장음표시 사용
401쪽
quaesio haec fuit: An is cuius peculium coheredes participant, ab iis ut se indemnem creditori suo pro rata participationis praestent,petere possit.
Seq.in textu: Forro eum quem c. Argumentu est ex minoris coinparatione: Si qui peculium fi tris participat,aduersus extraneum indemnem itilum praestare debet,ut fiater pro rata suum peculium recuperet: multo magis aduersus seipsum,&praesertim re integra, id facere cogitur. g.l.qui negotia,3I,D.mand.l.cum hereditas, 9,D.de a m .iut.l.ctim in eo, qq, D. de pact.. est,r c.ubi quaestio haec proponitur:An quod naturaliter debitum filius eman cipatus patri dissoluit, repetere possit.Dubitandi caussa peruulgata est, quoniam regulariter inde bita per errorem soluta condictione indcbi ii repetuntur.l. I, &passi D.de conis .indeb.C trarium tamen respondetur, Adhiberi distinctio nem oportere:Vtrumne pater aliquid ex peculio retinuerit,annon.Siquid retinuit, iam supra de
monstratum esse,naturalem obligationem eatenus extingui,quatenus creditor ex debitoris peculio consecutus es Idemque perspicue traditur in t .si novali,11, D. de pec.ubi si filiusfam.a debi tore paterno aliquid exegit,& pater id de peculio deducit,filius a. naturali obligatione liberatur.Est autem,inquit,natura aequum liberari filium obli gatione:propterea quod pater de peculio dedit cens , videtur in illud debitum exegisse. Sinaii lcm nihil pater retinuit,nihil repetiturum: quo
niam naturalis obligatio per emancipationem notollitur. d.l. 8 , D. de cap. min. non magis quam
402쪽
per manumissionem.l.serui, I , D. de obi.& ac Lnaturaliter, H. l. si quod, 6q, D. de cond.indeb. quippe, cum ut ciuilia ciuilibus tantum, ita natu ralia naturalibus tantum modis dissoluuntur, d.l.
bat naturalem inter filium& patrem obligatione etiam post emancipationem inauero: nisi quid ex peculio apud patrem remanserit. quoniam siquid filiustam.extraneo debuisset, & cum filiusfam. e mancipatus csset, extraneus aduersus patrem a ctionem de peculio intendisset, pater quod sibi filius dcbuisset, deduceret. quoniam etsi patriae potestatis interitu peculium interit, tamen contrahendar obligationis tempus inspicitur. l.vit. D. de stipui. scr. l. id quod, 19, A. Vlt.D. de pecvn.
Seq.vers c. Contras pater, &c. Quaestio est, An quod pater naturaliter filio debitum eidem e mancipato soluit,repetat. Dubitandi & respondendi causa eadem cst quae in casse superiorae quo magis illa sententia confirmatur, naturalem obligationem sublata patria potestate neque ex patris,neque ex siij parte interire.d. l. 8, D. de cap. min. Seq.versic.Nam bliquoque, &c. Cuius quae- 'fiocst, An extraneo intra annum agente patris debitum in peculio computctur. Filius peculium habebat I xxx aureorum. Pater ci x x debebat. Idem ille filius extraneo centum debebat. Cum mancipatus a patre fuisset, quaestum est, an eX-
403쪽
traneus petere ae patre centum inteῖra possit. Dubitandi caussa est, quoniam pater lupra vires& summam peculij non teneturit . actiones, & g. sunt praeterea, 3q, Inst. de ach. Contrarium tamen respondetur , quia quae pater naturaliter filio debuit,in eius peculio numerantur. l. 7, s. 3, D.de pecul. Superest versc. Eademque erunt c. Cuius liscquaestio est, An quod extraneus heres filio natu raliter a patre debitum, eidem exheredato dissol uit, repetere ab ipso possit. pater qui x filiolam. debebat,illo exheredato extraneum instituit. Hic filio decem illa dissoluit.qiueritur an repetere possi. Dubitandi caussa est, quoniam actione nunta cogi ab illo filio poterat: ac proinde soluisse in
debitum videbatur. Contrarium tamen respondetur: primitin, quia naturalis obligatio ut per emancipationem, sic neque per exheredationem extinguitur.l.3, ρ.sed utrum, D. de minorib. de inde, quia heres ille extrancus participatione poeulii naturalem patris obligationem in se sescepit. REsTAT , ut quibus ex fontibus peruulgatusi
