Viginti septem Psalmi interpretati authore Adriano Lametio Henencurio, doctore theologo, ambianorum decano, & Nouiomensium archidiacono. ..

61쪽

perius dixit esse contritos: & uno sermone Propheta praeci- iit hominibus quid credant,& sperent. Nam a Domino estatus. Nempe Cnristi incarnationem, a qua totum nostrum bonum pedet, nusquam quis mortalium meruit. Sed ut inquit Ioanes gratia dc veritas per IESUM CHRIs Tu MLacta est. Et Paulus ad Ephes. Gratia estis saluati,& hoc non ex vobis: Dei enim donum est, non ex operibus, ne quis glorietur. Vnde prima gratia nusquam cadit sub merito, nisi Christi, qui nobis solus illam promeruit, testante Paulo ad Rom. Quomodo, no etiam cum illo omnia nobis donauit Et quum de beata Virgine canit Ecclesia, Quem meruisti portare, resurrexit,&c . istud accipiendum est non quasi ipsa Christum incarnandum promeruerit sic quippe redemptrix mundi diceretur sed id solu sonat quod a throno Dei diffinita incarnatione Christi coplenda, ipsa promeruit eL.

se illius mater. Quare neq; Patriarchae, neq, prophetae,neque alij patres veteris Instrumeti suis studiosis actibus aliud

impetrarunt, nisi sorte istius incarnationis accelerationem, uti Esaias cap . 4s, his verbis, Rorate caeli desuper,& nubes pluant iustum, aperiatur terra,&germinet Saluatorem. Itε cap. 6 4, Vtina disrumperes canos,& desti deres, a facie tua moles defluerent, dcc. Sicut autem curatio, via est ad fanatatem, sic ista curatio peccatores sanandos, reficiendo'; suscepit. Et quemadmodum medici,quum alligat vulnera, noincoposite sed apte id faciunt, ut vinculi unitatem quaedam pulchritudo etiam consequatur: Sic medicina sapiἴtiae Dei, per hominis susceptionem, nostris est accomodata vulneri-hus, de quibusdam contrariis curans, & de quibusda similibus: sicut etiam ille qui medetur vulneri corporis, adhibet queda contraria,sicut Digidum calido, vel humidu sicco,vel quid aliud huiusmodi: aahibet etia quidam similia,sicut linteolum vel rotundo vulneri rotundit, vel oblonguoblogo: ligaturamq; ipsam no eandem mcbris omnibus, sed similε similibus coaptat. Sic cςlestis Sapietia homine curas, seipsa cxhibuit ad sanadu, ipsa inedicus,ipsa medicina. Quia ergo per superbiam homo lapsus est, humilitatem adhibuit ad sanandum. Serpentis sapientja decepti sumus, Dei stultitia liberamur. Quemadmodum illa sapientia vocabatur, crat

62쪽

autem stultitia contemnentibus Deum, sic ista quae vocatur stultitia, sapientia est vincentibus diabolum, Nos immortalitate male usi sumus, ut moreremur: Christus mortaliatate bene usus est ut viveremus. Corrupto animo foemin , ingressus est morbus: integro corpore foeminae, processsit fatus. Ad eadem contraria pertinet, quod etiam exemplo virtutum eius, nostra vitia curantur. Iam vero similia quasi ligamenta membris & vulneribus nostris adhibita, illa sunt, quod per foeminam deceptos, per foeminam natus homo homines, mortalis mortales, morte mortuos liberauit. Sed de his hactenus. Deterum populo credentium nunc infundit Dominus benedictionem suam, transmittens eis Spiritum Sanctum,& in futuro similia repromittit, ut Matth si cap.rs, quando dicturus est, Venite benedicti Patris mei,sossidet e paratum vobis regnum a constitutione mundi.

Iare est paterna benedictio, qua in finem benedicit populo suo Altissimus. Benedictio quidem haec in Sacris abundantiam & temporalium & spiritualium significat. Proinde per benedictionem intelligere possumus pacem & diuina beneficia, quae benedictionis sunt causa.

