장음표시 사용
421쪽
Methodus Scientiarum ad inoprincipaler regulas
EX his omnibus quae modo deduxinras, concludi potest , ut methodum habere possimus abs tutiorem illa , quae Geometris in usu est , duas αεsve regulas quinis illis , quae capite secundo habentur , esse superaddendas ; adeb at omnes regulta ad octo postini reduci. Harum duae primae ad Ideas pertinent, primcmque hujus Logicae partem respiciunt. Tertia & quarta ad axiomata , ct secundam par- . rem spectant. , a Quinta S sexta de ratiocinatione sunt, .ct ad tertiam partem referuntur. Duae vero ultimae des ine ad quartam.
mae regula definitii num Prima , Nihia in rerminis asorum via aequivocum relinquere, quod non definiatur. Secunda , In definitioniHu rer-ms Uurpare HIPrsm noro , HI prius explicaros. Regulae Axiomatum. Tertia , Nasiam axioma ponere , quod non sit emidorissim- Quarta,
422쪽
Quarta , υ 'o evidenti aere rare quod mediore 3 anentione cognostrare esse verum. Regulta Demonstra num. Quinta , ' Omnest Propostiones fabissurae probara : ope definitionum praemissarum , axiomatum Gn- cessorum τοι pro frionum demo rararum. Sexta , Nunquam Auri rerminorum ambiguitate, non sussis , saltem mentaurer , de trionibus i s restringonrib- ου explicantibus. i
dum ordinem namuralam , is generalioribus V smplieis ribus incipiendo arque ex uando quisquid pertiner ad naturam generis priusquam ad parricularex Derio defensemus. octava , Dividere quantum seri potes unum quosque genus in omnes Dira , . unum quodque totum in omnes partes , unam quamqua dicti Irarem in omnes Histe ultimis duabus regulis inserui haec verba, quan um fisi pores , quia saepissime accidit illas non posse rigorose observari , uve ob humatae mentis limites , , sive ob illos, qum cogimur unicuique stientiae,signare.' . -
Ex quo fit, qudd explicanda tape species sit, non explicato eo omni quod ad genus spe t. Sic in Geometria communi , de Circulo agitur , cum nihil in particulari de linea curva, quae circuli genusust , traditum fuerit praeter solam definitionem. - iAliquando illud omne quod de genere dici pote moveari necuit. Quia hoc tempus consumeret; &. . .: ' Z 3 tvoc
423쪽
338 '. I. ct m I G Pars TU. tum sufficiet quae libuerit pauca dicere Niusquam
Arbitror tamen nos scientiam persectissimΦ tradere non poti , nifi has regulas non miniis quam alias stricth obsereetinis , statuamusque 3, illis non distedere, nisi grandi neceditate, nec minini em
Caput intodecimum De iis qua per fidem cognoscimus , sis illa
Q c usque exposuimus , scientias pinei hur, manas spectant. easque cinnitiones quae ratior nis evidentiae innituntur. Sea priusquam iemam operi manum imponamita . non labat te erit xividde alio cognitionisi genem superaddere , quae nec certitudine nec sto evidentiae modulo aliis scientiis cedit , estque illa cognitio . quam ab authoritate
Duobus modis generaliter, quidpiam verum essecrenescimus , altero , per eam quae ex nobis ipsis est, 'cognitionem, sive illam sentiendo, sive rati Cinando nacti fuerimus quae e nitio generali - Nomine Ratio vocitari potis, quia ipsimam te qum. Perceptiones a rationis etiam judicio dependent , vel suinia , latius iumpto vocabulo quam is Scholis solet, pro omnis cognitione rei a re Ipse
