장음표시 사용
121쪽
Gisbertus Barberanus machinarii praefectus chi octoginta equitibus ad Regem venit, eique iniunxit Nunnius, ut signu in eam partem castrorum, ubi tentoria fixa erant, cum promiscuis peditum, atque equitum cohortibus inferret:sed antequam eo peruenirent, sarracem sese iam ad pugnandum collegerant,atq. sono prius barbarico & vociferatione emissa, multitudine ac coniectu lapidum, quos fundis circumactos, ad miram distantiam, certumque ictum Baleares iaciunt,eousque Nunnii cohortes persecuti sunt, ut illum lapidum imbre ferre non valentes nostri terga verterent: quos sarraceni insequentes, deq. mole, seruato ordine descendetes, in deratrum cornu ubi Rex erat,compulerunt. Verum fugientes animaduersa Regis praesentia, quodque in tanto relicto illo periculo perta
de distugerent, animose conuersa in persequentes acie constit runt neque sarraceni ultra progressi sunt, quinimmo sese in montexecepere. Quo tempore regia cohors cum equitibus grauis arma-.turae centum Regi adfuit; quibus summum ille montem conscendens sarracenos magno impetu aggressus, inde expulit, atque castris potitus terga vertere coegit: quos tamen,lassis ac defatigatis
equis, persequi destitit. Haec autem acta sunt Rege adhuc ignaro eorum,quae in prima acie obtigerant, neque de illius clade, atq. imeteritu Benearnensis &Rai mundi, quicquam ad ipsum fuerat perlatum.Quamobrem eo impensius acl urbem venire festinabat; facile factu existimans,no modo ipsam capere, absente illius Rege ;sed hunc etiam, qui montibus se continebat, intercludere iatque sarracenos omni ex parte aggredii adiuncto sibi primo agmine. uod antea Benearnensis, & Rai mundus ducebant. Cumque de monte Rex festinus descenderet, occurrit ei pernobilis Raimundus Alamanius, vir fortis ac bellicosus qui properante ni illum, ac in pericula ruentem, constantissime detinuit; ipsumque tanquam
militaris disciplinae ignarum reprehendit : quod in loco ubi lamites deuicisset minime se contineret, quoad tuorum iacturam recognosceret, eamque repsertata de hostibus victoria compens rei. Verumtame grauibus Alamanij monitis vix se continere Rex poterat,quin ultra,citato gradu ad urbem contenderet quoad mille passuum itinere confecto, Episcopus Barcinonensis factus o
122쪽
uiam eudem grauissime increpavit;proptereaquod amissa meli ri parte exercitus, at l. conduplicato periculo,imprudens ultra pro cederet, ut, se,suosque omnino perditum iret: palamque signific uitet, cohortes, quae primi agminis erat, cusortit simis Beneariae si, & Rai mundo ducibus, hostium manibus concidis te. Quo nun cio contristatus Rex valde,paululum demoratus est, quoad lamentabilem suorum casum S: interitum ordine intelligeret, atque via uerium agmen cum cohorte Regia eo conuenirent. Qii bus congregatis, urbis iter primi cum equitatu prosequuti sunt,usq. ad mole Portopineum, equo paulo ante Rex Sarracenos profligauerat, illoque potitus fuerat . Inde enim prospectus erat urbis apertissimus,amoenissimusque: in eaque parte montis castra posuit,in qua planities erat, qua rivulus, aqua limpidissimae e summo derivatus, atque in orbem ductus, totam fere cingebat tanta inter sese Catalanorum & Aragonensium concordia,quanta alias nunquam. Itaq. dispositis custodibus,sc vigilibus, qui excubias agerent ea nocte, quam Rex prope duxit inlomnem lamentabilem tuorumDucum interitum,quanto cum silentio potuit,ne suos exanimaret, animo premens: umulata alacritate, cloariis appositis, postquam exercitum ab labore diurno refici curauit, ipse quidem secessit in tento rium Oliveri j Thermensis,ut se ab labore inedia,quam integro die passus fuerat,recrearet. Ac via dies sest in iugum montis ascedit, ut obiectam urbem inde melius contemplaretur, quae ut erat
omnium Hispania pulcherrima, ita etiam perampla fossa, dc m
ro munita, atque expiasnatu difficilis visa est. Incle vero reuersus in tabernaculum,prandio opulentissimo ab eodem Olivetio exceptus fuit , adeo ut Regi,tum ex amoenitate loci,tum ab optimo codimento,&hesterna fame , non aliud fuisse sibi unquam suauius.