IN PsALMUM QI A R T V MVtim inuocarem, exaudiuit me Deus tu Hie

Secundum Hebraeos titulus huius Palmitalis est, Viactori, siue Ad victoriam, in organis, Psalmus David: unde patet quis sit author . Sunt autem diuersae opiniones quid nunc significet hoc verbum, Ad victoriam, siue Victori: Alij putant significare modum musici catusseu seni, scilicet certatim, cu ornatu mutuo ad superandu, quas is psalmus a choro Levitarum in organis decataretur. Ita ut organa imprimis inciperent, choro vicissim voce humana respondente: usqueadeo olim consona vociferatione Deo maximo sacrificabant, quomodo & in templis in cantu alicuius hymiani quotidie sic unus chorus incipit, & mox postea alius nititur alium exaltatione vocis vincere . Alij cxi-

d. iiij.

63쪽

stimantista voeabula significare praesidentem instrumento musico, vel tali speciei cantus aut soni, ut scilicet denotetur praesidens, cui assignabatur canticum sic vel siccanendum, seu tali sono musico supponendu. Argumentum autem istius Psalmi est, quod Dauid hic loquitur de tempore se persecutionis a Saule. Hic in principio expresse meminit iustitiae suae. Satis excluditur ab c Pselmo tempus persequutionis Absalon, quae ei contigit propter suum peccatum:& relinquitur intelligendum de prima amictione per L. Rest. α saulem innocenti filio Iesse, facita.de qua I. Reg. cap. 23. videlicet auxiliantibus Ziphaeis Se repromittetibus, quod duangustias eorum David apprehendisset, non posset ulterius

alio aufugere. Inde tame eo abeunte, adhuc Saul in deserto Maon ita cinxit David & viros eius, in modum coronae, ut desperarent se posse euadere. Sed tunc venit nuntius ad

Saul, dicens, Festina,& veni, quoniam infuderunt se Philistaei super terram. Reversus est ergo Saul, desistens persequi David,& perrexit in occursum Philist orum. Propter hoc vocaverut locum illum Petram diuidente: na ibat Saul& viri eius ad latus montis ex parte una: Dauid autem, Muiri eius seruati, in latere montis ex parte altera. Nam cognosces Dauid malitiam Ziphaeorum,& Regis inuasione, angustias quidem illius regionis dereliquerat, Se fugerat ad hanc Petram maxima in deserto Maon constituta. Sic ergo inopinabiliter declinauit periculu: propter quod edidit huc Psalmu, Deo gratias reddes pro sua liberatione. Hortaturq; suos ut sciat quod De' solus qui elegit eu, audiet caulam iustitie eius,& adimplebit promissione sua, neq; interim dubitent, sed vacet iustis operibus, & speret in Deo. a quo erit expectatum bonii. Vocat autem hic Deu suae iustitiae, quasi omnis iustitia Christiani de Deo sit: uti testatur Paulus ad Rom. cap. 9, Non est volctis ncq; currentis, sed miserantis Dei. Neque sapiamus Iudaeorum supercilium, qui dicebat, - Nos Abrahae genus sumus: Abraham patri nostro,loquutus LMς' I' Deus. & propterea credebant operibus suisper se consideratis, deberi ex codigno mercedem gloriar sternae. Quo ru falsam opinione redi e refellit Paulus eodem capite. R stat ergo ut totu imprimis Deo detur, qui hominis volutatem

