Fr. Hotomani iurisc. Quaestionum illustrium lib. Eiusdem Disputatio contra c. Raynutius, De testam. Eiusdem vetus, renouata explanatio l. frater à fratre

221쪽

to iure generi per speciem derogatur. l.8o, De resetur.veluti,si cum Titio penum omne legatum es set, Maritio postea vinum legetur, Marisio vinum debebitur.l.r, D. de trit. vita. & ol. Item sicui peculium legatum est, dein vicarius liber essc iusius, vel alteri legatus est,singulare legatum uniuersali detrahct.l.s peculium,io, D.de manum.test.& si 1 instrumentum omne, post alteri mancipium quoddam eiusdcm instrumenti legatum est,po serius legatum de uniuersali deminuet.l.legatum 2q,g.I. D. te adim leg.Septimo , sicut pactum &res iudicata de Toto, ad ehis omnes partes: sic de Universitate, ad res ipsius singulas pertinet.l.si v-nus, 27, M. item si pactus, D. de pact. l.siquis,7, in

princ.& y.pen.& vlt.& l.si clim argentum,2I, M. I, D. le cxcept.rei iud.Octaud,sicut particulari mutatione singularum partium Totum tamen non nautatur, sed idem manet: sic etiam Vniuersitas.l. proponebatur, 76,D. de iudic.l. Qui res suas 98,M. vlt.D.de solui.l.inter stipulatem, 83, M. sacram, Deverb.obi. Ex contrario tame animaduertere post sumus, eadem inter se longissime multis in rebus discrepare. Nam primum omnium Totu de tribus corporum generibus usurpatur, de quibus in I.reru mixtura,3O, D. de usurp hoc est,de eo quod cotinuum est, ut homo,tignum,lapis,de eo quod ex cohqrentibu s partibus constat, ut aedificium, nauis,taberna: & de eo quod cx distantibus con stat,ut populus, legio, grex. Vniuersitas autem de duobus posterioribus duntaxat usurpatur.interduita, VtTotum concrctum dupliciter consideretur: nimirum tanquam Totum, & tanquam Vniuer-

222쪽

sitas. nam in naui, & tabulae singillae, quibus con stat,& res quae in ea insunt,spectatur,& in taberna trabes, & tabulae: ut cum taberna vendi dicituril. qui tabernam, 32, D. de contr. empl.) itemque ut merces: veluti cum taberna oppignerari dicitur, in l.cum tabernam, Jq, D. le pig.Quinetiam abi sus in his vocabulis notandus atque obseruandus est. Nam & Tota hcreditas saepenumero dicitur,

quae rectius uniuersa diceretur.l. I, D. le acq. heri l. quidam, ro, C. de iur.delib.& societas totorum bonorum,in l.si unus, 67, ρ. I, D. pro soc. quae rectius uniuersorum, aut omnium dicitur in l. 3, &l.cum duobus,32,g.pen,& l .verum est,',D. eod.

Vicissimque uniuersitas fundi dicitur in l.r, g. cii Stichum, D. pro empl. clim verius Totus sundus diceretur, Ut l. s. in pr.D. de acq.poss& quod illa Vniuersitas fundi partibus opponitur, reetius hic Vniuerso sendo, Ongulae glebae,Toti vero,partes ipsae opponuntur. Idemque licet animaduertere in l.si 1eruus, 82, D. lc acq .her. ubi quod ius est in Vniuerso,ide in portione esse dicitur, pro, Quod ius est in Toto, ut posterius dicemus. Q in etiam Vniuersum pro Toto, interdum pro Genere veteres abusive & improprie dixerunt , ite inque Partem pro Specie. Ciccro in Bruto, Nisi eam pi qterea didi cisset artem,quq docet re uniuersam tribuere in partes. Et in Oratore, Latius enim degenere quam de parte disceptare licet, ut quod in uniuerso sit probatum, id in parte sit probari ne

cesse.Secunda differentia est,quod Totum rationem habet cu partibus, hoc est, refertur ad partes:

Vniuersum ad res singulas, atque iis opponitur,

223쪽

adeo ut una eadcmque in re quemadmodu paulo anteposuimus) & Totum & Vniuersitas diuerso respectu considerentur. Veluti, multis locis nega tur apud Iurisc.lapides, caementum, calcem, tigna, columnas, senestras aedificij partes es se, ut l.& per iusiurandii,33, .illud, D. le accept.itemq; tabulas esse partes nauis.l.naue,36, D. de euict.hac nimirude caussa, quonia Iuriscosulti res istas singulas appellant,chias no ad Totu,sed ad Univcrsitate refertit.l.adco, 7, .in suo, D.de acq.rer.dom. l.eu qui, 23, D. te usurp.l. siquis, 7,y.I,D.de exc.rei iud. Nain libris nostrisVniuersitas & Singulae res inter se opponuntur, veluti hereditas, & res singulae quae in ca contincntur.l.I, D. de rei vind.l. liberorum,3o8, D. de vel b. signis nauis & aedificium,rcsque singulae ex quibus constant.in l.si unus,27, . item

