장음표시 사용
191쪽
Lata enim lex Iulia est a Iulio,an ab Augusto,ini hi non satis constat) ut debitoribus qui soluendono essent,bonis suis cedere liceret.quae bona cre ditores si eis videretur,publice conliituta auctio ne diuenderet: qui bonis suis cessissent,in eos creditoribus ius nullum esset: neque eos vel in serui tutem, vel ad operas dandas addici, aut in carcere compingi,aut ullo modo in eos animaduerti lice Tet. l.I.& l. ,C.qui bon. ced .posisSed meo iudi scio dicendum est, primum propter foeneratorum potetiam, neglectam legum superiorum sanctio nem fuisse. cuius rei argumento est illud C. Maia
iii apud Sallust.in Catilin.Neque cuiqua nostrum
licuit,more maiorii, leSe uti, neq; amisso patrimonio corpus liberum habere. Deinde carcer a nexu& compedibus ita scparandus est,ut lege quidem Popilia vincula subia sint: carcer autem, priuatus scilicet, hoc cst custodia in creditoris domo usque ad legem Iuliam permanserit.l.I, C. qui bon. ced. possi Lcgis ute Iuliae beneficiu ad fraudatorcs &Qecoctores, id csi cos qui nequitia sua bona per diderat, no portinuisse, verum ad eos solos, qui vi
maiore aliqua,vclut incedio,naufragio,vcl hostili incursu fortunis euersi secrat, documento est l.I,C.T H.qui bon. ced .posis& Nou. In.Vtcunque sit,
dissicilis tamen illa quςstio permanet,propter lege Porcia: de qua stip. dictu est. Quare vidcamus, ne legis Porciae & Seproniae beneficiu ad tenuio-
res ciues & fures no pertinuerit.Na ex multorum
auctorii testimonijs animaduerto, potestate in il los Triumuiris capitalibus sitisse, qui ius ad columna Meniam dicebant,& octo lictores habebat,
192쪽
quos Plautus valentes Virgatores appellat,qui eo rum iussu in damnatos animaduertebat quemad
modum docuimus in lib. de Magistratibus. Hinc illud Ascoiiij in Divin.Vt f ires,inquit, & seruos
nequa, qui apud Triumuiros capitales ad colum nam Meniam puniri solent.Cic.Verr.3,oblitosne igitur hos putatis, quemadmodum sit iste solitus virgis plebem R.concidereλquam rem etiam Tribimuspl.in concione egit, cum eum quem virgis iste caeciderat, in prospectum populi R.produxit. Eoque pertinet l. interdum, is,=.Ι, D. de sert.& l. pen.D. de cond. caussidat.vbi fures corporali supplicio afficiuntur: quo in numero probabile est, debitores qui non fortunae iniuria,sed sua culpa,& ut hac in re loquebantur) nequitia redacti ad e festatem erat, habitos suisse. Eoque pertinere a itror locum illum Sextianae Orationis,aliqua ta men parte deprauatum, Olim ne Scytheo illo aeris alieni in freto ad columnam adhaeresceret, in Tribu latus portum profligerat. Nam meo iudicio columnam Meniam intelligit, ad quam damnati debitores alligati verberabantur: & ut loquitur l.
