Fr. Hotomani iurisc. Quaestionum illustrium lib. Eiusdem Disputatio contra c. Raynutius, De testam. Eiusdem vetus, renouata explanatio l. frater à fratre

121쪽

1o: FRANC. HO T. Triumuiri gratiam atque amicitiam sese insinua

set, tandem eius fauore atque auctoritate productus,Praeturam petiit: Praetorque renuntiatus cst. Re patefacta, magna quaesito exorta est: Vtrum caquae Barbarius in fungendo Praeturae munere getaserat, rata esse oporteret, an vero quasi a non Prae

tore gesta,pro nihilo habenda essent8 Ea quaestio tractatur in du.3.sed ita perplexe ac spinose, ut sa-cile appareat, Vlpiani disputationem non modo in vulgatis,veru etia in Florentinis,&Holo adrinis codicibus non uno loco mendosam esse. Dada igitur noua nobis opera est,ut eam tandem aliquando ab illis medis vindicemus. Cuius rei facultate nobis hinc maximam oblatam arbitramur, quod cum Vlpianus actis Barbarij auctoritatem tribuat perspicue intelligitur, Pomponium in contraria sententia fuisse.Sic igitur scribe tum arbitror: sp D

lata voce NIHIL. sicut in l.in bello, iet, D. deca pitu. Nam Pomponius,ius commune secutus,ne gabat cum Praetorem fuisse,hoc argumento: quia serui ciuilium omnium ossiciorum ac munerum expertes sunt.l.in his ossicii I73,& l .vlt.D.de resetur. l.cii in Praetor,12,D.de iudi.l. , D. de salsitaq; status seruorum arreptis mendacio dignitatibus

C. te liber. caussi. 2,C.si seruu .aut liberi.ad decuri l.assumptio, D. ad municip. nam honores non mendacio & fraude, sed legitimis modis capiun

ris fuit,ut si1 quis contra quam legibus licebat,magis r

122쪽

sistratum adeptus csset, tum lex ad populum scr-ntur,ne ea res illi fraudi essiet. Liuius lib. 3o.Latu ad populum est,ne C. Seruilio fraudi esset, quod tre qui sella curuli sedissct,vitio, cum id ignor m,Tribunus pl.atque Aedilis pleb. suisset, contramam legibus sancitum fuerat. Quinctiam i quid vi si in clarissimorum virorum designationibus

aciidisset, magistratu se abdicare cogebantur: &, qtod vitiose gemim fuerat, redintegrato auspicio coerigebatur:vi cu ex innumeris Livii locis intel li;itur, tum cx illo nobili Ti.Gracchi c5sulatu, leqLo est apud Tullium de nat. deor.I.& de divin.2. Liuius lib. , Non tamen pro firmato stetit magistratus eius ius, quia tertio mense quam inierunt, Aigurum decreto,pcrinde ac vitio creati, honore abhre: quod C. Curiatius, qui comitiis eoru praefuerit, parum recte tabernaculii cepisset. Quin de

vitiosi magistratus illi diccbantur.Cicero Philipp.

I, Quid tu tu voles, vitiosus Cosui Dolabella. rur sus cit 'oles,saluis auspiciis creatus. Ac mira de auspiciorim vitiis Plutarch .in Marcelli vita commemorat. umma igitur Pomponiante disputationis haec fuit, humuis Barbarius Praetor populi comi liis designatus fuerit, tame ei seruitutem obstitis se, quominis vere ac iure Praetor esset.Qtram disputationem Vlpianus sic excipit: Atquin verum

est,praetura exin functuin: quem versum Pomponio tribucre, perquam absurdum cst. nam Vocem,

Atqui, in aduersando & contradicendo usurpari, nemo ignorat.Sententia igitur haec cst,Vt Barbarius reuera praetor non fuerit, attamen praetura

sinctus est:& in Praetoria dimittate suit.Subtiliter

123쪽

ro FRANC. HO T. nimirum Vlpianus ita disputat , quas aliud

Praetorem esse, aliud Prstura sungi.sicuti aliud est Proconsulem esse, aliud Proconsulatum obtinere ll.I,D. de tutor. dat.ab his,aliud, este in libertate, a liud esse liberum.l.quod autem, Io, cum seq.D. d lib.cata .l.noxali,23.D.de noxal.act.l.2,C.de postmlim.reuersut alio loco Spartacus in libertate sui se dicitur,cum tamen liber no esset. l.3,y. si seruit D. de acq.poss. & apud Quintil.declamat. 3 o. 3 2. item aliud seruum csse, aliud in seruitute.l. ri quoque,II,D.ex quib.causismaior.ut addicti in saetiitute esse dicuntur, cum tamen liberi permaneλ: ut est apud Quintil.7.cH.& 9. c. s. sic proprietati: seruus apud fructuarium seruire,& in 1eruitute esse dicitur,cum tamen eius scrutis non sit. l. is qu18,D.de nox.act.l.vxori, rq, D. te usust. leg.l.si 'ostulauerit, rq, .de eo,D.de adulter. Sic aliud 'st, Possidere, aliud Esse in posscssione.l. si quis in te, Io, D.de acq. post aliud tutorem est e, aliud otela fingi.l.s quis nutans, C. te petit.hered .coluraque versa ratione disputatur,eum qui serore co reptus est, Praetorem manere, fungi praetura nox posse.l.

