장음표시 사용
401쪽
Et mirum istud opus hoc ordine patet: quippe caeli agunt
in haec inferiora, motu, lumine,& influentia. Quo fit, ut sicut corrupta prima intelligentia corruperentur alij orbes, lib. 11. Metaphysici & corrupta luce deficeret lumentita corruptis caelis haec inferiora corrumperentur ob ordinem essentiale. Et terra recipit influetias a motu planetarum det stellarum, quasi mundus iste inferior regatur lationibus superioribus, Planetae a primo mobili: unde necesse esse plures motus ipsorum canorum. Quos quidem caelos intelligendo cassum esse corpus sublime, luminosum actu vel potentia, incorruptibile, per natura circundans regionem elementarein nunc ita distinguimus: videlicet, unum sit caelum sydereum, aliud cristallinum, aliud empireum. Prina uest partim diaphanum,&partim actia lucidum: Stellae enim sunt actu lucidae, reliquae eius partes sunt diaphanae. Secundum prorsus est diaphanu, utpote aqueu siue cristallinum:
se dictum a soliditate & diaphaneitate, ad similitudinem cristalli, quod est aqua solida,& istud dicitur primum mobile, seu aquae quae super caelos sunt. Tertium est omnino Gen. r. &Iucidum, Empyreia nominatum, no a calore, sed a persecto Psal. t S. Iumine: &hoc dicimus authoritate Strabi, Bedae, &Bata Iij, quod est locus beatorum a principio creatus, Sc statim
angelis repletus, ut sicut damnati in tenebras ultimas abi- untur, ita beati remunerationem quae pro dignis operi- PsaI. ci us redditur, in ea luce quae est extra mundii , quietis domi- Mati. 1 Gellium sortiantur. Fitque locus beatorum spirituum, ut ex- Rom. 2.terior claritas conueniat interiori, de ut nobilissimae crea- 2. Cor. nturae, nobilissimus assignetur locus. Testante siquidem Basilio, ministrator Spiritus non poterat degere in tenebris,
sed in luce de laetitia. Caelum sydereum a doctoribus in octo sphaeras diuiditur: scilicet in firmamentum de septetnorbes planetarum. Firmamentum duobus motibus mouetur, uno ab oriente in occidentem sirper polos mundi, viginti quatuor horis, uno quoque die suam complens reuolutionem,& suo motu rapit secum omnes sphaeras inferiores, etiam ignis Sc aeris regionem superiorem, quod ex motu Cometae patet: aliter mouetur super polos Zodiaci ab occidente in orientem, centum annis uno gradu,
402쪽
complendo in triginta sex millibus annorum unam reuolutionem, quam aliqui nominant Longum annum Platonis,& iste motus est proprius firmam cta. Primum vero motu qui Raptus dicitur habet a sphaera superiore,primo sci- Iicet mobili, cuius ille est motus, quemadmodum corpora crassiora & inferiora per subtiliora & potentiora reguntur quodam ordine, testante Augustino lib. 3. de Trinitate. Et hoc primum mobile quod aliter Casum cristallinum appellamus uniformi suo corpore dc motu qui vigintiquatuor horis unoquoque die completur est causa conse vationis rerum, quemadmodu firmamentum cum sphaeris planetarum suis motibus & diuersitate existimantur princisap. 1 3. & pia generationi & corruptionis. Quae tamen omnia a Dei Rom. i. voluntate proxime pendent, ut ex creaturis creator intelligatur & quantum suam creaturam dignificauerit, perpendamus: qui ut inquit Augustinus, super Genesim, ad litera sic mundu ordinauit ut spiritum praeficeret omni corpori: Hebr. i. & ita quemadmodu congruu erat angelos deputari ad ministerium hominia, hac denique ratione congruum fuit eos ordinari ad motum & regimen caelorum: quando in hoc deministrant homini viatori,& diuinae subseruiunt maiestati. Sed &ut sciamus quia hoc est Firmamentum quod Caelum Gen. i. scribitur in Genesi, Et appellauit Deus firmamentu caelut quod quide dicitur firmam ctu, non propter stationem, sed propter firmitate aut terminu aquarum intra resb1lem. Ex iis vero talis operib', & a magnitudine speciei& creaturae, facile potest creator hominum videri. Sap. cap. I 3. ipsaque immensitas diuinae potentiae, sapientiae & bonitatis comprimis in istis ostenditur. Porro ad Christum nostrusingula haec reseredo, iuste Euagelistae in quibus Deus tan- qua in caelis habitat exponiat gloria Domini I E s v :&caeis N alacb. li facti sunt Apostoli, habetes in se sole iustitiae, & merita in . Cor. 1 F. modii stellarii pro varietate diuerso spledore radiantia. Doctrinae eorum signis approbatae sunt firmamentu, siue quia crux quae firmamentu est aeternu) opere manuu tantorii Gonorutri uphauit & vicit, siue quia gloria Dei, illa qua salui, Iacti sumus. Neq, existimemus praetenti dicto sicut quida sentiud Deus tanqua praestantiore caeteris homine suis ma- nibua
403쪽
Eibus fecerit: nam infirma est ista & non satis elimata sententia: omnia enim verbo fecit. Qujppe licet opera Dei di Ioan. t
Dersa narrentur, in quibus homine ad imagine sua fecit, ta- Gen. i.
