장음표시 사용
511쪽
ptura Apostoli oculis mox depulsae siunt ab eo dubitationia
tenebrae, luce securitatis insula. Hanc autem sinquit Christo Ecclesia) i N conspectu inimicorum meorum parasti,ut videntes dolore tabescerent, vel aduersus eos, hoc est contra id quod cupiui illi enim moerore me semper ac tristitia magis afficere student, nunc haeresi, nunc scismate, nunc gladio undique me ferientes. Vel Mensa hoc in loco est illam ensia altaris, in qua C H R I s T v s cibus est & potus, perfectior quocunque manna ,& alia quavis virtute humana. Vnde Ioan is cap. 6. dicitur, Non Moyses dedit vobis pane de caelo etsi de aere sed Pater meus dat vobis panem de cς-lo verum. Hoc cibo stabilimur, & perire non possumus,ab ipso firmi facti in aeternum. Hinc Beatus Augustinus rea fert sibi dictum libro . suarum confessionum, Cibus sum
grandium , cresce & manducabis me, non tu me in te mutabis, sicut cibum carnis tu , sed tu mutaberis in me. Quemadmodum enim CHRIs TYs in unam personam assumpsit naturam humanam, non consumens eam in seipse, sed in unitatem perlaniae traxit,ut in ipso esse diuinum perciperet: sic conuertit nos ad se non consumendo, sed ut esse suudiuinum in sui sumptione per Eucharistia percipiamus. Ee Cant. i. Propterea orat 'Osa, Trahe me post te,ut in esse tuo & Virtute feliciter sim, qui mihi displiceo in meipsa: Hic ergo est
couersio alterans manducante qui conuertitur in CHRI-s T V M quem manducat, quia virtutem accipit a C H R I s To manducato per quam iam non vivit secundum carnem, sed vivit secundum Christum: hac enim maducatione. Iphes. s. incorporatur sumens, Christo. De qua incorporatione loquitur Apostolus, Vos estis corpus C H R I s T I , & membrum de membro, id est, membra estis spiritualia Christi de membro, capite, quod est Christus, qui vobis hanc insule
virtutem, quae vos in ipsum conuertit,ut membra eius emia, clamini.Nullus certe inuenitur illapsus intimior in corporalibus, quam ut cibus conuertatur in cibatum manet enim iam non in se, sed in cibato .vivit vita eius no sua. Sic in sumptione huius cibi faciamentalis fit conuersio,& illapsus intimus, quo cibus Christus illabitur animae sumentis, ipsam- ' que conuertit in se ut anima iam non sibi vivat sed Christo.
512쪽
vi istud ita fieri Dominus testatur Ioanis cap. 6.dices, Qui manducat mea carne & bibit meu sanguine, in me manet &ego in illo. Beatu igitur conuiuiu, felix ista saturitas, iucundar huiusmodi epulae, quae parantur aduersus eos de quibus
scribit Apostolus, Qui manducat & bibit indigne, iudiciu r. r. I i. sibi manducat & bibit, non diiudicans Corpus Domini. Porro sequitur octaua gratia, Impinguam,&c.
impinguasti in oleo caput meum, oe calix meus inebrians quam praeclarus est.
Hoc veruorum contextu pinguedinem regni Dauidis, quod unctione capitis tradebatur, intellige: quum aut e sequitur. C A L i x meus inebrias quam praeclarus est dictio
Hebraica sonat Calix potans siue plenus: in quo ex abundantia potu 3 reliquorum delectabilium temporaliu plenitudine significauit Psalmographus. Sive ista ad Ecclesia in referendo: caput fidelium, c HRIs T v s est,qiii recte dicitur impinguatus, in oleo nimirum spiritalis gratiae: nam nulla ariditate peccati exaruit: quapropter caetera membra Iaetantur, quippe a capite descendit hoc unguctum in barbam barbam Aaron,& in oram vestimenti eius. Nam sta- Psal. i 3 i. 'tim post CHRIsτi ascensionem venit Spiritus Sanctus in A postolos recte per barba quae signit virilitatis de forti- Acto. 2.tudinis est designatos, de hi primos impetus tyrannorum
sustinuerunt, nec vinci potuerunt. Deinde descedit haec unctio Spiritus, in ora vestimenti Aaron, puta reliquos in Ecclesia praefectos qui in unu habitant, qui hanc lege Domini implent, quar cst supportare in uice, qui Ecclesia, sicut fimbria veste, suis egregiis operibus adornat. Ad hac pinguedine Spiritus designandii, quonda Deus unxit Prophetas, consecrauit Reges, atq; oliua pacis indiciu est: haec enim Noe Gen. g.