nec mandante, 8.M.I,D. de tui.& curat.l. sui facere,2O, D. te iudic. quam cum hac nostra cimiungen

dam esse,utriusque inscriptio declarat.sc apua M. Tullium dicitur,aliud esse Quaestura, aliud Quaestoria procuratio: Verrin J.C. Malleolo Quaestore Cn.Dolabellae occiso, duas sibi hercditates venis se arbitratus est, unam Quaestoriae procurationis nam a Dolabella statim proqussore iussis es cs se)alteram tutelae. Et multo post Illarum rationu , ex ea fece legationis, quaestoriaque tuae procura

124쪽

tionis illa sunt nomina,quae Dolabellia necessario sunt aestimata.Ac pari modo videmus, seruum pro libero ac ciue communi hominum opinione habitum & Decurionatu & Aedilitate sunctum esse, neque tame aut Decurionem, aut Aedilem suisset sed in scruitutem & domini potestatem redactu. l. 1, C. si serui aut liberti decurion. item seruum publice pro libero habitum arbitrum a Praetore datum, arbitrio quidem functum esse,re tam e vera neque arbitrum, neque iudiconi esse potuisse. 2,

tum obsignasse, civisq; Romani munere stinctum cse, neque tamen iccirco civem aut liberum suisnse.l.1,C.de testam. Quinctiam disputari non ine Icganter aduersus Pomponij sententiam posset, Barbarium Praetorem dici potuisse, sed nominis causia duntaxat, atque svi Dialectici loquuntur)ομωνυμ,classicuti tutor falsus, & falsum testamentu,& modius iniquus,& Hcrcules pictus,per homo

M.Perpernae Valerius appellat lib.3.c. q. quia cum peregrinus csci, Consul prius, quam ciuis fuerat: ut idem loquitur. Sic L. Florus Pseudophilippum imaginarium & scenicum Regem appellat lib.2. c. 1 . quod ide & de Pseudalexadro & de Pseudopersa, lici potuit.Sed hoc toto de genere reperio insignem locum apud Varronem lib. L. L.V: Quod si Praetor imprudens,inquit, illud verbum emisit,aut, quem manumisit,ille nihilominus est liber,sed vi

tio.ut magistratus vitio creatus, nihilo serius magistratus. His ita constitutis & posita, recept que

125쪽

ios FRANC. HO T. Vlpiani sententia, quod scilicet Barbarius Pritor

quidem no secrit,praetura tamen functus sit.De inceps verba ipsus audiamus. ET TAMEN,inquit, VIDEAMUS.quo loco sustinenda vox est:&inter

punctio adhibenda: hoc sensu: Magna quidem est Pomponii auctoritas,ut Barbarium prstorem non sitisse concedamus. sed tamen, quae vis illius opinionis sit,quaeque ex ea consequantur, considcre

mus.Tum disputationem sic exorditur: Si quadiu seruus latuit, digninte praetoria functus non sit, quid dicemus.λId est,Si Pomponsi sententiam admittamus,& negemus Barbarium quandiu seruus non est cognitus snam Graeco more Latuit dixit, pro ελαθέ) Praetoria dignitate sunctum esse, nam . particula I N mendose in iis Florcntinis inter iecta est, & locus per negationem legendus quid dicemus 3 Vbi subaudiendum illud est, An etiam incommodum illud quod ex illa opinione conse

quitur,admittemus, ut ea quae edixit, quae decre- uit, quae toto imperii sui anno statuit, nullius momenti sucrinipat ista ratione suturum est,ut sortii nae ac facultates omnium ciuium, quibus anno suo ius reddidit, conturbctui . nam s magistratus non

siit, ius non secit. ius enim nisi qui in magistratu est, non facit. l.1. .post origine,D. de orig.iuriAb iis, inquit, qui iuridicundo praestuat,iuris effectus accipitur. Nuquid igitur satius ac Reip. utilius est dicere, firma esse acta illius oportere, propter utilitatem eorum, qui apud eum vel lege, vel quo alio iure egerunt)Et verum p 'to, sin quit nihil eorum reprobari: hoc enim humanius est. Sed quo iure8 dicet aliquis. nempe eo , quod contra iuris stricti

