장음표시 사용
211쪽
Retula . Propositiones unisestra marisae converri possunt, simplici mutatione praedicari insis*ectum, eandem uniorestitatem habens . quam habuerat Iufectum Propositionis convertendis.
Nam praedicatum in propositionibus negativis semper sumitur universaliter , quia negatur secun dum omnem suam extensionem i ut superius Osten-- Sed ob eandem rationem fieri non potest conveH fio Propositionum particularium nestativarum. Dicienim EX. ca. non potest quod aliquis Medios non fit homo: quia assirmari potest quoci aliquis homo non sis Medicuri Hoc oritur ex natura negationis modo explicatae, ut insinuavi, quod in eo consistit, quod praedicatum Propositionis negativae sumatur sem-Per universaliter secundum totam suam extensi nem, adeo ut cum subjectum particulare fit praedigatum per conversionem Propositionis negativae particularis, fiat etiam universale , naturMquem tet contra Regulas verae conversionis per quas non licet mutare restrictionem extensionemve terminorum : sic in hac Propositione, Aliquis homo non es Medicus': Vox homo sumitur particulariter: sed in hac illegitima conversione , aliquis Medicus non es homo; sumitur universaliter.
Nullatenus autem sequitur ex eo quod Medicus negetur de aliquo homine, ut in hac Propositione, liquis homo non est Medisux, vel, quod in hac Hia, trianguli Idea negetur de aliqua figura I uaf va non est triangula et nullatenus, inquam, 1equitur aliquos Medicos non esse homines, vel aliqua triam lgula esse, quae non sint figurae. Finis Panis Femnia.
212쪽
Da Discursu stoe de Ratiocinatione.
a m de ratiocinationis regulis aggre-
dimur . inter Logicae Partes , Pars principua censetur , atque unica fere est . ' quae aliqua accuratione tractatur. ' Astiasublimendum an iit aequε , ac creditur , utilis. Maxima Errorum , quibus homines implicamur, pars ex eo oritur , quod falsis princi is ratiocin tiones inaedificemus , potitis quam , quod illegitimas a principiis consequutiones deducamus. Rarb accidit , ut ea nobis imponat ratiocinatio, quae ideo tantum mala est, quod malε deductasco sequentias habeat. Qui hujusmodi vitiis solo nat radi lumine detegendis pares non sunt, impares ut plurimum erunt iis, quae de discursu traduntis: regulis vel discendis vel applicandis. Hoc tamen non obstante , si speculativarum instar veritatum habeantur hae regulω, ad ingeniorum eXercitati nem utcunque utiles erunt: atque insuper negari non potest, 'uin aliquali alicubi usui sint, idque in iis, qui igneis vividisque ingeniis praediti, non ali- ter in errores per illegitimas consequentias seducuntur , quam quod ad illas non attendant. Huic malo tollendo instituenda erit de hisce regulis tra-
213쪽
hae re traduntur, imo aliquid amplius quam hucusque de ea di stum est. Caput Primum. De vitura Ratiocinationis deque diversis quFdem Generibus. δ DIscursus sive Ratiocinationis necessitatem invexit intellectus humani limitatio, qui de veritate . aut fallitate Propolitionis quae pro timc appellatur in pronunciare non potin per so- considerationem duarum Idearum illam com-Ponentium, quarum illa, quae subjectum est, minor seminua appellatur, quia subjectum minoris extensionis est quam priaicatum appellamus , quae vero praedicatum constituit , ob rationem contrariam, , mavor reminus Cum itaque ibi a contemplatio harum duarum Idearum non sufficiat, ut judicemus altertae sit de altera aut neganda aut assirmanda, in subsidium tertiam ideam advocamus, sive illa com-
' plexa sit sive inco leXa ; secundum ea , quae de terminis complexis dicta sunt haecque tertia Idea
Iam vero inutilis foret haec duarum Idearum per tertiam comparatio . si illa Qtum cum altero duorum terminorum institueretur. Exempli causa: scire velim an mens spiritualis sit 8 cumque illud continvb non innotescat, Coritationis Ideam ad quaestionis elucidationem seligo. Clarum est inutilem
futuram. cogitationis: cum sola mente comparati innem, , si eadem cogitatio non concipiatur cum qua
dari ad praedicatum, seu rem spiritualem relatione,' per l
214쪽
