando confugiunt,& quando post me vadunt. Secundum

est quod Redemptor odietes eum disperdendos esse denutiat, qui in perfidiae suae obstinatione manentes, satis malitia sua disperduntur. Id abunde patuit in obstinatis Iudaeis, quos propterea ita dispersit Dominus, ut nulli bi aliquid possideant, sed ubique seruiunt & sub tributo vivunt, sanguinem ci R Isaei super se & super filios suos portan- Mati. 27. tes. Sequitur Clamauerunt, Sc.

A. iij

390쪽

Explicans David ad que clamauerui sui hostes, subiugla:

A D Dominu laqua agentes vindictas Domini cotra ipsit madulteru &homicida. Sed sequit. NE c exaudiuit eos, quiano satistecit de syderio eorti: quippe ab his eriminibus iam . emedatus erat regius vates. Insuper nuc Ecclesia dicit clamores irritos tu Iudaeoru tu perditoru, qui a malitia recedere nolueriit. Ante Titu semper fueriit Iudaei suis in tribu Iationibus exauditi:vt patet ex decursu libri Iosue, Iudicu, Iosiae a. Regii Machabaeoru. Sed in hac ultima devastatione, nus. Iudic, *- qua liberatore inueneriit: na transsato ab eis sacerdotio ocper se,& per Prophetas, audire noluerunt. Quid nuru ergo si quod praedicit Prouerbiorii cap. i. eis contingat, Vocaui. inquit in& renuistis extendi manu mea,& no fuit qui aspiceret: despexistis omne cosiliu meia,& increpationes meas neglexistis. Ego quoque in interitu vestro ridebo,& subfannabo, quu vobis quod timebatis aduenerit. Quiam irruerit repetinacalamitas,& interitus, quasi tempestas ingruerit, quando venerit super vos tribulatio & angustia: tunc inuocabunt me, & non exaudiam: mane consurgent, & no inuenient me, eo quod exosam habuerint disciplina, & timore Domini no susceperint. Tantude de quociique hic indurato & finaliter obstinato dici potest: nam alius saluare novalet, & Deus non vult, quia a nequitia sua no discedit, nec pure Dei misericordia requirit: unde infructuosa illic agnoscitur poenitudo, ubi iam est iusta damnatio. Qualiter Regi Antiocho contigit,de quo 2. Machab. 9.atque ipsi Esau, de

quo ad Hebr. cap. i 2, No inuenit poenitentiae locum, quanquam cum lachrymis exquisisset eam. Vbi inquit glossa Caruit benedictione, non quod non poeniteret, sed quia non Gen. 17. poenituit ut debuit, dicens, Veniet dies luctus patris mei, dcuum facere nequeunt, qui salutis authorem cotem nut. Addit litera, Et comminuam eos,&c. 3 - sacrificio, tractata etia fuit oratio, falle quae eos tande a sem .Rςg uitute eriperet. Adde quod dii eis loquutus est Dominus, Scoccidam Iacob fratrem meum. Certe tales clamores salis Et con