장음표시 사용
191쪽
in quacunqae demum materia fiat , cruci aliqud Herermino commuini astirmatur, ac proinde in maioria contingenti uon debet dici Propositio muticularis, sed Propositio universalis talia. Nec aliud de iis ludicium homines ferunt natura duce , illaseni ui ut falsas rejiciunt , quando universalitet verae nou satat, altem universialitate morali, quae incommuta sermone de rebus quae passim aguntur, sufficit. Quis enim diecutem ferret, I Uos esse albos ; H mines mgros Parisens, nobiles ; Pianos Socinianos, Aulus Tremaeus Eashi astus. Et tamen ex horum Philoi Ophorum distinetione , oportet has Po tiones esse verissimas ; cum mim indefinitae sint teria contingenti particulares erunt. Iam certissimum est quosdam Ursos este albos qhales iun 4 Zemdia inveniuntur; quosdam homines esse nigros , ni miram aethiopes; quosdam Parisienses .esie nobiles, quosdam Polonos Socinianos, & de nique quosdam Anglos Tremulus. . Clato itaque clarius eli hujusmodi Proposivi oues, in quacunque materia fiant . esa universales , sed in materia C - tingenti suscere universalitatem moralem. Uciae ita que sunt hae Propositiones ; Galli simu sortes , nasi suspicaces , Gremam proceri , serieutales volupisos. Quamvis de omnibus in particulari vetae non sunt et sussicit enim in talibus quod In imam partem votae sint.
Poterit itaque hie alia distinctici adhiberi . qvi ad rem magis sit, sci. has Propositiones indefinitas in materia destrinali uuiversales eise, ut hic , Angeliint ιncorporei ; in rebus vero facti & narrationibus Historicis esse particulares 2 ut quaudo in Euata lio dicitur , milites 1 inres de spinis isse suemn 6α. Peripicuum enim est hic aliquos d
192쪽
non omnes milites intciligi. Ratio est rra gestissimulares , praesiuit si cuidam certa tempori doteraui te asi uentur , per terminum communem,
ut plurimum , nou eΣpruruantur, nisi addita aliqua particulatitate , Chus diistincta idea est in mente Mus , qui Propositioncs facit ; adeo ut . si rem rite perpendamus , tales Propositiones potius singulares
dediem meari , quam particulares , ut patet ex iis quae Parte I. CV. 6. &. Parte 2. Cap. q. dicta sunt de terminis sciari complexis. Septima Ollieristis. Haec denique nomina , Corpus , --- uim , populuι , si collectivE . ut Iblet , sumantur , pro in denso corpore , cinnmunjtate , &populo , Propositiones , quibus inseruntur , non proprie univeriales reddunt nec etiam particulares , sed potius; singulares. Sic quandQ dico Roma ni Carthaine es deviserub,l ; Leviti gerunt ad
rimi ; Propositiones condo quae universaleS non
sum , quia sic unusquisque Romanus dici poterit Carthaginenses deviciliu ; quod falsum cst : neque particulares, quia plus in illis habetur quam si di cerem ali os Rom nos Carthaginenses superasse; scd sunt iiugulares , quia in illis populus considerintur tanquam homu moraIiter uuus, plara secula vi
ven S . . tandiu subsillans , quandiu re ublica durat, , ct qui non desinit agere per eos ex quibus compunitur es ut homo agit pet sua membra. Hinc dicere possumus . Rot rios superatos a Gallis qui Romam O Upaverui :) ipIos Gallos t apore Caeseris devicille ; per huuc ullum eundeinque terminum, Rum anos, intelligentas S illos qui olim victi fuere, & Os qu, alias vicina licet ex ris qui invicti inieret, nsis λ suer A tirier. illais , qua pinica vi runt.
193쪽
Hic etiam obiter notari potest , quam arenom solo , . innitatur vana illa gloriatio , qui Privati sese in . runt ob res praeclare a Wmularibus gestas , quarum pars illi nulla fuerunt. Quam enim inficete auris 1urda sese jactaret ob oculorum perspicaciam , manuumye derieritatem.
