장음표시 사용
301쪽
Ad hoc etiam . Sophisma revocantur rationes illae , quibus probamus ignotum per aequε ignotum , aut ' ignotius ; incertum per dequε incertum aut incertiuS. Sophisma Tertium. Uam Uignare, qMe cause non est. Hoc Sophisma dicitur, non causa pro causέ. Εstuqe ulitatillimam, atque variε impingimus : primo, verarum causarum ignoration . Hinc Physici in Metum vacui mille eventa retulere, quae nunc dierum demonstrative , ingeniosissimisque experimentis , comprobantur non nisi ab aeris gravitate pendere: uti videre est in Clarissimi Paschalii egregio tractatu , qui nuper prodiit in lucem. Iidem Physici vulgo docent, vas aqua plenum, si gelascat rumpi, quia aqua condensata vacuuth relinqueret , quod natura non patitur : 8c tamen notum est, vasa frangi, quia aqua gelata plus stactu cu-'Pat , quam nuida : hilli: etiam glacies rupernata
Huc etiam spei at, ' cum causae remotae nihilque Probantes evocantur ad ea probanda , quae sunt ex seipsis vel satis manifesta. vel falsa, vel sal em d hia. Hoopeccatum peccat Aristoteles, dum conatur hoc ratiocinio probare Mundum esse . per ctum. Mundis perfectru es , quia continer corpora; corp- perfectum est, quia habet tres dimensiones , tres dimensiones perfectae suur , quia tria sunt omnia ; rria
aurem sunt omnia , quia verbo omnis , non utimur,
quando res Inica es aut binae , sed solum quando sensrrex o hoc pacto probari potest minimam atomum aequE Perfectam esso, ac est universus Mundus: quum
302쪽
quum non miniis haec quam ille tribus dimensionibus constet , tantum vero abest , ut Mundus hinc probetur persectus, ut E contra verum sit, corpus quatentis corpus, esse essentialiter imperfectum, Muniadsque persectionem in hoc sitam quod creaturas
contineat, quae corpora non sunt.
Idem Philosophus probat tres esse motus simpli-em ; quia sunt tres dimensiones: ait dissicilis est a praemissis ad conclusionem prospectus.
Probat etiam Coelum esse inalterabile & ineor ruptibile , quia movetur motu circulari : nihil autem contrarium est motui circulari. Sed primo pa- Iam non est , quidnam negotii motus contrarietas habeat cum corporum corruptione aut alteratione. Secundo dici multd minus potest , cur motus circularis ab oriente in Occidentem , contrarius non sit motui circulari ab occidente in Orientem. Secundo , Impingimus in hoc genus.Sophismatis ex stolidissima vanitate . qua nos nostrae pudet inscitiae & ignorantiae: hinc etenim malumus rerum, de quibus consulimur , imaginarias causas essin e-re , quam fateri verarum nOS esset ignaros : commentumque plane lepidum est, quo ignorantiae nostrae consessionem devitamus. Proposito effectu cusus ignota causa est hanc nobis videmur de '. texisse , ctim huic ine i geneticum virtutu autio Irarsi nomen a nobis fuerit annexum. Quod tamen non aliam menti Ideam imprimit, quam quod hic e stus ab aliqua causa sit. Hoc autem nos non latebat, etiam nondum invento illo nomine. Nemo non novit arterias micare, ferrum ad vicinum magnetem tendere , senam purgare , papavera soporem inducere. Qui docti haberi non cupiunt , quibus ignorantia propudio non est, libere
303쪽
fatentur tales effectus in rerum natura esse, sed una caularum , a quibus fiunt , se ignaros. Cum δcontra Docti quos stippuderet. tantundem fateri, a iter se cxtricant : Pronunciant namque veras se causas ad iiivenisse : in arteriis nempε esse virtutem mintinain live pulsiscam , in magnete , magner ea n , in sena . purgatiνam , in papavere soporif- eam. Idoneum , mehercle , responsum i & quo quivis ὁ , inensibus eadem facilitate potuisset libi eam affini. ationem eXimere , quam allata illuc recens eX Europa horologia incutiebant. Diceren fimque poterat sibi perspectissima esse ea omnia , quiae caeteri tan',perε demirabantur , ill dque esse tantum machinas virtute Indicatrice praeditas quaelioras demon liraret , & virtute sonorisca , quae easdem dinumeraret. Nec sane ille minus hoc pacto in horologiorum scientia profecisset, quam no-