64쪽

tem bonam 3 pr. arat adiuuandam, & adiuuat praeparatam: volentem pramenit ut velit, volentem sequitur ne frustra velit. Sunt enim, teste Esaia, in conspectu Domini omnes iustitiae nostrae quasi pannus menstruatae.Nisi ergo maculas iustitiarum nostrarum quas obscuritates 8c umbras quasdam sicut in Luna recte dixerim spledor charitatis obtexerit, illustrauerit, aut depulerit, nihil valent apud Dominum nostrae iustitiar,ut eis de praemio aeterno aliquid debeatur. Hinc Hieremias, Novate vobis nouale,&nolite super spinas peccatorum serere. Exortae enim spinae suffocant semen. Matth. I 3. Sequitur, I N tribulatione dilatasti mihi quia ab angustiis tristitit, in latitudine gaudiorum eum duxit, videlicet ipsum liberando a conspiratione Saulis detecta per Ionathan, & a periculo mortis in domo Michol: de quibus I. Regum,cap. 19. tum demum a proditione seruoruni Achis, regis Geth, coram quo furiam fingere coactus est: postreino & ab exercitu Saulis in deserto Ziphaeorum. Ad Christum, illiusque membra etiam hec verba re ferendo, Christus orauit Patrem pro sua resurrectione, qua dixit, Clarifica me Pater, &c.& orauit pro suis membris, Io annis cap. II, Salua quos dedisti mihi: & non pro iis oro tatum, sed pro omnibus qui credituri sunt in me. Hoc idemorauit & in horto,& in cruce. Et quia fuit exauditus pro sua reuerentia, ideo hic appellat Patrem, Deum iustitiet suae. co-tra quem irascentes Iudetri peccant vique hodie, qui no peccarent irascentes, si vere Deu non esset Filius quem nefant. Sequitur, i es tribulatione dilatasti mihi. Profecto tribulatio est, qu ae maxime dilatat Ecclesiam Christi.Nam quanto plus vel a Tyrannis vel ab hara elicis agitata, tanto plus creuit,& more palmae, ponderi persecutionum restitit. Vnde Paulus 2. ad Corinth. cap. 4, In omnibus tribulationem patimur, sed non angustiamur, quasi dissidentes de auxilio Dei: aporiamur, feci non destituimur: persecutionem patimur, sed non derelinquimur: humiliamur, sed non confundimur:deiicimur, sed non perimus, semper mortificationur E s v in corpore nostro circunferentes. Sic tribulatio teporalis membris Christi, est quae dam pr paratio seu eleuatio ad coronam aeternam, quando eodem tempore conscia

65쪽

sores sunt, martyres coronantur,totaq : turba iustorum e5- tritionibus semper augetur. Porro ad Deum, qui tam abunde beneficus est, haec verba sequuntur,&c.

Miserere mitiin exaudi orationem meam.

Aduerte quod sic David iustam suam prosequitur causam coram Deo,ut semper ad misericordia confugiat diuinam. Multi enim suoru uti probabile est) dubitabant nunquaseret Rex,& ob id credebant se frustra illius partes sequi. Nam quum vidissent quod noluit uti opportunitate sibi a Deo tradita, occidendi Saulem persequentem ipsum in spelunca dicentibus illis, Ecce dies de qua Dominus locutus est ad te, Ego tradam tibi inimicum tuum, ut facias ei sicut placuerit in oculis tuis: & similiter quum restiterit iis qui

volebant Saulem occidere,ut patet. I. Regum cap. 24,)increpabant electu in Dei Dauidem, quod noluisset uti beneficio praeualendi super inimicum. Tantudem improperabant, dum quum Abisai descendens in castra, Sauli dormienti lanceam abstulit, neque Abisai permisit volentem eum trucidare, & in hoc vehementer instantem sicuti scribitur I. Regum cap. 26. sed patiens futurus Rex , Dei praesidio confisus, prudenter distulit quod nondum iustitiae erat. Existimauit enim ordinatum a Deo Regem occidere, esse nimis iniquum, licet ille esset malus, venturamque sibi poena opportuno tepore timebat ab eo, qui ei praeberet postea regnii. Quapropter vide quado licet subdito tyrannum occidere: non quidem eum qui duntaxat regnando tyrannus erat, sed utique eum qui per usurpationem talis morit quomodo Delbora sancte Sisaram intersecit. Iudicum cap. q. David autem ante morte Saulis non fuit verus Rex in populo Israel, licet antea dixisset Samuel Sauli, Scidit Dominus resnum Israel a te hodie, & tradidit illud proximo tuo meliori te. I. Regum cap. I s. quod iuxta Augustinum intelligitur tantum de stirpe Saulis, & non de Saule. Et quum I. Regum cap. is. fuit ipse David a Samuelo

unctus in Resem, hoc certe factum est, non quasi statim postea Dauia acceperit regnum Israel possidendum, sed quod solu tunc illud in repromissione a Deo habuit. Tolerauit

