장음표시 사용
351쪽
inconspima manet , humam plurimum debilis est , caecutiem, situs, vel saltςm ut os infida fgna ct clara sint, & sensi shomines , quemadmo m
ha dum , ut Unnes ιtrahat. ' Ac proinde Degs , qui , it tartri Uraim fidei cognitionem e fimplicibusque parabilem , iii natus in
humatae mentis imbecillitatem iese accomes ς, eum illam noluit a p Ilu . eredendorum elim, ne dependere ; sed certam constituit veritatis Iam , Ecclesiae scit. universalis p 'i tis aut
rstatem, quin cum elara sit &e idens, mum animos extra e poris est ε tenebia , ψ quas parti cularis mysteriorum dist o ' eosdem p ih
Est 4t que de rebus Fidei 'reseis unis=Am 'thoritas prorsus decisiva i tantumque dies, ὀt nos possit m errores inducere, ut in Iesum Iabamur, eum in Hys autω te devii ertamuν , ' usque imperium det Ex modo 'nem propon tui , Q qqbus ad j v
nes. Cum nempe re actis E . ca. j eclesiit 6- eulis, A msertim hoc ultimo, vidimus mih μη 'ν & san ine sua dogmati stabilire, amersus Ecclesiam schismate , adversus seculares
352쪽
Dominos seditione armari , idque fine ordinaria miluose , M'e mraeuus , sine ullis exterioribus pietatas Indiciis , imb cum visibilibus siqnis vita turpiter actae , in fide & disciplina Ecclesilaica mutatio's moliri et tam noxius, tam sonticus proponendi modus S sussiciens est , qud res propositis a perspicaciora S rejiciantur , & a rudioribus ne audiantur quidem. quarum cognitio absolutε neres ria non est, & quas Deus cuivis in particulari diJudi'ndas discutiendasque reliquit , tanti non est vel proponentis authoritas , vel proponendi m dus et una haec Lepe erroris causa fuere, veritatiuuerrucum se re. VHic autem animus non est , docere quibus, gulis limacibusve circumscribenda authoritas sit in repus humanas , sed tantum crastas alicuos rores observare , qui bae in parte coiiai
restium approbantiumque numero se . tendi' aminiam , cum nondum perpensum sit. quid ex hoc numero probabilitatis accedat sententiis , Quod rationi consentaneum' non est. Nam hequidi 2ujus reatis striptor sagacste observavit rin rebus di libus , ct quas unusqui ue propes di nerva invenit, verisimilius est verit. eri usi in a ius copiam lacere , quam phiribus ; ac proindi non valet, hoc dogma multorum Philosophorum
nunt , S i fidem surripiunt nostram , suae nullia re rerum , de quibus agitur veritate commercium' habent. Sic annumeri , nullo praemissio exami-ue , viris provectioris aetatis essentiuntur ι quorum
353쪽
tamen peritia, iis forte in rebus versatur, , quae nec ab annis , nec eXperientia , sed ab intellectus perspicacia addiscuntur. Pietas , Sapientia , moderatio Omnium procul dubio virtutum praestantistimae sunt , naul tumque possesseribus authoritatis'debent conciliare iis in rebus , quae a pietate dependent , aut a sinceritate , Vel etiam ab illa , quae coe- litus datur , mentis illuminatione , quam crea dibile est Deum cumulatius in eos conferre ,
A quibus religiosius puriusque eolitur. Sed inia finita sunt A quae non nisi ab humano lumine ; . ab humana experientia . ab humanatinspectione habentur , de quibus ii nostram potissimum fidem merentur , quibus vel contigit ingenium . perspicacius , vel qui in illis investigandis stu dium diligentius posuere : Cum tamen passim
contrarium obveniat , multique satius ducant ... etiam in talibus rebus proborum religiosbrumque hominum opinationibus adlinescere.' ν L. Hoc autem partim ex eo contingit , quod . iste animi dotes non tam conspicuae sint, quam haec morum externa in viris religiosis compositio : partim , quod homines distinctionibus faciundis nolint immorari, . Hae quippe dolum namque nihil mediocre est. Si aliqui
ob hujus authoritatem arbitrantur . ob eandem caetera Omnia vera erunti Si E contra in qu ,.riam ab aliquo dissentiant , in reliquis omnius cum eodem erit dissidium. Amant hom nes vias insistere compendiarias , breves , decisivas. Sed ham animi dispositio , communis
licet sit , non tamen a ratione abhorret minus: secretiones illis oneri & taedio sunt
354쪽
cum ratio nos doceat , non omnes in ornii hus fidem mereri , quandoquidem in omnium scientia non emineant et malaaue discursurum, qui diceret , hic vir g vis eri , ergo omnia intelinit, omnia novit.
