장음표시 사용
41쪽
Oseae 3. Oseas, QuIa dies multos sedebui filij Israel sine rege & sinstrincipe, & sine sacrificio,& sine altari,& sine Ephod, 5esine Teraphim. Quod his diebus fit, quando I udari passim
pro iugi, neq; repe, neq; regnu, neq; ciuitate, neq; temptu, neque sacerdotiu, neq, vestem sacerdotale, neq; imagines templi habent. Adde mala quae propterea eos in desolatione Hierusale per Vaspasianu& Titu invenerunt. Siquidene bello de fame, qua tunc pressi sunt Hebraei, ita scribit Iosephus, Iudai. lib. Per singulas domos ubi fuisset aliquid cibi repertum, con-γ.cap. I. tinuo bella & caedes inter charos, ipsosque parentes ac liberos nascebantur, dii non solii e manibus, sed ex ipsis etiafaucibus in uice cibu rapere certabant. Fides aute nec mortuis erat, sed ipsi, quia iam spiritu exhalarct, perscrutabatura praedonib', ne cui sorte intra gremiu cibi aliquid resedisset. Haec Ioseph ' de virga Christi ferrea ad Iudios. Quod vero sequitur, E T tanqua vas figuli cofringes eos,bene Getibus quadrat. Nasicut figulus quado ex massa formauit aliquod vas, Sc si illudpostea essicitur tortu & i utile,tuc ex eo fracto ex eade massa fabricat aliud rectit & bonia. ita Christus,ubi primuin populo Getali infidelitate, idololatria, aereliqua peccata deleuit, ipsum postea rectit & utilem fecit, per baptismu eu munda ndo, ac per lege Euangelica illu tu Matth. 3. Hiscando:&q; ex eade massa filioru Adae, de lapidibus Getiliu suscitauit filios Abrahae. Si vis, etia totus hic versiculus ad omnes pertinet: ut Virga, potestas regia Christi tagnificetur, qua peccatoribus correctionis vindicta promittitur: sicuti Danielis cap. . scriptu est, Aspicieba in visione noctis, & ecce in nubibus caeli quasi Filius hominis veniebat o i RisTus scilicet Deus&homo &usq; ad antiquu diem peruenit,& in cospectu eius obtulerut eu:&de- ait ei potestate & honore & regnu:& omnes populi, trib',& linguae ipsi serviet. Potestas eius,potestas aeterna quae noauferetur,& regnia eius quod non corrupetur. Dicitur auteli γ virga eius, ferrea quia rigori aequitatis deceter coaptata est:& propterea instar ferri iflexibile appellat, alioquinquantu flecteretur, tantu declinaret a recto. No enim cedit hortibus mussi, nec miseroru facies despicit Deus. Respice etia in ipsa coparatione vasis fictilis reru causas deceter ex pressas.
42쪽
pressas.Na recte quilibet homo vas luteo coparatur, ut &confractio eius facilis, & via lutea demostretur. Sed tuc in melius reformatur, quado in spirituale homine diuina gratia suffragate perducitur. Quippe ut figulo promptu est amissum vas aci eade vel qua volet specie reformare, ita Deo facile est, post vitioria casus, voletes ue erigi, per doctrinae sua institutione ad pietate ex impietate reparare, prout alibi per Propheta loquitur, Sicut vas i manu figuli, fic & vos Hiere. ra.
in manu mea, dicit Dominus. Si vero recurras ad testae consuetudine, quae si semel stacta fuerit, nequaqua in integrucompingi potest, tantu intellige costactione de qua nunc in peccatore in peccatis suis sine poenitetia moriete. Nam Eccle. It tunc ubi ceciderit lignit, ibi erit. Deinde vox est Prophetae exhortantis, Et nunc reges intelligite,&c.