per quam dijudicare possim : mentine illud conveniat , ijecV2 Possum euuidem affirmare mei temCogitare , non tamen illico concludere eam esse idcirco spiritualem , si nullam concipiam relationem inter rem cogitantem S rem spiritualem. Oportet itaque medium terminum tum ad subje- istum leu terminum minorem , tum ad praedicatum seu terminum ma)orem comparari: sive id fiat cum ambobus separatim , ut in syllogismis , qui ideli simplices dicuntur. live conjunctim, ut in argumentis, quae ideo eo unctiva dicuntur. utrobique haec comparatio duas exigit rimpositiones. De Argumentis coniunctivis alias speciatim diacemus. Sed in limplicibus res clara est . quia medius terminus cum praedicato conclusionis comparatus squod non niti per negationem vel affirmationem tit) illam Propositionem facit, quae ideo major dicitur . quia praedicatum conclusionis major rarmimu appellatur. Si vero comparetur cum subjecto conclusionis, iu Iam Propolitionem ei scit, quae minor dicitur; quia starie m conclusionis minor terminus appellatur. Ac tum demum conclusio itisertur quae erat Pro Positio probanda . atque ante probationem Quaesis dicebatur. Non abs re erit animadvertere duas priores Pro-Positiones , praemisas . vocitari; quia saltem in inpellectu ipsi conclusioni praemittuntur. Quae eX illis necessario debet sequi in ,,no syllogismo : id est,siapposita veritate praemisiarum veritas conclusionis debet necessaris is ferri. Verum quidem est non semper exprimi ambas
215쪽
intellectui exhibendam : Ccmque hoc modo duae tantum Propositiones expresso fiant, hoc argumen- 'ti genus Enthymema vocatur ; quod apud intellectum veri syllogismi vim habet, quia Propositionis tacitae vices supplet: sed id verbis mancum eli, nihilque evincit nisi ope Propositionis subintellectae. Dixi tres ad minimum Propositiones requiri ad argumentationem a plures tamen , quam tres possunt adhiberi. neque idcirco vitiosa evadet, modo regulae observentur. Si enim, vocata in concilium tertia Idea , ad investigandum an praedicatum conveniat subjecto , atque illa cum altero ternam umcomparata , nondum notum fiat eam terminoriam alteri convenire, possum etiam quartam quintisve eligere ad rem elucidandam : imo si hae non sui ciant, alias etiam superinducere, donec tandem ad aliquam perveniatur quae praedicatum conclusionis cum subjino copulabit. Si pr/randum , exempli causa, sit, omnes a messe miseror. Illicd animadvertere possum illos cupiditatibus S affectibus totos esse obnoxios. Si v
ro ex hac consideratione nequeo adhuc concludere avaros esse miseros ulterius examinabo quidnam cupiditatibM. obnoxium d protinusque deprehendam in illa Idea contineri multarum rerum, quae eXpetuntur, privationem &' indigentiam : quo demum invento sic argumentabor : omnes amari Ihnr cupiditatibus obnoxii ; qui sunt cupiditatibur obnoxii , multis rum indigent ; quia impossibile es ut cupiditaribus omnibm Deiant faris : 1am sero qui ii . indigent , quae cupiunt, sunt miseri, ergo avari sunt
. Hoe genuS argumentationis ex pluribus constatis Propositionibus, quarum secunda a prima, tertia a i secunda;
216쪽
seeunda , & sic deinceps dependet, Sorires appetilatur ; estque apud Geometras fi equentissimum. Sed quia illud modo multorum graduum sit , Iinteu Iectui negotium facessit, triumque Propositionum mimerus illius limitationi magis quadrat ; magis etiam adlaboratum est in syllogismorum, id est, a
gumentationum , tribus Propositionibus constan-xiom r ulis examinandis : nec abs re erit aliorum hac in re vestigiis insistere : quia illis regulae facili negotio poterunt applicari omnibus argumentati nibus ex multiplici Propositionum numero compositis , quipω quae possunt omnes ἡ- legitim sunt, ad simplices syllogismes reduci. quae ponat omnes ἡ- legitimae Caput Secundum. '
Disi is S I ismorum in Simplices oe Conjunctivos et O Simplicium , in complexos ct
C Yllogismi sint aut Simplicti aut Gonjunctisi: Simplices illi sunt, in quibus medius terminus simul uni tantum terminorum conclusi is ς Con-. junctivi, in quibus utrisque copula ur. sic hic syllogismus simplax est Omnis boniti Prinreps a Subditis LIigitur e . Omnis Rexpitus bonara Prines', ergia' omnis Rexpivia Subditis diIlitur. quia medius terminus separatim connectitur cum conclusionis subjecto , Rex pius, & cum ejusdem praedicato , diligitur is Subditiae r at Syllogismus tequens ob rati mem contrariam conjunctivus est-
217쪽
Si Regnum elactisum factionibus obnoxium ect, non eri diuturnum. Sed Regnum electisum ractionibus obnoxium est; ergo Regnum electioum non est diuturnum.1 Cum haec duo syllognsmorum genera res 'las sibi proprias habeant f illas. nos diversis in locis dedu
- Syllogismi simplices, ii scit . in quibus medius te minus per vices tantlim , utrique conclusionis te mino conjungitur, duum generum sunt. Alterum eorum est 'in quibus uterque conclusionis terminus integrε cum medio termino connectitur , scit . cum integro praedicato in majori; cum intregro subjecto in minori. Alterum eorum in quibus conclusionis comete-diae, id est, ex terminis complexis compositae subjectum vel praedicatum , secundum partem tantum, in praemisi arum altera medio termino connectitur, in altera vero, quod reliquum est , quodque unius. solum termini vices tenet medio termino conne tuetur: ut in hoc syllogismo.