si, D. de pact. & uniuersitas municipij, & singuli

municipes.l.I,& pass. D.qui cuius Viatu. & uniuer sitas bonorum,& res singula .l.I, D. de interit.& l. I,D.quor. bon. & univcrsitas armarij, & singulae res quς in eo continentur.l.qui uniuersas,3O,D. de acq.posis Et in hanc sententiam in Quaest.r, dico bamus, Vniuersa Regis esse: singula vero pritiato

rum. Contra autem nulla res hereditaria pars he reditatis numeratur. l.quanuis,Iq,D. siq.om .caussa leo ut nec lcgatum hereditatis pars sit.l. qui sun dum, 83, 3,D.ad leg .Falc.nulla res peculiaris pars peculij sit.l. , A .si aere, D. de pecul. l.I, ρ.2, D.de tributar. nulla res dotalis pars dotis dicatur.l.in si princ. D. dc do .re leg. & l. quod dicitur, 3, D. loria' p. in res do . Quae com ita sint, dissicile dictu est, verum videri quod a nonnullis scribitur, To-

224쪽

tius partes esse integrales: quales sunt in domo, fundametum, parietes,tectum. Vniuersitatis au tem csse quotas, id est, quae sine subiecti interitu esse possunt: cum verius ac certius has Intellectas esse diccremus, illas Naturales: sive ut Iurisc. lo

quuntur , has pro diuiso, illas pro indiviso. Nam

Quotas partes esse Volunt, quibus per numerum rcspondetur,veluti dimidias,quartas,aut tertias.l. clim quaestio, 23,D. delegat. quae tamen aliae non sunt ab usitatis assis partibus: uti constat ex l.r,g.siduo, D. de col.bon. Vniuersitati enim ut iam an

te dictum est) partes non opponuntur,sed res sin gulae. Tertia differentia est, quod partes in Toto agunt,& quasi quodammodo ut animalis mem bra sunt.Na ut ait Aristot.Polit.I.& lib. Meteor. ,) hae demum vere proprieque partes sunt, quae

suo munere sim guntur. παντα τω εργω τνδυνα α ι. 1taque manus a corpore separata nihilo magis pars est corporis quam manus lignea, aut lapidea,nis v ωινύμως:id est, communione nominis. vi l.si. statuam, I , dc aur.& arge.lcg. Nam tectum proprie dicitur, quod tegit: & rota quae voluitur:& in naui membra dicuntur, quibus nauigatio tu uatur, Ut puppis,prora, carina, maluS, velum, gubernaculum. l.scapham, qq,D.de euict. .malum

2 2,D.de verb.signis. At res singulae in Universo nihil agunt: id cst, non emciunt ut res sit id quod est vel magis vel minus. l.quaeque,IJ, D. de pignorib.unde nata apud Dialecticos disputatio de So- rite , qtsar acerualis Latine dicitur. Sic quadrigi partes sunt equi singuli.nam singuli valent ad quadrigam eiiiciendam. Itaque quadrisae togatii,vno

225쪽

ros FRANC. HO T.

equo mortuo, extinguitur. at equorum uniuersi

late legata, quandiu quilibet unus supererit, lega tum debebitur: quoniam non singuli ad uniuersitate essiciendam valent.sed cucti,omnes,uniuersi: quemadmodum mox docebimus.Similiter onera quaedam in navim imposita,vel non imposita, aut merces in armarium impositae vel non impositae, non essiciunt ut magis nauis aut armarium vel sit, vel non sit.Q arta differcntia est,quod Totum fi nitum est, hoc est, neque accretionem neque de cretionem recipit. Nam ut ait Aristot.de Natur. 3.)Torum & Pei sectum idem sunt: quoniam utruque definitur,id cui nulla pars deest. Nihil est ex

tra totum ait Seneca,lib. te vit.beat.) non magis quam ultra finem. Vnivcrsitas aute indefinita est. adiectionem enim & detractionem recipit, ut depeculio dicitur, quod crescit & decrescit. l. pecu lium, II,D. depecul.itemque dc familia in I. pecu lium, 63 D. ae leg. r. & de hercditate , quae augmentum recipit, & diminutionem. l. item veniunt, ZO,siatem non solum, D. de her. pet. Item de grege, in l. si cum argentum, 2I, ρ.Ι, D. de eXcirci iud. Itaque Totum plerunque parte una detracta perimitur: veluti, in quadriga,ubivno equo