I,C. TH.quibon .ced.posis) congrua suppliciorum acerbitato cogebatur.Gabinius autem,quod Tri bunatus sacrosanctiis erat, eo magistratu supplicis illius periculum deuitarat: quod tamen oratorie&magis ad Gabinii vexationem, quam ad veritatem accommodate dictum a Cicerone non dubito.ni si sorte quis dicat,viros etiam primarios, qui soluendo non essent, duci in carcerem solitos, quo niam Valer. 1aX.lib. , cap. I,scribit, Corn.Scipio nem Asiaticum, cum iudicatae pecuniae satis dare
193쪽
non posset, in carcerem a Consulibus duci ius imesse: 1ed probabilius est,publici iudicij damnatio nem illam fuisse.Et huc pertinet primum lex Roscia theatralis, ut equitibus R.quatuordecim gradus spectandi causa in theatro assignarentur, ex ceptis iis qui decoxissent: quemadmodum in lib. De legibus exposuimus. Deinde Adriani Imp.e dictum,ut dococtores in Amphitheatro calami diarentur: quod Spartianus in ipsius vita testatur. Neque obstat l. ob aes alienum,ia, C. de obi.& aet. ubi Dioclet.scribit, Iura non pati quenquam ob aes alienum servire.nam Seruire proprie non dixit, sed improprie, pro Seruum esse, vel seruitutem seruire. Etenim Quintilianus lib. ,& lib. 7, scribit, Addictos qui operas creditoribus dabant, scruisse
sed seruos non tuisse. Minus obstat l.2,C.de cxaeti trib.ubi Constantinus iubet, dcbitores omne ca ceris & verberum timorem deponere: quq a peruersis & iratis iudicibus instituta sunt : quoniam
carcer poenalium, carcer hominum noxiorum est, non autem debitorum caussa repertus. Nam illa
est Constantini noua lex de sitis tributis & ssico: cuius nunquam caussam malam esse, nisi sub bono Principe,vcristi me dictum est. Multo minus ob stat vulgatum prouerbium, Ut qui non habet in
aere,luat in corpore.l.I, in sin. D. de poen.l.siquis, , D. de iurisd.l.vit. D. de in ius voc.l. qui aedes,9, D. de inccnd.nausnam prouerbium illud ad cri minales caussas pertinet, cum poena pecuniaria criminum damnatis imposita in corporalem conuertitur.Iam vero quod attinet ad i. si victuria, De reiud.nccesse est , iudicatum de quo ibi auitur , vel
194쪽
bonis non cessisse, vel potius fraudatorem ac de coctorem fuisse: propterea legis Iuliae beneficio usum non fuisse.Superest quintum & postremum ius, quo superiora omnia sublata & abrogata esse
arbitror,Noucll.Iust.133.Graecis in codicibus ni per euulgata,cum antea Latinis interpretibus nota non suisset. Nam neq; in Epitonias & Autheti cas Latinas relata cst, neque ab ullo quod sciam
i veterum interpretum commemorata: tametsi locis infinitis de bonorum cessione disputent.Iusti
nianus ergo statuit,ne debitores, qui non sua ne quilia,sed fortunae Vitio, Mι του συμβεβηκοτος, D d ραο υμία facti erunt non soluendo, bonis. cedere cogantur:sed posteaqua iurarint se non habere in bonis unde aes alienum soluant, & ut superius dic bamus bonam copia eiurarint, ab omni creditorii molestia liberi ac soluti sint. quibus tame actiones petitionesque omnes quae debitori copetunt, co- petituraeve sunt, cedentur,ut siquid ali de exi e re possint,sibi habeant. Quibus cx verbis primum apparet,ea Nouella sublatum & priuati carceris,&vinculorum periculum fuisse: tum bonorum quoque venditionem, quae lege Iulia fiebat, abrogari. quod illa verba significant, Που γαρ δίκαlον, τον α-
que si bonorum cessio a debitore fit, eorumq; discussio a creditoribus, quid attinet debitore iura re, sibi in bonis no esse, unde creditoribus satisfaciatZMulto ergo magis debitores subleuauit Iusti
195쪽
nianus, quὶm lex Iulia: quod si bonorum vendiationem & cessionem reliquisset, seturum no crat. Nam cum ex lege Iulia bona vendebantur , debi tori ne ad victum quidem & cultum quicquam relinquebatur,ut superius diximus. Neque obitat L quibonis,6, D. de cessssibon.ubi quod misericordiqcaussa , velut menstruum aut annuum debitori relictu est,adimi vetaturinec enim alimentis quotidianis Daudandum esse.Prinnim quoniam V pianus agere illo loco videtur de eo,quod poli bonorum venditionem a creditoribus factahi ab alio quodam, propinquo videlicet & amico, misericordiae causia ei legatum est. Deinde ut relictum ab ipsis creditoribus dicamus , tamen illa ratio eli, quod donatum misericordiae causa eripi nisi iiii misericorditer non potest. Alterum Iuttiniani in stitutum est, quod etsi bonorum cessio infamiam
