장음표시 사용
321쪽
apparet , dicimus : hoc judicium innititur generali huic i ed falli Propolitioni, illud scit. quod sensi-
bus nothis curvum videtur , reyera curvum esse; atque aded ratiocinationem includit , sed involuxam es lateotem. . . Generales itάque errorum cauta,
Disto examine videtur posse ad duas principales
reviri Hii; alteram, internam, quae est voluntatis in- lordinatio , , ipsa judicia pervertens & distorquens externam alteram , ipsis it rebus sitam de quibus1udicamus . ut quae nobis falsis sui imaginibus im- onunt atque illudunt. Quamvis autem hae cauisimul ferε temper inveniantur , sunt tamen quidam 'errores, in quibus altera est inanifestior altera , ae lproinde illas seorsim discutiemus. De Sophisnatis Philautia, uti uiatu,
' Si accuratjux dispiciamus quidnam in ea eur honfines tale opinioni potius quam alteri fidem re assensum oppignorent repelles eos non a ratio- 'mam momentis penitiori jue veritatis thspectione ,std a Philaut a. u rilitati & assectom inclinari atque muci. Eiec illa sent, quae flaterae , vel, si ma-ςultis , judicii aequilibrium dolose immutant, e . ex quorum presscripto de plerisque judicamus : Haec illa sunt, qu ae in sententia serenda primd conqhalimus. & quae latam jubent essεquam ratissimarii - de rebus, ipsis ex rebus neutiquam judicamus, sed ex eo quod respecto nostry sunt : nobis namque unum idemque sunt verum S utile.. Nec aliti quaerenda ad dictis fidem faciendam.. quam quae quotidiana sunt quippe quae alicubi
322쪽
Cap. XX. SIVE ARS COGI NDI. 11
dubia vel etiam falsa creduntur , alibi pro cercissi mis habentur ab integra. natione , ab omnibus hujus professionis vel instituti. Cum enim fieri nequeat, ut quod in Hispania verum est, sit falsum in Galliis , omniumque Hispanorum ingenia adeo sint ab omnium Gallorum ingeniis diversa , ut quod his omnibus , ex solius rationis praescripto judicantibus , videtur verum ; illis ex adverso omnibus , eadem regula utentibus , falsum appareat, certo certius est , hanc judiciorum varietatem non' aliunde prosicisci , quam ex eo , quod hi verum pronuncient quod iplis commodum est & utile, illi
ob eandem rationem idem proclament erroneum
Quid tamen abs ratione alienius. quam ex utilitatis amussi de veritate judicare' nec sane illa, vescum maxime utilis est , aliud potest , quam nos
Commonefacere , ut curatiori studio eas rationes pensitemus , quae possunt ejus rei , quam veram optamus, veritatem nobis detegere unica namque
est veritas in ipsis rebus , a nostris cupiditatibus independens, quae nostrum debet asensum exige re. Hujus sunt , ergo mihi firmiter credendum
hune Apostolum hic Evangelium praedicasse a Huic ordini nomen dedi , ergo pro legitimo habendum hoc privilegium t Nihil hic ponderis ,
nihil hic rationis apparet , cujuscunque regionis es , cujuscunque ordinis, ea tantum tibi credenda sunt quae vera, ct quae crederes, etiamsi esses alterius nationis, ordinis, vel instituti. Sin. U.
323쪽
tum animi affectus variantur: nam quamvis caete- in omnia in eodem statu maneant, ii tamen, qui novis irritantur affectibus ἰ autumant mutationem, quae in .solis cupiditatibus accidit, omnia ad illas spectantia immutasse. Quot enim videmus qui nullas dotes naturales acquisitsisve agnoscunt in iis quos oderint , quosve diversa a se sentientes , suis. que cupiditatibus aut commodis repererint contrarios. Hoc satis est ut illicli pro temerariis , superbis, perfidis sine honore & sine relisione traducantur. Nec san. amores cupiditatesque odio&malevolentia aequiores sunt aut moderatiores: si quem amaverint, is vitae integer erit, & sceleris
purus. Quicquid desiderant, id aequum est, & factu facite: quicquid aversiuatur, id it suum & impossibile. Oamvis aliam horum judiciorum rati
nem reddere non valeant, quam ipsas cupiditates, quibus abripiuntur. Adeo ut, quamvis haec sormalis ratiocinatio in intellectu non fiat. Amo tanc, ergo ect hominum opiniimus , illum odi. ergo VisVmus, ni tamen clam ali- . qualiter interitis in ipsa mente, aded ut hae aberrationes poterunt dici sophismata & deceptiones ordis, Horum haec est indoles, ut assectias rostros in ipsa affectuum objecta transferant , quae idcirco talia judicamus, . qu ia illa esse aut volumus aut d sideramus. Qi tamen est a ratione quam alienissimum s cum desideria & cupiditates nivirae nihil eorum, quae extra nos sunt, possint immutare, s Usque Deus opi. max. sit cujus voluntas ita eruari est ut res ipta id sint, quod ea. esse voluerit. 2.