saepius professus fuerituNa exaedificata postea ibi villa sumptuosia sima villam boni prandi j inde dictam tuisse,ipsa Regis historia testatur. Deinde occidente Sole Rex sumpto N tinnio, alijsque proceribus,in tabernaculum ubi Benearnensis de Rat mundi corpora iacebant,est ingressus , eaq. accensis funalibus, atque sacerdotibus orantibus circundata,tecta tenebantur. Quae ut primum Regi ac proceribus retecta fuere, magnus cum eiulatu & plangore clamorabolar
123쪽
ab omnibus sublatus est, ab ijs praesertim, qui erant illorum clientelae& cognationis; qui l. se miseros, orbos,atque omni destitutos refugio lamentantes adeo de crudelitate Regis nonnulla inter fletus de lamenta miscuertit; ut necesse fuerit Regem, hos seorsum cosolari, maiorem se, quam ipsos, illorum interitu iacturam fecisse, ostendens. Vtpote quos praecipuos, ac summos belli duces fidissimosque omnium rerum suarum administros habuisset adeoque de se illos fuisse bene meritos, ut eorum familiae & clientelae rationem ipse semper esset habiturus, debitam l. mortuis mercedem, illis large persoluturum. Quo dicto vehementer recreati omnes, ad periequendum bellurn, regique perpetuo inserisiendum, mire animati fuerunt. Sequenti dic, castris positis, congregati proceres, iusta defunctis facere volentes; linteis, stragulisque toralibus expansis,atque urbi oppositis,ne ab ea discerni possent. tuae in castris agebantur , magna cta pompa & ornatu cadauera sublata ab elide, humeris elata fuerunt: prixeuntibus vexillis , cum illorum insignibus : ipso a Barcinonenti Antistite sacrum exequiarum natinus, cunon paruo sacerdotum numero celebrant ei ac Rege , dc proceribus cum uniuersa atrata familia subsequentibus; totis demum castris circumlata illa, in loculis condita, atque sacro in loco deponi iussa sunt quoad finito bello in Catalonia in oppida ipsorum traflata, alq. inter suos reposita fuerunt. Quibus peractis, protinus oppugnationi urbis operam nauare statuerunt, atque egercitu & c
piis, de monte in planitiem ante urbem eductis , eandem te ra circumquaque obsiderunt. Iamque prolatis machinis, quae enauibus in castra asportatae fuerant, atque ex tam multo apparatu,quattuor dumtaxat maximas constrii gerunt; praeter eam,quae
a naucleris quinq. nauium, quas Comes Prouinciae ad Regem miserat munitit simas, ex antenis & ferramentis substructa est. Fuere quoque in urbe a sarracenissimilia nostris obiecta tormenta de
balistae. Sed a Regiis tormentum illud maximum Fundibulum de quo supra diximus, paratum fuit maiori quam antea substructione acriores enim illud in ea expugnatione emissiones habuit. Nec dubitandum . fuisse quidem tunc temporis haec ipsa tormenta tanti momenti, ad prosternendas arces, Se diruenda
124쪽
sunt,tormentis Vrbes, arcesque expugnarint. Tametsi expeditioiara haec sunt ad intorquendum; atq. ad perterebrandum durissima quaeq. longe aptiora. At vero sarraceni ex urbe viriliter sese defendentes varia, cotinuaque ballistarum, & tormentorum contortione acerrime Regiis euertendis machinis, vim omnem inferebant: crudelitatemque, inter alias, plus quam barbaram atque immanissimam in nostros exercebant. Nam captiuos Christianos , quos
Rex anathemata sibi fecerat comprehendi vivos,ae in globum religari. machinisque ballistariis imponi iubebat; indeque excussos in media Christianorum castra iaciebant. Ouam Regis immanitatem tantopere execratus est Iacobus,ut iureiurando te astrinxerit, non cessaturum ab expugnatione, donec Regem barbatenus caperet,atque pro tam dira immanitate omni columelia atque ignoia minia alliceret. Vnde Gisbertus Barberanus tormetorum praefectus, materia ex nauibus asportata, immanissimum quoddam to mentum nouum construi iecit, libiatum ad maiora urbis eluden
da tormenta, quo securius nostri possent fossae urbis appropinquare;paulatimque aggere dc sossa castra munire.Tantus enim terror, ex superioribus sarracenorum coflictationibus, nostros inuaserat; ut plerique noctu sese in proximos montes reciperentinautae vero,
