장음표시 사용
281쪽
siue pacti nomen amittit: Mvel contractus vel distractus efficitur. ex interuallo. re secuta: quo casu tantum ad exceptionem valet.
vel ad ij-cit sub- Lstatis:id . , que vel Ire integra quo casu siue adhi
J de rest.vend. Re no integra: quo casis nullius momenti est.
vel detrahens adhibe turq; aut consestim , quo casu contral ctui ex parte actoris inest. ex interuallo: quo casu locuhabet tantum ex parte rei. l. II,De pact. adiiciens: adhibeturque
aut ex continenti,quo casu ex parte actoris inest.
interuallo: tantum parte rei locu habet, in t eaceptionem patiat.
282쪽
Ecquanam eorum pactorum natura sit, qua vel contra Iumformare,vel per se vitiari dicuntur.
RIMIs temporibus qui iuri ciuili consti
tuendo praefuerunt, iis negotiis omnibus, ex quibus lege, iure, aut iudicio ageretur, formam certam imposuerunt, quae dicitur Forma antiquitus constituta. l. , Aulianus, D. de admin. tui. Haec sorma primum ad ius negotij quod peream definiebatur pertinebat, tum etiam ad actionum formulas, id est rituum ac verborum solennitates. Et hae sunt quas olim generali nomine legis actiones appellabant: non, ut Tribonianus dixit, quibus inter se homines disceptabant. l.2, g. deinde, D.de orig.tur. Dicemus hoc loco de con tractibus, & sorma iuris antiquitus in ipsis consti tuta. Forma contractuum duplex est. una pertinet ad substantiam,altera vero ad accessioncs,quq Papinianus adminicula vocat in l. pacta, 72, D. de contrah. empl.substantiam contractus dicimus,s- ne qua consistere negotium n5 potest: veluti contractus bonae fides, sinc bona fide.l. ,D. de rescin. vcndit.stipulatio sine verbis: nominum obligatio
sine literis: emphyleusis sine scriptura. l. I, C.deiuri cmphyteu. item fideiusso sne stipulatione emptio & venditio sine pretio. d. l. 72. locatio de
conductio sine mercede.l.23, D. comm tin .diuid.
283쪽
stat.veluti scriptura, in plerisque contractibus. l. , D.de pignorib. l. , D. de fid.instrum. praestatio periculi in bonae fidei contractibus: ut paulo post
demonstrabimus. in emptione cautio de euictione.d.l. 7 2. Vtraque forma iure ciuili antiquo con
situla quidem ac definita est: sed tamen dissimili ratione. Nam illius resulae ita directar ac lcgitimae
fuerunt, ut neque iuuicibus in iudicando, neque contrahentibus in contrahendo ab iis recedere licerct.l. contra, 28.D. de pact. l.ex empto, Π,D.deae .empl. ubi haec dicuntur inesse cuiusque contractus iudicio. Et hic est, qui dicitur status & na
tura obligationis.l. 9,g. I, D. de duob. reis.& ius quod lex cuiusque contractus naturae tribuit.l. 27, Di,insn.D.depact. Quae vero ad contractuum adminicula pertinobat, ita iure quoqu e ciuili definita est, ut tamen contrahentium arbitrio per mitteretur:id est, ut si nihil nominatim inter co trahentes contra formam praescriptam conueniret, iure communi relicta intelligerctur. unde illa sunt peruulgata, obligationum caussas pctaione immutari posc:l.27, de reg.tur. Pacta legem dare contractuid .contractus, 23 , eod.l. 7, .qui nimo, D. de pact. contractum ex conuentione te Fem accipere. l. I, . si conuenit, D. depos Nam haec omnia de adminiculis dicta esse, pro locis intelligitur. & nisi attente & accurate observentur, negotium hominibus minus exercitatis facessent. veluti cum Paulus hac Adminiculorum formam, appellat Naturam contractus.l. , .pen.D.de perscript.verb.ubi Naturam mandati esse dicit, ut leuis tantum culpa praestetur : licere tamen per, pa-
284쪽
pactum naturam eius excedere,vi ctiam custodia praestetur: cum tamen ea res ad mandati admini
cula pertineat: ut paulo post intelligetur.,Dicamus de pactis contra substantiam contractuum adhibitis. Eorum enim qusdam per se constant, quaedam prioris negotij accessiones sunt. Quae
per se seruantur , priorem contractum renouant, ac nouae conuentionis ius nomenque inducunt.
quae accessiones sunt,non seruantur, sed vitiantur, ac repudiantur: quoniam cui iam diximus natu rar principalis contractus repugnant. Prioris generis exempla haec sunt: Natura madati, depositi,
commodati haec est, ut sint gratuita. si inter cotra .hentes conuenerit, Vt merces praestetur ,ex deposito , commodato, mandato efficietur locatio &conductio. l. 3, g. nunc videndum, D. commod.
