장음표시 사용
541쪽
dia sed pusillanimitas:& iustitia sine misericordia, est crudelitast unde Gregorius, In esse bonis rectoribus debet iuste consulens misericordia, & pie saeuiens disciplina, ne iustitia sit aspera,& pietas sit remissa. Sit ergo amor, sed non emol- Iiens: sit zelus, sed non exasperans: sit pietas, sed non pluia qua expedit parces. si Deum amas quod dulcis est,time ea Gen. s.& quod rectus est, ut amore & timore Domini simul excitat legem eius custodias. Ipse est qui iudicauit Adam Se Cain, ac totum mundum, immittendo propter hominum peccata diluuium. Vide eius iustitiam in primo Angelo, in Sodomareuersione, &in morte filiorum Israel in heremo. Si tibi blandiris per eius dulcem misericordiam, time illius districtam iustitia: non est enim mutata in eo iustitia, sed illa eadem consimilique virtute iudicij nunc iudicat mundum, qua tunc populum Hebraeum AEgyptiis seruire permisit, de postea ipsum in deserto afllixit. Fac nuquam vindicta iustitiae sis dignus, quia benignitate misericordiar fueris abusus. Quapropter nunc subinfert David, Quonia dulcis de rectus est Dominus, LEGEM dabit peccatorib',hoc est peccatores legi subiiciet,& castigabit delinquetes, I N via, hoc est In vita, quam ideo viaappellat, quia omnes per eam non secus ac per viam transeunt, atque ipse diriget,&c.
Di Dei man uetos in iudicio, docebit mites uias suas
Inter Mansuetos dc Miles haec videtur esse disserentia: MITEs sunt qui nulla furoris accensione turbantur, sed in lenitate animi iugiter perseuerant, quos non rancor vel ira assicit, sed omnia aequanimiter sustinent:& horum tanta est perfectio, ut Dominus huiusce virtutis se magistrum faciat, dices, Matthaei ca. II, Discite a me quia mitis sum & humilis corde. In cuius typu & Moyses omniti hominum qui erant
super terra mitissimus scribitur. MAN sva ae 1 autem dici possunt quasi manu consuti, hoc est tolerantes iniurias, non reddentes malum pro malo:neque enim mansuetus irritat, vel irritatur, nocet aut nocere cogitat.Diriget ergo Dominus mansuetos ad meliora, ut ex patientia proficiant, & de nrtute in virtutem procedat. n IRI G2 et eos in iudicio,
542쪽
hoe est eum discretione, quasi dignos qui dirigantur: & ne
seducantur,tuto manu ducet eos non secundum vias carnis
aut mundi, sed ex efferis ita domitos reddet, ut semper patienter omnia tolerent, cuncta ratione animi, atque humani officij causa sustinentes. Ad mentem iugiter reuocabui, quae quondam dixit Iudicii suis, Memores nos oportet en quomodo Abraha tentatus est,& per multas tribulationes probatus, Dei amicuseffectus est. Sic Isaac, sic Iacob, sic Moyses& omnes qui placuerunt Deo, per multas tribulationes tra- ferunt fidelest illi autem qui tentationes ion susceperunt cum timore Domini,& impatientiam suam& improperiumurmurationis suae contra Dominum protulerin, exterminati sunt ab exterminatore,& a serpentibus perierunt. Et nos ergo non ulciscamur nos pro iis quae patimur, sed reputantes peccatis nostris haec ipsa supplicia minora esse, sta-'gella Domini quasi serui qui corripimur ad emendationem di non ad perditionem, euenisse credamus. His & cosimilibus directi a Domino mansueti usque in tempus sustinet patietes, & postea eis redditio iucunaitatis. Ecclesiastici cap. r. M I T E s veris, id est lenis animi, quasi naturaliter hoc habentes, Docebit Deus vias suas: hoc est prςcepta, pro quoruneglectu venerunt flagella. Quapropter Baruch cap. 4. scriptum est, Fili j patienter sustinete iram quae superuenit vobis: sicut enim fuit sensius vester ut erraretis a Deo , decies tantum iteruin conuertentes requiretis eum. Qui enim in duxit vobis mala, ipse rursum adducet vobis sempiternam iocunditatem cum salute vestra.Deinde ostedit David quae sint viae Dei uniuersae,&c.