in naues pernoctatum abirent. Fuit igitur prima illa machina testudo dicta, ex triplis tabulis, qua trabalibus fixae clauis erant,multoque ramorum,ac terrae congestu intextae,iectoque etiam acuminato, & in utramque partem ad expellendas pluuias inclinante comfecti ac plaustris imposita,ut circvuehi posset; sic a Romanis olim ad urbiu expugnationem adhiberi solita. Qua tande immenso militum labore paulatim fossae urbis admota fuit i ac totum illud sp tium quod machina post se liquerat,nostris acquisitum. Quin etiaad diuertendos hostes, Emporitanus similem machinam construxit fuit i. tertia huiusmodi a Rege exaedificata; ac proptereaquod magnitudine praestaret alijs,munitiori parti urbis obiecta.Quibus fassium est machinis,ut de appropinquare urbi posset exercitus, &vallo. fossa, atque aggere castra circundari, in eisque perinde ac in munitissima urbe, tute contineri. Quo in opere magna profectu
125쪽
erant militum ad suum cuique munus obeundum,studium Se contentio; praeclara item Procerum, noctu diuque in eo perficiendo, diligentia & attentio sed mira in illis omnibus Regis vigilia ubiq.
praesens conspectus,&sollicitudo. Verum,testimonio Regis , longe fuit ardentior ad inflammados totius exercitus animos,& peta sequendum coeptum, assidua cuiusdam fratris Michaelis conci natoris eloquentissimi, sanctissimi'. exhortatio. Qui primus t tius ordinis Praedicatorum Lector depalatus erat, & a beato D minico Tolosae, in sacra eius instatuti iocietatem cooptatus: quiq. inclyti coenobii Praedicatorum Valentiae primus fundamenta iecerat. Is igitur diuini vesbi concione ac virtute, usqueadeo in ea e peditione profecit, tantamque sanctimoniae opinionem apud milites consecutus fuerat ; ut non solum auctoritate,sed etiam Imperioquodam gubernaret. Nam saepe quidem milites, quos neque Rex neq. Duces, ad subeunda pericula comouere poterant Ieostdem Michael pr sentia & adhortatione tua, nullo negotio permouebat. Neque sane Regis alia in eo bello mes erat,quam Michaelis:scilicet, ut deleta sarracenorum superstitione ,& vinitate; sanctissimum Christi nomen, eiusque sacrosancta religio in tota Insula propagaretur. Ac neque ab eo profecto militum mores , non procerum iacta, neque Ducum Imperia,discrepabant. Quippe diiuno tunc Duce numine, eoque confiso Rege bellum gerebatur. Ideoque aperte, non tecte, aut simulate cum hoste agebatur: non fraude virtus,non auro fides quorum armorum frequens nunc Hsus oppugnabatur. Itaq. nullo tempore oppugnatione intermissa,
ne tamen sarracenorum ex urbe eruptionibus machinae & tormota magna quid detrimeti caperent, a Rege iussum est, ut singulis noctibus cetum leuis armaturae equites excubias & custodias agerent. Cum interim Infantillus eius Insulae praepotens sarracenus,
collectitio exercitu ex rusticis & paganis, qui se ex suburbijs in motanas cryptas, & inaccessas speluncas, quales ibi sunt, metu exercitus receperant,peditum numero quinque millium, equitum vero centum,in collem quendam ascenderat: ibique tentoria fixerat, unde fons oriebatur, eiusque aqua per media Christianorum c
stra ducebatur, sed fonte ab illis partim obturato , parumper alia
126쪽
loca & alii eos, illius derivata aqua,exercitum Veheineter cominouit. Qua graui iactura, turbatis Omnibus,eiusque caussam sulpicantibus Nunnius, iussu Regis , cum trecentis leuis armaturae e itibus,aduersum riuidi alueum securus, e6 peruenit ubi Infantillum cum suis imparatum inueniens ex improuiso est adortus; accum
eis viriliter pugnauit, dum interfectis quingentis, reliquos in fugam coiecit: capto Infantillo duce, qui grauiter vulneratus fuerat: direptisque castris;necnon fonte , eodem quo amissus die fuerar,