Et nunc regras intelligite, erudimini qui iudica
Descendamus ad tertiti membru, in quo Ia propheta ad monet ut sacrametis terribilibus patefactis, humanu genus humiliter obediat Creatori. Et dictio, N v N C, hoc in loco ratione reddit, ac si dictu esset, Propterea vos 5 Romanora& caeteraria gentiu reges, vosq; o Iudices, qui in uniuersa estis terra: vel vos, o qui terrenos homines iudicatis, ex quo addiscere potuistis quatis calamitatibus oppressὰ fuerint ii qui Christu huc temere reprobarui, de illud pariter nostis,
q, a Deo in haereditate ele testis: vos omnes, inquam, moneo, sapietes estote,& abiecta priori illa ainetia, erudimini tu ab iis, tu adiuinis Scripturis. Veru dia reges ac principes admonetur a Propheta, ipsos etia populos eis subiectos admoneri pariter arbitramur: ibiq; oritur pulcherrimu deliberati laudicedi genus. Na quia tali sacrameto vulgato ob-mipefacta fuerint corda mortaliti, saluberrimus ac necessa --rius suaser accedit, ut cutimore Sc tremore vero Domino
serviamus, ostendus ab utili & honesto quod in deliberationibus plurimum valet expedire quae dicta sunt. Vtile siquide est id, nequando irascatur Dominus, & pereatis devia iusta: Honestiam istud, Beati omnes qui co fidunt in eo. Nunc autem quid intelligere, & in quo erudiri oportet, c. ij.
43쪽
quatum possumus, interpretabimur, si prius illum scrupulussistusserimus, quuante fremuerint Getes, & populi meditati sint inania, astiterint Reges terne, principes conuenerint in unia: nuc Gentiu ac populoria nulla sit metio. Equide opinor ideo Regu tantu ac Iudicu nuc fieri metione, illis emendatis facile populus sequatur quae sunt optima: & tamen caeteroru quoq, meminit generali clausula quit subiugii, Beati omnes qui cofidiit in eo. Nuc igitur per ea qui dicta sunt, Regii est intelligere Christi regia potestate, a quo
Rom. I 3. dc sua accipiunt. Testante Paulo ad Romanos, No est potestas nisi a Deo. Neq. maiore ratione honoratur principes, iquod ministri Dei, quos qui contenit, spernit eu cuius sunt ministri. Qua ex re fit ut gladiu portent in laude bonorii Scvindicta maloru. Istud tame eos nequaqua extollere debet, sed quato maiores sunt, tanto magis sub omnipotentis Dei manu, a quo & pedet, humiliari habet:& magno orbis periculo superbiut monarchar, qucadmodii magno orbis bono humiles sunt. Vnde de his ita ludit tragoedus Seneca,
Vos, quibus Rector maris atque terrae Ius dedit magnum necis atque vitae, Ponite inflatos tumidosque vultus: Quicquid a vobis minor extimescit, Maior hoc vobis Dominus minatur,
Omne sub regno grauiore regnii. Quapropter nuc beMatth. 7. ne subiugit propheta, Erudimini qiudicatis terra. Scilicet agnoscat principes se habere superiore iudice in caesis, qui& eos ac rufacta iudicabit,& in qua mensura aliis mensi fuerint, eade remetietur eis. Neque frustra eos sic eruditos desiderat. Solet enim fere magna fortunae comes esse talistitia, qua semper fit ut seipses ignorates magnates, quoscu-' que despiciat,& tantu propriis in viribus fidat. Et tame ope pretiuest ut multu sapiat, qui tot hominii milibus capitit: ut plurimu animo cernat, qui tot urbibus prospiciut. Aut si hJc Reges dicatur dominatores vitiorum, uti Paulus I. ad Corintil. 4, loquitur, Iam siue nobis regnatis, 3c utina regnetis, ut & nos vobiscu regnemus nuc intelligite Reges,
id est valentes regere quicquid in vobis seruile atq; bestiale est. Atq; erudimini. Eruditus aute dicitur quasi a rure κ
44쪽
rudi sublatus. Erudimini igitur, nunc recte dicitur illis qui
iam carnalia desideria domuerunt: quomodo asserebat Plato eum optimii imperatore, qui sibi ipsi imperaret. Itaque modis Reges intelligite, scilicet, ut sic semper vivatis quasi ad iudiciu quotidie venturus sit Dominus. Erudimini iudices,ut a Christo Rege & Messia i lege promisso, vero Deo, Coloss& vero homine, niiqua discedatis. Hac ratione spirituales, Philip . s.