sublato quadriga interire dicitur, quia quadriga

esse desinit. At si V niuersitatem tingulorum quorum spectauit testator, aliud iuris est. nam vno detracto reliqui debebuntur. . quid tamen, o, in s.D.qui mod.vsussi amitt.l. peculium, 6 , .I,D.de legat.1.quod codem modo de fundi instru mento iudicandum putarem, propter i.quqstum, 12, s .siqilis eodem,Io, D. le inst. vel instr. ubi pro

parte diuidi instrumentum posse negatur. ininta

226쪽

differentia est, quod Totum & partes eiusdem generis susit.Nam si partes sint corporales , etiam Totu corporale est: si partcs mobiles,aut immo biles,ctiam Totum mobile, aut immobile. veluti, fundi,aut gregis,aut armenti,aut equitij. Vniue sitas autem semper incorporalis est, & nomen iuris: etiamsi res omnes corporales sint,aut partim corporales,partim incorporales, veluti hereditas, aut peculium, aut dos,in quibus utriusque generis

res continenti .l.I, D.cie rer.diu.Sic res singulta

mobiles esse possunt, . clim Vniuersitas eritim mobilis:vt de aedificio luculenter disputatur in Leum qui,23,D.de usurp.ubi emptor aedium no res singulas,ex quibus aedificium constat,& quae mobiles sunt,sed Vniuersitatem ipsam quae immobilis est,possidere dicitur: indeque sublato aedificio

praeteritu tempus quod ad aed1um usucapione v luit,ad rerum singularum, quae mobiles lunt, usucapionem non prodest : quoniam una eademque

res simul ut & mobilis & immobilis possideri nopotest.Sexta differetia est, quod Totum quoniam partes habet,dividuum est,siue partes fiant pro diuiso,siue pro indiuis .l .recte dicimus, 23,De verb. sig.Vniuersitas aute, quia partes non habet, diuisionem non recipit.l.I, D. de acq.her.vbi, qui uni uersam hereditatem acquirere potest, is pro parte eam scindendo acquirere non potest, & qui pa tem hereditatis adit,uniuersam hereditatem adire intelligitur. l. quidam,ro, C.detur. delib.l. inter tu, IJ, ρ.Ι, D. de her.inst.& in unicam rem institutus, in totu institutus intelligitur. l.1, .si fundo, &l.ficae facto 3,D.eod. Septima differetia est, quoniam

227쪽

regulariter quod ius est in Toto, quoad totum,i. dem iuris est in parte, quoad partem,vulg.l.quq de tota, D. de rei vind.l.3, D' pro deres.l.in ratione,3O,s .rursus,D.ad l.falc.l. si duo, 3I, f.D.de adin. tui.At non quod iuris est in Universo,ide in rcbus singulis ius est.non enim qui uniuersam domum, aut nauem,aut armarium possidet, iccirco singulas res quae in iis sunt,possidet. l.qui uniuersas, io, D. de acq.posisnon qui uniuersitatem aedificij usu capit, continuo singulas res, ex quibus constabat, Hucepisse intelligitur.l.adeo, 7,s .illud recte,D.deacq.rer. lom.& d.l.eum qui, 23,D. de usurn.Simi liter qui gregem usticepit, non continuo singulas Oues usucetit.l.rerum mixtura, sO,s .vit. D. le surp.Non siqua res V niuersitatis est, iccirco sin gulorum est,ut theatrum,stadium, campus Martius: non si seruus ciuitatis communis est, icci

co singulorum pro parte seruus cst , sed Vni

uersitatismon siquis ab Vniuersitate manumissus est,iccirco singulorum libertus est, sed Vniuersita tis. Qua de caussa Vniuersitatem sine venia in ius vocare non poterit, singulos poterit.l.in tantum, 6, .I,D.de recidiv.l.sed si,IO,'.I, D. de in ius vo c. non siquis nauem, aut domum vendidit, iccirco singulas tabulas,vel singulos lapides vendidit. qua de caussa nec euicti5is nomine tenebitur, siqua res cuicta sit.l.naue,36, D. de eui 2.non sit quid Vniuersitati debetur,si gulis debetur: nec quod debetV niuersitas, singuli debet.l.sicut, 7, j.I, D.quod cui. viai v. non si actor ab Vniuersitate constitutus est, iccirco singulorum actor est, sed Reipub.dunta xat.l.2, D. eod.Vicissimque non siquid singulatim