324쪽
Ad hanc Philautiae captionem remeari poterit illorum Error, qdi de omnibus decernunt ex hoc generalissimo & maxim4 commodo principio, rationetv stic is se flare , s i i am veronem 'es' ctum esse. Hanc arduum nosi est concludere e re ita sentientes decipi ; nee immerito, ipsa etenim illatio necessario sequitur. Horum error non aliandi proficiscitur, quam ex . nimis lictorifica de se ingeniis suis praeco epta inione . quae suadet munes η mmeogitationes.. omnes sententias esse tam claras , tamque eriden- tes, ut illas proposuisse. ad amnsem Si fidem a quovis extorquendam lassiciat. Hine patis solliciti 'sunt de sententia propriis rationibus probanda rhinc aliorum in oppositum rationes negligunt: omnia cupiunt authoritate stabilire, quia nunquam in se aut ritatem a ratione distinxerunt: qui aliter sentiunt pro temerariis habent, nequaquam conss-derantes , s alii aliter sentiant, se etiam ab aliis dissentire, imineritoqge m poni rationem a nobis esse, cum de iis c vincenais agitur qui nobiscumided non sentiunt quod persuasum habeant, nos
rationem non esse aflequatos. '
Alii sunt qui ron alia , ad quasilatii upiuiones
evertendas, ratione utuntur, quaὲo hac, qyae pla' ne lepida est. Si ij est serum, ego non es2m νωδε dius erio id non est Oerum. . Ob hanicipi ipug ra' tiorrem tandiu neglechae sunt tot utilis Me in medi-
325쪽
cina curationes, tot certusima experimenta reiecta, quia scit. qui illa nescivere , Tamdi i fuissent ineristotibus versati. Quid ρ si sanguis inquiunt, peren- . ni circuitu corpus circumeat; si alimentum reratur . ad jecur per venas Mesaraicas; s arteria venosa sanguinem convehat ad cor: si idem sanguis per venam cavam descendentem ascendat ; si natura vacuum
non in reat; si aer gravitet, deorsumΘe seraturi pulcherrimarum in Anatomi, & Physica . intum
cuiaue ignarus ego' fuerim ; potius: hae omnia '. talia runto. Ad hanc vero animi aegritudinem curandam docendi solummodo sunt, rem Tanti non esse errare & decipi , poseque homines aliarum rerum scientia eminere , licet illas ignorent , quae . nuper fuerunt adinventae & detectae. M'. V. Familiarius nihil est quam audire homines, e dem sibi mutud opprobrantes, se mutuo, ubi opinionum dissensio .en, opinatores, cavillatores, cupiditatum mancipia vocantes. Vix binos reper
ris caussidicos , qui sibimet ipsis procrastinatas Iites 'veritatemque subdolε occulsatam non objiciant : adeo ut & qui recte & qui perperam sen
tiunt, 'eadem loquantur , de iisdem querantur atque eosdem sibi mutuo errores es vitia assinaganti mo tamen vix est majus inter homines ma- . Ium . hinc veritas & mxor , justitia & injustitia tantis involvuntur tenebris , ut vulgus iis dis liniendis impar sit . hinc alii sortito , sine ullo ex mine , dissidentium partium alteri se addicunt :hine utrasque alii contimnant, tanquam SA aequo
Omnis haec opinionum vesana dissensio ex
326쪽
Cap. XX. SI TE ARS COGITANDA 161
eadem animi aegritudine nascitur , qua unusquis que sibi persuadet se cum ratione sentire. Ex. hoc namque principio , facili negotio , des