qui quae sur tum sunt sapiut, quae sursum sunt quaerui. quoruanimus 3c couersatio est in caelis, qui terrena calcat, amore edestiti, merito Iudices terrς diculur. At ne vertat in superbia David nuc appellat eos Reges & Iudices, subiecit,
seruite Domino in timore, oe exutate ei cum
remore. Breuis & plena comonitio, ne scilicet Reges freti potestate terrena, caeleste Dominu spernant, sed ei seruiat, vel titi Domino, cui seruire regnare est. In Sacris literis, Seruire, pleruque est colere. Colitur aute Deus, obseruandis illius praeceptis,& hoc in timore, ut circunspecti semper caueamus ne qua i re offendamus Dominu Ommia. Et propterea nunc dicituri es timore, quia ubi est timor Dei, illic&ma- datorii obseruatio. Is timor retrahit a peccato, sicut fraenuseruat equum a praecipitio. De quo timore loquitur Deus Malachiae cap. i, Si Dominus ego sum, ubi in timor meus in Pater, ubi est honor meusὶPater est per creatione, Dominus per tutela, nutricione,ac defensione . His de causis omnes ei in timore seruire debent. Neq; noster timor seruilis
sit, de quo scriptu est, Oderint quἴ metuant: sed fit castus &hliatis. Na aliter seruus dominum, aliter filius dominu &patre honorat. Seruus magis damnia q dominu timet: contra aute filius, qui potius amore quam poenoso aliquo reformidato mouetur quemadmodu etiam dixit Horatius Epist. 1, Oderunt peccare boni virtutis amore, ' ad Quin Oderunt peccare mali formidine poenae. tium. Verum ne dura videatur ista seruitus, subnexum est ν rexultate. Nam timor Domini, no admiseria, sed ad gaudiuducit: quippe qui beatos efficit, & sanctos reddit Sed rurium ne hoc ipsum vergeret in effusione temeritatis, oppor
45쪽
tune adiecit C v M tremore, ne scit icet sit laetitia dissolutat quin Oxultate propter spem,c5trem isdite ob peccatum. Est enim diligetissina omni u exquisiror atq; ruestigator Deus, Philip. q. & nemo latore eli potest. Quaobrequii dixisset Paulus ad Philipp. Gaudete in Domino semper iteria dico, gaudete, addidit: Modema vestra nota sit omnibus hominibus. Nam, timor Domini no excludit laetitia animi, neque mutis laetitia, huc timore abnegat, sed quasi cogenito vinculo seciantur. Propterea aute iustus inter lubrica huius vim emper tii Cor. I D. mei. N sermidat ne pdat gratia in qua stat ut ait Apostol'. Qui stat, videat ne cadat Tremit etia, ne forte Inter opera
Eccles 9. sua aliquid sit quod oculos Dei ostendat: ncpe nemo scit an Luc. II. odio ves amore dign' est. Et scribitur. Quii feceritis omnia quae prscepta sunt vobis, dicite. Serui inutiles sum', quod debuimus facere, fecim'. Sic igit opibus no fidit, nisi sit nul adsit gratia, qui e illa Deo accepta faciat. Proinde sequitur,
Apprehendite disciplinam, nequando irascatur
Dominus pereatis de uia iusta.
Magnificii verbia, Apprehedite: quod est proprie veluti
cursu fugiente assequi. Et dictu est hoc ex metaphora eoru qui pugno aliquid costater tenet. Hoc igitur celeriter, hoc rebus omnibus omissis, agedu : accipiamus disciplina fidei Christi,&quo nardore spiritus in ea fera inur. Qujcquid teporis datur, hoc totu Christiano breue est apprehededae huiusmodi discipline, p qua Deo subiiciatur, ut i prosperis timore,& in aduersis patietia & spe in eum habeat, ne per elatione aliquado nimiu extollatur, aut per pusillanimitate cito citius cedat, sed de Domino semp in bonitate sentiat. Sic D. Paulus festinauit ut apprehederet huiusmodi doctri- Philip . 3. na, dices ad Philippcses, sequor aute, si quo inodo coprehedam, in quo Jc coprehesus sum a Christo: videlicet qui eum ad fide sua vocaverat. Vtilitate vero huius facti pulcherrime Propheta subluxit, Ne quado irascat Domin ,& pereatis de via iusta. No enim absq; vindicta Deo relicto nos doctrinis holriinu credimus. Audiamus Esaia cap. 29. scribetε, Eo v appropinquat populus iste, ore suo & labiis su is glorificat me, cor aute eius loge est a me:& timuerui me mada