66쪽

Ierauit autem interim Dominus saulem in possessionem regni, quoad vixit: ut ex iniusta persequutione Dauidis, magis atque magis malitia Saulis,& innocentia sui generi innotesceret. Ad veru enim Regem in Istaei olim hee duo

concurrebant: primum, erat electio Dei: alterum, acceptatio populi: uti legimus Deuteron. cap. IT, Ipsum ponas super te Rege que Dominus Deus tuus elegerit. a- propter imprimis iussu Dei fuit ipse Saul a Samuele unctusa. Regum cap. Io . tum demit sortibus missis, sors cecidit super tribum Beniamin, deinde super domum patris Saul. Qitare quum duntaxat post mortem Saulis fuerit ipse Dauid ab Israel receptus Rex,& id quide primum in Hebron super tribum Iuda. 2. Regum cap. 2. ubi septem annis &sex mensibus regnauit: deinde post mortem Isboseth a reliquis tribubus in Hierusalem. 2. Regum cap. s, satis apparet cur semper David quandiu vixit) ipsum Saul dominum suum appellauit, & illi assidue hunc tantum honorem detulit, ut nunquam in eum manus iniicere ausus sit. Non enim erat nescius futurus Rex, diuinam esse traditionem in ossicio ordinis regalis, & quod Dei imaginem habet Rex, sicut & Episcopus Christi . Quibus de causis sorsan Pharaoni futurae famis somnium reuelatum est. Et Nabuchodonosor aliis secum assistentibus, solus filium Dei vidit in camino ignis, non utique merito suo, qui in idolo se adorari voluit, sed merito ordinis regalis. in id miru igitur si nuc amictus electus Dei, & nodum regnum assequutus, ad misericordia Dei confugit,scique semper exaudiri postulat, qui semper clementia diuina indiget 3 Aut si ad Christum, etsisve Ecclesiam hic omnia verba conuerte Te velis, nunc nuc ipsa mater Ecclesia sese exauditam dicit. Adhuc tamen hic iterum deprecatur audiri, significas perfectio orationis hunc esse modum, ut licet nobis postulata desideria concedantur, recta tamen semper ambitione audiri nos iugiter postulemus, sicut dicit Paulus ad Thessalo. cap. s, Sine intermisso ne orate. tanquam omnis actus noster talis sit, ut pro nobis semper Deum oret. Aut si iterum rogat, quum iam se exauditam significauerit: hoe

sorsitan propter inchoantes fit, ut in quo non est perfecta,

67쪽

gitis uanitatem, oe quaeritis mendacium

Quod ait vates, Filij hominu: periphrasis est & circuloquutioineo quod est, homines. Estq; idioma Hebraicit in suae. Sive ad tuos persequutores de Israel, qui suerunt fili j hominu quia seme Abrahae, Isaac & Iacob ratione ac fide

utentiu,nuc David couertit i Tmone: arguitq; eos cur tam

graui atq, obstinato animo ipsum persequino destiterint. Ostendit quod vane ei insidias parauerint mam sicut medi- Rςg cina diciturvana, qua frustratur fine suo ita quit toties ta ei decipulas tetedisset, se per tame iustus Domini euasisset,his satis sibi persuasum habere debebant, quod nihil in eu praeualerent: neque voluntas Dei erat ut in manus eorum aliquando incideret. Porro coqueritur quod quaesierint aduersus eum medaciunt: in quo declarat causam sui ex iiij. videlicet, quia aliqui adulatores falso impingebant Davidi, quod Saulem vellet occidere. Super qua re pulchram ipse habuit ad Saulem oratio nem,dia ei in spelunca summitatem chlamydis duntaxat abstulit: te qua sic scribit Iosephus Antiquitatum lib. s.cap. I 3, Quu Saul de speluca fuisset egressus, accedens Dauid , exclamauit a longe, petens ut Saul audiret. Conuerso autem rege , adorauit eum,secundum mo rem prostratus in facie, & ait, O Rex, non te oportet malignas & falsas derogationes cofingentibus, aurem accomois dante illis credere,& in suspicione diligentes te viros habere, sed magis operibus affectum considerare cuncto . De- rogatio nanq; multorum est, deuotionis vero clara probatio, amrii veritate consistit. Et sermo quidem cuiuslibet in utroque habet similitudinem veritatis & falsitatis: opera vero nudum habet veritatis intuitum . Considera igitur ex istis qualis ego circa te, tuamque sim domum, & quod mihi oportet credi, & no accusantibus & dicetubus ea quae neq; animo concepi, neque facere potui. Cur apponis persequi anima meam, & nihil diu noctuque aliud cogitare nisi anime meae interitu,qua iniuste persequeris i Quomodo enim

