Julii Caesaris Scaligeri ... In librum De insomniis Hippocratis commentarius auctus nunc & recognitus

91쪽

so I N L et BavM HIPPOCRAT I stum in suis orbibus volunt, ut illius est: suum autem ut suum , exercent: ita & volunt moveri , quia moventem intelligunt: & volunt I movere, quia mobile intelligunt. Dico mo-l veri, non ipses: sed orbem , cui assistunt: Seu Suia carent materia,& contrarie, nTue taedio capiuntur , neque premuntur Iatisre in motu illo. Postremo etiam si esset violentus: qui tamen non sit: vel sic non sequeretur, alia quando non deruturum.Primum nanque m vens potentiae est infinitae. Sed infinito nihiline potest par, aut aequale: ergo nihil contrarium : ergo nihil tollens actionem. χωniam autem Deus omnia est : intelligentiae, ut Dei imitentur uniger*atem, caelum movent, ut quo mora pollunt, omnia sint. Nam

. e elum etsi loco non movetur, tamen situs acquirit omnes: quos Omnes quanquam h bet secundum totum, tamen alium atque

lium secundum quamlibet partem habere intendit. Haec cli prima persectio , pr rerquam similiores sinit intelligentiae De quam . si quiescerent. Altera persinii ab hac pendens est : Quoniam Deus omnium rerum efficiens est. Igitur hoc quoque miratur intelligentia. Si enim non moveret, unum tantum ageret. Quare sectum est , ut earum quoquemotiones diveris essent inter se: Hi circo scilicet, ut variis sitibus mistae assectiones in haec demittentur inferiora , per coiti nes , opp'sitiones , quadraturas, Salia. Disputant, si primus motor infinitae potestatis est,q re non moveat citra tempus orbis

92쪽

DE IN so MNI I 8 renim finitus est. Proerea Aristoteles adducit mediuna pro causa diversitatis motos : ita-:que in vacuo futurum dicit motum de citra rempus. re motui primi orbis , cum nullum sit miaium, quod impediar , celerius quovis tempore movere debuit: quod en- Sota Vocant , in instanti. Respondemus , . motorem non uti sita potentia secundum se,

sed ad finem universitatis. Neque enim quo cunque potest , id faciti Si enim hoc faceret , etiam sine motu agereti Sed ille optimum qu6dque semper vulc. Itaque quanquam est infinitae potestatis , non tamen infinitum p test facere, extra se. Itaque infinitum ex se gignit,infinitum in se 'irat. Ejus autem consilia

in umbra tantum nobis nota sint.Si enim plaria essent nota aut ille esset homo; aut nos Deus. Uenim nos maneipia fumus investiga

tioniς ut simus liberi comites veritaris. isd

autem Menme, negat verum esse, situs a caelo alios, arque alios quaeri. quoniam sunt infiniti : male fir. Principio falsum est, in corpore finito aequali, circulariter moto, partes esse infinitas , & situs infinitos securi dum quantitatem , nisi in potentia : Itaque qui situs negabit , quoniam infiniti sunt inpotentia, etiam motum negabit, quoniam dimensiones longitudinis infinitae sunt in potentia. At idem si dicat infinitos esse secundum diirationem , ut ajunt, tunc ridiculussi. Sic enim non appeterent sitas versatiOnes, quas ipse ponit infinitas. Praeterea ut verum ut, quod falso dicit: tanto magis est sen- D s tentra

93쪽

ga I s L et BROM H I PPOCR ΑΥ I s tentia nostra : propterea quod intelligentiae similis esse Deo vult, qui ipse est inlinitus. Nam veritas quoque innnita est, item bonitas, quippe Deus : & tamen is finis hominis. est. Stulte enim dicat quis, intellectum nostrum aliud agere, quam ut sit similis Deo: etiata sceneratores , etiam tyranni sitis fi .gitiis eam perfectionem sese putant adepturos. Quod autem addit idem. Avenroes , caelorum perfectionem, motum, inquantum motus est: quoniam sit idem hoc de omnia. bus animalimis : hoc non selvit quaestumem.

Neque enim demonstrat circularis motus rationem : Neque circulariter moventur caeli, quia circulares sunt: sed facti fuere circulares, ut circularitex moverenturia Circularis autem motus quodammodo motusomnis est. Item

habet alteram perse6ionem, propterea quod non mutat locum: Quare necesse est, utut infinitus quodammodo : quippe cujus neque initium, neque finis assignari potest. Motus igitur, inquantum motus, viventis perfectio

est : sed non ultima. Movetur enim eX appotitia ad finem, aut ut evitet, aut ut consequatur. Igitur perfectus motus persecti corporis persectio. Hinc solvitur dubitatio. Nam si unus est finis: quare non etiam unus terminus Qua igitur ratione primus in Favonium movet , asii in Subsolanum p Multae sunt rationes hac. Primum nanque movens persectissimum est : ita & suum movere potest, & alienum. Deinde ejus persectio magis appareat, sis