Lex dioin uber ut reges honoremm , Ludovicus I q. ef rex: ergo Lex divina uber us honoremsu Ludovicum I .
Primi generis syllogismos curos aut ineam lenae vocitabimus secundi , implicitos seu complexos: non quod omnes in quibus Propositiones complexae reperiuntur hujus ultimi generis sint; sed quia nullae ad hoc genus spectant in quibus Propositiones
mamvis regulae de syllogisinis simplicibus tradi solitae locum in syllogismis complexis habere pos- finxi modo invertantur: sed cum vis conclusionis
218쪽
ab hac inversione non pendeat, nos hic syllogi filiorum simplicium regulas incomplexis tantum applicabimus : de syllo it mis complexis alias ex proposito dicturi.
Caput Tertium. Regula genarales ΘEogismorum simplicium in
, complexorum. Caput hoc cum sequentibus usque ad duodecNinum ex illis eis, quae in distertatione pi liminari notata sunt continere res subtiles Sc ad speculationem necessarias, ad praXim ve- ro parum utiles.
JAm in superioribus vidimus syllogismum simplicem tres tantum terminos habere debere , duos qui conclusionis sunt, & alium qui medius dicitur. Cum hi singuli bis repetantur fiunt Propositiones tres et vig. mafor , in qua habemus medium terminum & praedicatum conclusionis , quod terminus major dicitur; & Minor, in qua habemus medium terminum & subjectum conclusionis . qui minor terminus dicitur & tandem concla sis in qua minor terminus subjectum est , & major pra dica-
Sed quia omnia eonclusionum genera deduci non possunt ab omni genere praemisiarum , hinc generales quaedam regulae propositae sunt, quae docent conclutionem in syllogismo male esse deductam ubi illae non observantur. Hae autem regulae fundantur
219쪽
in iis axiomatis, quae sancita sunt parte secunda de natura Propositionum affirmativarum S negativarum universialium & particularium. Axiomata autem haec , cum alibi probentur, hic suificiet erastripsisse. Primum , Propositiones particulares continentur in generalibus ejusdem naturae : sed generales non continentur in particularibus. I , in A, & O, in B; sed non Α, in I, nec Ε, in D. Secundum , Propositio evadit particularis vel universalis , ex eo quod subjectum vel particulariter vel universalitur sumatur. .
Tertium , Quandoquidem praedicatum majorem extensionem non habet quam subjestiam . semper sumitur particulariter: quia per accidens est, si sumatur universaliter.
Quartum , Praedicatum propositionis negativae senaper sumitur universaliter. . In his praecipue daxiomatis fundantur generales syllogismorum regulae , quas temerare non Possummus quin in Paralogismos labamur.
Regula Prima. Medius rediminus bis partieulariter jumi non pors ;sed debersaltem semelsumi universaliter. Nam cum termini conclusionis vel conjungendi
sunt vel separandi, palam est, id fieri non possis, si medius terminus sumatur pro duabus diversis ejus dem totius partibus: quia forte una eadεmque pars non erit illa , quae unietur vel separabitur. Sed si bis particulariter sumatur, potest pro diversis ejusdem totius patetibus sumi; ac proinde nihil hoc modo potest concludi ; saltem necessatio a S hoc vitiando
220쪽
tiando syllogismo lassiciet : cum is tantum legitimus censeatur, ut modo dictum est cujus conclusio falsa esse non potest , posita veritate praemisiarum. Sic in hoc syllogisino , aliquis homo et pius ;isIiseis homo est Iarro' ; ergo aliquii latro est pius. VOX , homo , cum pro diversis hominum partibus sumatur , unire non poteti latronem S puim , quia unus idemque homo pius non est & latro.
Idem dici non potest de subjecto eu praedicato
conclusionis : Nam licet bis sumantur particulariis ter, conjungi tamen possunt, ex eo quod horum alterum conjungatur medio in omni tua extensione. Hinc etenim optimε sequitur, si hic medius terminus uniatur secundum aliquam sui partem cum aliqua parte alterius termini primum. hunc termi- Immi, quem unitum di imus cum integro termino mediis, uniendum etiam esse cum termino, cui pars
medii termini unita' est. Sic si Parisiae; in omnibus, sedibu sunt aliqui Galli, & in illarum aliquibus sunt quidam Germani, sequitur Parisiis esse aliquas aedes h hi quibus unc degunt , Germanus saltem unus& unus e Gallus. Sic etiam sequitur. Si aliqυi Divites sunt Sitilri:
omnes Diviter suns honorandi . Esse aliquos Stultos qui honorandi. am divites, qui sunt stulti, honorantur. cum ὀm- divites honorentur, ac proinde in divitibus & Mitis uii inveniuntur unitae stultitia & veneratio.
Termini conclusonis universalitissumi non debent in ipsa conclusone quam in ramisiis.