strates Phrosophi in scientia pulsuum arterialium, proprietat simque magnetis benae , ta papa
Alia etiam nomina sunt, quae homines vili admodum pretio reddunt impendio doctos , ut sunt illa mpathiae , antipathiae , occuliariiamque qualitatumini tamen illis utuntur, nihil falsi dicerent, modo virtutu facultarisque vocabuli genericam tantum causae notionem se icerent , sive illa linterna sit, aut externa. : sive dispositiva aut activa. Certumnsimque est , in Magnete dispositionem quandam esse , cujus causa ferrum aci illum citius feratur quam ad alium quemvis Lapidem: & praeterea unicuique licet hanc dispositionem , in quocunque' demum illa consistat . vir urem magnericam apini lare : ac proinde si fallantur, ea propter tantum
falluntur, quod sibi videantur doctiores , ob nomen I
304쪽
men hoc excogitatum, vel etiam, quia nescio quam imaginariam qualitatem hac voce significatam velint, qua magnes ferrum trahit, quam nec ipli, nec quivis alius unquam mente percepit. Iam vero alii sunt, qui nobis pro veris rerum causis, puras obtrudunt chimaeras, uti Astrologi, omnia ad astrorum influxum referentes. Hi, si su-neris placet .inde deduxerunt necessario esse Co, lues aliquod immobile . caeteris , quos mobiles faciunt , altius, quia scit. in variis regionibus, varia
nascuntur.' Non omnis fert omnia rellas quia mittis ebur , mollis sua rhura Sabaei.
Quasi vero horum cauis aliunde peti non possent ; quam ab ii fluxu coeli, quod immobile cum . st, eaulem terrae partes, iisdem semper aspectibus
ferit. Horum hon nullus cum argumentis Physicis te rae immobilitatem astrueret, inter imperatorias de monstrationes , . hanc plenam mysteriorum rationem habet. Si Terra Solem circumeat, syderum influentiae obliquε ferentur , hincque rerum natura magnopere perturbabitur.
Hae sunt illae s erum influentiae, quae vulgus ter- iiritant, ubi quis Cometes arserit, coelumye tristiori eclipsi inhorruerit, qualis illa anni iHq. Romae furatis , ut est in Helvici Chronico, qua orbi, sed traecipud Urbi Romae tumultus & turbae intenta antur. Quamvis ratio nulla suadeat, cometas eclipsesque , suas in terram vires notabiliter eXerere , causasve generales , quales illae sunt, in hanc
telluris partem potius agere , quam in illam , regidusve
305쪽
legibusve & principibus diriora minari, quam proletariis Imo centenos CometaS Vidimus , nullis fuit .u ibus, nulla stra3e infames. Quod si aliquando Cometas eclipsetque excipiant bella, , pestilenistiae. viii cujuspiam Principis mors Diraec eadem aciscidunt, cum nulli Cometae, nullae Eclipses praeces. iere Praeterea lxec eventa adeo generalia sunt, adeoque communia, ut fieri non misit, quin singulis annis alicubi contingant : adeo ut , qui hariolando pronuntiaret Cometem principi alicui mortem minitari , ., de scientia non sit multum peri
Periculosius adhuc agitur , cum hominum ad virtutes & vitia propensiones chimaericis hisce imfluentiis adscribuntur ι imo & peculiares actiones di vitae casus, idque non ob aliam rationem. quam quod inter millenas praedictiones , una alterave a vero noris prorsum abluserit. Sed si quis adrect aera-.tionis sanaeque mentis amussim pronunciare velit, fatebitur quidem , accensam in Puerperae cubili facem plus operaturam infantis corpore , quam Saturni astrum sub quocunque demum aspectu illud st, aut in quacunque conjunctione. Alii denique sunt qui effectuum chimaericorum chimaeticas causas assignant; ut illi, qui supponentes naturam vacuum abhorrere, 95dque omni nisu effugere quod tamen imaginarium est ; Natura enim nihil abhorret, atque omnia, quae huic horrori adscribuntur , a Sola aeris gravitate dependent : ) horroris hujus fictitii causas comminiscuntur magis fictilias. Natura a vacuo abis horret . inquit illorum aliquis , quia continuitate opus habet ad influentias transmittendas, qualitatesque propagandas. Mirabilem sane scientiam t