46쪽
to hominu & doctrinis. Ideo ecce ego adda ut admiratione facia potulo huic miraculo grandi&stupedo. Peribit enim Matth. ir
sapietia a sepietibus eius, & intellectus prudelium eius abscodetur. Hoc modo ex ira sepe mittit Domin no sanos doctores deprauato populo, iugu Christi sperneti, ut vicissuri per se sicut iustu est)pereant, & iuxta iniquitatem interrogatis iniquitas Prophetς sit. Ezechielis cap. I . Sed praelans Christi disciplinacii omni humilitate assequeda est, ut captiuates intellectu nostru, quasi cici in arcanis diuinis, ad α. Cor. rCnrita, metis chirurgu recurramus:&du aliquid stupra acie humani ingenij occurrit, cu Paulo dicamus, O altitudo di- Rom. II. uitiaru sapientiae Sc scietis Dei. quam incoprehesibilia sunt
iudicia eius,& inuestigabiles vis eius. Vnde Ioannis nono, Iudaeis hanc regula non seruantibus, exprobrat Dominus, dicens, Si caeci essetis, non haberetis peccatum. Nunc vero dicitis,videmus, idcirco peccatu vestria manet. Ecce igitur semita per qua in peregrinatione huius viae ad patriam te damus, hoc est, ater per quod curretes nuqua in lapide offe- Rom. 2.sionis offendamus. Diuus Hieronymus in cometarijs admonet, apud Hebr s hic sermone eme ancipite:propterea aliqui verterui, Osculamini Filiu: prout ipse iuxta veritatem Hebraicam vertit, Adorate pure Filium sed utraq; sentetia quadrat, quando veteres osculo adorabant:& solemus osculandis principamanibus, nostra erga eos obseruantia testificari. Vnde semper aptissima de Christo prophetia est, &ordo precepti, Adorate Dominu ne forte irascatur Domin phoc est, Pater:& pereatis de via iusta, queadmodum Iudaes, quibus iratus est Deus, quia Filium non receperunt, sed Occiderunt. At ne tarditas vindictae diuinae pariat audaciam peccandi, addit Propheta, Quum exarserit,&c.
Quum exarsierit in breui ira eiiu,beati omnes qῶ
Adest pene dies qui exardeserate iraDomitii significari intelligitur in quo, sin si apprehesam a nobis disciplina tenebim', perditi de via iusta erimus.Du differt ultione, quoda- Rom. 2. modo dissimulat iram sua Deus, lenitate sua nos inuitis ad 2 nitentiam, patienter expectans si sorte resipiscat pecca- . c. iiij.
47쪽
tor,& vIuat. Sed illud nobis incertum, an sublid exardescet illius ira. Quod enim nunc dicitur, I N breui, repentinum uodda atq; inexpectatu significat. Nasiue itelligas de dielo stapremo, veniet & ille veluti nocturnus fur,& obrepet inexpectatus uti l . ad Thessaloniccses, cap. s, Quu dixerint pax & securitas, tunc repentinus eis superueniet interitus, sicut dolor in utero habetis siue de die mortis cuiusq;.De-queter & ille opprimit inopinates, atq; inter oscitates. Ne mo tam iuuenis est aut validus, nemo tam potens, Ut possit sibi crastinum polliceri. Iugiter itaque vigilandia nequa loexcidamus a via iusta. Semper habeamus bonam conscietia apud Deu, Vt quandocunque venerit dies mortis, possimus de illius sonitate considere. Nam hic dicitur BEATI omnes qui considui in eo. Notauit emphasim sermonis diuus Augustinus: quu enim Propheta terrore incusisset malis, dicens, Qv v M exarserit in breui ira eius: non adiecit securos fore bonos, sed beatos. Non enim ii sol uliberabu-tur a periculo, veruetia iterna beatitudine cosequetur. De-- cora auic conclusio post multa, dicere ad quos quis debeat Rom. 7. festinare: Confidere siquidem de illo iam praemiuest. Nam ipsa confidentia per Dei gratiam obrepit, teste Apostolo, Velle adiacet mihi,perficere autem bonum, non inuenio. .
Domine, quid multiplicati sunt qui tribulant
me'multi insurgunt aduersum me.