citur Ceteros mortales nobis contrarios , incomsultos opinatores esse. opinator etenim est qui veritati non cedit. uamvis autem verum sit, odium, oscitantiam. cavillandi libidinem inique objici. ab iis , qui in errore sunt ; jure tamen merito ab aliis objici posisunt, quibus veritas sui copiam fecit. ' Quia tamen veritas praesumitur apud eos non diversari, qui taliae robrant; viri prudentes ac moderati, materiam dubiam controvertamque tractantes , omnin5 ab illorum usu abstinebunt, quamdiu veritas aequitanque cauta , quam defendunt, abundδ non tuerint assertar. Nunquam igitur adversarios pro opinat ribus , temerariis, sensusque communis eApertibus traducent, priusquam hoc Optim ε fuerit comprohatum. Nunquam dicent, niti hoc prius ostenderint, eos absurdas intolerabilesque ineptias effutirer cum tantundem dici ex altera parte possit sine ullo utrinque fructu. Sed potius hanc aequissimam D. Augustini regulam amplectentur. Omitramiti ista comis munia , quae diei ex urraque parto possvnr , licet MMdiei ex utraqua parte non pus r. Illis itaque susticiet veritatem iis armis propugnare., quae veritatis pro
pria sunt, & quae a mendacio tractari non possunt, id est, caras solidasque tantum rationes in medium
Hominibus a natura comparatum est , non tantum ut seipsos ament, sed sint etiam erga caeteros
suspicaces , iovidi; mali is ut non. nisi gravatε
327쪽
Ferant estos sibi prael cani , quia omnibus cupiure praeesse. ire cum vetitatem iuvenisse , es novami aliquam laeem mundo ostendisse , honori detur hinc occultε cupiunt surripere: atque hinc aliorum dogmata sine ulla in nis umbra impugnant, o in t
Iisque quemadmodum amore proprio dictari, hanc deridiculam ratiocinationem facimus: Haec sententia a me fuit excogitata , est propria mei ordinis, estqM utilis tinus meis; ergo est vera; ita, inluminis naturali syggemente hane Miam non minus absirdam struimus: hoc non dixi: ergo est hunc ego librum non scresi, ergo ma
Hine ortum ducit ille contradisionis inter homines aded se laris: hoc suadente, dum aliena aut leguntut Aut audiuntur , lis leviter & petion via , quae ἡd dila statilienda, adducunt , praelibatis, toti se conserunt ad ea rimanda , quae fio repositam diu dissunt. Semper in pi overtis veritatem uant, de qua propulum me se anda sollim cogitant; quod ipsis λ iis is me suocedit ex voto, icum humana mens inex- hauna abyssus sit falsarum ration Imι ' -' v εCum ominatur hoz vitium , praecipuum Scioli rdin , quos Galli 'vocand indicium est. Hi gloriae ducunt de rebus minimis a mari, Om nibusque sordidδ S maligni: contradicere. Sed . occultius est hoc vitium, quam ut percipiatur ., assirmarique potet , qKod nemo prorsus illo careat, clan ab amore proprio enascatur, qui nunquam in
Inuidae hujus fic rutilignantis assinionis . ipsi' cordis inimam penetinui obsidentis eognitio Ha-
328쪽
Cap. XX. SIVE ARS COGITANDI. as;
vissimam hanc , squam servare oportet, ne eos, quibusctim loquimur , praecipite S agamu. in errores , aut a veritate , quam inculcamus, abaliene-
musa regulam nos docet, rimirsim . quam fieri potest minim ὁ , eorum esse irritandam invidiam, exacerbandas suspiciones , injectis sermonibus aut de se, aut de rebus alus, quae hos possunt aflectus
Cum enim homines seipsos ferme solos ament, aegerrimε ferunt alios sibi praeponi aut honore actici. Odiosum enim & ingratum est quicquid sibi
non vendicant, atque frequenter ab odio virorum ad opinionum rationcmque odium transvolant: quapropter prudentes quantum possunt , quibus caeteros antecellunt, dotes ψccustant, e conspectu se surripiunt plausumque fugiunt: malunt latere inter turbas , quo solam nu ramque veritatem inscriptis propiuent. Faelicis memoriar Cl. Paschalius , quo hon alius unquam fuit verae solidaeque Rhetorices silentior:
eb usque hanc tegulam extendebat, ut allirmaret, sapientem debere etiam a se nominando abstinere. xec uti illo pronopaine , Ego. Hac enim in parte solitus erat dicere : Pietatem Christianam illud humanum, anni hilase,4.quod prius hominum urbanitas tantum occulerat. Non tamen strictim ad litteram intelligenda est haec regula Aliquando enim non sine inutili cruciatu vitari potest sui ipsius mentio ; ipsam tamen regulam ante oculos