.vit. Insta.mand .l. si tibi, ret, D. dc perscript. verb. l. I, 6. si vestimonium, D. deposit. Natura depositi est,ut depositario rc deposita uti non liceat si conuenerit,etiam ex interuallo, ut pecunia deposita utatur, ex deposito mutuli essicietur.l. certi,9 F.Vl.D.dereb. cred.l. Lucius, 2 q,D. deposNatura dotis est,ut res ipse dotales restituantur si co- uenerit,ut aestimatio reddatur, ex dotis datione emptio & venditio essicietur.l. cum dotem, IO, C. detur.doti.vbi aperte dicitur, contraditam per pactionem illam format. Natura mutui est,ut idem genus reddatur:Veluti pecunia pro pecunia, vinii
pro vino,oleum pro oleo.si conuenerit,ut pro pecunia vinum,pro oleo frumentum reddatur, permutatio contracta esse dicetur.l.2,D. de reb.cred.
285쪽
l.pen.C.de rer.permut.l.8 , ρ.pen. D.de transact- Natura emptionis est, ut merx & pretium inter se Commutentur. si conuenerit, ne pretium detur, donatio efficietur.l.3,& L9,D.de contr.empi, tura soc1etatis est , ut aliquid uterquec'nserat.si conuenerit,ut alter solus conferat, alter nih1l conserat, non societas,sed donatio intelligetur.l. , . vlt.D.pro sic.l.cum hic status, .si inter ,19,D- de donat.int.Vir. Deinceps exempla eorum pactorum expone mus,quae contra naturam contractuum adhibentur,non ut per se confici,sed ut eorum pars & ac cessio sue adiectio sint:& quoniam corum natu rar repugnant,vitiantur: neque a Praetore, utpote iuri ciuili contraria, seruantur.non enim haec co-
tractum vitiant,sed ipsa vitiantur, & pro no adiectis habentur.vcluti : Natura bonae fidei contractuum est, ut ab iis dolus absit, & si quid dolo co missum sit,praestetur.l.3, D. de rescind.vend.pactu igitur ne dolus in iis praestetur, nullius momenti
est: neque a Praetore seruabitur, quoniam bonis moribus repugnat.l.7, .I,D.de paci.l .contractus, 23,D.de regaur.LI,s.si conuenit,D.depos. Natura
societatis est, ut par lucri & dani portio ad socios
pertineat.s conuenerit,ut ad unum lucri duae partes pectineant, damni tertia,ad alterum diis partes damni, lucri tertia, Mutius disputabI, contra naturam societatis hanc pactioncm esse , ac proinde inutilem. M.1, Inst.de societ. Natura cius dem est,ut cum sortis, tum etiam lucri & damni communio ineatur.l.I, . plane, D.de tui.& rat.distrin.si conuenerit,ut ad unu lucrum, ad alterum
286쪽
damnum pertineat,inutile pactum cs .l.si n5 sue rint, 9, ε.I,D.pro soc. Natura eiusdem est, ut ei quisque cum sibi commodum videbitur, renuntiare possit. Quare pactum,ut in aeternum societas
contrahatur, nullius momenti elt.l.nulla, TO, D.