recuperato, atque in natiuum alueum reducto. Demum graui vulanere exanimato Infantillo, cum in castra deduci vivus non posset, abscisium eius caput ad Regem delatum est'. Qua victoria vehementer delectatus Rex fuit ac collaudato Nunnio, & suis, protinus Infantilli non vivum corpus, ne sarracenorum immanitatem imitaretur, sed mortuum caput pro saxo,maiori machinae apponivus sit de in urbem proiici:quo ab Urbanis cognito, tamque portentoso expauescetibus iactu magni ortus est plangor, atque illico desperari coeptum. Dum haec a nostris prosperegeruntur , atque debellato Infantillo cum suis, in quibus nonnulla spes erat Insularibus i ii protinus animaduertentes, nostros cum ad uiodii paucis magnas passim victorias reportare;ac rursum Afrorum auxilia ex
Tunetano Regno nulla sibi comparere sconsilium fuit, illis praecipue sarracenis primatibus, qui oppida dc pagos in altera Insula parte tenebant, cum Rege, ac Christianis pacisci; antequam urbe capta, exercitus in uniuersam Insesam depopulaturus mitteretur.
Quamobrem Legatos miserunt ad Regem, qui dicerent, se, sua l. omnia in fidem atque potestatem Regis permissuros, neque se cuRetaboigo Rege consensis Ie; neque contra Christianorum exerci, tum omnino coniurasse, nec arma coepisse paratosque esse, 6c imperata facere & oppidis suis recipere, dc frumento, c terisque rebus iuuare. Quae sane exanimo Insulani dicebant: erat enim eoru
Princeps Benahabetus, qui ab eo tepore, quo Rex in Insulam appulerat cellas,&horrea sua libere pabulatoribus patefecit magno que fuerat subsidio nostris ad sustinendum bellum. Hunc ergo Crteris Insulae regulis sequentibus, factum est, ut ea omnia oppida, luet citra urbem,versus oram alterius Insulet minoris, ad ortum si
127쪽
tas in ad decimumquintum diem sese Regi dederent. A quo benigne exceptis illis,ac tota pene Insula, praeter urbem, in eius potestatem redacta;duos constituit Insulae pretiactos Berengariu Dur- forcium Barcinonentem equitem nobilissimum;&Iacobum Sanctium Mompelleriensem,a puero Regis domesticum, & familiarem; qui partiti prouinciam,cum ius dicerent, tu exercitui frumetum de alia necessaria suggererent: quod frugum, fructuumq. reliquorum copia,prae caeteris totius orbis,Insula redundet.Est enim maior Balearis valde ferax, atque omni prope copia reru referta, neque alia ubiuis inuenta est Intula quae tam breui, tu angusto spacio contenta centum M. passuum in longitudinem, in circuitum vero cccclxxx.M. distat) tam variam, tamque excellentῆ fructuit, atque animalium,non ad usum modo & alimentum sed etiam ad
delicias mortalium,abundantiam,atque illa suppeditet.Nam prς- terquam quod tribus urbibus,tum oppidis ac pagis multis, & portubus undique frequens est;frumento etiam,sale,Οleo,vino,caleoque, pecude,dcarmentis,atque ferina carne,tantopere abundat,ut
non lotum incolis;vertim exteris copiole sufficiat. Nam Sc Balearica vina, auctore Plinio, Italis nota satis, atque approbata fuere:& leum,caseumque non modo proximisValentiae Cataloniaeque Regnis sed Gallicae quoque, atque Ligusticae orae, magno esse usui aenutrimento compertum est. Praeterea cuniculorum,ceruorum,atque damarum tanta est multitudo, tam certa venatio, ut hac una
profecto posset quotidianus carnium esses in Insula suppleri: praeter porcinas,tum domesticorum, tu sylvestrium aprorum carnes, quarum tanta est copia,ut in frustra lectit,& foras missae, apud exteros redundent. Quibus addi potest, summo deliciarum loco. perutilis,lalutaris atque delitiosa myrthus, e cuius flore liquor omni thure Sab oodoratior elicitur,per loca sylvestria, iplam i pomte,atque in magnam copiam Insula proferente . Demum uniuersam Insulam,quindecim tuet oppidis constitisse refert Regis historia,quorum nomina praetervroem maiorem,tum Pontiam, Q Pollentiam,quae Romanorum Coloniae fuerunt barbara sunt, atque a sarracenis imposita. Igitur capta atque in potestatem Christianorum redacta Inlula, ad urbis expugnationem transeamus, ubi de moribus de ingeniis Balearium nonnulla dicemus.