Alter modus est ab auctoritate hominum fide dignorum , ita rem esse testifcaptium , eum πιν
424쪽
i Cap. XII. SIVE ARS COGITANDI. 3,9
millim nos a nobis cognitionem habeamus, Iam idea dicitur. secundum hanc D. Aumstini sententium , Quod scimus di mus ranioni ινισου eudimm
Sed quemadmodum haec auctoritas duplex est ves Dei vel hominum , ita fidei duas species habe
ta fidem Divinam error cadere non potest, quia i Deus nec falli potest ι nee fallere. Futis humana ex se em i obnoxiis est , quia ex ' sacris litteris, omnis hinno mendax , fierique potest, quod ille ipse , qui nobis aliquid pro vero amrmat, decipiatur: Nihilominus , t prout sepra annotatum a nobis est , aliqua , quorum notitiam per fidem
humanam habemus ,. non: ininus certa & indubia 1 - 1icredenda , fune .,, 'Mm si Geometricisi denestistrationibus essent ' staditim. Horum exl numeros ea quas cognoscimus eκ testimoniis sontinuis obfirmatisque multorum hominum , quos moraliter . impossibile est conspirarissa ad . aliquid pro vero testificandum , i quod .verum NM sit. . EX. gr. - Homines naturaliter ad ratissimi lant ab Antipodibuo uel concipiendis vel cred dis : attamen quamylai mmquam fuerimus , ubi adversia bis vestigia moventur. , nihilque cognoverimus niti per se a humanam , emotis mentibus ut simus opo tet . s. mdamus Antipodas non esse. Cura etiam dementiam Mimari non potest Caesarem , .peium , Ciceronem. Virgilium olim nullos mille piater 'inaniae in filiis ad .voluptatem fabulis nin
In cuniasb quislem est arduum saepe esse, Warcite dicere , quando fides humana est hanc certitudi Nemi adepta di Et hoc ipsum. est quod homines
425쪽
in duas oppositas aberrationes devios abducit, dum hi omni levi rumusculo fidem prostituunt : illi insulse omnem ingenii vim intendunt ad fidem rebus coiifirmatissimis , modo praejudiciis praeconceptis adversentnr . abrogandam. Aliqui tamen limites alii gnari possisnt , quos praetergressa . fides hanc humanam certitudinem nanciscetur ; aliique, citra quos, . adhue in incerto vacillitat: spaeio intermedio hos inter limites relicto, quod ad certitudinem incertitudinetive eo proprius accedet, qub Hierutris hisce limitibus proximius erit. Si inter duos generales cognoscendi modos. rationem di sedem , conparationem instituamus, cem tum erit fidem rationem praesuri onere.. Nam Mut asserit Augustinus Epistola. xx 1. & alibi saeph, nunquam induci possemus ad ea quae sunt supr1 rationem credenda, nis ipsa ratio nia is perlaaderet, quaedam esse quae rationabiliter credimus, licet illis comprehendendis pares non simus. Quod praeci pul dα fide divina verum est , cum vera ratio doceat. Deum qui est insa veritas , non posse nos fallere in iis quae de se divinisque mysteriis revelati Ex quo sequitur quamvis debeamus capti re trireII Biso in obsequium frit . ut loquitur Apostolus Pa lus , nos tamen id non facere caece & sine rationis adstipulatione sex quo dei hi omnes falsae religiones originem habuere sed per cognitionem cauta, dc quia rationi quam maximε consentaneum 'est , hoc modo Divinae nos authoritati captivos subdere : cum illa Propositis fidem faciat sumi&.tibus argumentis , qualia sunt miracula , aliaque prodigia , quibus fateri cogimur Deum , quae a denda proponuntur, hominibus revelasse.