men omnia per ipsum facta sunt, & sine ipso factum est nihil. Atque quu scriptu est, Opera manuit tuam sunt caeli: cer real. io rete quod verbo fecit, capientia fecit: quod manu fecit, virtute feeit Christus vero est Dei virtus, & Dei sapientia: pro- r. r. r inde omnia per ipsum facta sunt,& sine ipso factum est ni- Ioan. i. hil. Quare Dei sumus figmentum creati in Christo Iesu in operibus bonis: non solum quippe homines sed etiam iu- Ephesi stos si tamen sumus ipse secit nos, & non ipsi nos. Insuper Ples. pr. OPERA manuu eius referri possunt ad ea quae Christ' se cundu homine gessit, puta ad ipsius natiuitate, passionem, di mortem, quae omnia vera esse ipsi Apostoli facti firma mentum Spiritus sancti, ad aras usque defenderunt.
Dies diei eructat uerbum, nox nocti indicat Identiam.
Paria paribus retulit Psalmographus, quὁd ex ordine tε
Porum, ad Dei magis notitiam perueniamus. Ex successu siquidem dierum & noctium, hyemis & a statis, incremcto rum& decrementorum dierum ac lunae, miranda apparet Dei & potentia & sapientia, omnia in numero, pondere & sarisse. mensura regentis.Sic propterea Soli data duo solstitia, ipse quoque ab aequinoctio vernali ad solstitium aestiuum ascencens, & inde ad aequinoctium autumnale transiens, atque postea ad solstitium brumale perueniens, tandemque ad
aequinoctium vernale redies, quatuor anni tempora distinguit. Luna vero certas suas coniunctiones & oppositiones
ac Eclipses ad caudam & caput draconis habet. Ipsa denique post aequinoctiu vernale vespere plena procedes, paschalem terminu facit. Ecce isto ordine lationis Solis ad nosse pulchra vicissitudo temporis ad opera & quiete mortaliu pul. toti conuenietis: atq; interim infirmitati hominu prouisiuin est ut circueute Sole, diei noctisque vicissitudine, propter vigilidi Se dormiedi vicissitudine,potiantur. Et ne nox indecora remaneret, lunacu syderibus cosolatur eos quibus operassi Psal. rit
nocturna necessitas incumbit. Simul etia seruit animalibur B. ii.