68쪽

non falsam opinionem de me sumpsisti, quasi occidere te

voluerim Zaut quomodo non impie agis In Deum me occidere concupisces,& inimicum tuum credens homine, qui potestatem hodie habuit punire te , & a te poenas exigere,& noluit, quu tempore ad haec usus est opportuno Quod si contra me tibi idem licuisset, nequacuam sic abiens pret-teriisses. Quando enim tu vestis incidi parte, potui etiam caput auferre: & ego a iusta ultione me retinui: tu vero iniustum cotra me habere odium non vereris . Sed Deus haeeiudicet,& utriusque nostrum arguat voluntatem. Quibus David satis declarat suam innocentiam, & se sine causa criminis argui. Potest etiam hic esse vox Christi, genus humanum alloquentis, ne in cultu daemoniorum, grauissimo errore, permaneat. Et merito homines diutius graues corde fuisse dixit, qui post veritatis praedicatione, adorare adhuc elegerunt idola falsitatis. Seste usque ad aduentum fili j Dei illorum error durasset. Quando habituri finem fallaciarum, si veritatis praesentia non mouentur Merito autem hic idololatria, vanitas dicitur: nam teste Paulo ad Corinthea. s, Idolum nihil est.Falsum autem, Sc non eis conuertuntur. Quare consimili ratione & hic vere idololatria appellatur mcdacium. Materiam enim idoli Deus formauit, sed stultitia hominum forma dedit. Vnde Varro, licet agnouerit commentitium esse figmentum deorum, scripsit tamen utile fore ut se viri sortes ex diis genitos fingant, ut eo modo animus humanus. velut diuinae stirpis fiducia gerens , res - magnas aggrediendas praesumat audacius, agat vehementius, & ob hoc impleat ipsa securitate felicius. Sic Alexander apud Lucianum, magnum sibi ad res geredas dicit suis. se, quod filius Iouis Ammonis sit habitus: timebatur enim, nec aliquis repugnare ipsi audebat, nempe quem crederet Deum. Sic primi in religione idiotas deceperunt, quo populis uterentur secudioribus. S ed nunc super his admones regius Propheta, subiungit, Et scitote,&c.

Et scitote quoniam mirificavit Dominus sanctum

suum, Dominus exaudiet me quum clamauero ad

69쪽

Hie David se sanctum appellat, non per iactantiam, sed

per humilitate, omnia Deo tribues, a quo fuit ipsius innocetia seruata. Vocabulum insuper Hebrsu quod interpres Latinus, Graecum sequutus, Sancti verbo exprimere solet, proprie in his hominibus ponitur, qui sunt animo benefico &liberali, & ad iuuados omnes admodum propenso. Talem aute decet imprimis eum esse qui regnum administrat. Sed&nunc David etiam suae sanctitatis atque innocentiae hac

unam refricat rationem, ex praeterita videlicet electio-

i. Rest. is ne diuina, qua elegit ipsum, in fratribus iuniorem, in Re gem, &per Samuelem in Bethleem unxit: vocando degregibus ovium ad regni iura. Sic quide mirabilis fuit imprimis iuuenis repertus secundum cor Dei,& pulcher, qui pietate,iustitia simul & sortitudine, necnon obedientia ex omnibus unus splenderet. Caeterum ob id etiam factus demirandus cunctis, quod totiens eum Dominus de manu