regulas

126쪽

regulas ad Reipub. utilitatem accommodatum singulare appellatur.l.ius singulare,16.D. de legib.& senat.Liuno errore,qq,D. de ustirpat. Barbarij ergo statum & conditionem ab eiusdem actis se paremus. nam quod ad ipsus personam attinet, certum est,eum scrutam inansisse, quavis in liber late lacrit. Quantum ad acta, propter utilitatem eorum quibus ius dixit,ne tam multorum ciuium fortunae turbentur,praestabilius est ea conservari. nam pari modo videmus auxi iaculi matrimoniti, quod ipso iure incestum est, tamen propter liberorum statum a principe confirmari.l. qui in pro Uincla, T. .I,D.de rit.nuit.item sententiam ab eo dictam,qui cum seruus esset,publice tamen pro libero habebatur, &pro libero arbiter a Praetore datus fuerat,ratam haberi.l.2, C. clesient.& interloc. & testamentum a simili veteratore obsignaturecte obsignatum dici.l.1, C. te testam.Pari etiam modo videmus acta Caesaris, qui tyran uide Rem pub.oppresserat, sibique perpetuum in libera ciui tale dominatum asciuerat, tamen otij & tranquillitatis caussa trobari.nam Philipp.I. Cicero sic lo quitur: Primum igitur acta Cesaris seruanda censeo.non quo probem. quis enim id quidem potestZ sed quia rationem habendam maxime arbitror pacis & otij. Verum huic disputationi opponi video l. nulla,19,D.qui & a quib.ubi nulla dicitur esse libcrtas ab

eo data, quem postea seruum sui se apparuit. item l .non iccirco,qq, ρ. I, D. de iudic.ubi absoluendus dicitur esse debitor, quem procurator eius quem

postea seruum fuisse apparuit,iudicio persequeba-

127쪽

1M FRANC. HO T.

tur.item d.l. I,C.de testam. de ducto ex contra riis argumento concludi potest,obsignatum a seruo testamentum pro nullo haberi.Simulque hancklutionem afferri,quod seruus per se solus auctoritate sua tanquam liber fecit, non tenere : quod populi auctoritate munitus secit,tcnere:sicuti tu cicium infantis auctoritate tutoris suppletur. l. quavis,32, .infans,D.de acq.posis Sed videamus, ne diuersa ratio sit. nam tutor legitimam auctoritatis praestandae personam gerit: seruus neque manumittendi , neque litigandi procuratose e dandi, neque testamenti obsignandi, pessonam idoneam nabet.l.7,D.de sals Planius igitur ac certius dicemus, conditionem seruo impositam ab ipsius naturali conditione distinguendam esse : & quaveram ipsius conditionem spectamus , nihil ab eo gestum valere: quatenus impositam & vel vulgi

vel Principis errore attributam, valere.Cuius rei

perspicuum & populare exemplum suppeditat

receptum in ecclesia post varias veterum conten

tiones hoc dogma:Ne sanctum baptisma iteretur. lib. Cod.1.ubi baptisinus ab episcopis h reticis collatus valere dicitur, non qua persona illorum per se spectatur, sed qua dignitas & publicum munus, quod vulgi aut Principis errore illis iniunctumnierat.Sequitur legis clausula: CVM etiam potuit populus R.seruo decernere hanc potestatem.Vbi non dubito, quin legendum sit, NUM ETIAΜ.

primum , quia continuo post Vlpianus id negat, quod isto modo diserte affirmaret. dcinde quia

dictu absurdum est, tantam ανις ορησἰαν & Romanae antiquitatis ignorantiam vel in Pomponium, vel

128쪽

vel in Vlpianum cadere potuisse ut illud omittam, quod Vlpianus dixisset potius CVM POTUERIT:

quam CVM POTVIT. Neque tamen sum nescius,

suffragia populi, legis vim obtinere. quod etiam Littius lib.7. demonstrat.Aiebat cinquit) inxistab. legem esse, ut quodcunque postremum p pulus iustisset,id ius ratumque esset.Iussi ina popi ii & suffragia esse.Itaque cum P.Cornelius Scipio, cui post Africano cognomen fuit, Aedilitatem peteret, Tribuni autem plebis obsisterent,negantes rationem eius habendam csse, quod nondum ad petendum legitima aetas esset,Si me, inquit, o mnes Quirites Aedilem facere volunt, satis anno rum habeo. cuius rei auctor est idem Liuius lib. xxxv. Quod cum ita sit,cui seruo populi sufa giis & quasi lege magistratus madatus est, ei quoque ipso iure, & quodammodo tacite concessa ii bertas intelligitur. quia consesso aliquo, ea sine quibus constare illud non potest,concessa intelli gutur.l.2,D.de iurisd.qua de caussa seruus a domi no sciente tutor liberis testamento datus & liber

talem & tutelam obtinet.l.quaero,' D. le testam.