per columba nuntiauit terris reddita sospitate. Proinde si cui oleum nitet, ita mens hoc caelesti rore perfusa undique 'lucida & pura est, atque bonii odore suu in alios diffundit, neque tribulationes multae si irruat, possunt unquam huius domu euertere, quae fundata est super firma petra. Fortassis Matth. etia unctione olei baptismatis nunc pr. aedicit Propheta, at
que chrisma salutis, quod ad robur atque ad costantem rei
513쪽
dendam vocatione nostra in sacramento co firmationis τὸ Iacobi s. cipimus. Denique oleu infirmoru in extrema unctione ad sanandu vulnera quae per sensus corporeos perpetrauimus, Nati. 2 6. sic refertur. aut unguentum illud quo Dominus unctus est a muliere, modo prcnutiatur. Deinde subnectit David quam praeclaria sit poculia Euangelicorii sermonu, quod inebriatanam excedere facit homine a priori sua pertinacia, atque obliuisci priorii vanarii delectationu,&per praedicatione Euangelii usque adeo compungitur in mente, v testanici Mati io. Matthaeo, separetur filius aduersus patrem seu, & filia aduersus matre sua, & nurus aduersus socru sua, quasi haec omnia semper post Deu diligantur, 3c interim bellu mittitur Ioan . q. bonia, ut rumpatur ista pax mala. Hic est foecundus calix de quo qui biberit, fit in eo fons aquae salientis invitam inernam. Aqua corporalis deorsum fluit, aqua haec spiritualis sursum salit, & secum eos qui eam bibunt in aeternam glo-Gala. s. riam subvehit: nam fides quae per dilectionem operatur, sic nascitur,& tande in vitam transit aeternam. Vel aliter poculum incruenti sacrifici j intelligitur quod sic inebriat, vemente satiet, a delictis prohibens, non ad peccata perducens. Itaque quam praeclarus est calix iste animam ita inebrians, ut praeteritae vitae malae immemor sit, dc per amorem prorsus in Deum mutetur: amor siquidem Dei fer- , Uens est, transmutat amantem in amatum. Post haec subinfertur decima gratia, Et misericordia tua, &c.
Et misericordia tua Absequetur me, omnibus
Is qui regno pulsus suerat ob sua delicta, non audet alsister quam per misericordia Dei, sibi repromittere regnum: Seu si est vox Ecclesiet ad Christu, miria, quum misericordia Domini semper praecedat, quomodo hic dicit, Ipsa misericordia tua subsequetur me. Subsequitur utiq; ad iustitia, sed praecedit ad gratia conserendama si solii subsequeretur, nemo donata perciperet: si tantii precederet, nullus posset collata seruaret grauis stinae sunt enim insidiae quas a tergo diabolus parat,& nisi Domini misericordia subsequatur, facit Iime fiagilitas humana decipitur. Tunc enim quado se aliquis
514쪽
quis vitiueuasisse credit, incauta magis ignoratia irretitur. Vnde nimis necessariu est ut semper nos L gratia Domini praecedat 3c misericordia subsequatur, qui n. misericordia quae praecessit ad gratia conserenda, subsequatur & no desit ad custodia: hoc pacto misericordia Domini nolente praeuenit, ut bene velit: volente adiuuat, ut perficiat:operatem subsequitur, ut perseueret: ita ut iam vera sit haec Pauli sententia, Quid habes quod no accepisti Zsi aute accepisti, quid