128쪽
uesti, I A C O B I primi Regis Aragonum,
Niversa Insula pretier urbem in potestatem Rea is redacta , atque praesidi js, commodioribus in ocis, praesertim qua portubus illa patet, dispositis;
totius exercitus, atque cura Regis, in urbis oppugnationem incubuit, eoque totum belli pondus conuertum est, obsidione enim Rex illam capere decreuit. Est autem urbs, ut dicebamus, quae respicit meridiem, in medio fere Insula posita, mari sese inter caput Figueranum, & Capendoraca tum, quae quindecim milliaribus interie distant, totide ad urbem usque sinuante.Qui sinus alioqui permagnus, portus efficitur celeberrimus; tantumque non a Libonoto vento tutus : sed quo interior, eo fit longe tutior,ob constructam, atque manu factam mole, qua in mare ex urbe prominet eique e regione respondet promo torium Portopini;inde dictum, quod ab altera promontorij parte versis occasum,maris sinus exiguus sese terrae ingerat, ac paruuportum efiiciat,dortopineum nuncupatum. Id ergopromontoriucum ipsamet manufacti mole,traquilliam, atque ab omni prorsus vento tutum urbis portu reddunt. In quem,ob incredibilia Insulae mercimonia,ta magnus esse solet naulu concursus,ut ex eis alioua-do octuaginta numero simul ibidem conspectae fuerint. I taq. urbs partim ita excello colle, partim in planitie explicata est,& per accliuitatem coluncta.Tametsi in colle,qui mari ac portui imminet, praeruptus est,er pugnationis tempore, arx sola sita erat,postea vero,templum maximum, Se Episcopalis domus cum speculatorio deabulacro unde prospectus est maris amoenus,ac periucudus,tus sit Regis exaedificata fuere. Ad haec fluuius no loge a fontibus deriuatus,qui sese illico in mare prscipitat,media interluit magno l. illi est vivi.
129쪽
est usui, non modo ad eius salubrem purgationem, Oe hortorum
quibus maxime decoratur ipsa, irrigationem: verum ad nauium etiam aquationem , dc portus commoditatem. Denique urbis ambitus, qui muro satis amplo munitur, ac collem una cum planitie comprehendit, tam latus est, ut praeter hortos; domiciliorum sex millia contineat: quae cum alijs operibus, tum magnificentissime extructa sunt ; tum urbem, quae decem nunc patet portis, omnium
Europae pulcherrimam,d conspiciendam efficiunt. Quamquam Iacobi tempore, dempta arce, tota fere in planitie sita urbs erat: neque tot, quibus nunc, portis patebat. Ideoque Rex non supra collem, quem arx custodiebat i sed in planitie castra potuit, inde chtotam vitiis est obsedisse. Itaque vallo, aggere que ductis paulatim
urbi admotis machinis, sarracenisque in eas frequenter. led frustra erumpentibus, eousque peruetum est i ut machinae, dc qui agebantur cuniculi, muros attingeret, atq. cuiusdam fundamenta tur.