Vniuerse uis Domini misericordia ueritas requirentibus resumentum eius ρο tesimoniaeius
Per v I A s, hic sola legis mandata intelligere possumus, quae iis qui scriptam legem seruant, pro misericordia 'di veritate habenda sunt: quum manifestum sit Deum misericordia commotum ea ualuisse mandata, δc quum vera etiam contineant, utpote quae a vero Deo sunt condita. Legem autem &testamentu &testimonia appellavit: T a -
TAMEN TvM quidem, seu potius iuxta Graeci nomi-
543쪽
Ral. io . nis vim, Dispositionem, quia illam disposuit ad silios Ista-el. TEsTi Mo Ni A vero, quia in his continatus est Rom. M. quae futura erant. Sive dum incomprehensibiles lunt viae Domini ad nos ceu creaturas, nunc sub breu itate illas aptissime colligit regius Vates, ostendens quod omnia opera Dei, sunt misericordia di veritas: misericordia quia bonus, veritas quia rectus Dominus. Haru duo in omni opere Domini sunt: quia quicquid facit aut misericorditer agit, aut iuste, quin semper in cunctis diuinis effectibus inueniuir re-Pal. ν c. ctitudo & aliquid gratuitum. Neque enim dum punit etiam damnatos, obliuiscitur misereri, sed sic adhuc continet in ira misericordias suas, non quod tandem ipsi aliquando liberabutur quemadmodum erronee credidit Origenes) sed quia nuquam tam acerbe eos punit, quin adhuc ex iustitia, D vellet,acerbius punire posset: peccatum enim quia contra bonum infinitum, infinite demeritorium est. lata siquideinest offensa, quantus & ille qui offenditur. Similiter quando praemiat, tametsi ex misericordia acceptet bona qui facim tamen pro talibus ex pacto eius merces debetur. Vnde in h. ad Timotheum, dicesat Paulus, Bonum certamen certaui, cursum consummaui, fidem seruaui, in reliquo reposita est mihi corona iustitiae quam reddet mihi Dominus in illa die iustus iudex. Testamentum autem eius insuper est, quo ille Deus noster & nos populus eius. Testimonia vero eius etiaappellantur quaecunque nobis testimonium perhibent de Deo, siue sint opera naturalia, siue miraculosa, & proinde his qui curam habent & diuini pacti & diuinorum testimo in Iliorum , omnia diuina opera sunt misericordia dc veritas. Certo autem ille tenet has vias Domini, qui expertus misericordiam, deponit superbiam, Jc seueritatem iudicis refo midat. Tum demum subnectit regius Psaltes, Ergo pro
Propter nomen tuum Domine,propitiaberispe cato meo multum est enim.
Dicit Domino David, quia misericors appellaris & bo-ri', propter hoc qu so propitius esto peccato meo, quod anaea commisi, M TYM est enim, si ad eam munditiam
544쪽
comparetur, quam praestare debuissent. More autem se plicantium,&ex confidentia magna proponentium petitionem tanquam exaudiendam, ne videatur sub dubio petere, ait, PROPITIABERI s peccato meo, hoc est Misereberis oblato tibi sacrificio spiritus contribulati & cor dis contriti. Verba autem quae sequuntur, Etenim M tum est peccatum: etiam in persona Ecclesiae dicta esse accipi possunt, ut qui se praedicat esse mundos sicut Catharistae intelligant se portionem cum sancta Ecclesia non habere. Quadiu enim hic mortaliter vivimus,sine multo peccato esse no possumus: nam in multis offendimus omnes. Quis Iacob.3 enim nostrum potest vitio non subiacere, quum etiam pro otioso verbo reddituri simus rationem in die iudicij 3 si Matth. ii ira & sermonis iniuria atque interdum iocus iudicio concilioque, & gehennae ignibus delegatur, quid merebitur turpium rerum appetitio &auaritia, quae radix est omniumalorum Praeterea animo mentdque reuolue quod scri- I. Timo. cbit Matthaeus, si inquit offers munus tuum ad altare, & Mati. I. ibi fueris recordatus quia frater tuus habet aliquid adueri.