error natus si, demonstremus.nam cum in l. placet,79, D. de acq .hered. scriptum esset , here
ditatem stio quaesitam, confestim patri acquirit
Accursus & cum secuti Doctores omnes ratiocinati sunt,non modo ciuilem,verumetiam natu
ratem obligationem patri quoq; acquiri.ctim autem Primus patri heres extiterit aditione heredi tatis creditoris consesam obligationem extingui l.Stichum, os, .aditio, D. le sollit.Haec ego space
404쪽
doctorum hominum dictum sit ) valde ab hoc proposito nostro aliena esse arbitror.Fieri potest
ut fallar :& quemadmodum errare, humanae imbecillitatis adiunctum est: it minium opinioni suae confidere, & petulanter alios laces iere,super blae,stultitiae,& temeritatis.Sed Iurisconsulti officium est in rem scribere,non in personam.Itaque quantumuis contumeliose lacessitus, modeste t men ut potero respondebo. Primum, quod dicitur ius filio quaesitum patri acquiri: totum ex iuris ciuilis fictionibus,argutiis & subtilitatibus manauit: quibus personae omnes quae eiusdem familiae
delusia.s Pamphilo, io, D.de opt.les.quibus sisi, qui libertinus effectus est, mater ese desinit. l. 2,D.ad Tertyll.quibus situs post emancipationem,
cxtraneus: seruus post manumissionem, alius homo cumeratur. .s, de hered.qual.l.seruus, 27, D. de adim.leg. l.qui res suas, 98, .vit. D.de solui. At in obligationibus naturalibus nudum & simplex factum quod a fictione abhorret consideratur. l. nec seruus,' I, D. de pocul.adeo ut ne ciuilis quia dem liberatio naturalem obligationem extinguat.l.Iulianus,so, D.de cond.indeb. Denique iure naturali omnes homines pares & aequales habentur. l. quod attinet, D. de reg.tur. Quare cum lila de naturali iure & naturalibus obligationibus agatur, consentaneum est, eas naturalitcrconsiderari, neque iuris ciuilis fictionibus locum permitti.l.s qnod,6q,D. se cond.in leb. ut is de naum qui credidit, naturaliter creditor: qui mutuatus est,naturaliter debitor numeretur.In eam que
405쪽
que sententiam Seneca lib. de Benes ue, Ets filius
meus,inquit, pecuniam mutuam sumpserit, creditori numerabo. nec tamen ego debuero. Dico
me tibi obligatum pro filio: non quia sum, sed
quia volo me offerre tibi debitorem volutarium.
Denique huius rei evidens argumetum est, quod etsi stitissem.ciuiliter postidere negetur: l. filius, 93, D.de acq.poss.& quq peculiari nomine apprehendit,contestim a patre possideantur:Lq, D. eo. tamen,si naturale ius spectemus,stitassem. possidet: neque illa naturalis possessio patri acquiritur. l.per seruum, 37. l. quod seruus,2 ,& I possessio, 69, .I,de acq.postsEx quo per ricuum est,ubi de se naturali iure tractatur, locum fictionibus ciuili bus non permitti. a iod idem patet etiam ex I resar, g. 2, D. de fideius . ubi seruus naturaliter obligatus, si manumissus in naturale obligatione suam fideiubeat, nihil agere dicitur. quoniam in telligi non potcst, ut quis pro se fidei ubeat. cum tamen si ciuilem fictionem spectaremus,iam non idem h omo,sed alius dicendus esset.d.l.seruus, Deadim.lcg. Quod cum lya sit,in illa nobili disputa tione Pomponii l.I,D. de rest.vend. An pacto solius patris venditio a filios facta resonatur: ubi Pomponius contra Celsum assirmat situ quoque obiter liberari: statuendum putarem,liberari qui dem filium, sed ciuiliter tantiim, naturaliter autem obligatum manere. Similiter in t .squis proco, 36, is. I, D. desdeius quod dicitur cum filius a
patre stipulatur, nec fideiussorem acceptum te neri: quia non potest pro eodem & eidem esse obligatus: non dubitarem, quin de ciuili obliga-
406쪽
tione accipiendum esset, non autem de naturali: in quam etiam fideius r acceptus obligatur. l.7, D.eod.eiusque rci argumentum praebet l. plane,
, tum est,qubd si obligatio filij creditoris patri acquireretur, cadem fictione simul etiam obligatiosiiij debitoris ad illum pertineret,partim propter