i. Cor. 6 loriaris quasi no acceperis 3 Quid enim boni ex nobis haemus quod a nullo didicerimus, vel Dei dono minime cosequuti sumus 3 Quapropter inquit Gregorius) tato humilior & ad seruiendit Deo promptior quisque debet esse ex munere, quanto obligatiore se esse conspicit in reddenda ratione. Aut potest hic colligi prophetia virtutis atque eia sicaciae sacramentoruin, quae est misericordia & gratia in praesenti,& vita aeterna in futuro. Nempe queadmodu scribitur ad Hebr. r o, quia impossibile erat singuine hircoradi tauroru auferri peccata, ideo Fili' ingredies mudii, Deo Patri dicit, Hostia & oblatione noluisti, a tepore scilicet passionis meae,in quo est cosummatio omni u hostiarii, sed cor
pus aptasti mihi quod prae omnibus sacrificiis est, & quu holocaustomata pro peccato amplius no placuerut tibi, tuc dixi, Ecce venio. Qiisd praesen serat Isaac Gen. 27, dices, E ce odor fili j mei licut odor agri pleni, cui benedixit Dominus. Sed ut tantus odor gratiae, quo Filius plenus erat, ad nos qui peccatis male olebam', diffunderetur. semetipsu ni obtulit Deo & Patri pro cunctis, iuxta illud ad Ephes. s, Di Iexit nos,& tradidit semetipsum oblatione &hostia Deo in Mare. t . odore suauitatis: Tuc fractu est alabastris,& domus Eccle- & Ioi. ii siae repleta est ex odore unguenti: tunc de hac plenitudine accepimus omnes, dum no solii placatus est Deus hac Christi passione, sed& quotidie placatur comemoratione &signis rememoratiuis huiusnodi passionis, quae quide signa sint nostra sacramenta a C H R I s T o Christique passione efficacia. Et quum in se Mediator vitam haberet, mortuos vivificare potuit, quin & dare nobis signa seu sacramenta a morte animae curantia: unde super illud ad Ephes cap .s, Sacramentu hoc magnu est, ego aute dico in cHRIs To
515쪽
& Ecclesia, ait Augustinus. Dormivit Adam ut sat Eva,mόGen. 2. ritur C H R I s T E s ut fiat Ecclesia. Dormiente Adam, se Ioan. I s. Euade latere, mortuo Christo percutitur Iatus lancea veprofluat sacrameta quibus sermetur Ecclesia. Ecce quomodo & quando facta gratia ac misericordia sacrametorii. Tu demu sequitur ad quem scopu unumqucque fidele illa tande perducat videlicet, inquit catholicus, Et ut inhabite,&c.
Et ut inhabitem in domo Domini in longitudia ne dierum.
Totus praesens versiculus recte his omnibus superioribus verbis iligitur, Collocasti, Educasti, Deduxisti me, &e. atque ex sententia istius luerat hoc unum resultat. Ecclesia hic quasi in tabernaculo consistit: nam sicut tabernaculum mutatur de loco in locum, sic& Ecclesia de isto tabernaculo trastertur in domum, hoc est in vitam aeternam siue perpetuam, ubi in seculum habitabunt sancti in longitudine dierum,& diebus sine fine. Discedimus enim ex hoc mudo Hebr i 3- tanqua ex hospitio dicebat Plato neque habemus hIc manentem ciuitatem, sed futuram inquirimus tquae est domus Domini non manu facta, sed aeterna in caelis, ubi sanctorum est habitatio, ubi nulla dierum varietas, sed unus dies α
Domini est terra o plenitudo eius orbis. temrammo uniuersi qui habitant in eo.