sus te, dimitte ibi munus tuum ante altare, & vade, primum reconciliare fiatri tuo, & tunc veniens offeres munus tuum. Meae est potestatis ut non habeam aliquid contra Datrem meum, ut autem ille aduersus me habeat aut non habeat, in illius voluntate consistit. Quid ergo faciamsi ille reconciliari noluerit Obsecrem Flectam genua 3 sed audire contemnet: An obtorto collo nolentem in ius amicitiae traham 3 Et quae est maior inimicitia quam amicitias necessitate sociare Neque enim dixit, Roga eum ut tibi c5cilietur, sed Reconciliare primum fratri tuo, & sic offeres munus tuum ad altare. Non quod impossibilia Deus praeceperit: sed in tantum patientiae culmen ascendit, ut quam facillimum sit labi in via mandatorum eius' & propterea nunc vere omnis homo Domino dicat, Peccatum meum multum est enim. Sed quum ita sit ait David) Quia est homo, & caetera.
545쪽
Quis est homo qui timet Dominum,segem statuit
Η1c agit de aeternis laborans, & orans ut & ipse & totus Israel a praenarratis malis liberetur' praemittit autem interrogationem, sciscitans quis timeat Dominum: qnod si quis talis inueniatur, audi quae retributiones ei promittuntur,1 a s a M inquit statuit ei in via, quam liber apprehendit, ne impune iam peccet. Diuersae enim viae sunt eorum qui
saluantur, hoc est diuersae vitae ac couersationes: alia enim ratio vitae est hominum in commune vivetium et alia eorum
qui solitariam vitam degunt: alij etiam agendi vitam deli- Μ π gunt: alii contemplandi: ali j vero aliam. Nam ut inquit Matthaeus in regno Ecclesiae, duo in agro, puta praelati,
quorum munus est laborare circa ovile CHRisTi . duo molentes in mola, quales sunt dediti lucris & negotiis secularibus: & duo in lecto, qui in requie contemplationis . degunt. Omnes tamen huiuicemodi rationes ad Deum ducunt, & quacunque sibi elegerit is qui timet Dominum, in ea Dominus illi eritp raeceptor, & docebit semper lege sua, quid ei amplectendum quidve fugiendum sit, ut ad ea quae elegit, deflectatur. Simile huic loquutus est Moyses ad populum Israel, Deuteronomij cap. 3o, in promulgatione legis,dices, Testes inuoco hodie caelum & terram, quod pro- 'posuerim vobis vitam &bonu, scilicet si obedirent:& econtrario mortem & malum, puta quando contemnerent. Elige ergo inquit vita & viues: Diligas Dominu Deum tuum dc illi adhaereas: ipse enim est vita tua, & longitudo dierum tuorum. At ubi Propheta egit de perseueratia in lege, protinus subdit de praemio, asseverans, Anima eius,&c.