cum agat etiam contraria e tum major multo

94쪽

mutatio fit. ex aspectibus & conjunaionibus. Postremo si fuit optimuim, ut Luna in duodetriginta circiter expleret ambitum dies: si eadem diurno motui motum suum superaddidisset: non optimum fuisset: Maximas enim& summis momentis fecisset mutationes. Quoniam igirur non est sinis ultimus , sed Deus finis est: idcirco motus non dicuntur contrarii, nisi situ , non autem fini. Diversorum ensm situum unus sinis. Adeo autens perficiuntur, iit voluntas una sit, electio nulla. Nihil enim Deo par aut simile quod ad

eligendum possit ei comparari. Pura natura est in intimis, ut in igne : non potest enim' nolle comburere. Pura voluntas in intelle- ctibus caelestibus : quoniam simpliciter co-

gnescime sine prop6sitionum collectione. Media autem proportio quaedam in intellectu humano : propterea quod media quoque ipsius vis est. Nam ut informat, elementariam obtinet naturam: ut intelligit abstractorum.

Quod autem Avenroes respondet ad hane uaestionem , falsum est. Ait enim in caelo extrum 8e sinistrum esse: quanquam hoc Aristoteles quoque vestribus ex Ρythagoraeis videtur admisisse : atque idcirco quod primo motori dextrum, aliis sinistrum esse. Princi pio si assignant dextram S sinistrum , ratio ne inostri frustra sunt. Nam qui trans aequino lem incolunt , quod est nobis dextrum, hoc sit illis sinistrum , atque e contrario. Sini commenti sint ratione eaeli ipsius e nihilo melius. Nam si idcireo attribuunt , quoniam D 6 ani-

95쪽

M IN LIBRUM HIPPOCRATI s. animalia sunt caeli: ergo par in omnibus ratio motus : aequaliter enim animalia sent rquare idem erit motus. sed non est. Praeterea

caelis aut est caput, aut non est: & si habent , aut unum , aut duo. Nam Rotae pisci caput atque oculi in modiolo sunt , hinc atque hinc unus. Si igitur dextrum & sinistrum est, videtur caput quoque esse. ergo erit in polo. esto igitur in arctico. Nam eam partem stulti in caelo Spremam interpretarii ullata emolis ant4retieo, erum pedes. Hoc autem ridiculum est : Recta enim sphaera est iis , quibus

neuter polus extat. Necesse est igitur antar-cticum quoque esse alterum caput: ejusdem nanque ossicii est. Ergo contrario modo trans aequinoctialam crit dextrum S sinistrum.

iniare eveniet ut idem con us continuum eodem motu dextrorsem & sinistrorsum moveatur. Ouod si nullum caput habeant i ergo par ratio antainici, & arctici ad aequinoctialem. Quare idem circulus meridianus apolo ad pi m esset dexter & sinister. Si

nim pedes mei eodem jure sinu, quo caput, &cincturae locus aequinoctialis sir. crus sini-Brum dextrum fiet , ratione pedum tunc , sicut nunc brachium jure capitis. Quibus rationibus picturas illas veterum Philosephorum facile delevimus. Nam etiam princ pium illius sententiae lalsum est. Neque enim animalis, inquantum animal est, proprium est moveri per progressionem : Ostreae enim Sc Patellae quaedam non moventur rneque moveri dextrorsum auu . sinistro

96쪽

I x INs MNII .sum , sed prorium : directus enim motus nobilior : brevior enim, & simplicior. Idaque sensus pene omnes in anteriore corporis parte : motus autem datus est ad appetenaum, quod per sensus captus Dextrorsum autem ac sinis rorium motus si cum darius est. Motus autem est via ad periectio

nem.

Si videmur a Deo donari, qui ab antiquis επιὸν dictiis est : dondmque id pu uni sit: purum quoque donum illud erit , quod

sese caelitus insinuat.

Attende, cum supra morbos imminere di- eat, ac nondum esse constitutos : nunc profitetur jam invasisse, atque occupasse. Fortῆ propterea quod signum ipsum praevalidum sit,

quippe a Deo.

deest, si : aut , neque vero sentias , - quod adnt, ita loqui concise , quoniam Ionicῆ. nihil enim Ionibus fusius , laxiusve, tum vivendi , tum loquendi licentia : vel vide'

Homerum , vel Herodoti memineris. sed quales viros profecto facile principes utriusque orationis utrumque vero etiam sapientem p

97쪽

86 IN LIRR υM HIPPOCRAT I SNam& Homerum nunquam putassem summum & Physicum , & , ut tum esse poterat, Theologum: nisi tam stulte de Diis locutus .inet. Neque enim tam vocors, tamque futilis esse potuit, ut ea sic intelligeret: sed ad syderum potestates, atque ossicia Geniorum omnia voluit referri. .