regulam l.secundum,Io,de rcg.tur.& l. vf90.I, D.de usust.neque, Is,D.de impescin res dot. par tim etiam propter naturam relatorum. quod ab exemplis intelligcturi nam si frater societalcm cum fratre contrahens patrem facit sectum: etiam alter frater eundem suum patrem socium faciet. Item, si frater locans fratri, patrem facit locato rem,alter stater conducens, patrem quoque conductorem faciet.Denique in obligationibus contractis cum extraneis, hoc perspicuum est. Nam
ut ex credito filij pater creditor efficitur: sc ex debito efficitur debitor.l.s filius,21, D. dedamia. infl.mandati, q6, D. de negot. gest. At hoc in ipsorum filiorumscontractibus interipsos factis, a surdum est. Nam isto modo pater unius eiusdemque rei nomine simul & debitor & creditor existeret.quod neque rerum natura, neque ciuilis ratio patitur.l.heres, ΣΙ, .clubd si stipulator,D.de fideiuss.l.s id quod,ri,D.de lib.leg.Qua de caussa confuso haec appellatur.d.l.Stichum,9 ,y.aditio, iD.de solui. Neque obstat quod modo diximus, patrem ex silij cum extraneo contractu posse, de creditorcin & dcbitorem esse:id est, tum agere, tum conyeniri actione de peculio posse. Nam O . id verum est diuersorum nominum & obligationum
407쪽
num & summarum respectu.At in casu nostro de unico nomine & eadem summa quaerebatur: cu ius Secundus est creditor, Primus debitor: qua contrariae qualitates calere simul in unum eundemque non possunt. Idque argumentum V lere volumus ad obiectionem, qua uteretur so
lasse quispiam: per subicctas per nas meliorem feri coditionem nostram posse, deteriorem non. posse.l.melior,i33, D. de rog.tur. l.3.1n s. Quod quisque iur. nam cum pater filio peculii adminio. strationem permist, ex ipsius persona emcacitcraeque & obligatur & obligat.l. si pater, Ir, D. quae in fravd.cred.ubi filii creditores otia patris ipsus creditores esse dicuntur.aded ut ipsa mater cui fi lius debet,patrem ipsus filii maritum suum obli atum & debitorem habeat.l.si praedia, 38, .2, D.
e donat. inter vir.& vx. Tertium argumentum
est, quods quaesita filio naturalis obligatio patri
quaereretur, pater ipse obligari nunquam posset. alioqui sbimetipsi obligatus videretur: contra l. cum filio,II,De legat.I.Passim autem traditur a que etiam hac ipsa lege, in quaestum, confit matur, patrem filio dcbere , & obligatum esse, adeo ut illa patris obligatio, etiam post emancipationem duret. Sed huic argumento video osse qui sic respondeant, Imo acquiritur ipso iure: sed quandiu pater ea acquisitione non utitur d est, qua diu peculium manet apud*iam , non intesi igitur ei acquisita. Quid audio Patrem tandiu filio natu raliter non obligari, quandiu peculium apud filium esse sinit: post vero naturaliter oblisatum essethoc vero nimium perquam abstrdu cst. cum
408쪽
Ip. in l. 6, s. sicut, D. de pec. legat. tam aperte scribat, id quod dominus seruo debet serui pccii lium augere.item in s. 7,y.3,D.de pecul.Sed & id, inquit, quod dominus sibi debet,in peculium ha bch,it.Naturaliter ergo & pater filio & filius patri,& fiatres ipsi inter se, manente peculio obligantur : contractaque naturalis illa obligatio sui lata potestatepatria permanet: quanuis peculium interierit.l.I, .2,& l.Vlt.D.quod cum eo. Deinceps altera obiectio videnda eri. nam hic occurritur ab amico nostro,que minime superbia decuit. Obii cit l .sed si, , s. I, D. de pecul.ubi tamen non animaduertit desiderari vocem pR VsΤR A, aut eiusmodi quampiam: ut sit, Huic definitioni seus raSeruius adiecit.cum ita dicitur, peculiu olim dc- sinitum esse, deduino co quod domino debetura cui desinitioni, Seruius summus desinicia tarti sex,& peritus Dialecticus, adiecit: Etli quid tu debeatur , qui in eiusdem potestat unt. Sed hoc quoquc,inquit, Vip. domino deberi, nemo ambigit: quasi superuacanea Servij adicctio sucrit. Pri inum si pro Seruio disputare cum Vlpiano fas cst, quaero utrum naturaliter debitum istud aestime tur,an ciuiliterλSi naturaliter, perspicue id falsim
est.natura.n.seruilem conditionem non agnoscit.