Sin. Verum quidem est errores, si qui venia digni
sunt , illos esse , in quos labimur plus aequo ali rum judiciis deserentes , qui a nobis viri bonies Sapientes habentur. . sed est alius error mnito in se absurdior , sed idem usitatissimus , eum scit. ideo alicui fidem habemus , quia vir nobilis est,
divitiis aut dignitate conspicuus. Non tamen quisquam expressim in hune m dum discurrite hie centies millenas libras annua. tim numerat; ergo Sapiens est. Ille ex illustri oriatus familia est , ergo pro veris habenda quae profert: is alter plebeius S egenus, ergo fallitur. Aliquid tamen simile apud hominum partem maxi mam clam transigitur, quod eorum nec opinam cium judicia transversa agit.
Unum idemque a viro nobili & plebeio proponatur et hoc unum idemque ex nobilis ore spros ctum approbatores inveniet ; cum ne quidem a duores habiturum sit in plebeio. Sacrae litterae hanc malam humanae mentis dispositionem nobis manifestare voluerunt . ctim eam tam accurati in Ecclesiasticq depingant. Diues Iocurus est omner ω-runt , ο --- om ad nos Maaducen3 ; Pauper localis est o dicans quis an hic γCertum quidem esi blandam st obsequiolam T adulare
355쪽
adulationem , ut nobilium: facta di que approbemus , multum conserre. Certum , est ncmiles hanc approbationem quodammodo extorquere quadam externa venustate . & agendi modo generosio , libero , naturali; qui usque adeo illis peculiaris est , ut vix unquam inter plebeios imitatores inveniat. Certum inmm vicissim est, plurimos ad potentium dicta factaque approbanda ferri quaam interna mentis abjectione , magnais tum gloriae & granditate succumbente , cujus etiam nec ferre splendorem possint : quin etiam certum est externam hanc magnificentiam ipsis Sagacioribus nonnihil illudere; atque aliquod in
Hujus erroris causa ab ea , quae hominum eorda infecit corruptione , petenda est. Hi quippe cum notis rudentissimis honores voluptatesque -- petant ipsas etiam divitias facultausque necem-sio amant, quarum adminiculo honores es volup sates comparantur. Amor uno ille , quo res, quae pallim venerationi sunt ; prosequuntur, facit, ut earundem Dominos heu pronuncient , sublimes supra se collocent . colantque tanquam viros excellentes & humanam sortem praetergrensos. Cum tandem inoleverit haec erga potent veneratio , sensim eos a fortunarem eonsidera. tione traducit ad animorum contemplationem,
quos , reum nihil dimidiatε facere amant est rius ordinis constituunt , ipfis ne pares divitiis infundunt, seque demdm eorum opinionibus sub mittunt . atque hinc potentibus tanta in rebus , quas agant , fides atque, auctoritas adjudi-
ed hoc crimen, multo quam in plebe, e spectius
356쪽
Cap. XX. SIVE ARS COGITANm ibi
spectius cernitur in ipsis Μagnatius , qui k
non est, animis impressas a divitiis lautiorique consditione Ideas corrigere. Eorum quippe pauci sun , apud quos ipsae divitiae dignitasque rationum ponisdus non habeant, quique sibi non vindicent, ut ipsis potius credatur quam aliis fortunae abjectioris. Ferre non possunt, ut quos subter se pbsitos conis temnunt , tantum scit. tibi arrogent in judicando patque hinc ad omnem contradictionis obicem' fe
Quicquid hic culpae est , ab eadem radice pullulat, falsis scit. ideis, quas de potentia, nobilitate.