404쪽
quae lucem diei serre non possunt. Istis demirandis plasina
toris lanctionibus satis cogitur creatura suo creatori gloriam & honorem dare: sicque videtur quodammodo ipsa DIE s eructare, hoc est significare, V E R B v M, hoc est madatu Dei. Quod de huiusmodi nimiru ordine ab eo costitu tu est. Sed pulchre hic appropriatur diurno tepori Eructa tio verbi: nam diurnu tempus congruu est ad actu docessi,&discendi eloquio humano: nocti vero appropriatur I N-DICARE scientia, quia nox magis comoda est ad aliquid in editandu de excogitandu. Pro Christo insuper huc versiculu accipiendo, memineris queadmodu in mundo elemen, tari,dies & nox fiunt ex latione leu absentia solis super ter-rkua in Ecclesia quae dicitur mundus mysticus nox fuit ab Adam usque ad Christu facta propter peccatu Ad dies vero incoepit a baptismo & praedicatione Messiae: nam tune Malach. ipse sol iustitiae protinus misit lumen Euangelicu, & influxum diuinorus acramentoru super uniuersam terram: vnde ad Rom. 13, inquit Apostolus, Nox praecesΠt, dies autem oppropinquauit:diei comparans huiuice rei scientia, & nocti assimilans istorum ignorantia.Verutamen sicut in nocte non apparet sel, sed tantii canum stellatu, in quo dignoscu tur stellae, quarum aliquς supra reliquas diem propinquum praenuntiant, cuiusmodi sunt Venus & Lucifer. Ita Chrissus in nocte legis veteris praemisit Patriarchas & Prophetas, tanquam stellas praedicentes aduentum ipsius, & hoe pacto nox Patriarcharum & Prophetarum indicauit nocti Malach. 4 Synagogae scientiam aduentus Christi, qui fuit verus sol,& Ioa. 8. ortu suo pellens & fugans omnes tenebras noctis Prophetiae, & per quem omnia quae latebat sub umbra & litera veteris Instrumeti, manifesta & clara reddita sunt. Atque ipse Christus verus dies, eructavit verbum Euagelicum diei, hoc est coetui Apostolorum iam in die gratiae existenti. Et
quomodo ipse Christus dies est, sicut dicit Ioan. 8, Ego sum lux mussi, sic Apostoli dies sunt. Matth.s, Vos estis lux mundi. Quado Christus loquebatur Apostolis, dies diei eructabat verbii, & ipsae duodecim quq sunt horς diei, Ioan . ii. ipsi duodecim erat Apostoli. Nox vero difficultas Scripturarum in Prophetis intςllecta, tandem indicabat scientiam noctis
405쪽
noctis veteris Inse umenti, qu stamen maxime profuit. Nepe, testante Augustino, nonnulla verba Scripturarum obscuritate sua ad hoc valuerunt, quod multas intelligentias pepereriit,& dum ipsa mysteria per c HRis Tu M& Apostol os fuerunt mundo manifesta, hic appellantur Verbum: queadmoduhic etiam nominantur Scientia, quado in utero Synagogi ante Christum adhuc clausa tegebantur: nam ut scientia in intellectu clausa, nonisi per verbii manifestatur, ita ista per solu Verbia, CH RisTVM, Inudo reserata.
Quare inquit Augustinus nil aliud est Testametum vetus. nisi occultatio noui, & nouum Testamentum nil aliud est nisi manifestatio veteris. Sed quoniam singula que supradicta sunt, iam cunctis patent, idcirco nunc subnectit David,
NO1i sunt loquela neque sermones, quorum non
audiantur uoces eorum. Est Hebraicum idio ma , geminatio illa pronominum
Q U ORVM, Eo Ru M. veru ordo sic fiat cu interrogatione, No sunt loquelae neq; sermones eoru , quoru no audiatur voces Nam quum nulla earum rerum, quae anima carent, audiatur vox quia scilicet nullam habent credere et inquis potuisset, quod nec loquela, nec sermo eorum audiri possit. Sed imprimis declarat David ubique terrarum in
tellecta esse ratione caeloru r&sERMONEs, hic pertinere possunt ad comunes narrationes, L O E E ad publicas suasiones. Antiquoria vero monuincta probat quati, olim & domi & foris astrorum scientia recepta sit. Sic hi iuste rei causa quondam sacerdotes AEgypti omnibus mu- di negotiis curisque postpositis , rerum naturas causasque ac rationes syderum contemplando, nunquam mulieribus se miscebant, nunquam cognatos & propinquos, ne liberos quidem videbant, ex eo tempore quo coepissent talia rimari, atque humores corporis qui nascuntur ex otio, &ex masione unius loci, nimia victus castigatione siccabant.