APOTELES MA XXV. Mossis pluvia , clementi caelo, minuta roratione, fine Θberno impetu , Mim eri Ex aere nanque stiritum moderat purumque subiisse demori Brat. C AE S A R.

Nunc tenet institutum ab elementis caelo conjunctis : ac primum ab aeris affectibus. Pluvia enim aquae assectio est , motus scilicet: item aeris, sane a situ partium. Est enim aer condensatus, nubes, cujus humidiores partes expressae fluunt. Quasi dicas, pluviam esse aquam ex aere den1ato. Conjungit aerem cum anima : quoniam vitales auras veteres dixere: & aer, atque anima eodem nomino

dicti sint , quippe ventus, aer est. Dixit, mollem pluviam , non rigidam , non distentis tractibus, sed flexis, & interruptis. excludit enim hic hybernos imbres. . Itaque recte interpretati sunt, non multoliumore. Nos, minutam rorationem. Dixit, , caelo non turbulento. quo

98쪽

y ve.sic enim Latini appellant caeli clementiam, cum sub divo possumus agitare. Sic in XXVI. sectione propositarum quaestionum petit Arim, stoteles : .are Favonius est e. Quoniam, inquit, ε,-ἀερ , 'γο . & ite um alibi de eodem': .

Quoniam inquit , est , facit aenis Zephyrus. . Aia kilicet est temperatus &propterea quo a post tempestates spirat: & ha

bet aeris temperaturam , idcirco ei convenit cum aere, quem non turbet. Aer autem te

pidus est. Teporem Zephyri dixiv, sicut ,

1 ucretio , Genitabilis aura Favoni. Igitur S ventus flat : is ventus ἀσιεινο- est :&sine motu flatus non est. er SO non poterit

transferri tranquillitas. Est enim tra quillum, quod omni vento vacat. At etiam currentibushavigiis est:ut apud eundent in X XIII. sectione: ίοτε ώ

io, ut supra diximus, sit μ& cum vento , ut hic. Auram igitur mollem, ac suavem intelligimus, vacuam tempestate. Sic etiam . in X X U. sectione ait: e. αλαμ. Sic enim intelligit Pollux in primo, cdm declaratae, ον .

Iahos, Nempe enim tepore tantum navigamus, nec sine aura penitus. Itaque contra-'rium agnoscit Aristoteles πι--.D MM νω' tum propter motum turbulentum , tum

propter frigus: ut in XXVI sectione, rei γω

99쪽

pretatus est Priaeceptor meus , magnus ille vir Leonicenus, quem equidem honoris causa nomino, Hippocratis illud ex Aphorismo :ν- , austrinam hyemem i s renam e credo cum Favonium legis sit , & apud Plautum , eundem serenum, sic tran tulit. Nam ille in Mereatore sic scri

psit lepidissimo Troehaico: Hic Favonius se renus est , hic Auster imbricus. At vero si pluvia hyems est : qui fiat ut sit serena λ Hoc

primus doctissimus . Manardus monuit. noS. Neque enim in dieb/s varietatem , sed constantiam malitiae toto temporis tractu indis cavid. .Quam varietatem sestivo admodum Mibo significavit Hippoerates in primo Letalium contagiorum , pinicula se da :& appellavit Sed illic νοτον cum dixisset, humiditatem ostendit a vento : id enim significat , νοτις : ideo addidit & teporem ,-: unde a pud Homertim , apricum . interpretantur :quod si avissimis verbis circumscripsit divi-

Et sabula a ventis oberno opponere Soli

medium conmersa diem.

100쪽

Det Iesso MNII Leiam significavit , ut putabat Manardus. nam etiam cum aura est Malacia , ut o- mittam de mari tantiam, non de aere 'am: hon solam aura, sed omni motu vacat. Itaque in quadris Lunae in mari malacram intelligas, chm nulIo movetur im pulsu. Inde legas in historiis , malacia immotas naves, quae omni essent vento destitutae. Potest igitur octa δον, etiam subnubilum tempus esse, si vento valido, aut tempestate vacet. Nam in quoque pluit; at sine nube non pluit. Mirum igitur quo pacto & Leonicenus pluviosam fecerit hyemem , ac serenam simul: & Calvus hic in lirenitate pluat. Signate dixit, υλίου πι υειν. Aquam e

nim pIuviam significat prima, & propria ori-gitae sua. Sic distinguit Aristotclas in iisdem Iibris quaestionum

les , ac procellos, cum aqua sordida, ab insutiato stiritu morbumpraetexum. Mo

dico cibazu ales omnes hoS.C IE. S. A R.

opponit -υλαῖ,ααν 'sed κώς. Sic enim M opponitur, τῆκοῦ sic duo altera , o dc