De binis Propostionum preeribin Moentias eon parandas maximὸ necesistis ; Diso e Mi. es' bonitione : , primum de Divisme. SPeciatim aliquid necesse erit disserere , de binis Ρr ostionum 'eneribus , Mae magni usus iunt. in Mientiis addiscendis, Dissone Ri. & Doni
Divisio est tot- in omnia quae continet dybstatio. Sed sicut dupliciter, ratum, potest dici: 1ic etiam duo sunt divitionum genera. Alterum totum constat partibus realiter distinctis , quae inlevantes di, Cuntur, ex his constans proprie totum apud Latinos vocatur. Hujus - divisio peculiari nomine Partitio appellatur. Sic d'mus in tectum , parietes , fundamentum ; urbs in regio vi regnum in provincias; Homo in corpus α animam: corpus in membra dividuntur. Hujus divisionis rite faciundae mei odus sita est, in accurata, ita ut nihil omittatur, partium numeratione.
Aliud toto apud Latinos omne dicitur , illisiseque partes vocantur, partes subjectivae, aut ins riora ; quia hujusmodi totum est terminus universari,
194쪽
salis partesque ipsius sunt sub tecta , illi secundum extensionem competentia. Sic, Animal, hoc pacto totum est; cujus inferiora , homo & bruttim, in illius extensione comprehensia , iunt partes subjectivae tatque haec proprie divisio et quatuorque illius genera stib. Observationem cadunt. Primum , quando genus dividitur per species. Sie omnu substantia est carpus aut mens ' omne animal est homo aut brutum. Secundum . quando genus dividitur per differentias. Sic omne animal es rationale aut irrationa k ; omnis numerus aut par aut impar : omnis Propositio es vera aut falsa ι omnis linea aut recta aut curva. Tertium , quando terminus communis dividi tui per aceidentia Vposita , qt rum capax est; vel te cundum subjectorum aut temporis divertitatem . ut omnis stella vel a st lucem emittit, Hi mutuatam ab alio remixtiti omne corpus vel moνα. vel quiscit. 9-es Galli vel nobiles suΜt vel plebeii. 9mnes hcimi nes vel bene vel male se haberi. omnis gens vel vocibiastitam ad mentem exprimenduM , vel etians praeter ν ces , scriptur4.
Quartum . quando accidens dividitur in vatia sub secta. Sic bona dividuntur in bona mentis, , illa quae
Tres sunt regulae divisionis. I. Divisio debet esse integra , id est , membra divisionis debent into gram termini divisi extentionem exhaurire. Sic, parti impar , integiam numeri extensionem exhau riunt, cum nullus numerus sit, qui non sit aut par aut impar. Nunquam fere tapius ita ratiocinando pec Catur 4 quam cum non satis ad hanc regulam attendi tur : Errorisque causa oritur ex eo , quod quidamtcrmini ita creduntur oppositi . ut nihil medium I
195쪽
videantur admittere , cum tamen revera admittant. Sic inter indoctum & doctum . quaedam intercedit Mediocritas doctrinae , quae licet hominem 'ex indoeiorum faece eximat, eundem tamen Cruditorum coetibus non inserit. Sic inter sceleratum& probum , quidam Medius status est , de quo dici potest, quod de Galba Tacitus , magis extra vitia,
quam cu- νιrtutibus. Quidam .cnim cum nullis enormibus vitiis teneantur , scelerati aut flagitiosi non dicuntur , qui tamen , cum nullam virtutibus
operam dent, pii aut probi dici non debent quamvis apud Deum quam maxime vitio vertatur , vise tutibus Carere. inter sanum & aegrotum est hominis conditio aegrotaturientis & convalescentis. NO-ctem i,ies excipit , 'd tuterlucente crepusculo. Oppositorum vitiorum virtus media est : τ sic pietatem hinc inde concludunt Impictas & superstitio :Estque non nunquam haec media virtus duplex ; sic inter avaritiam & prodigalitatem mediant liberalitas , & laudabilis parcimonia. Inter metum quo ad omnia consternamur , & temeritatem qua nihil e horrcscimus, est quaedam generositas quae 'pericula non pertimescit , atque etiam approbanda praeeautio i ea pericula devitans , quae non nisi imconsulto adiri possunt. Sci unda Regula , quae prioris consectaria est, docet membra debere esse opposita : sic opponuntur par & impar , rationale & irrationale. Sed hic notandum venit , quod prima Parte dictum est , necine ici. non este , ut omnes differentiae, per quas haec membra opponuntur, sint positivae , sed 1ussicere si illarum aliqua talis sit; reliquae vero linsum tantum genus cum hujus disterentiae nega.