Habuit Iudaea Essenos, astrologis non imperitos, qui istius Philosophis amore quotidianum ieiunium vertebant in naturam. Apud Indos sapientes fuerunt Brachmanae nuncuo
406쪽
pati, quorum prineeps Ilierarchas nomimbatur, eo tepore
quo Apollonitis Thianaeus discedi visendiq; desyderio eis
se contulerat, quem narrante Hieronymo in throno si dentem aureo id de Tantali fonte potantem, inter paucordiscipulos, de natura, de moribus, ac syderu cursu audiuit docetem. AEthiopia Gumnosophistas & famosissimam solis mensam tutata est in sabulo. Deficeret me rempus si per
reliqua vetustatis ui per hac re testimonia curreret oratio Nulla certe, ut credo, unquam natio extitit, quae non suos
vates, suosque m per hoc studio philosophos aliquando demirata sit, nec improbabile est astrorum scientiam Abrahae a Deo fuisse reuelatam. qui primus eam docuit in AEgy- Gen. o. pto, quando orta fame in terra Chanaa descendit in AEgyptum ut peregrinaretur ibi. Quid miru igitur si postea de
caelis, eriumq; natura totus audiuit mundus Neque etiapraesentia Christo suisque discipulis non quadrant, quos in Acto. i. die Pentecostes dono linguaru ditauit, de omnibus linguis loqui fecit Spiritus Sanctus, ita ut linguas omniti de intelligerent & loquerentur: siue quia ipsis tantum lingua sua Hebraea loquentibus, quisque tamen linguam suam, in qua natus erat, diuina id praestante virtute, intelligebat: vique- admodum per rebellionem ad Deum, primlim diuinae lane Iinguae in turri Babel, Genes ii. ita per spiritum Sanctu
mundum ad Dominum reducentem, sterum unitae sint. Et tunc veteri errore sublato, unum confessionis redditum est
labium . de quo Sophoniae cap. 3, Reddam populis labium
electum, ut invocent omnes nomen Domini, de serviant ei humero uno. Nec est cur ob hanc Sophoniae authoritatemcu Talinudistis interpretemur, quod sicut ante linguaru dioen. ii. uisione in turri Babel facta, uniuersa terra unius erat labii utpote Hebraei ita in resurrectione generali omnes homines una loquentur lingua Hebraica videlicet qua & priami parentes in Paradiso loquebatur, & qua electi omnes in statu in nocetiae loquuti fuissent, si ipsi primi paretes in gratia Dei stetissent. Nam istud Iudaicas fabulas redolet, colui- tisi': fieri puto, si nuc Spiritu vivificantε magis qlitera oc-2. Cor. 3. cidente sequamur. Na quado ad antiquu cofessionis Domi-rhil . . ni eloquium reuertimur,& in nomine I E s v omne genu
407쪽
sectitur,& omnis lingua confitetur Dominum I E s v Mingloria Dei Patris, tunc recipimus linguam quam ante perdidimus. Et hanc Apostolos primos Ecclesiae doctores tam longe tamque late loqui fecit Spiritus Sanctus, quod in om
In omnem terram exiuitsonus eorum, oe in*
Universalitas describitur ex omni terra & finibus orbi , ut intelligas ubique sonu seu fama caelorum peruenisse. Naomnes nationes accipiunt regulas ac me suras operii suo ru, mensium, annorii, aestatis & veris, a caelestibus motibus neque ulla tam barbara gens est, quae no visu saltem percipiat manifestas disteretias diei ac noctis,aestatis & hyemis. Ad Apostolos vero hunc versiculum referendo : hic Spiritu Sancto reuesante videt Propheta Euagelium ubique terr tu per eos annuntiandy Ad Rom. cap. I o. ex hac litera impletum esse probat Apostolus. Sed interim no parua surgit quaestio, si Pauli argumentia efficax recipiendu est, quu non aliterati sed a mystico potius sensu arguat, quod tantiidem est quasi a tota disiunctiva, ad eius alteram partem aliquid