Aivitiis concepere. Cum enim eos considerare has oporteret instar rerum peregrinarum , ad naturam Bon pertinentium & quae neutiquam impediunt. quominus caeteris mortalibus re corpore paris ad amussim Se anima sint; quominus ingenia habeant: Non minus quam caeteri homines, infirma & errori-hus obnoxia. Has tamen potentiae , nobilitatis, divitiarum , Dominatup notiones ipsis essentiis immiscent incorporantque , quo angustior grandiorque sui ipsorum Idea appareat. Nunquam enim sibimetipsis se repraesentant, Me honorariis titulis totoque famulantium satellitio. Anevere ab ipsis incunabulis sese intueri tanquam speciem ab aliis hominibus distinctam : nunquam partem se masse humani generis arbitrantur riemper sibi Comites aut Duces , nunquam homi ' nes meri videntur : ac deinde animas sibi rationemque procudunt divitiis & fortunae pares , neque minus se putant ineris intento quam dignit
ha est humanae mentA dementia , ut nihil sit, 'io pon utatur ad tui idem magnificandam.
357쪽
mes splendidae, vestis purpurea, promissa barba satis sunt, ut quis se sapientem putet; Ssi propius attendamus , erunt qui se pluris in rheda vel equo faciunt, quam cum pedites gradiuntur. Arduum profecto non erit cuivis persuadere , hisce judiciis nihil este absurdius , cum tamen dissicilimum sieimmunem se praestare ab omni ictu, quem haec exteriora occultε intentant. Praestabimus autem ,
quod uni e hac in parte fieri potest , si quantoperhnos aLueraciamus ad omnem iis rebus authoritatem detrahendam , quae veritati inveniendae inuti. Ies sunt, & si id selum utilibus concedamus quod revera ad illos pertinet. Provectior aetas, scientia, studium , experientia. ingenium. perspicuitas, moder tio , accuratio, labor prosunt aci rerum abditarum v ritatem eruendam, ac proinde digna sunt, quorum rationem habeamus: sed tamen eadem sunt summa diligentia pensitanda, ac deinde cum contrariis do tibus conserenda. Nam ex horum quolibet nihil certum in particulari potest inferri , cum dogmata
falsissima ab iis asserta laetint di approbata, qui α& erant his dotibus ut plurimqm . Sest VIII. Est aliquid fallax magis & dolosum in insidiis,
quae nobis struuntur a modostrotonendi. Naturaliter enim propellimur ad ficiem iis prostituendam , qui venustE , prompa , graviter, aequa inmiter , comiter 'perorant , quam tamen d gamus ilIis , qui sunt in dicendo tetrici , qui factis dictisque iracundiam, acrimoniam, fastum que immiscenti
358쪽
Si tamen de rerum interiori natura, ex his exterioribus sensibilibusque signis pronunciamus , i . Iossibile est , ut non fallamur. Aliqui namque .nt qui nugacissimas nugas graviter & modesti divendunt : alii E contra ipsinimam veritatem docent , licet , cum sint insentis vivacibus praediri. atque aliqua animi perturbatione permoti , ino dinatos assectus & vultu prodant oc verbis. Quaedam ingenia mediocria & vadosissima sunt . quacum in Aulis Principum enutrita fuerint, uia mimio melius . Pram alibi obsequiosae placendi artes discuntur , habitus consuetudinεsque contraxere admodum grati os , quorum sestinatione aliis sistissimi illudunt: ε contra alia sunt nullis extrin-ectis ornamentis commendata . quae tamen intrin-