pro soc. Natura dotis est lege XII tab .constituta, ut soluto matrimonio annua,bima, trima die red daturin hoc ius esse dicitur, quod lex eius naturae tribuit.l.27,set, in fin.D. de pact. Hanc sormam mutare pactione non licet:Veluti si convcniat, ut longiore die soluatur. tametsi admittatur pactio, ut citeriore die soluatur.quoniam hanc legis mentem fuisse constat , ut mulieri potius quam viroconsulatur. ac propterea meliorem dotis condi tionem essicere per pactiones liceret, deteriorem non liceret.l.I7,& l.seq.D.de pact.Natura precarii est,uties precario concessa ad concedentis nutum restituatur. si conuenerit, ut Ilo ante certu te
pus repetatur, pactum non seruatur.l.cum precario , Ι , D.deprecar. Natura hypothecae est,ut de
bitori salua maneat vendedae hypothecs potestas. pactum igitur ne ipsi vendere liccat, nullius momenti est.l. 7,g.Vlt.D. de pignorib. Ex quibus ita disputatis perspicuum est,pacta quq tanquam adiectiones in contractibus adhibentur, n5 quidem contractum vitiare,sed ipsa vitiari.sicuti Vlpianus ait, adiectionem contra legati naturam adhibitam, non vitiare legatum, sed ipsam vitiari,& pro non
adiecta censeri.l.6, .I,D. de pecul .legat.Deinceps ad eorum pactorum exempla transeundum est, quae ad contractuum adminicula pertinere diximus: atque ita iure ciuili antiquitus constituta, ut
287쪽
tamen contrahentium arbitrio permitterentur. Natura cotractuum fere omnium est, ut sine scri plura constent. d.l. , D.fid .instrum. si conuenerit Ut non prius pcrsecti intelligatur, quam in scripturedacti sint,valet pactio. l.contractu S,I6, C. eod.l. Vlt.C de contrah. empl. Natura bonae fidei con-ν tractuum cst,ut in nullo eorum sortuiti casus prς- stentur: l. , C. de pignorat.act. at si id conuencrit, pactum valebit. sicuti de pignore traditur in d.l. . De commodato, in l. Ι,C.commod .l. , .I,l.in rebus,I8,D.cod.& de deposito in l.I,s.sspe, D.deposit.l.7,M . si paciscar, D.de pact.de mandato in l.&Aristoni,39, D. mand.de locato in l.9,M.2,l.item quaeritur, II, .s gemma, D.locat.de vendito in I.Ι,D.de peric.& commod .de negotiis gestis in l. negotium, 22, C.de negot.gest. Natura empti &venditi est,ut de emptione nuda cautio prςstetur. l.si duo, 33, H,D.de iureiur.l. I, .I., D.de praetori stipui.l. , D. de cui ct.at pactum ut ne cautio illa prςstetur, aut ut cum fideiussore pr stetur,valebit.
act.empl.l. q.l. Lucius, Π,l. si dictum,36,l.emptori, 37, D. de cui ct.Naturabolas fidei co tractuum est, ut in iis qui dantis solius utilitatem continent, dolus tantum & lata culpa pristentur: qui solius accipientis , leuissima: qui utriusque leuis. l.23,Dcreg. ivr.l. si seruus, Io8, .cum quid, D.de legat. I,LI,=.I,D. commod.at si conuenerit,ut pro leui, vellata vel leuissima pro lata,leuis :pro leuissima,leuis tantum praestetur, pactum seruatur.d.l. 23.& l. Ι, .s conuenerit, D. deposit.l. .ss.pen. D.de perscriptis Verb.Natura eorundem est , ut quod promissum
288쪽
est,simpliciter praestetur.velut in deposito, ut res deposita sola reddatur.at pactum ut ex mora usu rae pisiciatur,valet.Ls,C. se usur.l. . C. de pact.int. cmpl. l. , D.de actionib.empl.idque speciatim de pecunia deposita traditur in l.Publia,26, .I,D.de
possquin etiam iudicis officio cotinctur in his bonae fidei iudiciis,ut si ei aequum videatur, & usuras
insigat,& earum modum definiat.l.I, t.' , ρ.vlt.D. de usur.l.in bonae, IJ,C.eOd.l.quaero, Sq.D.locat.l. deducta, 8.D.ad Trcb. Natura mutui est,ut credita pecunia semel unaque pensione reddatur.l. tutor, qI,. .I,D.de Usur.taulianus, IJ, .osterri, D. de act. empl.at pactu Vt per partes soluere liceat, Valet.l.lecta, I, D. de reb.credit.Natura societatis est,ut heres in secietate non succedat.pactio tamevi heres in demortui locum su/cedat, valebit. g. pen.De societat.l. cum duobus,32, .idem respon dit, D. eod.Natura fideiussionis antiquo iure fuit, ut fideiussorem omisso reo conuenire liceret. at pactum ut non nisi excusso reo conuenire fideius sorem liceret , valebat.l.3, C.de fideiuss. Natura eiusdem cst , ut a singulis fideiussoribus solidum peti possit. pactum tamen factum Vt pro