probandii assumeret. Nos tamen nunc etiam a mystico siensu hoc essicax argumentum recipiemus propter authoritate dicentis, que scimus Spiritu Sancto inspirante loquutum .ege. Na repromittit Christus, Ioan . cap. IAE , Quumvenerit Paracletusque mittet Pater in nomine meo, ille vos docebit
omne veritatem. Sie ad Galat. ex allegoria de duobu, filii, G - - Abrahae, probatPaulus duo testamenta, & Actoriana cap. 3 Ex hoc loco Deutero .ca. is, Prophetam de gente tua, & de fratribus tuis suscitabit Dominus: ipsum audies: satis quideostendit Petrus Iudaeos cHRIs To obedire, tametsi is locus ad literam de Iosue scriptus sit, si glosse interlineali hoc in loco credendum est. Uerum enimuero nunquid igitur ex praesenti litera accipiendu est nunc Euagelisi ad omnium aures peruenisseὶ Quid de insularibus dicemus ni ruid de e u R i s T o audierunt Certe Marci cap. vItimo e Apostolis scriptum habemus Illi profectiprplicauerunt ubique. Sed cur non dicedum apud Marcum ob certitudine
408쪽
prophetiae poni praeteritum pro futuro, sicut& in praesenti versiculo ita fieri asserit Augustinus 3 Memineris Euangelium historiam esse no prophetiam atque historiam descriabere res iam factas aut statim complendas. Quare non recipimus aliquem adultum nunc adhuc inuincibiliter igno- rare legem baptismi, seu legem diuinam posititiam ad sa-psal. 4. 1utem necessariam : nam auditu saltem interiori & signato Dei lumine super nos omnes, de his satis audierunt: & nisi culpa sua quis obstiterit, protinus quantum sufficiet ad salutem, a Deo si petat illuminatur, qui seinper prope est om-Pal. 344- nibus inuocantibus eum, quod exemplo demonstratum videmus Actorii cap. Io. de Cornelio Centurione:& I. I Oa. 2.
scriptum legimus, Non necesse habetis ut aliquis doceat vos, sed sicut unctio eius docet vos de omnib' & verum est,& non est mendacium , attamen fatemur posse inuincibiliter ignorari ius diuinum positiuum ad salutem non necessarium : pro ut contigit Machabsis,qui propter religionem & obseruantiam Sabbati, crediderunt non licere sibi manu auxilium ferre, aut loca speluncarum obstruere. i. Machab. cap. 2. Itaque Deo & nos ista haec loquimur, quia sonus ille Euan gelicusad nos usque peruenit: sonus qui in omnem terram exiit, si nus qui ad cunctos missus, ut cuncti in caelum intrent. Quid ergo superbe scisinatice contra te conaris 3 audi testamentum patris tui: partem vis in lite retinere, qui potes totum in concordia possidere quid fugis in tenebras 3 Christian' es, audi CHRIs Tu Meseruus es, audi Dominii: emendare, resipisce, fac dicamus Lucae is- de te, mortuus erat & reuixit, perierat & inuentus est. Nomihi dicas, Quid me quaeris, si perij: ideo enim te quaero, quia peristi. Noli, inquit, me quaerere. Hoc sane vult iniquitas qua diuisi sumus, sed non vult charitas qua fratres sumus. Sequitur,
in sole posivit tabernaculum suum, oe ipsi tanquam stoi fus procedens de thalamo suo.