Nonnulli ita titulum huius Psalmi legunt, Dauidi Psalmus,&annotant cum Hebraeis quod transpositio istius dictionis Dauidi in titulis Psalmorum, significat diuersa tems ora aduenientis spiritus Sancti in Davide. Quando enim aec dictio David) praeponitur, infusio Spiritus Sancti sequebatur, quando vero haec vox Psalmus) praeponitur, in fusio Spiritus praeueniebat: sed utcunque res sese habeat, nos nunc titulum cum multitudine Latinorii doctora recipiemus taliter legentes, psalmus David in prima Sabbati:
quasi iam Dauid hic illam die resurrectionis Domini pra dixerit,
516쪽
dixerit, quam Euangelistae primam sabbatorum manife- Mat. 13.&ste appellarunt, qu. ae fuit dies Dominica, conditione primae Marc. i . Iucis,&triumpho dictae resurrectionis insignis. Dies enim Dominicus, primus est post Sabbatum, a quo Hebraei suos dies hebdomadae dinumerabant, &septimam diem vocabant Sabbatum, id est quiete, ratione genesis mundi, quod Gen. 2. Deus ea die consummato uniuerso opere quod patrarat, quieuerit prout Christiani etiam hunc diem qui ctis nominat, quod Domin' vit , illa tota die quieuerit in sepulchro. Nox sequitur prima sabbati, siue dies Dominicus, quo die mundus primu est coditus & homo per resurrectione Chri sti restitutus. Discat ergo Iudaei sicut die Dominica pluit illis Dominus manna, no in Sabbato, ita nihil amplius suis Exod. Ic.
in antiquis ceremoniis, sed nostro in nouo cHRIs Titestameto semper sidant. Istud aute modo obseruandii est, quod quu in Graeca lectione, Una sabbatoria legimus, Lati N*rc ni interpretes passim prima dixerunt: in qua quide die dixit GςΠ-i Dominus, Fiat lux: in qua die pane angeloria maducauit homo: in qua die ipse Dotninus prout dictum est)resurrexit amortuis. Quae dies idcirco in titulo ponitur, quia in ipsa
Christus lucratus est terra, qua in principio creauit, atque monarchia mundi adeptus est: hanc enim Christus inqua- tu Deus, semper habuit, quia creator:sed inquatum homo, apertissime in resurrectione adeptus quemadmodu ipse loquitur Matth. zs, Data est mihi omnis potestas in cito & in terra. Itaq; de hac glorificatione Domini, quae prima sab- . lbati tacta est. tractat is Psalmus, atque etia ad litera agit de totius mulli salute per aduentu Regis gloriae, hoc est Meiasiae. Atque quu Paulus I. ad Corinth. cap. io, principio huius Psalmi utatur,dices, Domini est terra & plenitudo eius, ad ostendendu per Christu esse amotu iugum legis antiquae de cibis immundis, fatis patet adhuc in hoc Psalino Prophetam ostendere tempus Messiae, fore tempus libertatis a seruitute legis Mosis. Quamobrem Psalmus iste continet vocem Prophetae interdit de regno Christi, interdit de Ecclesia loquentis, ut sicut nullus a Domini imperio, ita nec ab eius fide sit visiqua alienus: de dum clarificatus Dominus in fide omni uin:Gentium annutiatur, totus orbis fiat Ecclesiai. i. V . I. iij.
517쪽
elus. sed magis praesentibus quadrat quod nonnulli Me iaveritatem Hebraicam legunt, Domino est terra & plenitu I. Cor. Io. do eius : tametsi Paulus loco praenarrato aliter vertat, utens transsatione septuaginta Interpretum , & scribens Graeca lingua :na sic litera sonat tota terra ordinari ad nutu Domini, quod profecto verum est. Nanque animalia, & quae uis alia de creaturis plenitudo, ei semper subseruiut. Quod vero subiugitur o R B I s terrarum, appositive legendum est:& figura rotunditatis terrae, intellige i nunc de uniuersa terra loquatur Propheta atque simul accipe differetiam tε-poris Messae, a tempore legis Mosis : nam illo tempore dicebatur Domino terra promissionis, & non terra absolutes sola enim terra illa, soli habitatores illius seruiebant & fructificabat Domino: tepore aute Messiae habitates in uniuerso orbe Deo fructificat per fidem distulam ubique: nempe ex illo tempore quo de sepultura Christus resurrexit,& discipulis apparuit,statim Domini effecta cst omnis terra, quq antea sub dei nonu potestate detinebatur, & passim pro idolis templa Deo erecta sunt, praedicatione fidei usque ad terminos terrae dilatata. Tuc Ecclesia fructifera bonoru,terra Domini facta est, illi pura mete famulando, plenitudo quoque eius puta omnes sancti quos gremio cotinet C H R I-s T v M sequi coeperunt. Cosidera vero O nunc conte
tus literae habet, ν i habitant in ea: quasi dicat Dauid Hi vere ad Ecclesiam pertinent, non qui aliquando coueniunt Ephecs & mox recediit, atque omni vento doctrin circuseruntur, sed qui fixa mentis stabilitate in eius fide perseuerant. Habitare enim, Manere dicimus, quod erratium non est, quod mutabilitati non congruit: sed ille solus Ecclesiam habitat, qui quoad vivit, semper in fide rectissima permanet, prout Pal. ic. alio in scriptum habemus, Et inhabitem in domo Domini omnibus diebus vitae meae. At merito Ecclesia est Domini. Ouia ipse super maria. Sce.