virili tantum parte teneatur , valet t. inter eoS, T. D.de fideius.Natura commodati est, i repeti ni si expleto usu non possit.in quo tacite tractus teporis continetur. l. in commodato, ΙΤ, .sicut, D. commod .s conticia erit, ut intra certum tempus reddatur, siue usus expletus sit, siue nota,valebit
289쪽
tea fuerat, nouus homo esse fingitur. veluti in numissus.l.seruus .D. de adim. legat. Non raro praeterea in personarum confusione fietio versa tur: veluti,cum plures numero personae ciuili co mcto una eademq; persona esse finguntur: id est, pro Vna eademque numerantur. quod duobus exemplis demonstrabimus. prius est cum dicimus, patris & fiiij unam personam csse.l.vit.C. de instit.& alijs substit.vnde illud vulgatum,vox patris Vox filij. . ,Instit. de inutil. stipui. quod idem in do mino & seruo dici potest.l.I, & pass. D.de stipui
scru.=.2, Instit.eod. Quinetia personae omnes quae in cadem familia sunt, pro una numerantur. solus enim paterfa.qui familiae Princeps est, personam habere dicitur.l.siquis, 36, .I,D. de fideiusl.si Pa
philo, Io, D. de opt. lcg. ubi filij & serui quandiu
in patrisse.potestate sunt,personam habere nega tur.sed ut primum per emancipationem aut mortem aut manumissionem sui iuris offecti sunt, co-
festim singuli suam quique personam habere incipiunt: ciuilem scilicet, hoc est in qua ius dominiumque aliquod versetur. naturalem enim iam ante habebant. quoniam homines omnes iure naturali uno& communi nomine Homines appellabatur. l. , D. de iustit.& iur. Illa autem fictio ad Vitae communis utilitatem accommodata est, ut
quoniam qui in alterius potestate sunt, nihil pro prium habere possunt, quae filij filiaeque familias
agerent, gererent,facerent, quaequidem ad patris-fa.commodum pertinere possent, ea ipse pateris. agere, gerere,.facere videretur. .I,& y.2, Inst. Per quas persen. nob. acquir.l. acquiruntur, IO, D. de
290쪽
acquir.rcr.domin. nam cum is solus familiae caput sit, & in ea dominium ac princisatum obtineat, commoda familiae domusque omnia, repente ad illum unum redeunt.l.pronuntiati O,I93,s .I,D.de verbor.signis aliorum auicni opera & ministerio tantum utitur. quandoquidem nec silijsa.nec ser ui personam in qua dominium consistat habere intelliguntur.l: debitor, 82,g.vit. D.delegat. 2. &ob id quicquid acquirunt tacito iuris intellectu ipso momento patrifa.acquirunt.l.I, D.si a parent. quis man .l.placet, 79. D.de acquir.hered.Sed iam ad alterum exemplum accedendum est: quod cxcofusione personarum creditoris & debitoris su memus , cum creditor dcbitori, vel hic illi heres existat.quo casu ex duabus personis una quodammodo costari creditur. qua de caussa ipso iure ob ligatio extinguitur:ne unus idemque sibi creditor& debitor sit: quod nec naturalis, nec ciuilis ratio
patitur.l.si debitori, 7, C. de paci . l. si id quod, et 1, D.de liber.leg. l.stichum,93, . aditiO,D. de solui. Ac fictionum quidem carum excpla, quae in per
sonis versantur, satis multa commemorauimus. Nunc de rcbus videamus. Neque enim raro ac-
cidit, ut quae res in rerum natura sunt, perempta esse, vicissimque quae extinctae sunt saluar esse fila gantur. Posterioris generis exemplo sunt eae res quae Viendo consumuntur, quarum usus sine inte ritu est nullus.veluti pecunis, quq assidua permutatione extingui quodammodo dicitur, M. et, Inst.
de usus ruet.& tamen contra naturam rerum con traque Veritatem tum eius, tum aliarum similiti in