Hic Hieronymus ad veritatem Hebraicam legit, soli posuit tabernaculum in eis: quasi set in medio septem orbium
planetarii habitet: habet enim tres orbes supra se, scilicet
409쪽
Marte, Iouem & Saturnia,&tres infra se puta Venere, Mercurium & Lunam: siue nos post dictionem Tabernaculum, virgulam ponentes & dictionem quae Graece clueti, habe tur non pro relativo, sed pro adverbio loci intelligentes, comodissime ordinem reddimus, Posuit Deus ac determinauit soli habitationem illic, id est in caelo: ita tamen ut supersuasi pr positio I N. Na quit Greci sexto calu careant, hic illius loco, tertio ututur, &dictio soLE, hoc pacto, s o LI apud
eos est. Et ordo traditus recte fieri potest ut diximus. Solitaque qui constitutum sibi in caelo habitaculum nunquam reliquit, diuinae gloriae ac prouidentis perpetuus est preco. Atque hic ex descriptione solis in medio caelorii habitatis, satis reliquos insinuat Prophetas, & nequis putet alibi sole quam in caelis. Nunc vero ipsum depingit ab occasiu & ortur occasium autem comparat tentorio seu umbraculo. Solenim occidens testante Virgilio ) demenso decedit Olympo, atque aestimatur a vulgo ingredi tentorium in quo pernoctet velut in tabernaculo. Quum tacet omnis ager, pecudes pictaeque volucres : & medio volvuntur sidera lapsur quumque tempus adest, quo prima quies mortalibus aegris incipit, 3 dono diuum gratissima serpit. Mox sequitur illius ortus , E T ipse inquit Vates tanquam sponsus proceadens de thalamo suo, subintellige verbii EsT : ubi eius ortum assimilat egredienti sponso de thalamo 1uo:ipse enim oriens egreditur de hemisphaerio nobis occulto, ornatus suis radiis, sicut sponsius egrediens de thalamo, sua secum composita habet ornamenta: unde pro hoc ita quidam tu sit: Emicat Oceano Phoebi rota clara relicto: Illustrata nitent lumine cuncta suo, Quia sol igniferos currus e gurgite magno Sustulit,& claris astra fugauit equis. Illius vero thalamu hoc decore fingit Virgilius AEneidos lib. ,
Et iam prima nouo spargebat lumine terras Tithoni cro ceum linquens aurora cubile. In quo ipsius crepusculum satis depictum est, quando pulcher & decorus apparet radiorum fulgentium decore instar sponsi exeuntis a thala mo, atque ex his naturam beneficam ipsius solis orietis depreh&iet. Vide etiam hic in sole figurari ortum conceptuq;c ii Ri s τ'qui in sole, hoc est in manifesto,Posuit taber-
410쪽
metsi iam tot annis mandato Dei inseruiat. Quym vero adiaditur, A svM M o caelo egressio eius, utriusq; motus Solis termini descributur,passim ab omnibus cogniti: tum motus raptus, quo ab oriente mouetur in occidente, sequedo motu
primi mobilis tu motus super polos Zodiaci, quo facit differetiam Oatis & hyemis, accededo ad tropicos Cancri &Capricorni. Tropici enim Caneri & Capricorni sunt fines seu extremitates motus solis a septentrione & austro. Ad Christum etiam hunc sermonem conuertudo , bene giganti comparatur: quia humanam natura potentiae suae magnitudine superans,omnia mundi vitia cum suo truculetissimo authore prostrauit, & alligauit fortem diabolum , &vasa eius quae nos fuimus diripuitis E D exultauit: quippe non inuitus infirmitates hominis assumpsit. Ipse autem via huius vallis miserit cucurrit:nam non fecit hic moras: natus statim venit in passionem, resurrexit & astendit. Merito insuper dixit, vi AM cucurrit, cuius in nulla inudi ambitione potuit actus haesitare. Et nequis crederet Christum habere totum suu in principium ex thalamo Virginis Mariae sicut blasphemant Ebion, Cerinthus & moderni Iudaei) ideo nunc subnectitPropheta, quod licet Christus
cundum humanitatem processerit temporaliter ex Virgine Maria, quEadmodii Sol ex aurora: tamen secundu diuinitate egressio & natiuitas eius est a summo cito, id est de Patre natus est ante secula, neq: temporum coditor tepore tenetur
pro ut scriptum est, Michaeae cap. s, Egressus eius ab initio a diebus aeternitatis. Nam in principio erat Verbum apud Deu: sed quemadmodus ol, quaru ad nos, nascitur ex aurora, ipse tamen semper fuit ante aurora, & semper manet in suo caelo: ita Deus, Verbia aeternum, licet sit natus ex matre de utero Virginali secudia carne, tame ab aeterno & semper nascitur Filius a Patre, & semper natus est, semper in eo manes quatit ad diuinitate. David vero hic dicedo a I us, notauit unitate trinitatis: immo si diligentius intueamur,tota haec Trinitas nuc & versiculo sequenti osteditur: A summo caelo Pater significatur: Spiritus Saninus his verbis quae nucnuc sequutur, v x c est qui se abscodat a calore ei': Egressio
eius, natiuitas Plij no teporalis, sed aeterna, qua exivit a Pa-