tui. Sed respondendum est ex Vlpiani sententia, hoc pacto:Populus R.non potuit Barbario magi stratum mandare. nam si seruum ignorabat, nulla ignorantis voluntas est.l.si per errorem, I , D. de iurisd.itaque dominus,qui Stichum,quem seruum csse ignorabat,tutorem liberis suis reliquit, nihilesisse intelligitur. Stichus enim neque tutor, neq; liber cst. l.siquis, 22,D. de test.tut.l.generaliter, Zq. .siquis, D. ac fideic.lib.Sin autem populus R. seruum esse Barbarium sciuisset, eum a domino em

129쪽

ptu liberii ac ciue effecisset. sED sISCISSET sERVUM ESSE, LIBER UM EFFpCIssET : Sic enim recte in vulgatis legituricum in Florent. mendose scriptum sit, syn ΕΤ sI.ac tantum abest, ut huic sententia: aduersetur d. l.quaero, de test.tut.ut eam ape te confirmet. prius enim quam tutela scruomandetur, ab herede manumissi is dicituri neque quicquam seruis cum populi R. comitiis iuris aut communionis fuit. Illud ad extremum notandum est,quod Vlpianus subiecit, ma Imperatore multo magis obser an dum esse: ita meo iudicio intelli gendum, quemadmodum superius diximus, ut si cuti fiante Rep. lcgem ferri oportuisset, ne ea res iis quibus Barbarius ius dixisset, fraudi esset: ita ne cessarium Augusti rescriptum & priuilegium filis se.arg. .l.qNi in prouincia, 7.D.derit.nupt. Sic enim princeps cum qui seruus fuit aureorum an milorum concesso iure, ingenuum efficit. I. sed si hac, IO, .r, D. de in ius voc. Quod si populus potestatem habuit haec proba li,rataque habendi, multo magis Imperatori cui & in quem populus suam porchatem cotulit.l.I,D.de const. princ. Sic idem

Vlpianus scribit in l. quidam, 37, D. de re iud. si

Pridior aut Consul minor ius dixerit,iccirco vale re: quia princeps, qui ei magistratum dedit, omnia eum εerere decreuit. Populi autem potestatem in magistratibus mandandis translatam in Principem fuisse,nemo nescit ex s.1,D.de ambit. Sed iam sit per hac re nimis. Ad hasce autem quaestiones ridi cula illa roserri disputatio potest, de Iohanna, qua virum mentita,Papatum aliqualidiu tenuit: an ubir cx partum detecta fraus fuit, eius in Papatu acta

rata

130쪽

rata esse oporteret : & utrum Papa, an in Papatu tantum fuisse videretur. Qua res diuidua aut indiuidua dicantur,ct

quanam utrarumque naturast. R AESTIO XVIII.

VONIAM perplexa haec disputatio est, altius paulo eius explicandae initium s i me β mus. Rerum igitur quaeda corporales sunt,

quaedam incorporales, quaedam Vtriusque naturae participes. nempe quae pondere, numero, mensura constant, quae non obscure separantur ab iis quae in corpore consissimi.l.I,M.non solum, D. ad leg. Falcid .l. talis 3O.D. delegat.I. quippe, cum in iis pondus, numerus, mensura magis spectetur, quam corpora.l. nam etsi, IJ.A.Vlt. D. de reb. cred.l. cumstichus, r9a.si is cui,9q.D.de solui.l.i, D. de contr.empl.l. si poenae,19. . li falso, l. qui heredis, 6.D. de condict. in leb. Corporalium quaedam diuisae sunt,quaedam indiuisae. Diuisae huius argumenti non sunt, ubi de rerum diuiduitate vel indiuiduitate disseritur. Quae indiuisae sunt,earum quaedamnaturaliter & ciuiliter diuisionem recipiunt, quaedam ciuiliter tantum. Naturaliter diuidi res dicti turichin partes, sunt corpore. Ciuiliter, cum iuris intellectu.l. laeuius,66, .2,D.de legat.2. illae ce taesunt,& sensibus percipiuntur: dicunturque di uita,&pro diuiso: hae incertae sunt, dicunturque indiuisae,&proin diuiso: quoniam per uniuersum corpus rei diffiis, sunta6.D.de us r.l. 7, D. de ex