228쪽

ac separatim alienari non potest: iccirco uniuerse alienari non potest:vt fundus dotalis, & res cuius commercium aliquis non habet, quae tamen cum hereditatis uniuersitate transscrtunt.quaedam, 62, D.de acq.rcr.dom. non si res singulae hereditaria usucapi possitiat, iccirco hereditas usucapi potes quam ineptam Iurisconsultorum argutiam S neca minus considerate nominabat, lib. de benes. 6.) nam illae corporales sunt, haec incorporalis est, in quod genus usucapio non cadit.l .seruitutes, Ιε, D. le seruit. Ex quibus ita disputatis perspicuum est, inter Totum & partes iuris analogiam & pro portionem esse : inter Universitatem & res singulas, nullam esse: cautionem que adhibendam, ut ad id quod Totum est, partes: ad id quod Vniuersum est, res singulae reserantur, suumque sthgulis ius attribuatur. Re a pluribus furto sublata, quam tollere singuli non, potuissent,virum uniuersi tantum,an verosio ut urti teneantur

HAv c quassili, superiori sinitima est, praeci

pueque ex eo capite dependet, quo dixi mus, Totum aliud esse continuit, aliud co cretii, aliud deiunctu. Totum autem concretum dupliciter considerari, nimirum ut Totum & par tes: itemq; ut Universum & res singulas.postremo Totu deiunetiim, vere proprieq; Vniuersum dici. Irerum mixtura,so, D. te usurp. Quare in questio

229쪽

ne proposita plurimi interest, quo ex triti illorum genere res ea sit, quae surto sublata dicatur. nostri quidem de trabe exempla edideriit in l.ita vulneratus, 3I,in s. D.ad leg. Aqui.& l.vulgaris, 2I, ρ.Vlt. D. de furi. ubi fatentur, si disserendi subtilitati locus relinquatur, fore ut neque uniuersi, neque singuli teneantur. aut enim totius trabis singuli fures sunt,aut partis.Totius non esse, definitio demonstrat: furtu enim contrectatio est, neque sine contrectatione committi dicitur in l. I, & l. siquis, 32, .neque,D.de surt. Verum est autem, neminem unum illam trabem sustulisse: ait Iulianus in .s.l. ita vulneratus, sed totius rei uniuersos furtum fecisse, ut ait Vlpianus d.l .vulgaris. Rursus pro parte fur tum singuli non secerunt, ut eodem loco scribi tur.quia trabs intefra & indiuisa est. Restat ut omnes siue univcrsi, simul furti teneantur. veluti,si

quatuor trabem sustulertit, ut omnes pro Vna trabe quadrupli nomine quatuor trabes soluant. Sed refragatur Regula iuris , ut Quot delinquentium personae sunt, tot delicta numerentur:& Qus pCena delictis imposta est, si plures deliquerunt, ut a singulis solida pistetur.l.si familia, 9, D.de iuris- dic.& l.s plures,3 ,D. de iniur. ubi quot serui iniuria aliquem affecerunt,aut damnii dederunt, tot iniuriae, tot damna numerantur,totidemque poeiaqdeberi dicuntur.neque unius solutio alterum eiu

dem delicti socium liberat. qua de causa plures eiusdem rei fures, in solidum singuli obligatur: ne que poena ab uno praestita alios liberat. l. I, C. de cond. stiri. nam quod a pluribus sit pro indiviso, singulos in solidum obligat.l.semper, I ,

230쪽

quod vi aut clam.sublataque illa Quintiliani quae stio est lib. 7, cap. 3,Cum duo fures pecuniam ab stulcrunt, separatim quadruplum quisque an dii

plum debeat.l.tres tutores, 3. D.de admin. tui. si militerque si serui plures album Praetoris corru perint, non sussicit, D. Rureos poenae nomine pro

uniuersis simul soluere,sed necesse est pro singulis

quingenos in serre. In quam sententiam responsum est, cum plures domini seruum communem in sua potestate esse mentiti sunt, unumquenque illorum in solidum teneri.l.si seruum,17, D. de m- terrog.Neque obstat.l.1 ,in fia .l.2, & l.3, D. de his qui estii l .nam ibi non Plures, sed unus tantum, Itaque incognitus effudisic proponebatur. Eiusque iuris aequitas exponitur hac regula in l. q, D. deverb.oblig. Quod in partes diuidi non potest, ab omnibus quodammodo factum videtur.Denique huius rei evidens argi mentum est in edidio Prae torio, Si familia sertum fecisse dicatur: ubi consti tutum est,ut s plures serui furtum fecerunt, liceat

domino tantum offerre, quantum si seruus unus surtu fecisset: singulari de caussa: videlicet, ne do mini patrimonium euertatur, si omnes dedere co geretuZl.I,D.s sem.sert. sec.l.illud, set, D. ad lese Aquit. Quare cum a pluribus vel liberis, vel pluriudo minorum seruis, sertum faectum est, aut iniuria, plura facta numerantur : tot denique poenae exiguntur, quot delinquentium personae fuerunt. ubi vero unius familia est, clementiae & benienitatis

caussa illo singulari casu singulare ius constitutum est. Qiis cum ita se habeat,s ilianus & Vlpianus in illa de furto trabis qugstione concludunt, tot esse O a