l.quod attinet, D.de reg.tur. Itaque illo iure tam debet dominus servo,quam hic illi. Sinautem ciuiliter, multo absilrdius. nam ciuiliter debit si n-tcr seruos & dominos non dicitur.l. nec serui, qI,D.depccul.l.fideiussor,is, ε.s deiussor, D. de si dolust. Itaque mirum est Vlp. ipstim in l.6, D. de peculaeg. hanc Serub adiectionem seruassc : Si quidem
409쪽
quidem,inquit,nihil sit, quod seruus domino, vel comseruis liber die domini debeat. Sic Imperator, vel Caius potius, in cum autem, . Quod cum coqui in al.Cum autem quaeritur, inquit, quantam in peculio sit,ante deducitu quic id semus domino,eί-
ue qu3 in potestate eius sit,debet, & c. Quid ergo est necesse est videlicet, quod Vlp.scribit, ea qυς se uo a conseruo debentur,domino deberi: non de naturali iure intelligi, ac ne de ciuili quidem propric,verum abusue & impropriissime:ut non reipsa domino debeantur, sed vi ac potestate:quoniaserui peculium domini nutu propemodum extinguitur. nam simulatque non vult peculium serui esse,desinit peculium esse:ait Paulus in l. non sta
tim, 8, D. de pecul. Quid vero si etia quis, id quod ibi Vlp.de conseruis scribit,ad filio stam.pertipe re neget cum intor ius peculii serui & filiispluri
si quodcunque situs fratri suo dcbςt, simul patri debet, quid est quod idem Vlp.ait in l.3, s. Pomponius, D. te minor.& in l.s Hatu libera, α ρ.si si lius, D. de statu lib. mortuo filio sputa creditore fratris) patrem cius quasi heredem dine λ Etenim si quasi heres est , nunc demum creditor esse in cipit. at vivente filio creditore, non fuit. Quare de illa noua Vlpiani sententia sic habendum est: quandiu duo filii aut conserui in eiusdem pote-
state manent, tandiu illorum inter se obligatio nem ad patrem aut dominum nCn pertinere: sed cum naturales sint, naturaliter assii mandas esse. At vero alterutro mortuo,aut sui iuris facto, tum
410쪽
sine dubio pertinere.nam in casu nostro, sue Se cundus, qui creditor fuit, moriatur, pater de Pri mi debitoris peculio debitum illud deducet: siue Primus debitor mori tur, & Secudo emancipato pater soluat,non repetet: quemadmodum tum ex Africani disputatione planissime intelligitur,tum etiam ex d.l.si noxali, Π, D.depecul. Quare isto casu non modo Vlp. recte dixit, quod conseruo
debetur,domino deberi: vcrumetiam ex contraria parte recte dixisset, quod conseruus debet, dominum debere. Quinetiam illud singulari observetitione dignum eu,quanuis naturalis obli satio filij vel serui cum extraneis, patri vel domino non acquiratur: tamen ex illa naturali obliga tione ciuilem illis obligationem cum extraneis utraque ex parte acquiri. na vi de peculio in ipsos agitur, ita ipsi aduersus extraneos ciuiliter agunt. O.nec seruus,qI,D.de pecul. tametsi pater ciuili ter no oblisetur.l.8,g.vlt.8.de accepti. Venio nucad alteram huius erroris orisinem.Na cum regu la iuris sit, ut aditione hereditatis creditoris, aut debitoris, confundatur oblisatio etiam naturalisa .d.l.Stichum,93,g.aditio,D. desolui.& l.heres, ΣΙ,
ρ.quod s,D.de fideius argumctu inde ductu est, Primi debitoris obligationem pro qua parte pa
tri heres extitit, confusam, ac proinde extinctam iuisse.Hoc cum Accursj,tum alioru omnium veterum commune argumentum suit: quod nunc a recentioribus renouatum est a quibus nihil quicquam noui praeter verborum columeliam Iuris
consultis indignissimam afferri video. Sed illi a gumento perfacile est multis modis roseondere