SMundo loco certum est , sidem divinam majorem
426쪽
Cap. XII. - SIVE ARS COGITANDI. 3st
rem apud nos authoritatem habere debere , quam ratio, idque ob ipsam rationem, quae di t magis certum praeserri cistere miniis certo : magis verbcertum est id, quod Deus dicit, verum esse, qu/m
id , quod nobis ratio persuadet, ctim magis i Dei natura ab orreat, quod sellat, quam a nostra, quod
filiamur. Si tamen velimus res accurratε trutinare , quod evidenter per rationem aut sensuum fidum inter- nuncium Oognovimus iis nullatenus opponitur , quae . divina fides docet. Sed in hoc hallucinamur , . quia nobis perspectum non est ubinam terminanda ut haec rationis de sensuum evidentia. Ex. m. Cl
t. in Eucharistia sensus commonstrant, albedinem& orbicularem hostiae fomam, sed an substantivanis aliudve in causa sit, cur albedinem illamve formam ceraamus , sensus non docent. Ac proinde fides sensuum evidentiae contraria non est , cum
docet quae oculis subjiciuntur a pane non esse , qui Sacramento Transubstantiationis in Coro Domini nostri Iesu Chrsi mutatus est , & eum docet panis species tantum , ablata ipsa substantia ,
Pariter ratio dictat unum corpus simul in duobus locis esse non posse, ne duo corpora in eodem lo- eo. Sed - intelligendum est de naturali corpo rum statu; nam .adversus ipsam rationem peccaret, ut vanE sibi fingeret posse mentem nostram , quae nita , limites omnipotentiis divinae , quae infinita est , vel ponere , vel comprehendere , sci- reve quousque illa possit continetere. Sic cum Haeretici ad convellenda fidei mysteria , Trinitatem scit. Incamationem , Eucharistiam Sc. impossibilitatas i ratione petitas obtendunt. evidentissimi a
427쪽
ratione deviant , i materis mentis .ae, cancellis insula nituntur capere Divinae Omnipotentiae imis mensitatem. Ac proinde omnibus hujus tarinae objectionibus . lassiciet respondere , quod Augusti-pus de hac corporum penetratione liabet; Sed uisa
D Arus bonae mentis ejusque Re t'tis , qua v rum a talso dijudiet ni is, 'inscientiis ritillativis usus est quibus pauci tenentur pro viti 4nstituto studium operamque impetid8re; eum tamen Dequet tissimus sit & maximδ neressarius ad ea discretanda, quae passim apud homines fiunt. . . Non nillii sermo est de illo iudicio quo cognoscimus, sit ne actio bona aem mala laude aut vituperio digna: hoc enim ad ethicam spectatΗ sed tantum de eo , quo de .veritate aut falsitate humanorum Eventuum statuimus, hoc namque ad 'Logicam tum potest pertinere sive illos ut praeteritos , cum agitur de fide quam illis habere debemus, sive ut ventu os c sideremus .' cum scit. timemus'sper musve ne accidant, ea quae spes in nobis metusque
Centini' qu dem est hac de re tradi mare epta. ὶ posse,
428쪽
Caa. XIII. SIVE ARS COGITANDI 36s
nos & contingentes , qui , quando de futuro agitur. possunt vel accidere vel non accipe v quando, de yraeterito , Possent non fuisse. i. Hoc autem dictu' lao cum relatione ad causas pro simas , abstrahendo ab immutabili illo ordine , i quo in Divina prinvideritia inveni tus ... quia hinc ille. ordo. contingentiam non tollit; illinc. quum bis ignotui sit,pihi, potest in nostris judiciis immutare Quemadmodum in Ieritatibus piim i generis omnia ne aria sunt. ,. ixa nihil Verum , quod verui, universaliter non sit: ac proinde concludere debemus
id esse falsum . quoὲ falsum est in talis casu. . Sed si ad easdemi Mussim fidem nostram de quem
tibus humanis. tarmemus, nunquam non errones ,
pisinos evagavimur. 'Nam cum hi. eventus aut accidentia ex naturaes contingentia sint, ridiculum foret ne sariam in iis v. ritatem quaerere..i Ac proinde V ipnins expers foret.