306쪽
liami quae per id quod non est, id probat quod uti
Quapropter , si de investigandis insolentium ense uin causiS. agatur, Omnium primδ examinandum diligenter' est , an uspiam sint tales estectus. Saepe enim operam inutiliter perdimus in eorum , quae non sunt, causis venandis. Quinimb infinitus quaestionum mimetus est, quae eodem modo solvendae sunt, quo Plutarchus hane solvit, sibi a semetipso propolitam: Gur scit. pulli quos Lupus missequutus es , aliis velociores sui. Postquam enim dixerat id rtasse ex eo esse P. quod Lupus Segniores assequutus: suent , ac proinde velociores tantum evaseribi ; vel quod timor pedibus alas addiderat, insignemque pernicitateIn impertierat, quam postea retinuerunt e tand n aliam tblutionem 15bjungit, quae genuina videor. Res , inquit, ita foretasse se non haber. En Met a 'dum i qua Philo- phandum est de pluribus. Effectibus , qui luna attribuuntdi 'quales sunt, quod crescente luna olIa medulla oppleantur. , decrescente deple latur. Idem dicendum de asiacis .: nam respondendum vi , laed omnia falsa esse quemadmodum mihi asseverarunt viri sagacillimi I tactis experimentis,
tum ossa tum 4stacos elle nunc vacua, nunc plena ad
omnem Iunae Phalina. Verili ilς est plurimas esse hujusmodi observationes de cedendis sylvis, deserendis colligendisque Dugibus, de insitione, de
Medicamentorum sumendorum momentis. Spes autem est homines sensim ex hac servitute emersuros, quae tantum invaluit quibusdam suppositionibusserib ad examen nunquam vocatis: quapropter iniqui sunt, qui exiguns, ut similii, nullo praemisso amine , recipiamur, modo unicum experimen- tui
307쪽
tum proserant, historiolamve a qescio quo eoa-
Ad hoc etiam Sophisma revocanda est vulgaris illa mentis humanae fallacia : Pol boc , ergo proprep&e r illud contigit post hoc , ergo hoc est illius eausa. Hoc pacto conclusum est stellam , caniculam dictam . vehementissimos illos aestus immiti re , qui per dies , qui Caniculares dicuntur, regnant. Hinc Virgilius de hac Stella, quae Latinis Sirius dicitur.
Cum tamen Cl. Gassendus optimε observarit a-hil hoc commento esse falsi umilius : haec enim Stella cum adverse aequatoris parti illucet imminesque ad perpendiculum , vires suas deberet fortius exercere : nihilominus tamen totos illos dies, quos hic Caniculares appellamus, hyems illic est: adeli ut illius regionis incolar, potiori jure , arbitraturi sint illam Stellam esse frigoris causam . Iam nos eandem arbitramur aestum ardoaesquenmittere.
Impescta Enumerario. Ad nullum ratiocinationis vitium meu proci viores sunt, in nullum facilius labuntur quam in hanc impersectam enumerationem , m inramque , quibus res esse , aut effici possint, negligens atquet oscitabundum examen. Hinc
308쪽
Hinc temeri concludunt, vel rem non esse, quialaoc modo non est, quamvis alio esse possit: vellulam hoc vel illo modo esse , cum insuper alio, quem nondum considerarunt, esse queat. Hujus vitii exempla subministrant argumenta quibus Cl. Gassendus stabilivit Philosophiae suae principium , Racuum , nimirum , partibus male riae interspersum , quod dis minatum nuneupaVit.. Ego verb eb hibentius haec exempla prosero, quo, ius Gassendi magnae celebritatis viri, multiplicisque rerum curiolarum cognitionis , errores &lautus quos sparsim videre est, in vetegrandibus illis operum tomis post Authoris fatum editi digniores sunt, qui noscantur&discutiantur. Cum E contra inutile sit memoriam onerare erroribus, qui in libris Scriptorum nullius nominis repe.