Plurimorum sententia iste Psalmus inter habetes titulos primus est: qui & taliter praenotatur. Psalmus David quum fugeret a facie Absalon fili j sui: unde patet David autho- rem esse huius Psalmi. Memineris autem quomodo Psalm Graecum nomen est a quod est cano, & respondet dictioni Hebraicae etiam a cantando derivatς,quam Latine dicimus Canticum: & est dictio haec appropriata omnibus hymnis huius libri: nam appellantur Psalmi, Lucae cap. vltimo, Necesse est impleri omnia quae scripta simi in Lege Moysi & Prophetis & Psalmis deme:& Actorsi primo, Petrus Apostolus appellat hunc libru, libru Psalmoru. Veru- tamen si
48쪽
tamen si istud argumentum diligentius perscrutemur, lege quinquagesimi Psalmi titulum, & intelliges eum iuxta ordinem,priorem esse quam hunc tertium. Nam huius titulus
talis est, Psalmus in finem David, quia venit ad eum Nathan propheta, quado intrauit ad Bersabaea. Certissimum autem est istud Dau prius fuisse. quam factu persecutionis Absalo 2. Reg. Id ad David, quq in ultione illius criminis violato thoro& mor & i s. te innocetis Uriae coligit. Propter quam etia Dauid vir can- 2. Reg. Is dinu dictus est,&iuxta prophetiaNatha, no recessit post- 2. Reg. I, ac gladius de domo eius usq; in ternit: sed statim Absalon 2. Reg. 33 Amno fratre intersecit. Posth c Absalon paternu iugulupe z. Reg. stiit. Tande ipse Absalon crinibus suspesus, a Ioab tribus la- 3. Reg. 2.ceis cosossiis est. Porro Salomo Adonia fratre per manu Ba- 3 .Reg. ix.
nait filij Ioadae occidit. C terii Roboa gladiu Hieroboa expert' est. Quid pluraZId factu, causa fuit cur David lege qua Hebr i Ahiascarim appellat, codiderit, per qua minor nata
seper ad regnandu assumebatur, quod coligit in Salomonervi sic du no parceret hostes maioribus, salte iunioresde eius domo seruaretur,& ita semper duraret sceptru penes suos. Quare si accurati singula rimemur, alia ratione hic Psalm pro virtute sua copoleti numero probatur aptatus. Tenere enim illum locu teritu oportuerat, qui & sanctae Trinitatis potet ia, & triduan e Resurrection is in se mysteriacotinebat. Quapropter no secudu existentia teporii, sed pro qualitate dictoria, ordo plerunq; ponitur lectionii. Titulli vero istius Psalmi hac una sentetia explanare possumus: Persequut' est Absalo patre, frode a collo ligatur .Iudas tradidit Dominia, 3. Ree. Is& laqueo coartatur: quasi totus hic psalm' & de fuga Dauid Matin.: ra facie Absalo, & de Christo a filio suo Israel pulso & occiso intelligaturitaqua id quod coligit super passione & resurrectione Christi, in historia significatu sit quado fugit Davida facie filij sui Absalon. Incipies vero David a coniuratione
qua contra eu molitus est filius, posteaqua pater ei nimium indulges remiserat fratricidiu,&ab exilio ingratu reuocata 2. Reg uerat, refertquς scributur 2. Reg. cap. 3 s. scilicet quomodo facta est cospiratio valida cotra David, populusq; concurres in Hebron, augebatur cu Absalon,& venit nutius ad Dauid dicens, Toto corde uniuersus Israel sequitur Absalon. Pro
49쪽
pter quq nuc b e verba ingeminat, Domine, quid multipliacati sunt qui tribulat me multi insurgut aduersum me. Si o-nim credimus sacrae secudi Reguli istoriae, cap. is, Dauid fugienti occurrit Semei de domo Saul,dura haec maledicta improperans, Egredere, egredere vir sanguinum, vir Belial, ecce premunt te mala tua, quoniam vir sanguinum est mittens lapides adumsus eum, terramque spargens, ut suos
Reg. i s daret. Narrat etiam hic locus, Actiitosel quodam Dauidninitiarissimum, factum Absalonis consulem, qui suasit ad stabiliendum Absalonis regnum, singulis Regis sociis parcendum, sitamcipseDauid occideretur. Fecitq; idem, Absalon ingrederetur ad relictas in Hierusalem concubinas . patris, ut quum audiisset omnis Israel quod foedasset filius
paternum thorum, sic iungeretur secum omnium manus.