qui nihil vestet de t libus crederest nisiit quod osten sum 'fuerit summi necessitate ita se habere debere.. Neque minus aratione aberrabit, qui fidem e*LOret nostram de particulari aliquo su 'tu , converso e v. g. Regissineosis ad religionem Christianam, Lib hanc. unicam rationem ,' ivdd. illa impossibilla
429쪽
non sit: nam alitis ob eandem rationem contrarium posset affirmare : clarum itaque est nos adhuc non posse ad alterutrum credendum determinari. 'Debet itaque hic loco axiomatis certi & indubii esse . quod sola rei possBilitas ratio sufficiens non est ad fidem generandam; & quoesmtest quid rationabiliter credi, quamvis credatur impossibile non esse. contrarium accidisse. Adeb ut A duobus eventibus, alter tantum ciedi possit contigisse , licet uterque
Quom b itaque assensum ad hoc potius quam ad illud credendum determinetitamus En regulam lUt de rei gestae veritate statuamus, feramurque ad hoc potius quam illud credendum, nude illa, aCin se pensitanda non est , quemadmodum Geometricam Propositionem tractamus; sed attendendum erit , ad omnes circumstantias quae rem factam
Comitantur, tam externas, quam interuas. Interis vas voco eas, quae ad ipsam rem pertinent: externas , quae ad eos , quorum testimoniis ad credendum ducimur. Hoc posito , si omnes circumsta tiae tales sint, quales rarissimε inveniuntur clim fallitate conjunctae, mens nostra sponte fertur ad credendu*; neque immerito, praesertim in vitae actionibus dirigendis : hic enim certitudo morali major non exigitur, lapissime contenti esse debemus ea probabilitate, quae haberi potest maxima. od si h contra hae circumstantiae tales sint, quae taepissime adjunctam falsitatem habent, ratio exigit vel ut assenlam nostrum inhibeamus, vel ut falsum judicemus quod narratur , cum nullatenus appareat illso verum esse , licet aliunde de illius impossibilitate omnimoda non constet. 'Quaeritur M. ca. an Historia Imperatoris Con is stantini
430쪽
s Cap. XIII SIM ARS COGITANDI.
s adtini per Sanctum Sylvestrum Papam raptizati
sit vera Veram assi at Illustrissimus Baronius: falsam Cardinalis Peronius , Spondanus, Petavius, Morinus , caeterique inter Scriptores Ecclesiasti- eos doctussimi. Si rei factae postailitati solum immoremur , non video , cur debeat rejici: nihil enim
habet quod absolutε impini bilε sit, imo absolute
loquendo possibile omnino est, Ensebium qui co
trarium a rit , in gratiam Arrianorum mentitum
esse , Patresque illum sequutos, illius fuisse t
stimonio deceptos. Si tamen regulam modo praeis tam adhibeamus . omnesque discutiamus B ptismi utriusque circumstantias , vides imus illas. quae secundum Baptismum comitantur, notas ha-' bere veritatis indices , non vexb' illas , quae primum. Nam hine non est cur Sultum fidamus Scriptori tantillae fidei, quantillae censetur Authori Actuum Sancti Sylvestri, qui tamen unicus inter veteres est , qui Constantini Romae baptizati mentionem. facit : illinc omninli verisimile non est virum gravem & doctum, qualis Eusebius fuit, vel ausim false mentiri in rei celeberrimae narratione, qualis est Baptismus primi Imperatoris, qui Ecclesiana in libertatem asseruit. Notus enim ille Baptis,
mus esse debuit universo terrarum orbi , etiam tum , cdm scriberet, quarto nimirum quinisve post Imperatoris mortem anno.
ΕΣceptionem tamen patitur haec regula de possibilitatis verisimilitudinisque ad assensum sussicientia. Patitur autem , clim res lassicientibus testimoniis confirmata. aliunde tamen difficultates recipit, viderique potest iis contraria quae ab aliis Historicis narrantur. Nam in hoc casu sussicit, si soluti nes ad has r epugnantias tollendas allatae possibiles