tione. immo hinc oritur certissima membrorum oppositio:
196쪽
oppositio : sic brutum ab homine distinguitur pers ,lam rationis carentiam , quae nihil positivum est. Sic imparitas in numeris est solum scgatio divisibilitatis in duas partes equales , Sic in nas mero primo nihil est , quod non sit in numero composito, 'culo ut risisque mentura sit unitas : qui mintem primus dicitur in hoc uuice a compositio di fert , quod nullam aliam mensurana ita, at praeter
Fatendum tamen est praestare differentias oppinsitas terminis positivis designare , cum id fieri potest, cum hinc clarius iii notescat natura membro rum divissionis. Hanc ob causam subitamiae divisio in cogitantem & extetasam praeserenda cit vulgatae divisioni in materialem di immaterialem , VcI in corpoream & lucorpoream , hae enim voces ira, materiale & incorporeum , in nobis ideam valde imperfectam ct confusam excitant. ejus , quod per nomen substantiae cogitamιι multo melius 1iguifica
Tertia Regula a seeunda deducitur , doceiqua
alterum membrum ita non deberi in altero inci
di , ut illud de hoc possit affirmari; quamvis mitasse possit alio modo includi. Nam linea in tu recre est tanquam ipsius superficiei terminus; superficies iussilido , ut illius etiam tcrminus. 1ed hoc non im pedit , quominus extensii ni recte dividatur inneam , superficiem & sblidum ι quia assirmari non potest quod linea in superficies , aut superficies somlidam. bed e contra dividi numerus non potest in Parem , imparem & quadratum , quia cum omnis numerus quadratus sit aut par aut unpar ι in duobus prioribus membris includitur, . . Eandem ob causam dividi non debet osunio iui a vorum a
197쪽
veram , salsam & probabilem : quia omnis opinio probabilis est vel vera vel falsa. Sed dividi potest in veram & falsam ; quae denuo poterunt subdimidi
in certas & probabiles. , 'Ramus cum Ramiliis plurimum adlabomuerunt i ad probandum omnem divisionem debere esse bimen rem. Quand6 commode fleti potest , biparistienda sene divisio erit. Sed cum in Pientiarum investigatione claritas facilitasque marime quaera tur etiam divisiones in tria plurave membra rejici non debent. quando illae connaturaliores Qui , vel etiam si ad divisiones bimembres faciendas , opus si aliis subdivisionibus violentis & , ut ita dicam
praeternaturalibus. Sic etenim Mens obruitur grandi subdivisionum numero , quae difficilius memoriae infident, quam ipsa divisio in plura membra fata ,
divisionis autem praecipuus usus est mentem memoriamque sublevare. Nunquid non Exeinpli causa , Nevius , simplicius magisque ad rei naturam dividitur exten et in lineam, sia perficiem & solidum pquam si eum Ramo diceremus, Mognitudo .Ha H linearum e lineatum essuperficies vel solidum. Depique. observandum est pari errore implicari , 'qui in dividendo vel nimii fiant , vel nimis parci ralteri quippe mentem non illustrant , quam alteri dissipant S coniundunt. Cras lotus inter Aristotelis interpretes alicujus nominis philosiophus operi suo labem nimia divisionum farragine aspersit: sc etenim in illam , quam devitate nitimur, confiasionem
198쪽
Cap. XII. SIVE ARS co GITANDI Caput Duodecimum.