Quia ipsie super maria sandauit eam, oe super
Imprimis reddit propheta rationem diuinae curae circa
518쪽
fructum ac salutem totius terrae, quia videlicet ipse Deus stiper maria fundauit eam, quum fecit congregari aquas in unum locum & apparere aridam . Quanuis enim terra sit Gen. r grauior aqua, & propterea tota aqua deberet naturaliter circuire undique uniuersam superficiem terrae:tamen Deus Ibidem.
in principio diuisit aquas ab aquis, & apparuit arida, quae praeberet habitationem hominibus & bestiis. Sic faciti montes aquis eminentiores, sic stabilitae valles per quas fluerent fontes, ex quibus fiunt flumina quae ad mare currunt, de quibus inquit Ecclesiastes , Omnia flumina in- Ecclesiatrant in mare, & mare non redundat: ad locum unde ex- stes i: eunt flumina reuertuntur,ut iterum fluant. Ex quibus forsitan ille idem satis innuit aquas per occultas terrae venas
ad capita fontium regredi, & de matrice abyssi in sua semper ebullire principia. sicque non improbabile est, quod
pervias subterraneas de mari suant aquae ad loca remota, & motu naturali tantum astendant. quanta est altitudo
superficiei maris, quin & amplius esserantur : nain sic a- uae maris salsae, transeundo per terra dulcestunt, & proine leuiores sunt: atq; dum erumpunt in sontes ac sumina altiori loco quam sit superficies maris sita, facile iteruin naturali motu ad mare fluunt, quum semper praue natura sua tendat deorsum. Sciendum tamen est quoa Magnus Baslius solum Domini imperium pro fundamento terrae esse dixit, non aquam neque aliud quidpiam : per praesentem autem versiculum ostendi tantum quisnam ab initio creationis mundi, aquae situs su it, quod scilicet in terra aqua recumbat , & quasi eam custodiat & cotineat, nec ab eius di suat superficiet iuxta quem sensium congruentius fortassis legendum esset, quod Graecalitera non denegat, Ipse in maribus fundauit eam, Sc in fluminibus praeparauit eam. Ipsam vero aquam non abs re & mare. & flumina a Pro pheta appellatam fuisse constae, ob aquarum in eis multitudines , quandoquidem & propterea Moyses congregationes aquarum appellauerit maria , utendo more He- Gene.I. breorta, qui omne magna cogeriem aquς,MA RE nominat,
prout apud Euangelistas legis de mari Tiberiadis, & mari Ioan. c. Gallis licet apud Luca dutaxat stagnu Genesareth appel- Matth. 4,
519쪽
Aut ad Ecclesiam de qua praecedenti versicul,
meminimus, praesentia referendo ' quid est Super maria ipsam fundare , nisi supra vitiorum huius seculi tremulos fluctus eam firmissima fide ac spe solidare, atque mundo altiore reddere 3 Quibus virtutibus adornata inter procellas huius seculi nihil sibi timet, sed sicut iacta in mari anchora firmissima semper inter huius orbis undas, irituales nequitias, in caelestibus manet tuta , & undecunque perssent venti, semper immota est,& nunquam cadit. Fun-
Mitis di data siquidem est superpetra. id est cir Rrs Tura, in que credit. Ab hac petra inquit Hieronymus) Apostolus Petrus
sortitus est nome, sicut ipse cHRIs Tu flumen Aposto lis donauit, ut lumen mundi appellarentur. Super huiuscemodi petram non inueniuntur serpentis vestigia. & Moysi