Saulis ac exercitus eius clementer eripuit. Vnde conclu-

dedo ad suos aemulo loquitur, dices:Agnoscat quod Deus audiet,& clamanti ac confugienti ad eum in perieulis futu ris sicut & in praeteritis, semper aderit. sed quidam hic ad

veritatem Hebraliam legunt, Mirificavit Dominus gratiosum suum, q uod proprie significat beneficum gratuite quae recte Davidi quadrant. Itaque omnia haec, ut vera, recipia-I mus. Porro si de Christo nostro sit sermo, que verius Deus PsaI. Io 9. pater mirabilem secit, nisi eum que se scitauit ab inferis, MLucar i. in caelo ad dextera sua collocauit, hic demirandus fuit incoceptione: quia no opere Adam, sed de Spiritu Sancto eo ceptus, & super naturam natus: insuper in natiuitate iuxta Aggaer i. hanc Aggaei prophetiam, Ego commovebo caelum & ter

ram δε mare & aridam,& mouebo omnes gentes,& veniet desideratus cunctis gentibus. Dicimus enim caelum & ter ram miraculis ac prodigiis circa Christi natiuitatem commota fuisse, dum & in caelo & in terra plurima ac maxima visa fuere miracula. Nam in caelo quidem ut omittam tres

soles qui circa Augusti tempora, sub quo Christus natus est, Romae simul exorti, paulatim in eundem orbem coierunt )mox Christo nato noua ac mirabilis stella illa appa- Matth . v. ruit, quae ab extremis regionibus ad eius ortum,tribus re

gibus

70쪽

gibus ducatum praebuit.De qua Calcidius super Timaeum Platonis , Stella illa inquit non fuit morbos aut mortem denuntians, sed aduentum venerabilis Dei : qua qua

Chaldaeorum quidam viri profecto excellentes,& in rerum caelestium scientia admodum experti, inspexissent, recentis Dei ortum quaesiisse dicuntur. Terra quoque tunc mota fuit, non solum portentis, quae eisdem ferme tempo ribus toto orbe facta sunt bobus scilicet loquentibus, ser- . Dentibus per aeravolantibus, pueris ex matrum uteris verba quaedam proclamantibus, Deminisque in masculinum sexum mutatis, ac Romae, eodem die quo Christus ipse natus est, fonte olei e terra abunde manante atque in Iudaea, de cuius terra specialiter Propheta loquitur ingeti terraemotu facto, verum ob victoriam quoque quam Romani ubique terrarum obtinuerunt. Tunc igitur terra, tunc mare ,hoc est maris insul , tunc omnes gentes commotae sunt.

quando Cliristo nascente, edicto a Caesare Augusto egresso ut uniuersus describeretur orbis, singuli in ciuitatem suam proficiscebantur, & tunc Christus fuit natus. Lucae 2. Sic mirificavit Dominus Salami situ, qui est sanct sanctorti, in se sanct , de alios sanctificas. Sed si que mouet coiuctio illa superaddita, s T , Et scitote&c. facile est ut in Scripturis animaduertat lector huius loquutionis genus familiare es.se illi Linguae qua Prophetae loquuti sunt. Nam cepe inuenies ita ceptu. Et dixit Dominus ad illum Icc. Sequitur,

Dominus exaudiet me quia clamauero ad eum. Hic nos admoneri credo ut magna intentione ac interno & incorporeo clamore auxilium imploremus Dei, quoniam sicut gratulandum est de illuminatione in hac vita, ita orandum pro requie post hanc vitam. subnectit Propheta, Irascimini

Irascimini , nolite peccare . qui dicitis iucordibus uesbris oe in cubilibus uestris,compunes

mini.

Hoe bene trahitur & ad Iudsos Christi persequutores,dcad Dauidis aemulos, ut etsi eos irasci contigerit, saltem ab illicitis ausibus abstineret. Pater enim iret & cuiustis Pec