Servatii Gallaei Dissertationes de Sibyllis earumque oraculis, cum figuris aeneis

441쪽

vestigia. Ait enim, quid Poeta dixerit; citatur illud apud Eusebiuta Capite XX. Λήιο βιοτυ, ψ Hie, σἰ

Hoc estrDeum vitam accipiet, Divisque videbit

Permissos heroas ct ipse videbitur illis, Postis scilicet.

Pacatumque Reges Patriis virtutibus orbem. Ae tibi prima puer nullo munuscula cultu, Errantes hederas passιm eum baccare telias,

Missaque ridenti euocasia fundet Mantia. Fallit falliturque Constantinus Imperator, putans versum hune, Ille Deum vitam accipiet, &c. applicandum Salonino recens nato Pollionis filio. Sed hoc magis cum Poetae scopo convenit, quando de Augusto Caesare dictum intelligimus. Sic etiam Ascensius in commentariis adversum hunc Augulio attribuit illam Iaudem. Scio quidem heic variare interpretes, Servius enim de Augusto & Salonino dietum putati Turninus& Germanu de Salonino capiunt, quoniam illius natales inciderunt in pi incipium Aurei saeculi. in quo homines vivebant Deorum vitam , scribente hoc Hesiodo lib. I. cis ἔρν. Ω θεοι ἀ' ἔμον, οι 1δεα θυμον, Hoc est, Ut Dii vivebant, securo animo i raediti.

442쪽

- - - magnos metuent armenta Leones.

Vera utique dicens. Neque enim fides ovilis Regii proceres formia datura erit. si tibi blandos Iundent eunabula fores. Occidet O serpens,' allax herba veneni Occidet: Asyrium vulEo nasinin amomum.

443쪽

Quibus nihil verius, nihil Servatoris virtuti convenientius dici potest. Ipsa enim Dei cunabula, Divini Spiritus vis tanquam fragrantissimoiquosdam flores Movellae obtulit Genti. Occidit vero serpens, di v nenum serpentis sublatum est: Ejus scilicet serpentis qui primos homines in fraudem primus induxit, eorumque animos ab innata temisperantia ad voluptatum illecebras traduxit: ut malum quod ipsarum capitibus incumbebat, minime intelligeret. Etenim ante Servatoris nostri in terras adventum, serpens ille, mentes hominum ignoratione immortalis Justorum vitae occaecatas, ac nulla bonorum spe fultas se verterat. Post passionem vero Domini nostri, cum corpus illud quod acceperat, a Sanctissimae animae societate aliquanto tempore divulsum fuisset, patefacta est hominum resurrectionis Fides: & si qua labes, humanorum scelerum remanserat , Sacr Sancto lavacro penitus ab tersa est. Tune demum subditos suos bono animo Christus esse jubet.& ex veneranda & illustri sua Resurrectione , similia sperare. Jure ergo dictum est, occidisse omnium venenatorum genus. Occidit etiam mors ipsa , & Resurrectio confirmata est. Occidit quoque Assyriorum genus, qui Fidei in Deum principes atque Auctores ex stiterant. Amomum vero ubique nasciturum cum dicit, multitudinem Christianorum sic appellat. Quῶ non secus ae innumerabiles rami amoenissimis floribus ornati, & modico rore irrigati, ex una radice pullulat. Perpendamus hanc Imperatoris explicationem , quis umquam magis contortam repperit ' Certe cuivis aperte hoc patebit. Dicit blaro:

- - Nee magnos me ent armenta leones,

Hoc est: inquit Constantinus, Fides ovilis Regii nonfremidatura est o-eeres. Certum est Fidem adeo confirmare homines , ut eum beato Apostolo Paulo Actor. Cap. XX. vers. XXIV. dieant, nullius rei habeo rationem, neque vita mea miti is eam est, εec. Et, ut inquit Hieronymus ad Helidor. Has famem non formidat. Verum quis Imperistori hoc revelavit, Virgilium, cum versum hunc scriberet, intendi se de Fide loqui st Hoc si non est detorquere Pagani verba, nescio pro secto quando detorqueri verba Scriptoris sint dicenda. Serpentem &mortem a Christo suisse debellatam putat Constantinis, quando Poeta dicit:

444쪽

Oeeua ct serpens, er fallax herba veneni

Occidit: - - - -

Quando etiam scribit Poeta Ipsa tibi blandos fundent cunabula flores. Nihil, inquit idem Imperator, Servatoris virtuti convenientius dici

potest. Ipsa enim Dei cunabula , Divini Spiritus vis tanquam fragrantissimos quosdam flores novellae Genti obtulit. Sed credimus, nihil inconvenientius dici posse: quibus argumentis hoc probabit Conis stantinus, Virgilium voluisse indicara Divini Spiritus vimi Certe non potuit, imo proculdubio allegasset suas rationes si habuisset, ideoque judicandum ipfi defuisse. Ejusdem sarinae sunt, quando interiturum dicit Virgilius serpentem & venenum. Non enim existimandum est Poetam Gentilem potuisse hariolari, primos nostros parentes per sempentem fuisse seductos & per Christum suisse occisum, hoc pacto totum Redemptionis opus Pagano illi innotuisse dicendum esset: Quod si Constantinus aut post illum quisquam alius assirmare velit, nos ne gamus & semper pernegabimus, usquedum sententiam hanc solidis rationibus firmatam viderimus. Fatemur, & de Divini spiritus eScacia, quae refert Imperator, & quae porto addit de Servatore ejusque Resurrectione & hominum caeterorum, ut & quod narrat de labe humanorum scelerum Sacro-Sancto lavacro modo Sacramentaliter intelligat abstersi , vera illa esse concedimus , verum Imperatorem

haud apposite illa ad Virgilii scopum applicasse. Certum enim est vel ex Poetae versu illum nihil aliud intendisse, quam referre, Foelix faustumque, aut prosperum Augusti Imperium , & quum Pagani de Reliciori numquam essent sabulati quam de Saturni Regno , ideo Augusti Regnum cum Saturnio comparavit: ejusque summam f*licitatem Augusti Regno precatur & optat, descriptione tali quali olim Gentiles illam sub Saturno suisse retulerunt. Ovidius Metamorph. lib. I. fabula III. hoc modo illam descripsit: Mrea prima sata est aetas, quae vindice nusso Sponte sua sine lege fidem rectumque colebat:

Poena metusque aberant: nec vincla minacia mo

Ere ligabamur: me supplex turba timebat

445쪽

yudiris ora sui: sed erant sine Judice tuli.

Nondum Oes suis . peregrinum ut viseret orbem Montibus in liquidus piniu descenderat undar et Nullaque mortales praeter Da littora norant. Nondum praecipites cingebant oppida fosse :Non tuba directi, non His cornua flexi, Non galeae, non enses erat: sne militis use . Mollia securae peragebant otia Gentes. I a quoque immunis, rastroque intacta. nee ullis Saucia vomeribus , per se dabat omnia te us. Contentique cibis nullo cogente creatis, Arbuteos fetus montanaque fraga legebant . Cornaque, di in duris hinentia mora rubetis, Et quae deciderant patula Jovis arbore glandes.

Her erat aeternum : placidique tepentibus auris

Mulcebant Zeph ri natos sne semine flores. ,

Mox etiam fruges te us inarata ferebat: Nec renovatus ager gravidis canebat arissis.

Numina jam lactis , iam flumina nectaris ibant: Flavaque de viridi pidabant ilice melia. Ad haec etiam alludit Virgilius, in hac Ecloga quarta, nec ulterius ejus intentio extendi nostro quidem iudicio) debet: & si quando apud

Poetas Gentiles reperiatur aliqua cum Scripturis Sacris consormius, non statim inde concludendum iudicamus, Scriptores illos novisse res suturas sub Messiae Regno , aut fuisse Divinitus inspiratos , ut illis cum Sanctis Prophetis tum quoad res & verba conveniret. Legimus Ps. LXXII. vers. XVI. Rc. de Faelicitate hominum sub Servatoris nostri Regno, ubi fueritpugillus tritici in terea, in vertice momiam com movebit se ut Libanus fructus Hus, ct florebunt Cives ut herba terrae. Et apud Esaiam Cap. XI. vers. VI. 8 c. stuapropter commorabitur lupus cum agno , ct pardus eum haedo recubabit; vitulasque ct iuvenis leo, ae petaupiniue simul erunt, is puer parvulus dux inter eos futurus est. Et va ursique eo ascentibus . simul recubabunt catuli earum, is leosicut bos comedet stramen : er oblectabit se lactens super framen haemorrhoi, Osurripecum viperae depulsu is lacte manum suam injicier. Similia his legi pose