φ ea Promtione quae Defixisis rei dicit. ΡArie prima lusissime a nobis actum est de defabtione nominis, ostensumque illam non esse cum definitione rei confundendam. Est enim definitio nominis . arbitraria , cum definitio rei extra arbitrium nostrum sita sit. Nobis namque illa exhibet id quod vera rei Idea continetur, ac proinde p incipii vicem nequit iustinere : sed est Proposito quae& rationibus sepe confirmari debet , & oppugnari potest : nobis itaque de hoc postremo definitionis genere iustituendus est sermo. Definitionum rei duae sunt species , altera aecum ratior cui definitionis nomen competit; minuS accurata altera, quae riseri is dicitur. Quae accuratior est naturam' rei .per attributa es sentialia explicat , quorum illud quod commune
est genio appellatur ; quae vero proprio , disto
Sic him definitur animes rationale ; mens , sub santia cogitam ε σω ; subflamia extensa ; Deuν , em perse s --. Videndum quantum fieri potest; ut genus in definitione sit genus proximum, non
Instituitur aliquando definitio per partes intς-grantes: sc Homo definitur ens compositum ex me D ta carpore. Sed etiam tunc aliquid ponitur quod generis locum supplet, ut hic, Bis compostam ;reliqua pro differentia sint.
199쪽
Minus accurata definitio, destriptio dicta, ea est, quae rem notam facit per accidentia, propria , atque ita determinat, ut nobis possimus illius Ideam fodi mare , quae illam ab omni alia re ei stinguat. Hoc pacto plantae, fiuctus. animalia deisibunis tur per figuras , magnitudineS, colores , atque alia fimi lia accidentia. In hoc descriptionum genere Poetae & ratores plurimi sunt. Aliae etiam definitiones sive descriptiones fiunt . per causas, materiam, formam, finem, &z. sic d finitur horologium, machina ex ferro , variis rota
constans '. Futravim motus regularis id eis es ad haras indicare as.
Ttia requiruntur ad persectam definitionem rr. debet esse universetis: I. propria 3. clara. i. Debet esse universalis, id est , dcbet totam definitum comprehendere : hinc vulgata temporis definitio sci. Mensura moti, peccat: quia Veris, millimum est tempus mensuram esse non minus quietis, quam motus: non minus etenim dicimus res tanto tem re fuisse in quiete , quam in motu: adeo ut probabile sit tempus nihil aliud esse quam rei cujuscunque in quocunque statu durati
Debet esse propria, id est, debet uni definito
convenire , hinc pEccat vulgata elementorum definitto , qua definiuntur Corpora simplicia crem ibi. lia r quia cum corpora coelestia, s etiam ex placitis horum Philosophorum non minus simplicia sint, quam ipsa Elementa i ratio nulla suadet non debere in Coelis mutationes accidere iis analogas quas hic super terram cernimus. Quinimo uimissos iaciamus Cometas, quos jam constat e ter-rseiis exhalationibus non concrescere , ut Aristoteli, - . . . quoddam
200쪽
quondam visum etiam in Sole detectae iunt maculae , quae licet mole multo malores , nostratim v. bium instar coguntur ac dissipantur. '3. Debet esse clara . id est debet Ideam rei definitae reddere clariorem & dilli hesiorem , nobisque illius naturam , quantum fieri potest propalare , ita ut nobis usui elie possit, ad praecipuas proprietates inde demonstrandas Sc hoc illud est , quod indefinitionibus condendis palmarium est ; & in quo definitionum Aristotelicarum . pars magna
Quis enim clarius naturam motus intellexit ope hujus definitionis , Actin entis in potentia prout in potentia r Nunquid non Idea motus nobis a Natura indita centies clarior est ρ quibus demum proprietatibus explicandis prosuit illa definitio λNec sane huic praeserendae sunt, quatuor illae definitiones decantatae totidem primarum qualit
Aristoteli siccum est , quo uo termino facile continetur, di*culter aliens ; humidum quod di ulter suo termino continetur, facile alieno. Ait i. Hae definitiones melius quadrant corpori
bus duris & liquidis quam humidis & liccis. De aere dicimus quod hic humidus sit , illic siccus ,
quamvis .nunquam non facile alienis terminis contineatur , cum corpus liquidum sit. Insuper conincipi non potest quo modo Arilloteles dixerit ignem , id est, flammam esse, secundum hanc den-nitionem , siccam , cum facile alterius terminis sese accommodet : unde etiam a Virgilio liquidus dictus est . , si audisimul ignis. Nugae fiunt quod Campanella dicit, inclusum ici. ignem aut rumpere, aut ri pi. Hoc enim non accidit ob praeieusam