positam semper habere nori abs re erit quo pessimam quorundam consuetudinem facilius devitemus, qui de seipsis tantum loquunturi seipsos tantum laudant, ae citant, cum tamen de illorum sensu S opicione quaestio non sit. Hinc suspicantur aud n
329쪽
res tam crebram tui ipsorum mentionem, a secreta delectatione proficisci , qua erga hoc amoris sui obsectum tam laepe seruntur. Ac proinde naturali quadam necessitate impulsi , tum viros ipsos, tum quicquid dicunt , clam habent exosos. Ex his Praecipuὰ coloribus videre est hominis efformatam imaginem, qua turpius nihil est, aut viri, pectoris ne praeparat, dissimilius . cujus tamen, non sine astectatione , se suis in scriptis similem exhibet, dum Lectores suo genio recognoscendo , suis propensionibus, imaginationibus, Opinationibus, morbis, virtutibus, vitiis legendis distinet; quod palam est a judicii defectu, non minusquam a vehementi sui ipsius amore oriri. Uerum quidem est conari eum sordidae plebeiaeque vanitatis suspicionem a se amoliri, dum liberε non minus de vitiis suis quam de virtutibus loquitur, quod ipsaeandoris simulatione inamabile non est. Sed tamen
liquido constat hoc totum quicquid est, ludificationem esse, callidamque vafritiem, qua se etiam reddit odiosiorem. De vitiis loquitur ut ea cognosca.mus, non ut execremur ; nullam ex illis aestitnationis imminutionem veretur ; minimo illa Propemodum pro rebus adiapi roris haret, vel etiam pro
honorificis & honestis potius , quam pro turpibus Nam illa retegit, quia ad eum de illis non pertinet, creditque se illorum ergo neutiquam vel viliorem futurum, vel despicatiorem. Si vero aliquid subvereatur. a quo nominis aestimatio possit labefactari, nemo Montano occultationis solertior artifeη. Hanc. ob causam celebris hujus seculi scriptor perjucun-dε observavit, cum ille, prorsus extra rem bis uno in libro , non sine aliqua sedulitate admonuisset sepedissequum honorarium aluisse , scujus tamen
330쪽
Cap. XX. SIVE ARS COGLTANDI. a. s
. famulitium non admodum utile est in aedibus viri, generosi licet, sexies tantum millenas libras Turonicas annuatim recipientis) non tamen eadem usum sedulitate, cum Lectori stignificaret se etiam scri. ham habuisse, cum in Senatu Burdigalensi consiliarius fuerit : hoc etenim munus quamvis in se Per- honorificum neutiquam faciebat satis vanissimo homini . qui ubi vis videri vult animos gerere viri
nobilis & ad arma nati, a causis verb dicendis, S
Credibile tamen est illum hanc etiam vitae suae partem non fuisse occultaturum , si quem Franciae Mareschallum invenire potuisset . qui itidem Burdigal e Consiliarius fisset : sis quidem se urbis hujus Praetorem fuisse ebuccinat; sed postquam indicaverat se hoc munus a Mareschalio Byronio accepisse , illudque Mareschalio Mationio conlignavisse. Sed vanitatem praecipuδ non criminor: tot enim pudendis praeterea fanaosus flagitiis est, tot scatet impiis dc Epicureis placitis. ut mirum sit, illi tandiu per leges licujsis orbem obambulare , oiunium ue palum manibus teri, multosque viros cae- , teroquin perspicaces latentis veneni: malignitatem non deprenendisse. . Nec sane alia conquirenda impletatis indicia, quam modus, quo suis de vitiis ipse loquitur. Cum enim multis in locis multa se crimina fateatur. perpetrasse . in aliis tamen indicat se illorum non
poenitere, seque eodem, quo vixerat modo, fieturum, si anteactae vitae spacium iterum esset Murren- . dum. Ged me vero quo pectat, optio daretur , non alius , quam qui fum. Quae misi eum eaereris