Anima eius in bonis demorabitur semen eius
Nunc testatur David quod anima timentis Deum &legem eius obseruantis, non redit in AEgyptum, sed i N nis gratiae quasi in deliciis hie demorabitur, atque etiam tam ut si non in re tamen in spe aliquantisper futuris bonis gloriae fruetur.Delectatur enim lege Dei secundu interiorem ho-
546쪽
rem homine, caelestibus desyderiis inardescit, spiritalibus Rom.
studiis inhaeret, in cunctis operibus bonis se exercet:atque dum adhuc praemia illa suspensa sunt, quae nec oculus viait, I. Cor. 2. nec auris audiuit, modo tame futuri praemi j certissimae spei delectatione pascitur, sicque pergrate expectat semen vi delicet opus suum bonum, quod vere seminat quum bene 'agit,& ex quo fructus colligitur haereditaturu terram, non utique terram Iudaeae, nec terram huius mundi, non terram Gen. se maledictam, spinas Ic tribulos asserentem, qbam crudelissimus quisque & bellator magis possidet, sed terram ouam Psalmista alio loco desyderat dicens, Credo videre bona Psal.
Domini in terra viventium quam non comedit draco, quae non est sinus mortuorum: & tunc possesso iusti nulla vit xius expulsione turbabitur. Sed nunc reminiscentia desy-derii quo populus Hebraeus quondam petiit possidere te
ram promimonis, eum allicit Propheta ad hanc aeternam possessionem amplectendam. Pergrata siquidem ideo erat Iudaeis liberorum procreatio, ut terram patribus suis promissam iugiter habitarent, atque ideo rememorato desy-derio, nunc eos pellicit Uates ad terram supernar Hierusalem cuius ista fuit umbra magis perquirendam. Promittit
quoq; quod ij qui Deu timuerint, filios habituri sint illius
Vtriusque terrae haeredes. Neque sententia Hieronymi, epistola ad Dardanu improbabile est pollicitatione terit promissionis facta patribus intelligenda esse per allegoria de terra Iudaeae: na Abraha adque primu facta est promissio, di iacente Domino, Tibi dabo terra hanc & semini tuo, iuxta Gen.
Stephani in CHR is T O primi martyris cocionem, ne ve- Acto Z.
sigium quide pedis huius terrae dicitur accepisse. Ita enim scriptum est, Tunc egressus de terra Chaldaeoru, habitauit in Carram, & indἡ postquam mortuus est pater eius, migrauit in terram in qua vos nunc habitatis, & non dedit ei possessionem, ne vestigium quidem pedis, quam repromisit dare et i n possessione & semini eius post eum. At ne forsitan lectoris tacita cogitatio trahat eum ad illam intelligentia, ut quod non est datu parenti, reddatur posteris, Vaselectionis loquitur ad Hebraeos, Fide, qui vocatur Abraha, Heb. Inobedivit egredi in locu que accepturus erat in possessione L. q.
547쪽
dc egressus est nesciens quo iret: fide peregrinatus est In terra promissionis quasi in aliena, in tabernaculis habitans cum Isaac & Iacob de cohaeredibus eiusdem promissionis. Expectauit enim fundamentum habentem ciuitatem,cuius artifex dc creator Deus est. Et iterum quum de Abel de Heb. ii . Enoch, Noe, sarraque dixisset intulit, Iuxta fidem mortui sunt ij omnes no acceptis repromissionibus, sed procul eas videntes,&salutantes&confitentes quia peregrini Se aduenae erant super terram. Qui enim haec loquuntur, ostendunt quod quaerant patriam ,& siquidem illius recordabantur de qua egressi erant, habebant tempus ut reuerteretur: nunc vero meliorem de*derant, id est caelestem. Multisque in medio sanctis commemoratis ad extremum intulit, Et ij omnes testimoniu habentes in fide, non accepertit repromissione, Deo de nobis melius quid prouidente, ne sine Hebr. it. nobis perfecit fierent. Accessimus enim ad montem Sion, de ciuitatem Dei viventis Hierusalem caelestem, & multorum milium Angelorum frequentiam, & Ecclesiamprimitivorum qui scripti sunt in caelis. Haec Hieronymus ad explicandum quid aptissime in sacris significet Terra promissionis. Postea addit Psalmographus unde timentibus Deum tanta erit in bono perseuerantia, quia videlicet interim Firmamentum,&c.
Firmamentum est Dominus timentibus eum, re samentum ipsius ut manifestetur illis.