Primum argumentum . quo Ginendus utitur ad astruelidum vacuum disseminatum . qu6dque nobis alicubi vendit pro Demonstratione non minus cer-
, quam sunt Demonstrationes Geometricae , hujusm i est. Si vacuum non est, si omnia sunt consertissima constipatissima ; motus erit impossibilis mundύsque proinde grandis moles materiae rigidae, inflexibilis. immobilis. Nam si omnia plena sunt, nullum corpus moveri poterit, quin abeat in locum alterius: sic , si corpus A , moveatur . debet loco pellere aliud corpus saltem sibi aequale , sitque illud, B; B vect ut moveri possit, debet etiam aliud loco depellere : hoc autem duobus tantum prodis fieri Potest , altero, si haec locorum a motis corporibus occupatio in ingnitum abeat, quod rMiculum est, se impossibile altero , si circularis sit, ita H
309쪽
ultimum corpus loco emotum occupet locum ipsius A Drimo moti . Hucuuiue nullum enumerationis vitium appa- rei ; quin imo absurdum est imaginari , moto uno corpore , alia successiva semetipsa pellentia in infinitum motum iri. Dicimus itaque corporum motum esse circularem , corpsisque ultim d motum occupare locum, A, corporis primb moti, ac proinde omnia esse corporibus plena: atque hoc illud est quod Cl. Gassendus refutare nititur sequenti argumento. A, primum corpus moveri non potest, nisi ultimum X possit moveri: X vero moveri non po- teli , nam , ut moveatur, oportet ingredi locum corporis A , qui tamen nondum vacuus est : ac proinde cum X moveri non possit, neque Α m vebitur. Omnia iisque manebunt immota. Inte-
pra vis argumenti innititur huic suppositioni, quod corpus X , ipli corpori A immediate contiguum. hoc solum casu moveri possis quo locus ipsius otiatuittar vacuus , prius quam X motum suum ordiatur: ita ut ante illud instans, quo occupat illum locum . designari aliud possit, quo ruit vaci Sedh: ec suppositio falsa est re imperfecta: his est alius
casus, quo omnino est possibilis motus ipsius X: nimirum quando eodem instanti , quo X ingreditur locum corporis A, A locum . illi cedit. Et sic nihil incommodi accidit : si A pellat B , B. pellat C , atque ita usque ad X, quod eodem momento ingredietur locum ab A. derelictum : atque hoc
pacto motus erit& non erit vacuum.
Jam vero hunc casum possibilem esse , id est ,
posse corpus occupare locum alterius corporis eodem instanti quo ab illo deseritur, illud est . quod Coiicedi debet in quacunque Hypothesi modo ali
310쪽
qua admittatur materia continua, EX. m. duas in baculo statuamus partes, sibi immediatδ contiguas; evidens est , moto baculo, eodem momqnto quo locus a prima parte deseritur, a secunda occupari r nullsimque esse instans, tu quo licet dicere spaci una primae partis vacuum esse , nec a secunda impleri. Hoc autem ' evidentius est in circulo ferreo circa cretrum acto: in illo enim unaquaeque pars occupat macium praecedentis , eodem instanti, quo ab illa deseritur P ita ut nihil hic necesse sit vacuum comminisci. Iam ver5 si hoc in circulo ferreo fama possisibile sit, quidni etiam possibile erit in circulo partim ligneo P partim aereo' quidni corpore A, quodligneum supponitur, Corpus B. quocl est aereum. pellente . poterit B. aliud loco pellere . idque ussique ad K quod locum ipsius A. eodem instanti, quo deseritur, ingredietur. Palam iidque est Gaslendum in eo fuisse hallucinatum quod crediderit necesse esse ad hoc ut Pus locum alterius corporis occupet , illum to e 'cum debere esse in instanti priori vacuum, &quod non considerarit ad hoc sufficere, ii eodem instanti Laeus deseratur. Reliqua quae in eandem rem affert argumenta, δ' Psbusdam experimentis ducuntur , quibus optimi pres at aerem nonnunquam comprimi novuinque aerem posse in eum locum protrudi, qui prius plenus videbatur, uti constat in Bombardis pneumaticis , pilisque lusoriis grandioribus, quas Galli,
Ex his licque experimentis argumentatur in hunc modum. Si l pacium A. Oppletum aere, potest novam aeri quantitatem per compressionem admittere , necesse est , ut hic aer receno subingressus, in loc 3 3 a priori