non irrogat.l.debitores,ia,C.ex quib. cau.iniam.LVlt.C. qui bon. ced .pos.tamen Iuttinianus duobus Novellae locis aperte ignominiosam bonorum venditionem appellat, ασἡμον ον his Item, φ τωτης et σχ ριοου ονωδor ω.quod conuenit cum l.2, D. de Obseq.par.&Nou. Atemque cum f.I , Inst.qui.& quib.decatis .manum .vbi bonorum venditio debitori notam aliqua apud Donos viros asterre dicitur. Hancis itur qualemcunque ignominiam Iustin.sustulit, cum bonorum venditionem, via dc illa nascebatur, sustulit. Illud ad extremum in d.Nou.notandum est , sanctionem illius nouae constitutionis hanc suis e,ut creditores qui ei non parerent,decem ari- ri libris multarentur, & propter solam θυw1σιν&pec
196쪽
& peccandi cogitationem capitis periculum subirent. Extra Nouellam autem separatim illud obseruandum est, certis personis concessum hoc beneficium fuisse , ut etiam si iudicatum secere non possent, tamen poenae damnatis debitoribuuimpositae expertes essent, & in id tantum quod
secere possent, cogerentum hoc est, ne vel priua tum carcerem,aut vincula, aut ignominiam,& ex
tremam inopiam Libirent. de quibus in l.sunt qui, 16,& seqq.de re iudic. Iudex virum ex conscientia, an secundum sedita in lite inst=umenta iudicare
AT A primum haec quaestio est ex dissensione Martini & Iohannis , quorum ille conscientiam, hic acta & probata sic c nim loquebantur) defendebat. Mendose autem Probata dicebant pro Testimonia , aut Instrumenta: clim ea demum Probata Latine dicantur, quae sidcin faciunt ac persuadent. vi l. 3, D. de testib. Ex animi tui sententia te aestimare oportere, quid aut credas,aut parum probatum tibi opi nere. Cicero in Quintiana, Si causiacum caussa contenderet, nos nostram perfacile cuiuis proba turos statuebamus. Iohannis autem sententiam Canon istie omnes acerrime defenderunt in cap. pastoralis, 28, . quia vero,Ext. de o Edeleg.ubi iu-
197쪽
betur ordinarius exequi sententiam a delegato pronuntiatam, quantiis ea iniquissima esset. inibi que glossa nimiam conscientiarum religionem is ridens, Trepidant, inquit, timore, ubi non est ii mendum.pronuntient libere, dc deponant con scientiam laesam. Summum autem Canonistarum argumentum sumitur ex l.illicitas, 6, M. veritas, D. de offPraesid. ubi Vlpianus ita scribit: Veritas re rum erroribus gestorum non vitiatur:& idco Pr ses prouinciae id sequetur, quod conuenit ex fidecorum quae probabuntur.quasi Vlp.statuat iis ver bis, Praesidem debere non animi sui sententiam, sed instrumentorum & tcstium auctoritatem se
qui. Cetera quae proseruntur ar umenta ex c. se De offord.& D. q.3.c. summopere, plane absurda& nugatoria sunt, neque commemoratione di
gna. Minus etiam ad propositum pertinet, quod de Agellio proserri solet ex ipsius lib. xo, cap. o, cum aperte scribat, nihil se certi & explorati ha buisse: tantummodo suspicione & conicetiira d ictum filisse, ex eo quoa petitor boni viri nomen& existimationem naberet: insciator vero pro improbo & perfidioso haberetur. Quare unum illud Iohannis argumentum ex suprascripto Vlpiani loco considorabimus. In quo illud primum
animaduertere oportet , in Florent. libris nono EsΥORVM legi, sed opsae ARVΜ, quasi Vlp. dixisset, Veritatem gestarum rerum nullis erroribus vitiari. Quod ut cuiusmodi sit intelligatur, illud scire oportet, Gestorum nomine duo signi scari: pri insim res administratas, & ut ait textus
sine verbis factas.l.Labeo,19, D.de verbo.s quasi
198쪽