In hoc versiculo diligenter credentium animos menti c. que roborauit Propheta. Nam etsi timor videtur esse infirmorum δε homo natura sua mutabilis, fragilis & infirmus sit, Dominus tamen firmamctum, robur ac murus est time-tibus eun . Nos quando imbecilles tunc a Deo per hunc timore hortamur ne ab huius seculi turbinibus quaciamur: dc nomen Domini,quod glorificatum est per orbem terrarum, firmat timentes eum. Verum enimuero animaduertequod dicit timentibus eum) ista enim superbis Sc temera-τiis non promittit:& intuere quam vim habeant verba dita posita: nempe sic humanus timor dissidentiam tribuit, diuinus aute, spei firmameta concedit. Est enim sicut tiriaca
quae qute det ire vulta pecca ripis rei ac
548쪽
tuae expellit venenum: nam quemadmodum tiriaca partime tiro efficitur serpente, attame est antidotum contra venenii ita huiusmodi timor partim de peccatis oritur,& tament, eccata expellit, Ecclesiastici cap. i, T imor Dom ini exp elit peccatu. unde Gregorius s. Moraltu, In via Dei a timore inchoabitur, ut ad fortitudine veniatur. Nam sicut in via seculi audacia fortitudine, ita in via Dei, audacia debilitatε facit: & sicut in via seculi timor debilitatem, ita in via Dei, timor fortitudine tribuit. Prouerbioru ea. I , In timore Domini fiducia sortitudinis. Addit regius Psaltes quod lex Domini, hoc pacto verecudis declarabit, qudd Deus est fortitudo timentiu eurita enim lex omnibus pollicetur. Vel Testamentum ponit David pro quocunque diuino documeto, quod docet quae agenda iunt mec tantum quς agenda, sedi- ,sa etiam diuina mysteria: quod Domini lex iis praestare so- et, qui mudi ac ruri ad eam accesserint. Vnde magnu mortalibus beneficiu est quod Deus aptat pactum legis suae non ad iudicium seu damnationem, sed ad fructu sciedi salubriter. Nam scientia salutis ea sola est quae vere scientia nominari potest, Deuteronomij cap. Α, Haec est vestra sapietia scintellectus: sola enim sapida est que introducit Dei amore. Sapientia siquidem Philosophorum potius ad elationis tumorem perducebat. Itaque imprimis istud est amplectendum nimi'; necessarium, ut lex Dei, ipsius munere declaretur, sine quo nec intelligere quicquam boni possiimus,
nec perficere laudanda valemus. Verum enimuero quia ta-
Iia de*derantibus laqueus ponitur ab inimico, subnectit
Oculi mei si per ad Dominum, quoniam ipse euellet de laqueo pedes meos.
Ecce fiducia quam habebat regius Uates in Deo liberante eum de omnibus inimicis suis. Et coprimis assinilat V E O seu reti, tum coniurationem dc fraudes quas patie- batur ab Absalon, tum alias spiritualium hostium decipu-Ias .Pulch errim e autem cognoscitur h1c facta diuersitast nasolent qui ambulant, semper caute prospicere in terram
ante pedes suos, ne quid sit ossendiculi quod eos in via ca- L. iij.