Porro cap. II, legitur, Amasa nepos David, costitutus princeps exercitus Aosalonis contra patre bellantist erat enim
Amasa de patre Ietlier & matre Abigea progenit': Abigea Vero& Sarvia mater Ioab, Dauid sorores fudie. Quibus viis utique & suorum insidias passas est David, ac vere multos esse contra se insurgentes asseruit. Aut si ad c H R i s T v M hominem hic omnia reserre velis, tot contra eum Mati. insurrexerunt, ut etiam de numero discipulorum no desuerit qui numero accesserit persequentiu . Hoc modo per Absalonem, qui pax patris interpretatur, Iudas praefiguratus, cui Christus pacem ore dedit, tametsi ille cum Christo eam non seruauerit. Quum autem Christus ad patrem loquitur de multitudine eum persequentium, quibus se tribulari di cit, ostendit quod deditorum caecitate magis ac magis doluerit, qui salutare suum obstinatis mentibus respuerunt: NM.34. de quibus in Psal. Retribuebant mihi mala pro bonis,sterilitatem animae meae. Doluit adhaec praeuidens eorum peruicacem infidelitatem, qui gloriam maiestatis nusquam crediderunt posse ad humilia descendere, ac fructum Sc lucrum mortis atque resurrectionis Christi nusqua seu facere cote-derunt. Quapropter singula haec accipienda sunt quasi sit vox Saluatoris, quum ad saluandum venit, demiratis super hac obstinata infidelitate mortalium,3c propterea acclamatis Domine, quid multiplicati sunt qui tribulant me multi insur-
50쪽
ti insurgunt aduersum me. Quomodo autem insurrexerue imprimis idololatrae, posth c perfidi Iudii, tum demum tyranni ac haeretici, sequitur,
Multi dicunt animae meae,non enalus ipsi in Deo
eius. Sicut historia libri Regum passionem David praeteritam indieat, ita mysterium passone Domini futuram annutiat, in qua omnes eum negauerat, dicetes, si est ex Deo,li- Mati. x beret eu. Hoc modo Christus licet nondum incarnatus nec
passus) tamen iam loquebatur & coquerebatur prophetice per os Dauid ante aduentu susi. ut sit idem verbia, Dei filius, qui loquebatur in Prophetis. & postea locutus est in carne assumpta. Manifestum aute est, quod nisi infelice; Iudii desperassent resurrectiarii, non utiq; occidissent. Ad hoc valentillae eorum voces, Uali qui destruis templum Dei, & intri- Mx- τη- duo illud reaedificas, salua teipsum. si filiusDei es,descende de cruce. Similiter tantundἴ sonat haec vox principii sacerdotii cum Scribi ς & Senioribus, illudentium, Alios saluos Ibidem. fecit, seipsum no ξotest caluum facere. Propterea quasi opi- ,
nione stultorum desertus, de eis ad Patre nunc coqueritur, vociferans, Multi dicunt animae meae, non est salus ipsi in Deo eius. Putabant sane miseri, Patrem non habere dilectione Filij, que carnaliter cernebant occidi. Sed heu nun- uid haec redemptio muli infirmitati debuit applicari Znonane, quin poli' gratiar & veritati: quia , ut inquit Ioannes, Ioan. r. Gratia & veritas per Iesum Christi, facta est. No enim infatiabilis mors meli' poterat vinci, quam du vita illius tyran- 'nidis ianuas interemit. sic tenebrςpmanere nequeunt, quilptaesentia luminis excluduntur. Quam perfidorum excscatione recte declarat Paulus I. ad Corinth. cap. 2.ita loquens,
Si cognouissent, nunqua Dominii gloriae crucifixisset. Ignorabat siquide imprimis daemones suu regnii idololatrit hae Christi morte destruedii. In se per no aduertebat obdurati Iudii id faciete corii inuidia)se posthac sanguineChristi in nocetis in danis & ςrunis perpetuo portaturos. Neq; dii Marcica. I. cacodemo Christo dixit, Quid nobis & tibi Iesu Nazarenericio uel sis Sanct Dei: hcc verba aliter qui subdubitatis M per aliquas coiecturas nodii sibi omnino certas iudicatis,