quasi pro facto.l.licet ,38,D. eod. Atque hoc eo dem modo Pedianus Fide gestorum dixit, Verr. io .Hoc, inquit, comminiscitur Cicero, ut credamus veram fuisse secundam aetionem, quae secun 'dum veram gestorum fidem, non dicta, sed scri pia est: id cli secundum rei gestae veritatem. Se cundo Gestorum nomen interdum pro actis Scinstrumentis usurpatur. ut in l. iubemus, i , ρ. iis quoque, C. de sacros .ec cl. Iis quoque iudicibus, vel ius gestorum habentibus, qui huiusmodi con tractuum gesta confecerint, dignitatis & bono rum spoliatione damnandis.& l.vit. C.dere iud. l. properandum,H, M. I,l.Vlt.C.de iudic.l.ncmini, si, C. de aduoc.diu.iud.quemadmodum alio quoque loco in eandem sententiam scribitur, In contra diibus rei veritatem potius, quam scripturam per spiciendam esse.l.i, C. plus val. quod ag. quod idem in legibus seqq.inculcatur.Cicero Verr. MI, Volumen eius rerum gestarum maximum illi ostendit. Quantum igitur ad priorem signisca tionem,non dubium est, quin ille Vlp. locus nihil prorsus ad propositam quaestionem, aut sententias
iudicum ex animorum 1ententia moderandas per
tineat.sed potius ad eos in ossicio probationum &testimoniorum ponderandorum continendos valere. Quantum autem ad secundum , sententia
haec Vlpiani esse possit,Praesidis ossicium esse, non tam instrumentis quae vitiosa S salsa esse possunt
quam rei veritate moueri. Ibi autem veritatem
. ex iis quae probabuntur, perspici. Sed de proposta qua stione dicendum est : in qua distuinione
tendum videturivirum ambigat tantum iudex,Vt
199쪽
in caussa obscura, an errorem vel falsitatem perspiciat. Nam priore casu, ex aequo & bono caussam quam laedi putabit, adiuuare poterit.vt l. 1, C. ut quae des .aduoc.part.supplendo, & proferendo
quae minus erunt a partibus eorumque aduocatis probata. Itemque tur ento alterutri deseren
do. Solent enim Iudices in dubiis caussis, exacto iureiurando, secundum cum iudicare qui iuraue rit, ait l .admonendi 31, D. icturetur. ac sepe iudiaces non continuo aet Ore non probante reum absoluunt, sed in probationum inopia iuramentum deseriint.l.3, C. ac reb. lub.Cicero de off. 1, Bene praecipiunt qui vetant quicquam agere, quod dii bites aequum sit an iniquum. aequitas enim lucet ipsa per se : dubitatio autem cogitationem affert iniuriar. Sinautom bonam caussam falsitate aliqua vel instrumentorum , vel testium laedi videant,
quoniam hic de conscientia & iudicum religione agitur, qui prout religio suggerit,sententiam pro serre iubentur,l. eum quom, 79, D: de iudic. religiosius facturos iudices arbitrarer, siquidem huiusmodi sunt,ut ab iis prouocatio sit,si se ab eo tu dicio abstineant:atque adeo,si vere id possunt, testes se libere in ea lite, ac praesertim in criminalibus caussis praebeant. Nam si ab eorum sententia appellaretur, non ea sortasse superior videret quae illi perspexerant. Sinautem prouocatio ab iis nulla cil, tum quia litigatores fidei se ac potestati ipsorum commiserunt, arbitror & diuino & humano iuri consentaneum esse,ex animi sententia,rCligione,& conscientia pronuntiari .arg. d. l.3, & l. quaestium,i , D. de testib.praesertim si non ex formula
200쪽
mula,sed ex aequo & bono, ac proinde ex arbitrio iudicent.ut apud Senecam lib. de Clement.r,Cle mentia, inquit,liberum arbitrium habet, non sub formula, sed ex bono & aequo iudicat. & absolue re illi licet,& quati vult aestimare litem. Quod vero de testimonio diximus, cautius facturum iudicem, si iudicare supersedeat, ac sese testem praebeat, confirmatur exemplo Scipionis Africam, de
quo Cicero in Cluentiana his scribit verbis: Non enim mihi exemplum summi & clarissimi viri P.
Africani praetereundum videtur , qui cum esset Censor,& in equitum confii C. Licinius sacerdos prodiisset, clara voce, ut omnis concio audire pos- det, dixit, se scire illum verbis conceptis peierasse. si quis contra dicere vellet, usirum esse eum suo testimonio.deinde cum contra nemo diceret, iunsit equum traducere. Et hoc idem tradunt Valeri Max.lib. . c. de animi moderat. & Quintil. s. cap. u.Liuius lib.3.Clim Decemuiri sine prouocatione creati esciat, defosso cadauere domi apud P. Se stium, Patritiae gentis virum,inuento, prolatόque
in concionem,in rc hixta manifesta, atque atroci
C.Iulius Decemuir dicin Sextio dixit,& accusator apud populum extitit , cuius rei iudex legitimus erat: decessitque iure suo:ut demptum de vi magi-