549쪽
dere siciat.Nune autem Propheta ut tutὁ ambulet, non hi terram vertit oculos, sed intenta mente intuetur Deu, qui eripiat de laqueo diaboli PEDE s, hoc est tensus de affectus eius. Itaque modo o C V LO s animae intelligit, quo intentos semper habebat ad Deum: nouerat enim quod ipse solus pedes a laqueis extraheret,& ab inuisibilium ini Eccle. n.' micorum insidiis. Quapropter loquitur Ecclesiastes, Sapientis oculi in capite eius, stultus in tenebris ambuIat. Sapientis siquidem oculi,diuina contemplantur, stulti autem, in terra defiguntur, & ideo stultus in solis terrenis ambulans,vero lumine caret, & facile per voluptates seculi eapitur. Nemo sane evellitur a mundo, nisi cuius intentio &des derium ad alta subleuatur. Semper ergo homo intendat in omnibus quae Dei int, dc Deus eum detentationibus & tribulationibus tandem liberabit, quem- Hiere. II admodum testatur Hieremias dicens, Benedictias vir qui confidit in Domino, & erit Dominus fiducia eius, & non timebit quum venerit aestus,vel tempus persequutionis. vel dies iudici j. Quocirca Apocalypsis cap. 9. praeceptu est locustis, id est persequutoribus, ne laedant electos. Aie
enim CHRIs Tvs Ioa n. cap. io, oves meae no peribunt in aeternu, & non rapiet eas quisquam de manu mea. Fur 8clatro nihil possunt contra illos quos nouit Deus esse suos.
Sed quia ego aspicio ad te o Domino & tu inquit Dauida
Respice in me, ρο miserere me uia unicus oepaβpersum ego.
More humano alloquitur Deum Propheta ,tanquam a uersum a se, ut vertatur ad ipsum, & compatiatur miseriae eius,& dicit se pauperem & unicum, ut binc maximam in
, .digentiam diuini auxili j significet, atque amplius Dei misericordiam sibi conciliet. vuleus autem fuit David seu solitarius, quasi solus esset & ab aliis destitutus, quan- ά. g. is do fugit a facie Absalon. vel Vnicus erat, qui paucos socios hac in suga habebat, quemadmodum dicitur Rex i
cedere solus, quando paucis comitatus incedit. FAY REM etiam
550쪽
etia se appellat, veluti mutano omni spoliatu auxilio Ecce igitur cur nuc Domino dicit, Ra soc E pietatis anfectu in adiutorium meum. Istae sunt quas modo addit misericordit amplissimae causae, quandoquidem unicus plus amatur, pauperrimo plus compatimur. Tali deuoto planetii animique humiliatione iratus flectendus est Deus. Sapiens enim refert, iram Dei non diu permansuram, quando properans homo sine querela deprecatur, proserens petitionis suae scutum, humilem orationem, quia bonus Dominus, di confortans in die tribulationis, qui & melius nouit nostram necessitatem quam nosipsi: neque vacui tandem aliquando ab eo discedemus, seu ipse clementer nos aspiciet, ut cum Propheta saepe unusquisque nostrum dicere possit, Assiimpsit me de aquis multis . sic Elias solus remansit, & Pal. 17 Hieremias solus sedit&fleuit, a malis omnibus separatus. x Reg, is Posthaec iterum David Dominum excitat ad misericordiam Hiere. as, dicens, Tribulationes,&C.
Tribulationes cordis mei multiplicatae sunt: de
C o R. D Is tribulationes dicit, quia silae a malignitate hominum, siue a cogitationibus, de ab animi passionibus afflictiones omnes semper deseruntur ad cor, dc eae multiplicatae erant Dauida, quum multi in fauorem Absalonis eii per- 2. Reg. Is sequerentur, abundante iniquitate & restigescente charita- Matth. et te. Necesse uidem erat ut copiosis fasce angustiarum deprimeretur,qui passim & a multis affligebatur. Aduersia au
tem, congrue vocat NECESsITAτus, quia necessaria
sunt omnibus pie vivere volentibus,&haec necesse est eos propter Deum tolerare usique in finem, ut salvi fiant, quem admodu striptu est Lucae cap. 34, Oui non baiulat eruce sua& venit post me, no potest me' esse discipulus. Crux enim a cruciatu dicitur,quq semper fideli est portada, ut amor Christi ostendatur. Duobus autem modis baiulatur, qu u scilicet vel per abstinentia caro affligitur & cocupiscetia domatur, vel per patientia alias malorum ictationes sentimus, modo tribulationes daemonii & vitiora, modo persequutiones tyranor hqreticoru, ac hypocritaru sustinedo. Itaq; quado eu