stat Dissilirco by Gorale

446쪽

DISSERTATIONES

sunt apud eundem Prophetam , Cap. LXV. vers. XXV. Quando go Scriptores Gentiles alludunt ad talia quae sacris literis continentur, non tamen inde sequitur, illos Divino Spiritu suisse assiatos, aut donum habuisse Prophetiae. Vetus enim Testamentum ex septuaginta Intem pretum versione , ducentis & novem annis ante Virgilium natum omnium in manibus versabatur, id idque ex illa Graeca versione multa quae Prophetae praedixerant, illis erant notissima, quae suis fabellis interpolarunt Gentiles & Mythologicis suis descriptionibus, ad praeterita reserentes, que Prophetae de suturis sub Messiae Regno. denuntiarant. Illa autem sententia nullum habebit incommodum , si modo diacamus . Gentiles illos retulisse praedicitiones Prophetarum , psittacorum more, qui multa absque ulla intelligentia effutiunt, , mutuatos fuisse aliorum colores, ut sua figmenta polgent exornare. Virgilius

igitur, sposito illum aut legisse Esaiae versionem Graecam, aut fando de illius Scriptis aliquid inaudivisse) nihil aliud intendens quam vota sua pro gloria Regni Imperatoris Augusti, & prosperitate amici sui Pollionis, referre, simpliciter descriptionem seculi Saturnii instituere voluit, ide6que illud non tantum eo modo quo Ovidius Metamorphoseos libro primo, retulit , verum etiam quo ipse descripsit Georgicorum lib. I. Ovidius autem loco iam laudato, sic de Saturni Regno, sub quo homines tranquille & sine ullo incommodo vivebant, loquitur uti supra descripsimus, at vero seculo ferreo omnia mala adtribuit, fabula quinta. - - De duro est ultima ferro.

Protinus irrupit venae peioris in aevum

Omne nefas: fugere pudor, verumque fidesque: In quorum subiere locum, fraudesque dolique, Infidiaeque , ct vis. ct amor sceleratus habendi.

Rela dabat ventis, nee adhuc bene noverat 1ssos Navita, quaeque diu steterant in montibus altis, Fluctibus ignotis insultavere carinae. Communemque prius, ceu lumina Mia ct aura , usus humum longo signavit limite mensior. Nec tantum siegetes, alimentaque debita, dives

Pscebatur humus: sed Bum est in viscera terrAE,

447쪽

Quasque recondiderat, Stygiis tu admoveras umbru, odiuntur opes irritamenta malorum. yamque nocens ferrum, ferroque nocentius aurum Prodierat; prodit besium, quod pugnat utraque, Sanguineaque manu erepstantia concutit arma. Vivitur ex rapto: non hospes ab hostire tuitu, Non socer is genero: fratrum quoque gratia rara est. Imminet eritis vir tangetis, illa mariti: Lurida terribiles mscent aconita novercae. Filius ante iam patrios inquirit in annos.

Victa iacet pietas: ct Virgo eae de madentes Utrima caelestum terras Apris reliquit. Et post Diluvium terram monstra produxisse narrat idem Poeta Meta. morphoseos lib. I. sabula XII.

Partim nova monstra ereavit.

Illi quidem nollit: sed te quoque maxime OthonPum genuit: populoque novo, incognite serpens, Terror eras ; tantum statis de monte tenebas. Virgilius autem eodem modo, quo ovidius seculum Aureum descripsit loco supra indicato, versu mihi CXXVII.

-- - - Ipsaque tellas

Omnia liberius sesso poscente, serebat. Illi malum virus serpentibus addidit atris Meliaque decust Ioliis, ignemque removit'. Et passim risu currentia vina repressit: Ut varias usi meditando extunderer artes

Paulatim. - - -- l

Nihil ergo aliud dicere voluit Poetarum Princeps, nisi, uti sub SDturni Regno non inveniebantur serpentes , nec venena , nec bestiae veneniserae , nec bella; sic etiam sub Augusti Imperio, nulla super-utura inco moda, quae antea miseros mortales excruciaverant. Et

448쪽

- - - - Hulgo nasietur amomum:

Ineutrisque rubens pendebit sentibus uva , Et durae q4ereus sudabunt roscida melia. Quam quum scribit Ecloga tertia versu LXXXVIII. Rui te Pollio amat, veniat, quo te quoque gaudet: Mula suant illi, ferat cor rubus alter Amomum. Omnes enim norunt, sentes aeque amomum ac uos serendo esse ineptas, atque hoc si fieret in uno non minus esse mirandum quam in altero. Nasietur ubique amomum , inquit Virgilius, at Imperator Constantiis nus dicit , multitudinem Christianorum sic appellat , s Poeta.) Scilicet homini Gentili innotuit futura Gentium vocatio, illamque praedixit Poemate suo, quando ubique nascetur Αmomum. Siccine Mysteria Euangelii Gentibus aeque ac fidelibus sunt nota ' Certe hoc nos pernegamus, nobis assentiente Sacro codice. Addit porro Imperator apud Eusebium Cap. . in oratione ad Sanctorum coetum. Πεπωδη - ωσ

449쪽

3 3 DE SIBYLLIS,

ἐπη e re m. Hoc est: Docte igitur haec a te dicta sunt , o Maro, Poe tarum sapientii sime. Sed & reliqua cum his consenti te At simul Heroum laudes, ct Iacta parentis yam legere, O quae sit, poteris cognostere virtus. Per laudes Heroum intelligit opera Justorum Virorum : per parentis

virtutes, constitutionem mundi, &mansuram perpetuo constructi nem. Fortasse etiam intelligit leges, quibus Deo amabilis Ecclesia utitur ; cx justitiae ac temperantiae praeceptis vitam instituens. Admiratione quoque digna est, vitae hominum inter bonos malosque, medio quodam gradu consistentium ad sublimiora promotio, cum tamen ejusmodi vita repentinam mutationem non admittat.

Ei paulatim flavestes campus arista. Id est, fructus Divinae legis ad hominum utilitatem producetur.

Incultisque rubens pendebit sentibus uva. Quae quidem in injusta ac depravata hominum vita minime cernebantur. Et durae quercus sudabunt roseida mella. Hominum illius temporis stuporem ac duritiem mentis designat. Ac fortasse etiam innuit, eos qui Dei causa labores pertuIerint, tolerantiae suae suavem fructum esse percepturos.

450쪽

nuea tamen si erunt priscae vestri a fraudis. .

Me tentare Therin ratibus, ' e cingere muris

Onua, qme jubeam teliari infindere sedeos.

Aster eris tum Tiph s, edi astera quae vehat Argo Delectos Heroaσ: erunt etiam aetera tilia: Atque iterum ad Troyam magnus mittetur Achillis.

Recte Vates sapientissime. Poeticam quippe licentiam quousqu edecebat provexisti. Neque enim tibi propositum erat Oracula fundere, cum Propheta non esses. Obstabat etiam credo praesens periculum, quod eorum capitibus, qui institutas a Majoribus caeremonias consulare vellent, imminebat. Hactenus Constanimus. Sed quis quaeso haec s rate ut adeo audacter & sine ulla probatione Poetae carmen tam foede in alienum sensum torqueaturi Per laudes Heroum intelliguntur opera Iustorum Virorum, & per parentis virtutes , constitutio mundi,& mansura perpetuo constructio , dicit Imperator ; sed quis praeter ipsum hoc unquam assirmarit φ Videmus equidem illum hoc siescribere & afferre, sed quoniam haec opinio caret argumentis quibus ejus veritas confirmetur , eadem facilitate qua proposuit negatur. Deinde assirmat per parretis virtutes intelligi mundi perpetuo constructionem, sed adhuc sub Judice lis est, utrum mundus non sit periturus, norunt viri Docti esse hanc quaestionem problematicam , uti& illud: Molli paulatim flavescet Campus arista,

Id est, fructus Divinae Leg s ad hominum utilitatem producetur, &c. Hoc modo si Poetae sint explicandi, nescio quid non ex illorum versibus extundamus. Hoc pacto Gentiles Poetae facili negotio Sanct rum Prophetarum numero poterunt annumerari, imo ipse Constantinus , etiamsi disertis verbis negat Virgilium non esse Prophetam, re ipsa tamen illum pro Propheta obtrudit, cum dicit ex Virgilior Atqua iterum ad Troiam magnus mittetur Achilles, per Achillim Servatorem Jesum Christum intelligens, sed quam i congrue hoc Salvatori applicetur, infra patebit. Audiamus autem Conis stantinum disserentem: Πεφυγμνως οἰ-δαυως άδ-αών,