relis & solida sunt & capacissima. Aliqui melitiloquuntur quam cogitant ; alii contant melita , quam loquuntur. Ac proinde exigit ratio, ut qui iudicando sunt, non judicent in rerum extern riam cortice, ut veritati se dedant. mon tantum cum illa modis exacerbantibus proponitur et sed etiam eum innumeras habet admixtas falsitates. Nam unus idemque potest hie verum dicere, illic falsum hic rem acu tangere, illi e toto coelo aberrare. Unaquaeque iisque res separatim honsideranda est ι id est, de judicandum est. α modo e dere , ex re et non vero de re , ex modo, nec de modo
ex re. quod quis inter dicendum irascatur , . eul- Pandus laudandus tamen quia verum dicit: alii vero quod comiter loquatur. laudi dandum . AE, luperio autem quod talis effutiat. Sed omninb advigilandum est , ne quie-Iuam verum concludatur. aut falsum quia me vel illo modo proponitur et aequum
359쪽
etiam est ut qui repertas a se veritates aliis cupiunt persu*dere , illos modos omnes studiosε adhi-ic qui assensui conciliando maxime accom-1nodi sunt, qui vero lamines poterunt abalienare. hoe omnes ut odiosos reiiciant.. 'Memoria recolendum elΡ , clim de hominibus persuadendis agitur .irrianti non esse vera dicere , sedissse.quam maximi ,s cum vera dicimus, ea tamen non adhibere quae suist ad veri gustum fa
quis serici veritatem colit, illam falsitatis Aemendacii dehonestamentis non o perieta si sincertab iis in proponendo modis ingratis &irristantibus abstinebit igni illi odium malevolentiamque possunt conciliare.' Hoc gravissimum etorices praeceptumis utilius est qub rationi.
noti . munus qivunt sermoni dirigendo censetur a commodathri.' Quamvis enim idem non siti, Seminine *s asunt tamen plerumque vitis modii ipsis rei sitiis multo miciosiora. a miri
si vera omnes isti modi. semculi insolentes. actes , opinativi ab aliqua mentis perturbatione oriat- , quae ipsis , quem in aliis redarguimus, scientiae & luci sectu ι plerumque Iaejor est. Et eraeterea semperdit iniquum est his modis uti ad persuadendum,aequum enim est , ut quis se cognitae veritati dedat: iniquum verb ut ab illo exigamus
uorum , fidem , quae nos credimus idquo ob nininum solarim aut citatem: hoei tamen ipsissimum est , mcd exigimus, dum veritatem aliquam prinponimus hisce irritantibus modis. , Nam orationis modus S tenor citius ad m rem penetrant, 'quam
360쪽
piendam quam fortasse nunquam intelliget. Orationis auteni modus ab argum tiS staretus , ipsam sesum denotat authoritatem , quam sibi quis que arrogat et adeo ut si is acerhus sit α im seciosus , necesserib auditorum animos abalienet , clan authoritate di quadam tyrannide id vi deatur velle extorquere , quod oportet argumentis tantum Spersuasionibus elicere. Si eamen ad receptas communes opiniones oppugnae as his acerbis utamur modis , multo minutus est. Potest solitaria unius ratio , ubi sistor olidiorque est , multorum rationibus Drae
poni ; non tamen qu squam plus ponderis debet
adjicere stae unius , quam caeterorum inmatu
proinde non tantum prudentis m mmaque sed etiam justitia obligant ad orati nis tenorem humilem & submissum . cum opiniones communes , authoritasve obfirniata conis eutiendae sune et quandoquidem alias vitare nequimus , quin solitariam unius authoritatem .
aut ritati vel publieae , vel potiori , vel magis confirmatae opponamus ; quod iniquum est. Cum itaque de opinione recepta E possessione
deturbanda , de multorum annorum fide conis'
vellenda actur , nimium cauti moderatique esse non mutunus. Quod adeo verum est , ut D. Augustinus ad Religionis veritates illud exotenderit , egregiam hanc regulam omnibus quibucinisendi munus iocum it praescribens.