eo tepore quo de AEgypto fugerat, & lepusculus Dominierat de bac petra dictum est, Sta in soramine petrae, & posteriora mea videbis r nam per fidem etiam C H R I s ae V Mincarnandum vidit. Habens autem tam firmum sundamentum Ecclesia, etiam super flumina a Domino praeparata est. Per FLUMINA cupidos ac potentes huius seculi intel- Iigendo, qui sicut flumina continuo ad mare vergunt, ita praecipites ad omnes orbis assequendas diuitias feruntur,& nunquam satiantur, aut quiescunt , sed semper habendis acrius insudant. Super sos erecta est Ecclesia, ut illis praedicet,&resipiscant qui taliter ceciderunt: neque istorii magnatum potentiam aut vim re rmidat, etsi contra eam Matth. ic in seno mentis furore debacchantur: nam testate Matthaeo neque portar inferi aduersus eam praeualere possunt: quae- quidem portae inscri, sunt peccata, minae. blandimenta. hqreses, quibus infirmi ruunt in mortem atque his: illecti homines, ducuntur ad tartarum. Sed Ecclesia stabile c H R r-s T v M habes sundamentum, facile haec omnia vincit. Verum enimuero ecce iam in alto & sublimi ipsa posita est. Et quis ascendet,&c.
Quis ascendet in montem Domini, aut quis flabit in loco sancto eiust
Nunc loquutio est metaphorica: AsCENDERs enim sumitur
520쪽
sumitur non pro Ascensu corporis, sed pro assequutione eminentiae tempore Messae promissae significatae per montem Domini. s TAR a quoque in loco sanctitatis eius, pro permanentia in loco in quo fulgebit sanctitas diuina hoc est in caeso accipi potest . Itaque modo ostedit Propheta quales esse debeat qui se ipsius c M R i s T i des erat nuncupari, quique digni sunt ascendere in molem , hoc est Eeclesiam CHRisTI, quae instar montis est, firma de supereminens virtutibus. Sed vox RI s, quae sequitur.
ctiam pro raritate ponitur, ac si dicat, Quis itabit, hoc est perseuerabit in hae semel inchoata Christiana iustitia νειa multo utilius est in sancto loco stare, quam ad eius fastigiu peruenire, & mox cadere. Astendere multoru est. Stare aute& ascendere tantu persectorum plurimi enim ascen- Matth. iodunt qui non perseuerant, quia multi vocati, pauci vero &electi. Aut ista de sacerdote Euangelico qui in montem Domini sanctam Ecclesiam ascendit,puto praedicta esse , ut describeret Vates qualem eum esse oporteret quem vult i Τ; .s Paulus irreprehesibilem esse, ut nulli vitio mancipatus sit: 'sobrium, siue ut melius teste Hieronymo libro primo aduersus Iovinianum in Gr co dicitur) vigilatem, pudicum,
ornatum & castitate se moribus, hospitalem , ut imitetur Abraham,&cum peregrinis imino in peregrinis C HR - Gene ir's T v xi suscipiat doctorem: nihil enim prodest conscientia virtutum frui, nisi& creditum sibi populum possit instrue- rit ire: ut valeat exhortari in doctrina,& eos qui contradicunt redargueret non vinolentum, quia semper in sancto san- Leuiti to: chorum est, & qui offert hostias, vinum & siceram non bi- Υhhs bet, quia in vino luxuria est: no percussore, id est qui costie tias non percutiat singulorum eq; enim pugile describit sermo Apostolicus, sed sacerdotem & potificem instituit quid
facere non debeat. Haec sunt sacerdotis ci RisTi insignia. Per M ONTE M vero Domini, etia comune unicuiq; templum intelligas, ob summam eius excellentiam,& conspicuam omnibus claritatem sic dictu: dc quia aduersis vii - dique statibus inimicorii fidei circussatur. 3c per L o C V M
sanctu m , altare quod in conspectu Dei est. In huiusce rei figuram sorte Abraham in monte nomine Morata siue ve