ris excavari inciperent: iamque naphtico supposito igni turris hi. sceret. Quo simul tempore tres alia turres similibus oppugnatae machinis corruerunt. Verum quae nostros ab ingressu urbis prohibebat, perampla erat, atque alta fossa, qua cingebantur m nia : tametsi siccata illa esset, atque ad agendos cuniculos importuna. Quamobrem duorum Ilerdensium militum consilio Ic industria, fossa in locis magis irruptioni aptis, terra, ramis, lignisque, δίlapidibus oppleta, supero aequata solo fuit, simul Sc peditibus perula ad irrumpendum reddita . At vero urbani, re intellecta, per cuniculos intus actos ignem clam summiserunt, coepitque materia illa comburi aperiri folia. Sed occurrentibus nostris, riuulo arua in eam partem deducto, extinctus iῖnis fuit: rursumque con-uplicata materia , ac machinarum iactibus in eam partem contra
urbanos directis, ne nostros impedirent, fossa denuo repleta fuit.' Quae cum minime successissent sarracenis .cuniculos ipsi etiam in nostras machinas agere decreuerunt. Idque ut tutius, magisque simulate perficerent, nouas quotidie eruptiones in partem, qua cuniculi agebantur , ex urbe faciebant: usqueadeo viriliter , ac strenue pugnantes, ut nostros semel prope deuicerint , ac profligarint: sed protinus redintegrata pugna ἱ . Iacobo praeeun- H a te tam
130쪽
te tam valide dimicatum est; ut sarracenicum maxima sui strage in urbem compulsi fuerint . quorum permulti in ipso quoque ingressu occubuere, frequentibus ictibus magnorum lapidum ballisbe, unius ex tormentis maximis, quod in eam parte,ubi erat concursus, scite fuerat intentum. Quapropter sarracenorum Duces.
Regiique Retabolgi consiliarii, impendentem urbi ruinam, tot illam conquassatam locis, nonnullis etiam perterebratam videntes, ac neque machinis, ne'. eruptionibus, quicquam aduersus Christianos se proficere considerantes, communi consilio, Retaboiguadierunt, eique exposuerunt, quanto, quamque aperto in periculo ipse cum suis versaretur: dirutis iam, propeque couultis urbis moe .
nibus, oppleta fossa, pluribusq. locis aperto ingressu host ibus nubia cum urbanis conamiseratione usuris, sed ferro, & igne, ut sapius minati fuere,cucta vastaturis: quodq. maxime urgebat, nullam ipsis spem salutis superesse, non in fuga, interclusis cunctis elabendi
locis , Christianis tum exercitu terra i tum classe mari in ipsis prope faucibus portus sese obijcientibus: non in externorum auxilijs, nusquam apparete Tunetana classe, ac neq. vllo ei portu ad appellendum in Insula, praeter urbanum , relicto; non deniq. in subsidio Insulanorum, quos fere omnes Christianus Rex, aut cotumaces,ut Infantillucum eius asseclis ferro & armis coiriuerat; aut reliquos, qui sese sponte dediderunt, benigne susceptos in potestatem redegerat: quique iuuenis, gloriaeque percupidus, ne q. destiturus a coepto sit, donec excidio dc incendio urbis, clarissimos suos enectos duces crudelissime ulciscatur: neque aliud machinaturus, quam ut
suo demum cuncta subigat imperio. Quibus de causiis, aut conditiones pacis Christiano Regi offerendas esse , aut quascunque ipse dederit accipiendas; daturus enim ille honestas, haud dubie, proptereaquod & pius idem, & maximus suae habetur cultor religionis, quae subiectis parcere praecipit, ac nisi in superbos,&coni maces, ferro agere non permittit. Quae audiens Retabolgus Rex ac plusquam manifesta ubi a ducibus proponi agnoscens; a cunis ctisque consiliarijs qualuis pacis conditiones accipiendas esse approbari videns, Legatos ad Iacobum misit, qui pactis trium dieruinducijs ab eo peteret, ut viros probatae fidei ad te mitteret, quibus